Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 10, 3 July 1930 — KA HAIOLELO A LINEKONA HOLSTEIN MA KA LUAKINI O KALUAAHA, MOLOKAI. HOOMAUIA MAI KELA PULE MAI [ARTICLE]

KA HAIOLELO A LINEKONA HOLSTEIN MA KA LUAKINI O KALUAAHA, MOLOKAI.

HOOMAUIA MAI KELA PULE MAI

Nolaila, e ike oukou h> hanohano kc kulana o keia mau,A : hahni. Ta kuk-itluia taaluiijgi o ka Bathala, a maluna oka po« haku kuTuu **<? aloha cm? i kail hoahanau elike me kou aloha la oe Iho" a f|fa he hoahauau o$ i make? I ka hanohano o Ka ? Ahahui. aolc loa free haalele ! na hana raatkal o lea H'ui, no ka mca. o kou noho pu aria me fta hoahanau, ua aj>© la o«- me $ta pomchana oka lioho horn? asa* 'Tie lan! ilnns he fcomu a ua kulia kdu W me ua, 'hjiH kufcul ekolu; V» t*AA amo kc ilLtillA. ta palapalsla kou mooleio.c Molokai n;a la papa kaaujj&tf o Ksnichumtfa uiuue Kaahama-. tiu. Iwaena Mka poo p«a uiooielc e neia mlu AliU q keia akw o Rc&ahi \ koma. Uoko o as Uooiv^lao, a&a ,ao «:iau Hawjtu. ! ._,

Ua oleloia i ka wa a Kapiiohookalani, Moi o Oahu i hop pi e u Momar ia mat ka Moi o Maui, ua' holo wa ! o Alapainui, ke Alii o Kohala e kokua ia Kamehamehanui, a iwaena oia poet holo mai ai msi Kohala mai e kau? )'a Kapiiohookalani, o Kamehameha Paiea kekaht i komo ma na hana kaua oia la, a ma Kawela ke kah'ua kaua kahi i mokomoko -at feo-Oahu me ko Maui-me-ke-'ftoktia ana mai o ko Hawaii a pawhee ka poe oOahu, a o ke kaLhui kaua mua loa ia i komo ai io Kamehameha oiai koiT 4 mau la opiopio. Make aku o Kamehameharmi M6i o Maui, noho mai o Kahefcili i MOl no Maul, a ike kaua ana o Kepattiwai o lao, hooaufteeia na Maui e Kamehameha a Slq -ka hQQponopDno_ ana o ko Maui noho aupuni ana malalo 0 Kameh%meha, oiai, ua auhee n& koa malalo o Kalanikupule ke keiki a Kahekili i hoonoho ai 1 Moi no Maui. A ma Ja kaua ana o Kepaniwai, a mahuka ai o Kalanikupule me kona mau ukali, a o Kalola kekahi i manuka pu mai mai Olowalu mai. a tea Ualapue katu e iele ai o Kalola ka makuahine hanauna u Kamehameha, oiai o Kaloia ko wahine kanemake a Kaianiopuu 'Moi o Hawaii, a ma Kalamaula ftoi kahi i make ai o Kalola. flaila kahi i hele aku ai o Kamehameha mahope o ke pio ana -o Kalanikupule ma ke Paniwai, a hoouna ai i ka elele ia Kikane * holo i Oahu a e hoike aku ia

Kahekili oiai e noho ana i Waifciki, i ka makemake e lele kaua ia Gahu, a mai Kaunakakai i

*oto aku ai o Kikane me na Ulu j maika elua, aohe palapala kua- i haua kaua ia wa a i oleia palapala i kakauia ma ka olelo, no irauiea, aole i hoea mai ka palapala i Hawaii nei, aka, me keia mau pohaku ulu i hele aku ai ka eiele imua o Kahekiii, a o~ j iokaa ia keia mau ulu, he keo-j keo kekahi a he eleeie kekahi. He kupanaha ka palapala a ka Hawaii ia. mau la. * "Heaha ka makemake o koj -Alii oka hoouna ana mai nei j ia oe ianei?" i ninau aku ai o| Kabekili ia Kikane. "O keia ulu ' *eokeo he hoailona keia no ka roahiai, ka maluhia, ka lawaia. ke kaonoono ame ka holomua'* '•a.o k«Ja ulu eleeie b« hoailona fc*4a no "ka make, ke kaua ame fce pia" A heaha ka iitii o ke Alii iqaua anei?" Pane fka eteiie o tea makemake ia o Kamehameha A eia ka KahekiP 112 pane aku ai. "E, o hoi i ko Alii, a ©leio aku iaia malaila no hoi »lcu i -Hawaii, mai hele mai. A i •tofcie oia ua uhi kapa eleeie ia*u, ««a tcau ka puaa i ka miku, a- ♦ laiift, hoomaopopo ua haku nei tmro Hawaii, oia no ka ulu mai*st riona ke kahua mai nei aku ahiki i Kahiki, a ia wa, kii mai t k&<atna, aole e eha ka ill." . Mai Molokai aku hoi o Kamefcameha no Hawaii a hoonohoia « Keeaumoku ka makuakane u Kaahumanu, oia ke konohi*"> mil a Alii nana e hooponopono 4- ka noho ana o na kanaka o Molokai ame Maui, a malalo o ica l Keeaumc&u hooke-Ie ana i $feei& al ke kukulu ana i na kuaftt i iofco, ka mahtai ana o ,ka iwauke ame ke olona ma na kua<MWU ka mahele ana i na Poallma e nana ai ke kanaka ma na lAhupuaa i ulu ke kalo, ke kn. ka i mala ame na laau uahelelike ole e pono ai ka noho ana. ka lawaia ma kona helu kiekie me! ke kuku kapa. ke i kukulu hale, ke kalai was tame na nana apau i ike ia he ikutjnooiw no na kanaka, a noflaila. ma ia mau haawina ua ihtitt mua o Molokai e hooko i ka Imakia o na Kamehameha "E (HOpKANAKA. a ua pui pu no tiro j na Kaahumanu manaolan.i ma na hana a Keeauiinoku, ka maku&kane o Kaauutiaaou. | Uja kauiana pu o Molokai ia jmau ia o na ALu, he aina nona 4a*, akua o Oiupue kc akua e lufcaU atia 1 na uhane o na AIU |« i*ete Aim ma keia aoao o k-* a Ue akua .kokua U iuu*ktu hopt ioa e avle pa »«»■» i* kjattie iwiig aku si, a he akuA jttwiwu ia i inea e pakeie *4 ma. $**Jwiux!*\*e oka hooniakau*-a»: t<m* k ka huakai hop*\ » \xlt \um\ ke AH via **'*- JAVra M MaiokAi. Ua oieloui »iua<|i keuetum i ka* aku \km $&i a«« mai uiu keia m»>kuo MoL?kai kciu akua u><" jjao.iicko o kekahi uiulfwu e jai. No ka iiuika b ke. «?a e wale o :xa aiauuj ko pohs\' o kcia uluUau |lw -J^»»

he kino oia hiki ke haria ike ea o kahi- e ulu ana keia laau O ke kualonc kahi o keia laau e ulu ana oka home no ia o Laamaomao, k<? Ak.ua makani, a »a ksu ia kt?a wahi e ka uelL ; ua ka uhane o keia akua i hoike ae e hanaia he kli laau nona ka inoa o Kalaipahoa. Wahi a ka moololo, o Kanoakoira. he kanaka hoohihi i ka riliwaivai. a no ia mea i ilihune ai oia a koe kahi puaa hookahi lata i makaukau ai e mohat i kahi holoholona i kona akua ioaa iaia ka moe-uhane, a o'elo inai la kona akua e pill oia ; kahi puaa ana ke paanl malka hou oia. Ua hooko oia pela, :• lofta l.\'a ka pomaikai, laki o ! aku i ko iu la m«a. I kun:u * 'hoike ai v'ia i kona hoonxaikai, ;ua hele aku oia i ka Retau a jmohai i ka hapamvl o na mea i jlcaa iaui. a ia po, loaa hou k,^. J a.oc, a ao uuU ke aku,a $al& e j.-.vlo '. fc.; Moi a e hoike aku \ai* [no keia a Uxa e ae k-< JMci e hanaia i akua laau ki hv.&i kekahi o keia laau ulu. - jloaa ana ka mana ame ka po* jm*ikai ike Al'i. a c VH> u-o iu\ o {Kaneakauva ke kahusu iw k» • ke'.a kauvlw a hiNUU&fcl U* ka e iau a e kaiai a Iou«; aku jke kumutaa.i o Miuuu Jloa Ma Moiokai Ms ki* !uua ,nui i kaUiiU ai me W pahoa „>. jloaa ka helehelena o ke kil : jkapala o KsUii>ah.Yi \ o ke'kahl keia e r.,\ skua a | r.ieha \ kuko a? e loaa Sua. aV'paaktki o KaheklV. ma [ «ia '. ka eV-'e. aeU" U'.a ua &&»£i *aka. ai.-, I -,u kahuna ' I I Molckau kahi 5, ,ua^ks ]&& iiuikuaiuuc o «

aia Ualapue kahi 1 ds§q a4» a nft ;a konohiki AIU q Kukos& \ hoo~ Upa i keia mau |aiewa mai ■Taui mai, niamuii a kji rnakec4:e o Kahfekili e U Ue:auiupku no ka illo ana « Kir aiahana iaia 4 a e kuks aaa, o Kaiiekili ia i oana, a ua olelola ma ka mbolelo he wahin# u*i c NajEaahAGa ke hele 'a a "pali ke |ua mahina ke alo" i kau a mes e k^.ut a ma ke komo kaua Pidd,- ; holanl Moi o Qahu i XQ%-bxifc-a ai o Keetiumo&u otnjs K*- . a noho iJCauikUi* «a- -[ .alo oia p\m KfttUtna i al » Kaahunwnu a via p* - celea\ce n-.a!uu» o k«k^i^p^twt- | .«u mil ho fciafcoonjjHtta %&£ :' hanau al o ma Kauiki s Hana, a i &e|a >k"u net 1 Jt%'|^&. ; Haua, { ka wi A ke aupiuil X k\k~ sxtiu ai i ksia^aku. L Kolaiu, ua Isiaa &u la oukou t &ai&t>haiueJ*a aaie KaaJiomaau kuieaiia ma Mok&ai e otsio ♦i. ua hipuuia ka aaocdeio o keia a** AIU a oukou. t kahjga i ko oukou AhAtuii ma keia Ua kehi ko olua emu k&pml ma /vCia man kataulu. a aa ko la^a .' v.oekcte aupuni aiia 1 ioaa ai ke '.-iauawai raua o km jia ka Mar.u)ahti&. A te ma 4" pia ai o Maui ia a hoouoi'.oiA ka mafcwrtraiK: a KaahuctaniL oU o Keeaa&»ka ava J«elckal n?t « hv,Kaa»Ui I ka, .Uphtf ana. on* ua ki laalohia aci oka, al»a> kA o ua Hawoi. ia Zwa la tte poft-i c 5 k& oobo a^a, . Oua ehACtu\ In.- nuu kaiu aaa 4 *a o kaula o mal k$ &aJ.