Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 11, 17 July 1930 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WELAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WELAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

~ "Pūeīīā l'.ke mal la na opio > wahin< "Kup.onn n-ni»]:' iv; oe i alakai n<< feakoi, ;i h.--mo .<kikako)! nai kela 1i• aku E kokua »: -iu>i >a nr ma na ann apa,u r=o kn lanakila aku o*kfci;< mauoo maikiii a he k-malua o!ko mau» e lokahi mai ana nn na opiv wahme apau Hookahi wale no o kakōu mea e pilikia ai o ka wahine moo nana e kiai oei ka iua wai a oia no hoi ke. ala e hiki aku ai i ka aina o : .kanaka," I ka olelo ana ma- o nn w:« - hine opio e kokua ana lauo a me ko lE.ua mau hoa wahinē i keia manao ona, lana loa ap k: n"iarjāo iloko o Wilamaiki no kc ko ame ka hiki io ke lanakila kopa manao, aka. maopopo o3c • iho la iaia kana mea e olelo aku ai e pili ana i ka wahinr moo kifii o ka lua wai, a o ko iakou kik< hoi i kela wa ! kaawale aku ai o ko lakou haku mai ko iakou aina aku. Manai iho la oia, ina e noho malir ana m<- k;i hoopjka ol« j .iku : kiekalu oJclo <j pili ana i ka wa- • hine iwio <j hoohuoiia mai f»ii" 3>a.ha fiu r,iu kc hui kuka r.<! me !,'i ia Neiaila, i mea e knnw, ele ai kb hoohuoi peia iloko e ■ kam-ii'ao mai la oia ia la,r!i' «a la a mai 3a: "He por. r f'VPaha na o'ikou no e ho"f r 'l>iauna oku' i kria manao i k; mon no ka mea he wa'.v,. ■ llix)e kela a he wahine no ho.' O&wa, a e maliu rnai paha keh ""jFg oukou a ina hoi owau kr- Ik-v e'hui mp ia la. e owala .v V paha kela a r>au aku krleou i ka hahai ia i ka haki? <■ i ko ia la wa e hoi ma' komo mua ne Va JīS • "w7rrtirit ■ helawai kuka ,uīej<r moo. aka, aole nae ! jk<ka kakou koa ia mea, nolai'n kona oJelo ana tia lakou la. • hui aku me ka wahine moo no keia m&nao. Olelo māi la na opio wahi)j( H« ol ifkv; ka makemako o k.; wahine moo i ke kane mamua 0 ka wahine. nolaila, ina oe e, hui p,na me ia, e ohiolu ana oU; 1 kau mau olelo ke olelo aku iaia. ina o makou ke Ik.k aku "e h'4 kaka pu mt ?a e ku- « kahaīake mai ana kela ia makou. Aole ona makem«ike i kon- ' hooliloia ana i moo a Hoe no' «nakou l ko makou mau kino j maoli, a hui hoi me ko ia la i hoonohoia ana i hop* 3 no ka ha ku o kakou i na wa a pau a b ia e hele al, hele loa ko ia k> hookiekie maluna o makou. N<laila, mai waiho mai oe 1 kena hana na makou e.kuka y.ku me ia o holopono ole anei keia ha na." Ku iki iho la o Wilamaiki m.. ka ekemu ole no kekahi nniv ■ kekona i manao ia m»i e noo iioo ana oia no keia mea, a pane mal la; "Ina hoi ha pela k-, olua manao a ua kulike ko oukon manao apau «a kei-: 'mea, «laila. owan io hoi u kake ke hoao aku e hui me ka wa nine moo " . Ko oono 'na la keia i ko Wilamaikī ka mea olike no hoi me 'ka kakou 1 -mae- ■ popo ai no kona tik> me k' l wahinn imv ia po p<-i- ' no hoi i hoohauoii lou ia m? | ai kona manao- ; Olelo aku la o Wilanuuki: "J" u hoi hoi ha olu? n.) ki 11 atnftfio loa kela \*,a īīe no ■ paha īa'n e hoihoi aku ia ci ,; - ena Ied;»?" Olelo mai la na opio wahino: "Aole'"na ma.ia nr, maua «> hoi aku Q\ hoi e ht\aina kan;--ki kew e ho(»maks'uka'u ai ka hoi ana o ke alanui." R>Ow; ; i srt na w.hi'"» "I ke aloha guc!u u.iaa. a k?ha nku ! a l- r, i ; v ;i ke aianu; Me kr WllanMiki ua hei k ' na opio wahf!-e nolniii. halo ■; oia mno n iMaanoi uo'e iKe wah' mea lvie ia «/a k-" n !i t . ul> "o hpaU'' rt fhn ia : k;,r wahi o ku nna a k.n !a k, na mau e hiK a* 1 kflhi e kn W\l-.Ī!;{ n, ki\ nuau an' ko*\i '>-u' kAjiut" 1 "me k:? palanehe- loa no nae >8 he!\S an.a i ke alannl. no k mea. oiu nui la munao Uok.• *<- 1

ona, eia oia ke ■ ■hoohaluaia ne» -* keknh: o nr. opio wahlne o ka ainit! Aole ona manao 5 ke'la '•■aii wahinp i loaa pono a' iaia, nk.a,: he manao kona he ooe w-ahine okoa akn ia ? hoehalua nei iaia, ••ua' wai. a e kali mai ana ki 'wahine moo iaia. a ma kahi hoi o ko ia l.a haawi mai i ke āloha gudu iwinim, haawi mai la kela • > ka hiihu ia ia nei no ka lohi "ioa o kana hoea ana aku, a ua īoihi maoli kona knll ana laia | -ei. Aole - no nae o Wilamaiki i' # lavr m-ii i kona huhu ia i nvu -.nna e huhu pn ai. aka, niihi :ho la oia iloko iho ona no kōna lohi io ana ia hele ana aku. 1 :/ica <? hnoluolu ai i ka manao o ka wahine moo. mihi aku la -ōla ■•!e. kn <• lelo ana aku: "E kala • :inj r -(- i,Vu e kuu lede maikal ■ o ka nu-a, ua !oa-i la'u kekahi 'iiini'! kup'i'-.o o k:t lohi āna, aiM.ii !ti;,au r-,ai nae hol oe, rn »a r '--u j.3;a. e hai aleu'no ui ia oe. aole no i waiwal ole <c'i-a lohi ana aku ,nei o'u, aka ]o-,a kekahi me;: r.ana e hooia loa mai e holopono ana keia liaaa s kaua ke pono nae ma -ea kaua ana." Pane mai la ka wa.hine moo ■ He wahi hoohuoi ,iki ia oe, a ke manao nei <ui ua maopopo vio ia~u ke kumu o keia hoea loh : vna mai nei ou. aka, no kau o•leio ana mai nei hoi aole au e ..ono u iiin.'U ;iku ia r.o ia mea, uoiuila, uok no hoi au e ninau aku ana i'& oe no ia mea, aka, e >k,Io aku ara nae au ia oe, mp.i aoeliaule hou oe i kau aelike me a'u ma kahi o ka kr nole ov, m^kemaK" "T$ u( ~ oial he nia&e- -• j3kf k'-r ; ■? hoi e hiamoe ks* ;.au ka'u hana oia hoi ka hel: -.ku e n.ina i na mea ap£ e/'ki- ka'u hnna mau mamna , ko'u hni ana e hiamoe Aole ■ hiki ia'u ke hol e moe kt pau mua ole ka'u mau hana i haaw! •<a mai e hana oia hoi ka hele na na xwahi a pau o ka l aifia nei » nana aī ina paha ua pono na •ma .ipau." ■ ; Olelo r.kr, la *o Wilamaiki: "E noopaa ko kaua kamaillo ār.d •r-aluna o keia mea, a' e kuka h-u- i k-i knna mea e hana a5 -o k" kaua kiimuhanal olai ke ' okoke: ioa mai nei paha i ■- a e -. ai ai ka haku o kaknu " Fjiu" oi.ol īa ka wahiee moo ? r:• la "He oiaio kau i o--)o ma| T .'i, ke kokoke loa io ;v? 3:• •; i ka wa e hoi h>at ft! 'o ; \ :-i. . k-><.u nolaila, aole r hnapaapa ai. Peheß '*au i hoo!:>3a ai?" • Olelo aku la q nnn.m .n no kakou, koe wale jo k- ii !i au &!ahele i olelo mai ri 'u.'u >\h ho? o ka mahuka np krk- o na aū 1 V:i •>■->> m'u. a "ol -loa <u '-o i ;• 'iia ke mai r . nin-.eiWiii C* heīe i "'ii l aju i hai i -'! ; inM AoU o ka^Q&"pono ;e hf lo m,- ke alanui e pH 8l k*i iin:- o k i.naka, no'ka, mea ; ( 1 ; u\, m,•> ia ia la He • i 0. ia vkou, a o £elajCla- ■ niii lo l 3oaa al la oe , ,'!< i'.'.l', āo kakou hajku i Ike •' -'"iaila. aoīe keja e 'n») -A" yn !•; kakou ma la ala'h V, " n '. l • . ' ;•{ ka wahjne rtioo, i n.i>vi"po i'na paha :k- oie pah.i ka haka o kakou i kt: t alahele «oaa ,1: ii.'u "k: 1 . kola I i,kē'XT,q ia *.'W-eTr -M« T oa a ku paho ■-.! k.'k:'u k'. hefe kakou ~a la aiah^le." Kinau aku la o Wilamalki: ho.\ p. t ; fca ioihii 0 kou ■•r,' m;-. s keia aina 1 ?" P.r-; r,. 1.1 ka wahUae nvx> tT ' . "i na makahiki o ■-•" Vi ' ->i he kiai *na keia •' -' •'• ■' ke 0 keia msk " K: .? u ; :vjho kisi ai, -n&aaei, "īe •'- lKv\;'hi a'u ai - i, - > -t< r.- , ;a u kakoa keU ,! l ,! ''■•!? ' ī :* o wuamkīi:'"l---1 !■■'. ;.'a ;:o ; ike ■ kM.;. ■ ,xlahele," " p < -v: '•■ wahi a ij*hi'te :r-ō i 4 u.ic mai al B*e iea

iaoomau ana mal, "fifea t ual .ike oia i kela afesel,e, aol* 5 \.ina mal o ko k*fc;»u"p!!'fclft >cj 'oaa ae kafcou la la |a/|e !'mf H , -;a ia. kakou ma %ela 5 papau ana Hakou ne ko 'Ka Oklo ak& H o JlVilany*ik|; '%L Uke ivo a liKe,, Ifta >, holo m& ma Jte «Aa'hele »ia j d mau, e loaa ae "\to "U* !a la ke huti ae $1$ ja teou, nka, ina hqi oki.i $e i l?V\ii aiahele hou | !p <??, «? loaa oie ana £ft)?6« ia?n, iio v \ea aoie o'a e ae ap īl !<ahi a \hko\i e %le| ai mu alaheie. Nol&iU* |e,! u\»nao n4, o feela akhele. ke*s|og|t, i' "kakou e ai t a g,e po] pi iai% **]$ aō, a Itakou hana hiKl e hana ips) a ai, oia k& jp& n\n!; 'a kakou, «o hoi W% y ~ j