Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 16, 28 August 1930 — NO KA HANA ANA O KA HALE O HAWAII NEI. [ARTICLE]

NO KA HANA ANA O KA HALE O HAWAII NEI.

he Miau h'le no ii 5 hanala me na ill laau. nahpiehelp. lauHaau. >a me kale. ji«" Nu pill. Kalamalo, kukaclio, lau Li'i a me ka lauhala; oka mca mua a ka mea kukulu hale e imi ai. oia kahi e'ku ai oka hale. O nt wahi kupunu e ku <a. oia na ahua maikai, ha papua me na "Tiv.u'wa ario maacaj (J ha wahi kupono ole, oia na wahi' ano -halua a me na wahi makers ■lmluu. Un hahl ii i ka v»l»a knhuia O keia mea he I papa kahma oia. ka papa ana- [ ana ana kahuna ana-ana oka v,a Kahiko. Oka liia o na mpa nui, oia ka imi ana i na pono a pau oka hale, oia noi. na pou, kaupoku, -na Inh^h: -.i—aho air.c ke kaula a me ka lauhala a pili pah.t iiux L'li.ia wio ka half 1 , alaila, eono pou kua, eono pou jllo, o kw laau kupuno e hana man ia ai, oia ka ohia, a o na aho, oia ka opiko, ohe olomea. Kuwau, nt'iicleau. akila a me ka hau-koii. Elua rac ano ons aho e hana ai, oia ke aho nui a rne ko aho hilL: r na aho nui. oia na aho moe oka hale, a o. na iho hilii, oia na aho ku, ana' !l:a?a:c hoVh'ii. _'»..*". n >::> hana ana i.i; ~\ i-f :i ' c wit' ona -•• ! Vm-j'.uni io ano laau a hookahi no ano aho. O ' ..1; <i u.f ~„ ;'•;■!.. u Y.i .it j.a ana o K.«i m a nit' kt kowiii, e kalua , l ka lmu a mo'a, alalia, waiho iloir. o V-> wai a palohf ka ih, didik-w iuwe mai, a o Ka huehue hoi e kaula'i i ka la a nviemae. [ NO KE KALAT ANA. 1 ! ! I Oke kaiai and i na pae pou, j je waihoia olalo o kc. pou, aolo i'c kalana a oluna ap kp kalaiia it bd,naia nae a oioi .a poo. me ne \m pahupahu alu. A o ko na oo hoi, ua hanaia maluna o ke poo a ua kapaia he ma'i ka .ie. u he vvMhnit. a o j j'ji,(-an i'A e kaiai paiahalaha j la, so ko na pounana. e auwaha ia rialunu e likp me ko na oa. a '. ke kala: ana o na aho, ma fcp knmu wale n. e kaiai ai ma ';t.I-.I nui. NO KE KUKULU ANA. X kt- kukulu ana e polio e~elf mua i na lua; e like me ka nui 0 na pou, i ka eli ana nae, e ka 1 ka h-\iO ilofco n ka halo, aole e hoolei lwaho c like me ko ka Jua kupyp.m. alalia, e i u.i ;j{m! i-:ln <: l'o kua a me ke -lo.'

I ke'kukulu ana nat i r.a pou, e ponp e hookupono i na pou o ke kua me ko ke alo. ao ka mea ina e ku-e kekahi i kekahi alaila, hewa ka hale, aia wale no a kupcnj no Ka mea, u,i kupilma a *a nihonmo E n&fv pono no nae i ole e jkiekie a '•mi kekahi t pono e j ' \ i <. \ ic t i ko • tuikumt? ni pou kukulu .i na pouiiana. I Ike kukulu ana i na pouhana e pn na kanaka ema iluna ma iTu pc t L 4 t.a lua a e kau l ke kaupoku, t i ana nae a kaulike J i 1 Ji ki ■> ii rm >ik' oi'tna o kaupoku O ke kumu o kom hana ana i ole e poo mil ka hale a hooheneheneia inai e kekahi { ttkaniai e at, aka, e i,ana no a pili ka halo a a-> kapaia i« hale 'r na k< \- i ik k k 4 ohi j J ka p\a an 1 o ia nae pou an * |na pouhan to km m°j 1 in jlohelau m-hma oka pac pou n ? ke alo a nw kl kua a me kaln } i auvvaiiciu >i iu> poo o ia po i pau k* lohtlau alalia e hi-i» , .. wi ... u . uk i„v a -lie 11 (ka hook».in\ o np poo n.e n.t 'T>e pou ma ka loheliu O ke I m i ok- m i'T on ka " ii" • ' 'i-> 'a u " r^ 1 aole p:li i r nea e a A oau keia mau m*- < • i-> v, , - al-n'a r k u ik ':u.i#n ihna lhc •> ni o-a ' " ii -i ~- j. ( •* m 1 1' . i- '>n 1 hakila oh ■» ■> pi 1 klilK l\\v U I f*W kt oana ii * waiho I *."> U * nv , . » o ■'I h i*c o ii a* k* J ki hi m in 10 ;ir huam.'a a he wai Tna hr pm ka Id iv m ton ■l«'.!r. man an d i kt ka wale oka aho. \ ma hens \\ e laa uvuianuma ki a na he k »mli di' 'i,ii,uv,'i\i !:m ik« »'i •■ia ah > Oki ia i i.iu imn n > n *

i: *:j,p:' , t 1 . T^~ihala v;ale no, aole ma .na hale e aē, a o kahi i kapa pono Sa ai o inoa r<ia \ ' nc . liuhala. aole e n.?i~ < ko mea 1, maa <* ko ako hale. . :v , T ki' !'"< }■ i nr-a ī 1 »* 1 . e pono c hookanw« r ,:c ia r. \ aho, oia hoi, he ahn pu :'c.. <siii na i nakii pu ia me-na pae pou a o kekahi.he aho holo wa3e, oia na aho nakii po ia me na ahui, oia na aho liilii a'u i ha'i mua' ae nei, O ka -pou- kuikajva, oia na kukuna nia ':a olelo Ha-vali pcnoi. A o kahi e kuknlu ia ai o kUa .Ixl, aia oiauaena o na pou a niu na o-a, a ma.waho aku o na pou kihi o na o-a kihi. ekolu piilia iniha H|e kaawalo mai na pou kihi aku a me ka o-a. . : : O ka uīp.i mau nie ma ka hoahe s!ji.5 !ji. , c)ua aho holowale imawaenā u keia a~~me keia aho !pu-eo. I ka hoaho ana nae i ■ke kua o hoaho no a 'paa loa imai lalo a luna, koe aku nae Ihe ho.okahi pi-a mai ke kua iole ' mai oka hale. I ka hoaho ana . hoi i ke alo, e w&iho i hookahi ' wa i puka no ka hale, a e aho i na wahi e ae e like me ke kiia i O ka hoaho ana noi o na hakala, ' e nakii ia nr na aho pu-eo i na ; laau ku e. ae a koe ka pouhana i he laau ■a-lii ia he kapu hoi. [ Oka hoaho ana -ho la no nae keia o ka hale. lauhala a me ka' h i;e la'2 i.v,;!oq, a o ka hale pili īh,- ok'~a 'K' Elna papa aho maloko a mawaho mai, ua like ka hoaho aaa maloko me ko ka haie lauha'a, a he ,ano kaawale iki ae, o ka ho-i aho ana o na hale e ae he pono hoaho no e like me ka manao 0 ka mea kukulu hale. NO KA AKO ApiA. O ke ako 'ana o kela a me keia hale he okoa no. aoie i like: pu. aka. no ke ako ana no © ka' hale laulia/a, halepili, a koe aku ko ka hale la'i n\aloo, ho ka mea, he hale pohihihi no ia, a o ke ano o na hale e ae hē pono akoi no. ' Ina he pili ka hale i manaoia noiia hoi ka aho eha manamana ke kāaw.ale, e hana i kui i elua puka ma kekahi welau mawaena-konu, e ka loīhi o ke kui, ua like me pi-a me ka hapa. Tna hoi he a ine ka wa i i hookahi puka o ka laau J?ui. . - - <-j - - „ . T lta hoomaka e ako,' e ako mua me eīua aho a mahope aku elua, a e like no me ka lawa poho i ka makemake. Ika ho?; ana no nae i kela puka kui a keia puka kui, e pono e o-a, aoie e hoomoe lalani mamuli kulu ka hale, aoka pono loa ae la%io ia e o-a i na puka kui kaula a kau paewa i ka nana aku. Oka hana ana nae i ka lauhala e koe 1 ke kokala a pau ako aku, a i ule, e hooma-u i ka wai.

I ka ako a pa a ka hale a koe oluna. e hana hou i elua aho hou a e kau iho ma me Keia aoao o ke kaupoku. a ua kapaia ia mau aho he aho kopekope a he we-o. A mawaho o keia aoao a mawaena-komj k aho 1010, oia ka aho e pili ana me ke # kua iole a he kauhuhu KaJnoa oia mau aho,

I Oke ako ana hoi oke halepili !ua like no me keia, aka, oka nui jnae oka pupupili e ako aku.ai iua, like me akahi piha lima i jkela apo ana a me keia apo ana, |i ole e puuhaku ka hale a hcileiei koke i ka.makani. A oka hale laui malob hoi, aole no i nke me <o keia mau hale, aka, he ano e loa. Ua oi aku nae ka uani mamua o laua. NO. KA LOHA ANA. Mahope iho o I?a paa ana o l ka hale e wikiwiki i ka nana i ka loha o mai i ka hale o-_ hule i ka wa hou. Oka loha o" ka hale lauhala, he lau amaumau a penei e nana ai: E pii no kc kanaka hika a lawe mai i ka lau amjauinau maloo. hana no a nui. alalia, hoi mai i ka half a penei e "nana ai: E hahai ika lau araan ma-H-ama i ohm apana. alalia, e hui ike kmmi me ka" welau a tiola e luna ai a pau ke amaumau ika hanaia Elua ano hana ana o ka loha.'o kekahl ilalo mo' o hana ai mo na laau a*Jj>u t'hia. alalia, hoopiU aJcu iluua i ka hio a me ke kaupoku oka hale.' Oka lua iluna no oka hale e hana ai a pasv Oka loha oka halepjli. hs :;iU :;o i hilila ma ke kaupoku :■ nit> aa hio oka hale Oka loha hoi oka hair law he pili a he amaomau ho a ua like mi. nae ka hana ana Mahope iho oka paa ana o ■sa loha. e imt koke i ka halakea ka hate, oia ka lanu koo ras-A-aeiu-komi. Oka haiakea ku-

pono. oia ka halakea ula, a a ka laau e hana at i ka halakea he ohia no ia. A loaa ka halacea, hana ke kahua oka hale, oia hoi, e hooponopono i ka iepo oloko a papu like, alalia, ham' aku ke kalina uala malalo a o' ka mauu maloo aku oia ke amau me ke pili, a o ke palau moena iho, a oka moena maikai i kupono no ka moe ana. A paa ka hale i ka loha ia, ej kukulu aku i ka halakea, oia ka laau koo mawaena o kau- 1 poku. A paa ka halakea, alalia, e hana i ka puka oia ka #lu a aw" ka ohia. A pau keta mau mea i ka hanaia. alaila, e ulana ka wahine i paahu moena i pani ne ka puka, no ka mea, oke 1 pan? no ia o ko Hawaii nei hale i ka wa kahiko, i ka wa nae ia e maluhia ana. I kckahi manawa no nae, ua hanaia i pani puka e like me ka upena, a o kahi-e hoopaa ia al o keia pani puka aia no la ma ka aoao maluna oka puka, ina e panni e kuu iho ilalo, a ina e wehe e owili ae ihina. I ka wa i hana ia ai na kikina puka, oia ka wa e ohi ia ai oka piko oka hale, oia kela mau lauhala e wcuweu iho ana ma ka puka komo. T ko oki ana nae, e pono e la\ve mai i aholehole a me ke ahuahu ko, a oki pu Iho me ka ohio Iho peiiet: "Kia au o mea he kanaka kukulu halo, ko oki nei au.} ka piko oka hale, nolaila, e law* ;<ku i na mea pttikla apau mai ka hale aku Amama.'* T ka p-.ni av.a ae la o na mea nui a pau o fa.t hale, e pono no o kahra ka <nma >ne ka &1 a ahaaina no kahilii ft ua kapala la tfhaaina -m\\ he ahsalna komo hie. o kein iho la 'na mea i loaa ia'u o ke kuk-aki hale ana, aka. he mau usla Jae ka'u i lone al no ka moo acl oloko oka hale a me ka ana a ko Hawaii nei. . J l« E liana 4 kapuahi. O ke karatfk *-;:-:-,-'.•* at pfla 1 paa ka hale a puitiohaua no hoi. t' noho ae no iu a a«uaij» hoi aka

ma feae kapuahl e moe|al. i moe īnau mawaenakonu 'o ka hale. O ke "o keia hanii ana, no ka maka'u o make i ka hon ia mai mawaho e ka powa 1 ka laau. A o kekahi e hoopaa i na puaa maWaho o ka hale, 1 hele mai ia o ke kanaka powa, alaila. puiwa ksl puaa a hu bue la, aīaila, ala ae no ke kankka oloko. A ina h(oi he llio e moe pu no. Oke kurtiu e moe pu ai o ka ilio, ina e hele mai ke kanaka powa a komp iloko a umi i ke kanaka oloko e moe anai alaila, ala ae no ka ilio a taab!o i ke kanaka kolbhe, Oia no ka maa 0 ka Hawail i ka moe pu, ine.ka ilio. 34-No ka ai ana. 'He nui wale ka wa e ai ai o ka Hawaii o ke kakiihiaka, ahiahi a nj*e ke aumoe. A 0 kahi e wailio ai o na wahi poipu e walho lio ma ka aoao i ala ae no ia ai ke pololī Aole i maa ko Hawaii nei ! ka ai pu, ai ae no ia, a a| ae no ia e lijce no me kona pololl. 4-i—l ka moe ana. i ka moe ana| e moe pu no ka makuakane. ka |makt;ahUie a me |na kelkl I kiskahi wa mawaena na keikī a tria na aoao, Hookahi no kapa e nioe pu ai. ! He j nui aku no paha na mea I koe. aka, o kahl «tea keki i low» ia*u. J. HOOILI.