Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 14, 14 August 1930 — HE MOOLELO NO KA AWA A ME KONA WAHI I LOAA MAI AI. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA AWA A ME KONA WAHI I LOAA MAI AI.

| He laau nui loa kela ma Hawaii nei a me na aina e ae n« l pa&a, o kona ano he uui o l&lo & he mau lala mahimv, ho pnnapuu& no hoi o Uke me ke Kc>. a h$ lau nunui a lie iiāu liilli no * KAiil X LOAA A|.Cl r, v pm, j Ua v no KaiiiHi niai koin 5U na i la*v he mau Uau la\Kai& mu>rt leooa boio ana nml a pae «īh ;lUjHAI ike oia i ka walUi\e malikM.« Kaniaile īv k«*ny> ka hoo\h®& m® mi\ no wa>ihie ,u\ o k» hoowiihiue Uio h\ nea ua muu Uau nei e Kawa.nfi t a e K?.!maile a Kau '&e 'kuahiwi o Wa)talēale, o >;oi h&u'.e a loaii ia Hoikeiui, a kweia nui e Hoikeha mai Kaua: :r.ai ir,e koua ik« ole 5 ke &uo ,oia Uau a la\t|e la ma| a kana ;ua Hak^i l t?~ ■ ■! , - - <

A fke o Moikeha Tke kolo o l:e aa o na lan\t ne!, holo keīa a ha'l |aku i ka m?a nanā tfa laau, ! ola ho! o' OHlkukaheana a ha'i mai oia he poholei ka inoa. Noho o Hoikeha a ulu 'ua'laau nc: a nui, a Vio ke 'poHihlhī iaia 0 ka inoa hele oia e halawal' me E-vvn oin? e" 'noho kaawate anā ō" Eva nie Haln-wa. aole rso lioi e ike-waleia o Halawa, a f olā nipa : clf lo .\i: 1 ' . "Ike ole ia aku Haiawa la. ( —4Jns S £rt mo'īe e- Ia."~1 ka'wa nae ia e psha anā o Halawa i ke" kanaka la mau Ta k"ahiko, a o ka;:wahine nae_k&"M-. panui o kela wahi o Halawa a mo Ewa: a he aina piha ka'naka kela. a i keia wa he Kepanl kanaka e noho mai nei a' ehlā'" ta* wahi kanaka. e aho aku o Ewa hc nui iki na wahi kanaka Hawaii e helohōlo mai nel. \*arm4t-P-ke pnhihihi loa « ua Moikeha noi no ka inoa o keia ano laati, o ko ianei hele aku la no ia ia ■ Ewa, o ko ĒWa' olelo mai la no ia e kii i ua laau ala. ana. o ko ianei aku la no ia ua kolo ke aa, o ko tanel huhuki mai la *io ia o ke kumu' o ka lau ku ana imua 6' Ewa a" 1 ole'o aku Ia o Ewa ia Moikeha: "E ai mua aū i keia laau a i niake au mal kanu hou be i |.!aau, aohe waiwai, aka. ina aōfe ir,n ° make, aiaila kaua." j Tka ai ana a Ewa, oria iho la' ī'.n A no ka la, ala'mal la ola maV >ka ona awa nial a kapa mai la \ : kr, -inoa o vif laau awa, meūMla mai ke kapa, ia ana ■-:fiq i hō awa, awa n .<2u ikaeha ke'Alii H' iMi aku no |ia wahi i ulelo ,a > T<?hi i loaa īnai ai oka j.v. a, ua oleloia he mau manu ka niea nana i lawe maji a kani'a Di'e' nahelehele o Puna, HvrvT ;i , aV ka kekahi poe hoi 'eeikl no n#H,"iy4 k.« :va ! u na 1 kanu i ka, awa. O na w&hi . wehewehe ao kela i loaa ia'u mai n.i hoa mai.

O KO>"A 'KUMU E ULU' AI

Ua oleloia o kor>a wahi e ulu ai 'oia ka aka, oia hoi ka lala, ala a kaluwiia a kaonuiu nu kr. pohaPiu, a -koJo Re aa, aiaila,, iawe i kau wahi e iv.akiv.iuke a; a o kekahi, i vt'a e ka ia ai g ka awa oia. hoi _ka uhuki ana, poke ae no i ka lala a hoolei ilu: iloko 0 ka lua opu awa i hahuki ia ae ai a kanu a paa a omaku. ae. ua kapaia ia a>v> oniaka he 1 ""-f •- K-r.ii := 1.! . ... . __. m - -na TNCA n a\VA. O na i lo§3Ha'u, oia nc 1 ka Papa, Al'ikea aine ka Mokihan_a} he keokeo ko lakou laia. a he mii ka lau. ~ ■ ' A ina e kaiT.via £2 Papa, puka n\ai he papa a me ka puawo mol, he eleele ka ili owaho c kona mau lala. he puāwa loiNva. na puawa ano nui iho la «p.o ia i loaa ia'u. O ka Vaivv ui o ka puawa, oiu hoi kahi i uiu mai ai iaa laia. Tīe nui ka \valw:u o keiia nea i ka wa. kahiko, he niea kuai nuiia e na kanaka, i mea inu, i .mea lapaau a:a'i, a penei e hana aī: Ina he .mea ma'i, .0 ka iaau iho" la no keia a me ka puaa hiwa (eleele paiu i loaa ka pu-pu awa, e mania a loko e ke kanoa £ nui a hoka. '.oia ke kaiana; ana ae i ke oka awa oloko.* a\ paii ia kahee «ninuh! aku iloke, 0 .na apu, alaiia, pule aku ki kahaua i na auniakua, a pi akv.: 1 kekahi awa ne lakou, o ka w&ie; aku la no ia, hoonuu mai n? i>cke puaa, hoonoenoe kela i ki po, & loaa ka luea e kuuewa a'j * ke ae uuua « ;hope. a i aw-;, ona Uio pao ka pono. Oj u\u i ka wai oia ona okoa aku ia, Pela no hoi ka poe hoonoho-' noho akūa, ir«a e hoi ke" akua a noho llmia. kena awa i ai na ke akua. o ka mams tho la no'la 0 ka au*a hui akū a pan. pela ikn ana no, o hoi<- !a :i ukoleki-le zia n;aka W nana aku 00 nyAkok lauivi o!e ā'wela 1 holo ai kela olelo; ■'Makole,' makole akfifcl hele i kai o Kh?Ra, heaha ka at e a 5 ai he awa."* Pela f[o hoi : :\- t u v>e \ kou 'no k,\V,! iuituhul\s awa e kaU ia ;\i V,i a,Uuu\ na kft hnln! o ko ak-.ui, pela. no lu« in«at V;e ker." o hale aoie e kahi h\:h<h,; , 'r w a, o k? helo ia a me Ve k.uuka aU : he,nto ia owahe 0 ka 'M \ ka p-ol ka ka pvX- hra .v..'keir.ak loa iho 5a ia. i hele ;a a haps&U ke ke-a na ka e'e v 1 „y i» e keks.lv.. u.a ua I;uobik :r.o kekah; a.'le t ike. iua :v.n-. e ik, k»\ pusA\ 4 ke $ lekahi «we nu>» t ae no, a\c

kahi huluhuh/ awa no' e pono ai, Eia kekahi, aole e pono e ai l mamua o fca manawa e iau 1 ka awa o onā ole ka oia, && a pau ka awa 1 ka inu f alaila, ola i oha: *

KA wAIWAI o KONA LAI.

0 'ka lau he palahalaha nxii, he ane līke no me keka_ mau" īaau "e aC ela ka waiwa; „ u» laāu tfei, a!|'"a hiki i ka wl ma'i, haliiliiia "ka lau inalalo, i. no Ina no o ka mal i.kupono ia laan.

NA WAPĀNA O KEĪA LAA"_

Aia ma Kāfhaile i Kauai, Halawa i Oahu, ma Maui, e pūawa aole nae au i ib. ikahi i ulu al, aia paha ma ?u--'na, ole au e kuh.hewa,' ko īl&oīo&ai aole i mao- - ' *' Aia no ia wāhl pana ma Ha~ klpuu ma Oahu nel, o Hena kī l'noā, aīā nd '"mHalla he kanoa pohaku a he pohaku, a 1 k; hele āna o" kekahi kapaka o Kupuna ka'lnoa ā inu 1 ka awa, a I kona hoi āna, ona iho la oia u moe a māke 'loa' i ka ona o ke. awa: a i kona make ana, ku la he mau kualapa he elua kualapa ua hul kekahi wahi oia' ka na uha" V he puu uuku kēkahī ola ke poo o ua kanaka nei, t:apala ia wal.i o Kupuha, ala niauka o Hakipuu/ Oahti. ā kahS e kil ia at o ka awS *fie <ma ka olaiīa, a aolē lie nui o tr* kamaama 1 wahl " ehia la lakou: ' tethi mea iho lā tio kela i a me ka ninaninau ana āKi i" na hoa. ' ' jOHN MAKA