Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 10, 3 July 1930 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA

; MOKUNA XXIV. i HIKI HOU MA KA HOME. Ua nui loa ko Paka *!ohe ana i keia mea, i kokoke ""ko ?s]jpoB ?ini« aks>.u e h'Jiki i ka hrftr a '<,e knpetia'l" kona lima. "O e buiioli piha no kahi iua~ Wne ke ike iho 1 keia m?a mea, M | wahi ana "He 30 makahiki Jkalcihi o ko'u hulomoana ana a arohe he wahi mea ar<o nui J loaa^ ia'u no ka hookomo ana afcu ma '•nv Tnm*»pa i?a tothl o +*7<*ee~hTTsntrtcrT-.T. - irr-irnpepr*" j lie lioukfJii piha? Ala ! {Ke haawl makana aku net wau V j'-„: a v'Vo V o.- k sa-v<? aku oe ' ;:u-ia pahu Vo]'v,koa. O kola ka I mea anr> p»1 i k>a» 1 ka o|hana P'aka. - ' i Ua hiamoe o Chalmers i ka wa , kekahi Vvjortf i ma.i , - r '-'-.:,''■. "■ ;•■ - : - • • - -t.oi i krpa oi? p v»nhn ! V* kelki, : 1 koi\a li-'>.'»la Pf *'iin mat kn- ( nn yili'rr'," "• f,•"■. '. >rnV|f|. 'Ip n Vp '■ii'-'" i rf ! Vrvm man mc *•*. • T-i. T- m'- 5 I"* ripr.a , "-"'' : "' ""i'lir.ii n na ,inw , c-,' : n*, '?■- -: * :-,?,, „, 6 -,. , KAPVMA Tr>TT\T wat 1 " A. j Iloko « kekrttii man sekona pokole, ua ku u.,a la o Kapen?. l 7> r ata n.'a ka pu.'ca a kunou mai la 5a Chalmers m* kn hoole ana tt?l anhe ora nnkpr'^'j- 1 112 nmluna oka noh" 5 kona noiia ana aku f> nohn ' ' "Eia ka "Mann ko ku nei iloko oka nmliwai i keia wa," wa • hi a ke kunena i kamailio mai ai< "u o Hrsfiio. h-'.i uia oia iloko o kg haler-al. Vv \v. oia i, ka pui ana ntJtinlp nin 1 Vfia 1 xto 1 "-'" « ."jUw ia i,>c 1 ke k; i , 1 niii n'ai aij keta hana, Ua ko'u hana" r.a. iv V.- ... -.-„il;uiie i:*3-•--Lifi akn onrs. :;- . i 1 ■ i:-,- -.'- • • . " - : , onn n <f .... .- •■-, tt i~. .• v OR , •.»'a hebe mal at"" i keia wa'. oia e hana ! kp'r. r"' I '' »nca ptjo e. Tt a n'elo tnixl M-x Jr-"" hr i;;a« $io ■rnlamina kp'p not- i-nnakn a makou i tawe ai e huna malu. Ua_ rmaa -wau i ka hoolohe ana i He r -:iw<J-\ t. W.'-'. a>".i - ~ ho*, r ■•v.'ivi.si r '' no k. ' "iuop->po iTpf; I P'i f'- : no'',lr-! \Ti ka Poahn nr-I ua hnoima al'i. o'a i ke*;tV(i v?;.;;i ?.., ;ikf3 - a h(»i 'i;:»i i'<- kokah! pv ilu nupena, Ua »'-r>;iifi Iho oi.' i kekahi n)ip"pa a I".in i.t'ii Who ' ike iho n1 i vm. h-a-a' ajrai. TTa otelo jnai la o Hosekr. f 1 hole hou aac Tr.ako-; r.o kr.hi a niakcu 1 haaVJr aku ai i ua por- kanaka nei. I keia wa, ua maonopo po- *->(> ioi i" i"'no kana k ,,n > ' ok*) holo hou ana no laila. Ua manao oir> p honu ia ont/m ae lawer>lo. I ko'u manawa i kokoke ai e lawe ae i na mea apau ma ko'u •h'au lima, ua ikeia ?ku la ko ou*:ou v oku p holo rrai aaa. Ua ho?o °,^ n w, 9" e hoomi'iiehe i *rr". v ." ~.r.c r. m rianao -»,n p huh h n ' no Nu OUna ljfti a aku taia ame a'u pu no hoi ma ka lima o ko '. • I'n oooU.-. <;► >-.]<• n n ka hewa a'u 1 komo pu ai. Ua iele r,r~',-<— ~Xr , !:.; hale oka moku e like ka oukou m( a i »ke ai. a ua ki mai hoi kekahi <• Ku uukuu m<ru kanaka a ku u c . :u; t;.-. I:o - cc ; at.h' hi !...'Hi]j.j: .. o i:.'n:, o!a Aohe he maikai iki o kaua n'au hsna irai ka *»-a a i haalele aku as va N'u loka. K<: ha ha'' aku nei wau ia oe i ujl men powalo n<; t ;pau, a < uua hoi nou € iko iho ai 3 ka oiaio. Eia wau ke hdo nei c haawi iho ia'u i ka !in ;. <> r,. t " Mamua oka hiki ana ia Chalmers ke hoopuka ae i kekahi Luaok'o u > tm%.<\ aku '.a o K,pena Wata a helt 1 aku la. Ua like to no me ka Kapena Wata i ha'i mai ai E wo iho ana ma'i, a he eha nni ma ka aoio *» lronn po'\ kah! a ka p*"ka i pa sau ai i kn alualu -a nakele kona iae. Ua o-u<i iki r-.> hoi Ke po< a ua anu pihkla no kona 1010 I kona i i'lik.; ae ai nu;l kon.~'.\aihn n::«''i .vm\ u,» nui kou.t chow, Ua h*a«\i Kv. 'unhft aku o e n-tuaia ".a lawelaw-" 1 ?a;iu 'apa ,•' rt :>'ka.' toa ana nona. a o na kduka ho', o ka haleir.a'i aohe o lakou :r.a..cU>luUu r pu«v.« «i> .t < ..» r.«a*i<.'k> ie o keia jioiho Ua ku ;-'m. i cJm'- «-s I -. kauka kai - *:'n.". loa o N;a Ohi:.' 1 a kauoJrta aku '. kvkahi oin kav. \H kauhnuj o Nti t- tiek* *n.. to Nu vXiuu. Malivi'v' \) keia ,au law,l v ' ' ■■ ■ '•-'- r/ui ' Chahwof; i ■ ka h.arlc a hin

aku la me kona mau hoa. Maloko oka nupepa auwina la 112 pnfcft ae -ai- i ka hg.awipio -anar i o Kapena Wata iaia iho i ka o!t hana._makai- ame na i*iea-apaai' ; e pili ana i_ keiaJtiana_ajM- nui. I Mamua no nae Id ko na onamiliona haalele ana iho no Nu'loka, ua malama ae.la lakou 1 kekahi haiawai maloko .q ka luml o Sidan e Hamona. Ua hpuholojokahl ae la lakou aole.o .Kapena Wata i komo ma keia h&na ine ka maonnno mmi r>v » k ~;. a kona haku i manao ai, a i kona maopopo ana i ka hana kc'ohe a Hesefca, ua haawl oia iaia iho n*a ka lima oka oihana lnakai a makaukau hole lawe; ifca hoopa'i e kauia mai ana maluaa o- , na no kona komo pu .ana ma ke;ia law? huna malu. Ua lokahi •ae ia na onamiliona mle o Kapena WaLa i hewa, a ua. heh -1 aku 'la'o Sidane a haawi aku.la x kekah! puu dala nui n,q ka .bona | ana laia ame na.altf e ago ka I ka na, .huohoioia ae la _he $1.0,000. _ko Kapena Wata bona ahe .$5,000, iko na alii e iho. I ko ke kapena \ ana i keia rpau hara, ua i 'hoole mai oia i ka Ipkomaikaij o keia poc. a olelo mai ua mia- j kaukau oia e lawe i ka hoopal o kana Mau hazia, He nui ka Sidane kainailio ana me ia maluna o keia mea. Ua olelo aku fa oia e hala ana paha kekahi mau mahioa loihi mamua o ke kukuluia ana mai o keia hil.ia, a o kona hp«ppaaklkiia \ ■na aku akahi no oia ; a ae mai. Ua hele aku oia e noho ma ke&ahi Jioteie e kokoke .auta. i ka halepaahao a e hele mau ana oia no ekoiu manawa i ka la e hoike ai iaia iho i na makai.. Anho he moa e hiki ke hooicli ae i kona manao aohe he warsvai o kona h*le mau mai. * p ka hoi ana mai o oh'aniiliona i laweia e huna' nialu, he mea ia e hiki ole ai ke,poinaia e ka poe i ike. I kekahi kjjkaiii;ifea ae, u& hiki mai la kL-kahi kaaaha hole kuikawa ma Ku OMna mo ):a phana,ame iia hoa-.. o ua o i hoea mai, na Jjianeri." Tie nui no hoi ka j>oe i hele mai - nana i ka pojb 112 a o ':a !mi hou anao na ohana, ua me ka I ka p_uka_ ana mai "o "keia poe'mav;ahc"b ka Tanal oka Jjotele, ua nui ka r..-a ;■ na kanaka" I ka ike 'ana aVu . lakou, a kahea mai e haawi . Vu ; kokahi mau Tiaiolelo. Ua hele '■•uii keia poe a kiinou hoo■naikui mai i ka puulu kan.-\ - ku ana me kekahi mau hua\e;o pokoie oka mahalo no ko '-''"ii pihH hoihoi i ko lakou pa"rok" ana. .Ma no hoi maloko oka halea.'i e moe ana kekahi- kanaka c ka piha ehaeha a e kiai ana °a mea malama ma'i iaia me >e ukahele loa. E puka ae ana ai kona waha s,* na olelo o na -.-j I'.ke l.li\ a ma ka nana iho. ,u. pup ale- maopopo oia. O ke~7~\~ m; kanaka i hoea"mai •nrnai.; o ke kaaahi holo kui- . ca no o Robert Van Hocut- ka lunahooponOponb nui l.a Record. Aole oia i ■,>i p-i aku no Nii loka ka ; v onamiliona, aka, ua lawe .■• i kekahi mau kauka amai Nu mai a nolv no la ma ka aoao oka moe o H<\sek;t. a ua ha'i aku la ota j na ta a.pau ana i maopopo ai no He-ok.i i na kauka. ;,- h jkahi makahiki a oi iki ma'rua iho, ua halavai'o He-c-ka mc kekahi ulia kukonukonu i Kin*. Ua hele aku lakou e -n'-a'kal iloko oka aina, a in "ikeu oia ua huakai nei, ua loaa i;k-'u i kekahi poe powa a ua ule .. -i ' : . Ua haha-u.; - He<oka ma ke poo me kekahi •. ii.ku '.aau T kona oia ana. -" « oyiilo-ou'e mat oJa, r he loihi ki-r.i manawa i noho ai iloko o Um kulana. Ua hooauheeti* no „ ka p. i p-'wa i hoao ai e ko :a Mahopf mai ua ;.:.' ak-.; o Heseka ia Van Homo : ki.- a-ui o mai o kona kulana, a k !-\> ho'o ana aku e ike i ko :ahi k.;nika, ua oleloia mai na ua kokahl hakuhaku koko -.;,i a'Kalr. \.ahi r kokoke ana i ko .a l'!o. a oia ka mea r loaa ai >.;• . ka -'\i'i opuiepule L ■M'-.-: a 'Ja a.o ak'J !a 0 Ho>Yka ,-k; ko kaukr. ike poo no ka .-vohe ana ao i keia mea nana oi • hovi*.'.'.k:a nd, eia nae, ua hoo ii,uhi!n.i a hiki wale no i konr poma lt % a ana Aohe I hoi liov. i

I •' ■ 'J- ' -'-1 i niaf ua haawina ne: no kekahi j wa loihi, a ua ,poina loa iho la Q | Van Home i ua mea net I ko j Chalmers ha'i ana aku i kona jhoohuoi ina na Heseka i lawc |fia onamiliona e huna malu, a- ' k-f>hi no a loaa hou mai ka noo- | nuo mm e pili ana no ko Heseka j auq pupulc. I I ka nana p.mo i a ana oke | poo o Hesek-.i » a ikeia iho la ua ku &epoo i_ka_poka_rriaJcabi i hahauia ai me ka pauku laau, Mb. keia ku ana i ka mo aku" la ha hakuhaku koko c -ana i na aa"o ka 1010. Ua oki hookaawaleia ae la_ na mea i kpe iho, a i ka pau ana, ua' hoomaka mai la o Heseka e maikai. He mahlna mahope Uio, loa ae ia oia. Ua mau ko Sidane ame ko Van Home noho pu ana me ia a hikl 'i L'Mcl OiUt/iu iOii ana. I ko Heseka pohala ana ae aohe poina i na mea ana I jhaqa ai mahope o keia, huakai | ana i alakai ai ma Kina. I kona j wa e olelo pupule ana, e kamailio I mau ana oia i na mea e pili ana { i ka hakaka ana me ka Pake, a j i ka pau ana o keia haawina ano }e, akahi no oia a hoomaopopo , mai ia Hamona. j l-Pehea oe i hiki mai nei maajnei?" kana ninau mua ia Sidane j me ka haawi pu ana mai i kona ilima no ka lululima ana. "Hejaha kau o Kina nei? Heaha | ko'u pilkia? a, akahi no wau a j hoomaopopo,. ua loaa pono ka j hoi wau- i ka laau a keia kanaka j huelo lenalena ma ko'u poo. A- | ka, mai hea mai oe e Sidane?" Ua papa aku la o Sidane aole oia e hoopihoihoi iaia iho a e moe malie oia a hiki i ka wa e oluolu kupono ai oia. .Eia nae, i ko Heseka wa e hoola ae ana, ua nui loa kona kahaha no na mea e pili ana i kona paa ana maloko 6 ka halema'i ma Nu Oiina a mahope o kona noi ikaika ana e halia mai na mea apau e pili ana nona ame kona komo, ana iioko oka poino, ua haha'i mai la o Sidane i ka moolelo piha. I ka manawa mua ana i loht- ai i keia moolelo, aole oia 1 ano manaolo mai, eia nae, aole oia i olelo mai he hoqpimir" puni na mea e. ha' Ha. aku nei iaia, 1 kona hoomaka ana ae e olu-. olu loa, ua kakau iho la, ke kauka |p ka halema'i i kekahi olelo hoi r . jke e olelo ana he kanaka opule.pule o Heseka mahope o kona, j loaa ana i ka ulia ma Kona, aka, [i keia wa hoi he kanaka oia me, na. nooaoo maik&L Ua olelo mai no hoi oia he mea pono nq.Heseka e hele ma kekahi .huakai holomoana no kekahi njanawa .i9&L_a oia ka mea e loaa ai k£ oia maikai iaia. I ka loaa ana aku o keia hoike a ke kauka ia Morton ma. ua hoohoio ae la lakou aole e hoopii ia Heseka. a ua .manaa lakou e hiki no ia Heseka ke hooponopono pu me lakou i mea e. malI kai ai na mea apau. j I kekahi auwina la, ua olela |aku la o Sidane e hele oia ma i kekahi huakai holomoana, aka, :ua olelo mai o Heseka he makeniake kona e holo mua no Nu . loka no ka hnoponopono ana i ifcekahi mau hand. Ua hoole aaaklki mai o Sidane a olelo aku | la ia Heseka e haawi mai I hooIKohu hope nona a nana e lawen a we--teres -hana. a ua aeia~~malr I Ma ko Sidane wahl, ua komo aku 0 Van Home a holo pu aku me Heseka ma kana huakai au mo|ana. | Ma kekahi auwina la*molaelae ! maikai iloko oka mahina o Sehatemaba. ua hnalele mai la ka '■'Mano'* ike awa o Nu 6llna a ikaxnoe aku la no ka moana AItelanika, aokc lakou pahu hoipu, no na kai hema oka Paki- ; $>ika. Malimci oka tuoku, via j'iceia aku o Heseka, Sidane Ha(wona. Vincent ame Benada Si 'T.oa, a ua ran' ko Heseka liauoll 1 ka loan ana o tafia m£u h<>a -:a keia huakai ana'. Oka moku hoi. aia no ia malalo oka hoo:ele ana a Kapona "Wata. o na mea e pili. ana 1 ka poe i fe.% moolelo. oia kekahi mea I »'U>popo l->a eia ka paa hou ole *na oka puka oka hale oka ■"ivimiliona Carmody ia ka Lunahogpopopouto -,ui oka Nu loku Record, » :KA HOPENA). Oka mea e hoiliill ma jka. ha■ui r mahuahua no, —.— \ *■ Oka nsea lokon>alkaiiaku i '-.i 'j't-a nele. pv»naikai qfe. Oka nbi->noo q ka pauple ana ■na no ka loaa o na mewmaifca: :,PttU ' d ' * Ok« ala walein'o t loaa ai kau 'v.ea I manao aU oky no feoo mau.