Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 9, 26 June 1930 — HE MOOLELO HAWAII POKOPOKO O KELA AU KAHIKO O HAWAII NEI. [ARTICLE]

HE MOOLELO HAWAII POKOPOKO O KELA AU KAHIKO O HAWAII NEI.

(Kakauia e mau Hawaii),

KinA O KAWELO H HOI I KAUAI £ KOKUA I NA MAKUA. —KU PAIO NA KjOA O ĀI- | KANAKA lATA A HEfĒ. ! _pes»M: ] - KASK9AANA-ĪA . • KAtT^Hp|l.

. A>a la na ulu a [7i:u pane iho la no t la olāwa'lama ka waftaole!6 o "Kawelo !"aia la he kaaiaiea ttte nā fcoa; 'ha'i ae o o'Walaheēikio !kena, E wehe 6uteou la'u " . 0 ka wehe'ltf ae t& ti6 !a a ku" ana iwaena o kua l#ko b ka waa 0 lakou nei ! ! 1 kela wa, ote!o mai la ka pukaua o Aikaiiaka • 1 "Owai ke' kanaka koa olana o kena waa^" Pane aku I&"Ū6' 6 "Kawelo: "Owau no € ktt Sktf lā imua o kou mau puka-!hu> Panai mai la Uft" koa nei o Aikanaka: "Aohe pdha he mea e kanalua iho a1 o kteia ihe ia oe. Aohe ka hoi he halia o ka'u ihe 1 kā pua o ka matra a me ka' uhini, aiwa loa aku ; !a ka hoi o J kēna papa*i hale lā, o ka mea auanei ia e hala ai'o ka r u ihe."

E kau mal ana ō Kawelo i keia mele: ' Walalieeikio e! Waiaheelklo eī! Pahu ana oe i kaa rhe, A pekua ae I ka polk o ko maīk, He mea ma'i nti! rioti ka hllahlla, ei! "Aole paha ē hala keia ihe ia' oe." Oia ku' no "ko f ua koa n6f a pololei, i pahu aku ka hana. e : pekua ia ae oia 'e ka pola o] ka malo. : ' "' i

! E paliu mai ana' o Kawelo ī; ! kana* ihe, na"hae pu'māl ka pikof n ke poo a hala ilalo o'ua feana- ! ka nei. O ka inoa o tdx ihe a ma' 0 Kawelo oia no o'liaihelaumeki. E luku aku ana ria nlu a ~Kaweio i na "koa o AHditiaka a hoo-1 koe ia aku he hookahi wahi koa ' 1 ahailono. I ua wahl koa net £ ku \mxia o ke Alii Aikanaka, 5 "Ninau aku! o Aileanaka i kahi' kanaka ! hoo-! |:oe ia ■'" i j f '"Pehea rnai la ke kaiīa I ou -' '*®elīea mai' hōl Kau p Lani Aln. O ka nui o*matw ua pau loa i ka lukuia wale no kde i hookoeia 'i ahailono. ola mamaf nei 1 paha "kd*ū i koH&kou ala mau lima, ho! iho np palia ka'u, o ko makou pu&aiia i iho aku nel, aole 1 hanĀinp ia mai, i oleio. no «'pāhu aku i ka Ihe, e pekua ae ana e ka pola o ka malo. Hao niai ana kela 1 ke 'iMa ihe moku nu mai ke poo a hdla ilaio. I ka lohe ana o ke .Alii i keia mau olelo, ua hoouna hou aku la oia i maii koa hou me ko lakou pukaua o Maumauikio. O ko ianei iho aku la no ia me na' koa,: o ke kau aku !ā no ia o ua koa nei i ke mele: O ka !a«la o Kapaa ka'u minamiKa, i Ke paialewa ia. ala e ka makanī Naulo, E liooliaehae ana i Tia wai paoa, E i mai ana paha ii'u he puma- ■■ ia—e! ' '"--i ■"] A pau ke mele ana a ua pu-1 kaua nei o AikfCnaka, o Tte kau aku la no 5a o Kāwelo i kana* mele:"' j Huli, haliu Kawaiklni-a-Kane, Hokai nei i ke anu o Waiair-' ■ " O ke kupu no ia o Maanahina-e! A Maunahin? hnki na pe'a a p , Koolau, 1 O ka hoi ka pakf»le e na hoa paio, Aloha oe—e! * O ka p?.ne aku la no ia 'o fta r koa nei: "Aole paha au i heW mai nei no ka hoolohilohi ana e hoolauwili ai hoopau manawo; Aole paha e hala keia'ihe ia Aole 'no he ike o Walaheeikio i ke kaua, ua hiki nō kona makej ana, aka. owau aole e hala kmt ; ihe ia oe?" \.i Kau mai la o Kawelo i kan:\ meie: ■ i | Maumaulklo e' Maumauifeio e'* ana oe i kau ihe, A pekna de t ka pola o ka malo, Ke mea ma'i nui nou ka h«ahila. O ka pahu mai la no ia o uo pukaua nei o Aikanaka, paa h ' aku ana e Kanialama, a pabu ' aku la o Kamalan s i» i kana ih«»* a make ua kanak:A nei | Auhee aku la na koa, e alualn aku ana na ulu a Kawelo a luK 11 aku la i na kanaka e auhoe In a hookoe ia akn la he hookaM ahailono o kahi kanaka maa iu\ ? ku ana imua o ke (Aīii, a hoH: aku la i na mea npau Ir «ra, kupu mai ka manao'

itoko o Āikaii&ka, a haawi aku la i kana kauoha i ka elele me, olelQ: paha e kil oe iai feaua- £ c \^,M e e pokii ona Aohe o wahi kākou Fu Pu ,a hoolei loa feu ana ua wahi flele ,jjgi i ke kahawai o lianalei..e. kahea ana. iji%fta aku hana e mm W no ua Kauahoa nel, hoi ka wai ittka, pilaū ka oopu. _ , Kahea Iho la keia: "E.Kauahoa qi, piUkia ko %aikuft-~ Haku- r -«a pau 1 ka-make iko ia Kawelo." . Ia wa I puo.ho ae ai ua-o-,ka-uahoa mai* kona hiamoe $e, a .ua Hke ka iho ana a ka wa'l no £ai me "he waikahe ala ka" halulu'aolelo aku la i kahf elele a ke Ālii, o hoi a mahope" aku ae la no ia. Oke ku t>o a Kahihikolo, he laau kapu keia na Kumakao'h uohu i ke kol a kfT Hakū Alii ona, he rijea ole ia kapu, o ka ūhuki mai la' no ia, 0 ke kumu o ka lau' ku ana l laahakai. "Ike" mai la ka pokii o feawēlo 1 ke 'ku aku o ke kaikuaana" Haku ona me keia laau nui" e auamo ana ma ke kua, ua kau aku 1a o Kkwelo:

% a,la "V KauaJ» oa f * x IKe kama-eu o Hanaleli, tJluJiua kana moe 1 ke awakea, Kapae ke kaua e ka hoklhanau, E walho ia'u i kou pokil.

'Oleio āku la o Kauaho&\l na [olēlo a ka awaawa ! kona pokii: "Aolepaha e na iho kuu laau iā Kuī lei no kaua, lawa no leo'u lel lawa no koū lel," Pau no keia mau olelo, o /Ka hoombē mai 1a no ia o 'ua o Kauahoa .i ka laau ana, pa nōlu !ho lit iluna o ke kua o e| kahea ae ana keia i na* ulu a ianei: '' . ] "E Kaulukauloko—e! E KaulūkaUwaho hia- e! Ka lala oka faau." " a 1 "l hoeu ae ka hana o ua o Ka-1 uaho'a nei, āohe mea a eu ae ō* ua laā'u nei ana, e pa-Ru aku" ana o ua o Kawelo I kal&e'ana* nia o Kūikaa a ke kalkuaana. " '' " J MSIStfNA IV.' T.AWĒtA A KA-' WEXO g"X&ANAKA.-KU-KO k h&kM o M&welo NA ULU.—MAKE o " KAMALAMA, OIAI OIA E 1 KAHĒA ANA IA K£WELO ' MAI t£A Herf-NALO--gA- ! NU O KAWEOLO 1 KANA * ' AIKANE—HAILĪ.TKIT "iA " ME NA PO&AKU A W-* hihewaīa" ŪA MAKē. —HOONOHOIA KE KATKl T AHrNE HANAUNA % KIAI I KE &INO.

[ Aia ia Kawelo'e hoopanea ana me ka loaa ole|o ka mea nana.. e hoonioiii i ke kaua, āka nae, he wa ma ia hope iho, kiiia mai'. iala no ia o ka wahine a ianei; e ka hoahanau oia o Aikanaka Ho-aa wale iho la no ua o Ka-' weio i ka wahine ana y ua lilo aku la, a no ia minamina loa o, uo o Kawelo I ka wjithine ana,, ikupu ae la ka manao iloko o ua : : Kawele nei e Imi I mea e raak»\ [aī ke kaiknaana Haku ona. ■ I Noho iho la keia me ka ! [nui ana. heaha la ka'u e h :aku ai iaia, o ka make paha. o | 'ke ola paha? I laia no e nune nui ana ike; aku la oia ! ka plha mai o kai' ■i ka poe'hi-e-nalu, poina ae la ia ianei ke aloha o ka wahine, o ko iano! ihu aku la no ia a o kona puni v?o hoi ia o ■ E waihq kakou i ke kamailio' 'ana no TCawelo, e huls ae a kamaiiio no ke āikane a ua hookalakupua n6i ame. na ulu a lanei, Ia Kamalaina ame n& ulu e' 00-ihe ana, tm ka mea. o ka lakon hana mna niau la I kela a me koia !a, a mahope Uio ua kūpu ae In ka manao iloko o ke. Alii o A!kanaka e kii e pepehi ia lakou noi a piu I ka make. E ka wahine i laweia mai e| kun linm "Heaha'** wahi a ks( wahine. ; "Prhra o nake no anei o Ka-. welo ame na ulu &na?"' r rn he r:ake:iuke kou e make kuu kane ;« me. na ulu a-. laila, e k\iahaua oe i na k&naka apau e hwa mai I ka Poalinuiaoie he kanaka e noho i ka ha'.e. a kuahaua* a"ku.la ke AIU. T 'ohe atiij 'o Kanialamaiklpokli a snv ua? ulu I kela kua'ana a ko h.\ll kukakuka Iho īa lakou nei. a | lioea niai au&ne? l ka m&i |&lau >> kakou. he kuahaua kei;\ A ?>0 ana la ku * OU « !U ' M na ui\;J 1 mau manae r1 houkaka, uvi ia,ko«j,. 1