Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 11, 17 July 1930 — NO KA NOHO ANA O NA KIAI E MANA I KE KINO O KAWELO [ARTICLE]

NO KA NOHO ANA O NA KIAI E MANA I KE KINO O KAWELO

A ia--ia.ua nei e noho ana .e nana i ke kino o ka mea make a haia na ia he eha o ke kau an-a o ua o. Kawelo nei iluna, a aia ka moienuieiiu ana iho oi?_ l " , - ;. v i e 1'ko 13 n."- nae ka !li o kanaka ke puka ae mawaho ka Iakfi halepili, hoomaka iri.o ■a laua nei e hp-a ī wahi ahi, T V * 1 t i,' i (/ . 4 »... ..;.i \',u. | O ka laua nei ahi no hoi i ho- ' » i:o i.'ieii ... (, k,- laau J r.t ka hi-: no ka mea,..a- ! 1 i's i p a i !k<"ia ar. -'i'i'o pi'ai v :ei ka loaa 'anaokeahi. A r, V.e ahi a lana nei a mo'a •ia akimona ■ <kukuii. hoomaka ho ia iaua uei e.kamau wahi ai a nauie akj hooiuolu e moe. l.ohe ana no iaua-nei i ke pa-hu mu. mai o ua opeope nei, me io iaua nei manao loa ua make. i ka e oia inai ana no. iioko o keia wa i pane aku ai y» waiiHie i k< j kane: "E hele | aku oe e nana i ko kaikoeke. j nrj mo ku. mai la ke kau- . i I Olelo koke aku Ia ke kane i t .u wamne: "Maiia paha ua | ; apu, he maka'u wau, a i mai i ki» wahme; o ka hele wale I iau īio e ki-u a iioi mai, a ae ! aku la kahi kane." . 0 ka hele aka la no ia o ke i kane me ka haalulu no ka makR u a ki-ei i kahi o ka openpo 1 kona nana ana aku nae e haaiulu r.jai ana ke kino kupa,au ll& k<.i u ka .opeope, a olelo iku la i ka wahine: "E' īapu oin rpi. t-ia Ll k< naalulu nei ke kmo.' ? I ka iohe ana o ka wahine i mau oieio a ke kane ī hea ai,. hOiO koke mai la oia a -V i ka haeiluiu o Ke kaikuiiane. olelo koke aku la i ke kane: "K wehe ao or liaia ikaika ' nana iho j kona khw i* ae ia ua kane nei e Hke me a ka wahine. eia nae 'ioi aku ia ua wahine nei a koe kp kane,, a ike iho la- keia i ke '"ne o K,v, v ,'io e liuaiuiu ana. pepeliiia iho no paha e ua kaikoeke nei, ina ua make ioa : Auie, aka. komo no »e aloha iloko 6nf, . kahea aku a i ka wahme^; 'E iaia e! Heie mai kaua e ' ' " v ; * '■ Iiou, o koeke ke haalulu nei ke kino a helP mai 1« ka waluiu- a lō, m :-hi īho la ia Kawelo." S kv) iaua nana pono ana iho : Ki, kaiu o ua ho~ uw u iiūnaiei,, ua a- • ek.-.i ka ili !);• eleeie kekahi be krk,h:. „ , ke,K.nuu >aha o ka eleele n 0 ka pa mau ■ ka pohaku. iiiwkai aku ia iaua nei i ke uno o ua o Kawelo nei a hiki «.«.ii* v uiu a iaua ; nei ī v-a ai. lomilonu laua nei me \ v una \ ite ah; i h:ki w;:Jo i ke aumoo k v i i.iua •,ei ala a pohala ae ia tu iO S kem «uuioKo mai oia makt r u< - •*»►« *« ua o Kaww lioala if. ar I » r.ae ua o Ka

- - ! nei mai konp. 1010 &- n'a, a. noho Hun'a ke ■ ano iiawaliwali no nae, I ke ano, mai no" nae'dV, o ftawelTfl£Tla 3a~ tta nei, no ka m'ea, 4a" *hot hou ia ke ao iuna ona, nolaila, ta bia i-kona aloha, a pahlfmat'fa no ho; la«' 1 i kt laua aloha wale, a i kekahl wahi o ke ao wate| Ike aku la 3aua nei lkk"ano Māl- - o ke kino o ua'o' Ka'weīo nei, pela ma. ke ahii*hf aku kā ele,eiiiiie, ua ano ffiai |:e--ia mamuii p ka pun>ehana p ke kino, holo kē koko.. , Olelo aku la ua o Kawelo nei, pejiei: -"O olua wale fxo. }%e paiia ko iuna nel e kiai aohe he mea e ae? £tai matjs, ka. waiiuie, ae, o maifa \val|-tto ko luna nel e kiai nqi ia ogjtae. k;eia mau oleie: , . , . "He manao. ole no ko'u e ; jia oe, aoie hoi e hiki o ko'ū ike !ana he pili ponoi. oe no'u ma oī ;na makua ala o kaua- kā i mea. o ke kaikuaana p 'kuakane oia kou maKuā%ane,'*a he mua iio a |ie hope no . nou." , , . . Nolaiia i kupa māi ai ko'u aloha nou, a oieio aku wau i ke Aliii na'u oe e malama a hiki i ko heieiei ana, alaiia f .kii ia mai oe e holehole ia ko ma« : iw!. Mahope iho o keia mau oJelo a ke kaikuahine. olelo mai la o ua o Kawelo i keia mau olelo: . 'Aohe mau kauoha e ae a ke .Aiii ia oe?" ? . iit , • Pane aku ia ka wahine mfe īeeia mau oleio; -'He kauoha ,a eia kana kauoha i waiho mai ai; e kiai maua ia oe a hala na anahulu elua, alaiia, nana no .e hoeuna* mai i kekahi kanaka' no ka niakai (nana)ana j?iai -a oe, a na maua e aku i kP. !no, a nana e ha'i aku i ke na ke Alii na Aikap.aka, e ,p|i. rai e holehole ia oe ( a p&si Js;6 .o.a iwi, a oia iho la ke x ke Alii," , t Oleio aku la o Kawelo; "Ehia anahuiu i koe, alaila, pii mai iokahi o. lakou e nana?" "Kha uo ia ī koe, : alaiia, pii uiai ke kanaka e nana." Kauoha aku ia o Kaweio i ke e huki mai i ke ka lluna, no ka ,mea» q, kah|ia ; waiho ai ke.kino o liawelo. ; He puu no ia, a ma na wahi • ae o ka puu aole e hiki i ke kanaka ke pii mai, he iaumania wale no ma na wahi apau, no ?cw mea, he pali hi (laumania). • ale no, a ma kahi wale no o :e alahaka e hiki ai ka.poe cxa"eemake ? pu e ike i keia puu e, hiki ni. O ka huki ia mai ia no ia"o ua alahaka nei a kau.ana Uun» me ka olelo ana aku o Kawelo; "I noho auanei kakou a hoeuna ia mai kekahi elele ea, a, L oleio mai auanei e hookuu aku i ke alahaka, mai ae, aku oe e hoekuu, olelo aku oe aia wale no a nui ka Ikaika hiki iluna lei." ' • . "Ae " wahi a ke kaikoeke. I Oko lakou nei noho iho ia no j a a iiala na la he eha. I ka ii-. j a o ka ia, ua hiamoe aku la f nae o Kawelo, a i kela. wa ike {:ku 1a ke kaikoeke i ke kanaka 0 ka pii ana mai, "o kb ianei u|'ve iho la no ia. ' j a lohe ka wahine ika uwe o !'<e kane, olelo koke mai la ka wahine, ( he waimaka aha keia? Pane' aku la ke kahe:,' "He vahr,aka aha mai ka hoi kau, he walmnka no ka make, ei aku ! -n make a hiki mai " Aole i liuliu iho, kahea, ar»a"ue kanaka nei i hoounaia mai ai J nana ī ke kino kupapau o ka n:ea make me keia mau olelo: * E laua la e! Hookuuia mai" ;;e alahaka i pii aku au e nana 1 ke kino o. ka mea make." Olelo aku Ja keia me ka piha • ka maka'u: 'Aole e liookuu a aka ke alahaka nou, aia a ■■•ui ka ikaika, alaiia, ike ia luna 'iei," Olelo aku ia ua wahi eleie nei t ke Alii a Aikanaka: "Nohea -a! nei hoi kena ikalka kupamha ou? Kai no hoi i hoonoho a oe e nana i ke kino kupapau. . ia ka i hoimoho ia olua e kipi." Hc<ilva ,ia .iioi auanei, e hm :.v au a oīelo aku i ke Alii o - uo keia hanu av. a e iui .uu au a oielo aku, aole e loua ial ke klno kupap-iu o Kaweio :a wale no a nui ka ikaika. iuaa .?ai. O ka w.uhona o ka Lehuleliu • ■\;\enku Huipuia ua «nu ;ho - « 000,000,000 nu ka makain ' i?29 i hala Oka huuia ī keia .a ho 516.3P0.931 .501. oia ho: ka .A»lioiia o ke Aupuiu umuuta • •a hojpau ia o kekahi. uiau au-, uva loaa o ke Aupuni, j