Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 23, 16 October 1930 — ALOHA NO PAHA KA ELELE ALII JONAH KUHIO KALANIANAOLE I KA HOOPOINAIA E KAKOU HOOPOINA LOA IA IHO LA IA O KA IALA MAU HANA HE NUI O KA HOOIKAIKA PAUAHO OLE ANA NO KAKOU HOOMANAOLA NO NAE PAHA NA HANA A KE ALII HOOMANAWANUI I KA AUAMO I KA PONO O KA LEHULEHU I KO IALA WA E OLA ANA-ALOHA WALE [ARTICLE]

ALOHA NO PAHA KA ELELE ALII JONAH KUHIO KALANIANAOLE I KA HOOPOINAIA E KAKOU

HOOPOINA LOA IA IHO LA IA O KA IALA MAU HANA HE NUI O KA HOOIKAIKA PAUAHO OLE ANA NO KAKOU

HOOMANAOLA NO NAE PAHA NA HANA A KE ALII HOOMANAWANUI I KA AUAMO I KA PONO O KA LEHULEHU I KO IALA WA E OLA ANA-ALOHA WALE

1 keln mau pule aku la > helu mai ai na «upepa namu H.ouolulu nei i na feana a TtJlele Houston i'hooikaika ' rso ka |K)i!o o ko kakoji Tcntore nei a i iho la, "O īea Ki "i' hi ia o na eloīe i heie i Wakinekona e hana ai ■10 J(o kakou pono. jA')lc koia wahaolelo e hooi'p ana i ko ka Elele Houst6n ooīkaika oie i ka pono o kei-n teritore, no ka- mea, aole ■ hiki ke hb<>leia ko ka'Elele Hou.sto'n hooikftika io ana i o kaknu mau pofto ma Wak Miekona, aka, o ka. keja wa•Hoieiu w«le no i'aloha ae ni. oia ka pojnā" ā helu pu ole ?r;U' o na hana he nui a K-a Elele Alii Jonah Kuhie »1 nuole i a\i4tnao hoon'.- ■ iiwanui* ai no keia teritort :/■! :v-i, No ko iala hala ai><. anei ma kela aoao ke kumi; ■ bfln ole ia ana inal o k;i iala mau hana i hooikaik? •■ .umaho -o!e ai a waiho aku 'a ko.ia la mau iwi mauke •p ne-i o Mauna Ala mo ka' -!■ ■' ole e hikf ai .iaia ke pak nai nona iho. O kakou no n;ie e ka lehulehu' mai o a e ■ keia teritore na hoike ike maka i kana mau hana i hookaika pauaho ole ai no kak"ii a moe aku 3a kela i ks noe kau a hooilo. , Aole loa* e hikī'i nei num r>ulima ke hooni ole ia amt .ei jjiitu wnimaka ke paaia ; i o'u heluhelu ana iho i keU nau lalani&ke alolia ok* 1 kn kakou ajii i hala aku i ka po Nolaila, eia keia makok*'n ke hoao nei e pale i ki * Aele Alii -Kalanianaole, ake hauoli loa nei au ika loas ia kakou keia wahaoleli e hīki ai no hoi ia kak'oi e hoiLi: i kckaTri- mau rne;i i i\npono e hoikeia, a o keif īea o pili ana i na hana a \o kak»u, alii kekah xa kupono e hoikeiji. I ,ke kau mua v loa a ka E! le Alii K&lanianaole i hel( i Wakii>ekona , ua'manaoi i e ka" ahaolelo e haawiia : )UU elala no ka hooponoponu ana ia Puuloa i awa no k? .ookipa a'na.i na aumoku l, ua o Ameri"ka, aka, ina ke .oi ame ka ikaika p. na kenj»' oa o' ka moktts[ina o Kale)oni, i ke komike waiwai o k.> hale j> na luōamakaainan* . ka ahaolelo makua, kailii;. aku la 'kela puu dala rna! a Hawaii nei aku a haswii*i no na hana o Mare Island — I ka'h>he.aua o ke ālii al<?' a (» kakdy i mea, hel£ oke r aku la oia e hul |ne IV ;'sidtua Koosevelt ma kona a lioike 'Skū la i keia.ni .'a mr ka hoikeike ana aki: ka Peresidena i ka hoohen'ahiema aha ia Hawaii nei Mahope o ka hoolohe ana mai 6 |ca Pēreldena ika ka Elele Alii ma hoakaka naauao, aia hoi, %e -mai la kela j ka pono am - ka pololei o ka iane.i mau :anao aiiy3.kaiia nmu honki ka ana; nolaila, oleīo mai >oia i ka. E»iele Alii aloha a- kakou a i mai la: " Ē nohe aiie oe i|ia kou noho, 'a e ka'-iea ae au i ka lanahoomalu 4<e kolWike waiwai ame koi a mau lala. a e koi ikaika apa au-.i.a-lakou e hoihoi- ! < u ;ie i k<» Hawaii haawyia ua no Puuioa aoleJyyi e kail'ia elike me kau i hai mai la 'u. e ka> Princ«; Ia wa, kani iku la ka "pele, a mai » ka elsle a ka ?» ";;oi<>haia aku la oia e kii i vo,Komkie waiwai e hel-e kok•' mai imua ona. Emo ole ku koonimana ih iu o P<3i'oM\?ona Roosevelt - /ihuiu jīlu'[ la ika rfiakema? o kii aku i:t ; k« per<9Sid«na i ka ma.na/; a ka Elele Alii i hoakaka ■ :ku ai iaia ana iioi i ike rm ipopo loa ai 'mahopQ o ka j<tfo«oo Ma flo ia mea, u;i p lo'lei' loa ka Elel« Alii mai Mawail mai,- a; e .»oi «aku ana jm ia'oukou e hoihoi koke ae <-iikou i ka puu dala i mana<- :a no PuuloW mai ka puu i naawina no'Mai-e Lsland." • ' f 3ie ka o)e al< oke k<imike waiwai, wiki . i i ajia hikou ae i'kē ndi a ka <ioi-esidea»> * oia k*a loaa la a o na puu d|t!a he •. iiuiehu i. hooiiloia nui Hilul a no na hana he lehul&hu malaila, a ua hil i ka:»huina o ia mau dala i ■a £ela puupuu 'kaika mua a ka Elele Alii Uoia o kaikoM i wehe mua i k« puka a hamama a he hiolo iuai.no ko piU haav ina mahope niai, a loaa no oi ka liana, i .k«* .lehulehu o -va Hawaii ame kekahi mau ■ *iui o m i,h.9ohanaia malal o Puuloa ahiki i keia wa. Aolu aaei, f ke,ia he 'n lu kah'i o n.i helu ekahi a ko ikou i -haiiii ai <_■ h 'u oh- ia nei. a i ae, o Housn ka oi q M eleie? . Aole, pia ; wale, .aka, e v na iho no hoi kakou e na .awaji i ka -hoomanawanui ; na o ka Elele A!ii aloha o no ka ppno'o na 'e. ike maka ia 'nei ma na kupuni o kakou o Hawaii Molokai. a ke ike nei .kpu ika pono o ko-kakou iau hoa'Hawaii e nōho mai i. jna aina home ma Il< >leliua n'ia. Nawai iHia'! ia .u o <kakou 7 Aole* >anei nr ko kakou alii aīōha? Oia «uia no, a e poina ana auei ;akou iaīa'.' Aole loa! Olelo pu ae na nupepa n; nui: ua oi aku na mea i ioaa «I ia, Elele Hoaston iioko o ka manaua mamua :.u ii'lele e ao apau !īe oi. o anei keia e na hoaloha? lea! Aka, oka mea pol s «m" maoli. ua oi aku ka mea ' .aa mai ia 'pawaii noi m.\ o ka ka Elele Alii Kalani- • .o'ie hooikaika ana. e>'a * <e hoi ke kumakaiaia mai l alii.a"Kakou v Jak<>u n» n\a ae. E hoomaopopo mai k ena hoa. Oka hoon aka ana i kekahi hana ka , oi.i. a o hope*aki\ f mama ik? kona hana \ulai!». «a pavs tw.i i k' wi»vloia e ka Elele Alii ka ; 'iiv|:ea a o ka koiiii hop.e - !ai, he kaalihia walo no. O ■ j't wale no ika hoe a kor'o ana :ke awa i hana mua ' .Kiuanianaole a mat-n>ue. * . /A'iU' hoi he poinaia <» n. inoa i- ko poo'Pere•/«a i fca!a inua aku ;i kaou m> nae hoi i iko m&ka * pel» «o hoi fue ka inoa o na a a ihii Ia hoi kaki'u .• ;ia ;<> iio-'p ka inoa oko o'.*. Elele Alji .lo'u! I>uhi » Ka'a:- . 'N 9 Flia ka ka- . e_pouo a;_i » s n.. 1 \ah ; a< ,> e • hoa :

'•E OLA,-F, OLA MA f LOA K, A 'NOA O . JONAH Kl'mo '*A LA NIA N AOLE "

Ho-mn waW» aku t ?ii n« m a ka KU'lo Alii Kalaniai l*bmkalka ai no k« o k<ht« Tvritore, afe&, ke ! ..>go na ki : a j>o keia \x s kaupn.ua ,*!r;a. o kokahi }vana auo nui ?t>a B . ! hui;a a) !>r> krtkt>U l!uko (! k»H HhfeK?l©!o :*i 'oiil k#-nn o ht»on?;twia n<> ks lut|i $m* ■ n<t'■ttfii»hntu INiumiio iU>ko iu i o ko knkou tiiut ■;.a. a na niiaku;? «up* 1 im kuiu?tut o knk,>u i moeuhanē

mua ole' ai o na kan&L'-i nana. $ Vioopololi ana! ka : l£.kou mau pua c kt j ia au, aka. ke ?kc nei kakou o'ia ka !mea e hai:aia nei. Man:ua o ka hiki nui ana mai o na IPilipino ) Hawaii nei. aole ikeia o ia mea he poloH a he ji']hi*ne '"na" na ''puka o na honie Hawaii, aka, heaha ka ; kakou e ike pei? 0 he kaumaha maoli ka- naau ke hoo[manao ae aole i ke kuiana wale o na home o kakoū ma kc j a.'iN noho'na home ana, ala. ma na ano e ae mo keHt "ineirōiatf> nu'nae, hr' pono'lōā o ioaa ka lawa i-iupono o na limahana- no na hana niahia? o- kakou, e laa" na mahiko, na mahihala a pela aku, aka, o ka pfßkia, oia-ka na Pilipino b luia nei iloko o ka aina, a o ka hele no ia a' hu mawaho o na mahiko a ili ana iluna o na kulanakauhale o kakou. Mamua, he poe Kepani v/ale no na kuene o na hokele ame na hale aina o kakou; aka, i keia wa,.ua opa pu ia aku ia lalfui a lele iwaho a eia lakou ke hana mai nei i na hana e hanaia aiia e na makaainana Hawaii. a hele loa na Hawaii i ka pilikia loa. He lawa o!e anei no na mah'iko i na limaha Pilipino i makemake ai ko'kakou elele e loa iit ka .ipuka no ka hoolaupai nui ana mai i ka Pilipino i o kakou nei ia? T£e nan.a pono ae kakou, me he mea la ua lawa na mahiko o kakou a pela pu hoi me na mahihala o kakou i naiimahana, a no ka lawa loa o ia mau wahi M mahi o kakou nolaila ka hu loa mai o na Pilipino i ha kulanakauhaie ame na kaona e hookeke ai i na kupa makaainana. Malia nae paha ua kuhihewa loa ia au maluna o keia ninau Pilipino, aka, o ka'u mea keia e ike maka nei, a pehea Ia ka.oukou ike? ,