Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 25, 30 October 1930 — HE MOOLELO NO KELIIMALOLO [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KELIIMALOLO

O Kahuku ka aina, o K»-wela kahi i noho ai o keia keiki me kona makuak&ne, o Oio kahi noho o kona kupunakane. 0 Kolokini tee kupunakane, 0 Waihi kana wahine, he mau kino eēpa hanau mai ka laua keiki o Puumalolo, he keiki kanaka, o kana hana nui o ka mahiai mai kona wa uuku a hikl i ka loaa nna o kona mau la klno kanakamakua» a hoohulia oia i ka wahine ia Hookamaalil, ma ka hoao ana, a npho a ki, > 'H 'iaaa, aa^nAU ke Vikarr ■ 'a v-ii i.~ , Ka;iou : Ui 'ioōkahl wale u aule % - 'A 1 k:. 'huna i hanau ai o kHa keik; ua kn-1 ka heklli; ol«pa i < "'.i a k.ihf \'a w. > - i .i,a ro U mana%& ' naiowalo i, o ua keiki nei mai V-> !'-> " l nt ileuA kq^' ■ \j kup'.n^K.U l '' tl i t NA'lo' tie i -h' k( kiuo ka•W keiH nei ' . Ui'A k.Ui - b.> vor,A>\. «!.v? s» S0 M' *"Ai sf k, < ; K- k \ I , . , , K, malii, o k&r,tJ mea ml loa U. a ua han« ;vfkona kupun*Xane 1 pua ko-a 1 mea paai\' s nana. o koim '«alii kino ia mauav<fcu& p\stxi, oia hoi, La, he kiiu> piklaiii wak no. * , A iaia e Uio- mau nei i kai o Hanakaoe. ua ftul ka pepehi o ianei t na koikl kainaAina, a pela aku a pela aif.u ka hana i na keiki o kai. a ei\€inl loa na makua mea kelki o kal a maaao e pep«hi l* & i

ka tono o ka la o iho ua. pepehi keia i k«*aht' k#ikl a m-ake ' loa, & ua nul Xa, haunaeie o na keiki ap«y po V» make ana o keleahi hos o Ukou 1 keia keiki malihini, a iif» hele aku ka make o ke keiki a ka m&kuakane o ke keiki i ma"ke, ua heie mai ē pepehi & mākē pu aae ka mea nona keia ®ofilfelo,"a he keiki nui o na makua ! make ai. 1 O ka manawa no ia e hele riui mai ai na kanak» e hopn ik l?nei, o ka manawa no ia i liele alm a! o l&lkl nei Buna a kiekie a haule mawaho o ke analna kanaka nuī a holo akn la no kuahiwi, kah! a na kula i alualu aku al o na kanaka o kai me ka mama mii, he ok ka mea a kokoke aku a naio aku ia ke keiki, a ho-aa na kanaka i; kahi o ke kelki i noho al. a pela i neie ai lakou, hala la la a o keia iho la ka hoomak* mua ana o kona kolohe a he oi niahope. A ua hoalo o Keliimaloio i ka tho ana i kai ia mau anahulu elua. oia hoi elua puie, a i ke ttolu o ke anahuiu, ua iho hoU oia i kai o Kawela 1 ka lealea, pahee, a ua niyjjta aanakila jna ko ianei aoao, & nui ka enemi o na keiki kainaaina ia ianei, a he hakaka noi aia ia wahi me na keiki kamaaina he lehulehu ma ko lakou aoao, a he hookalii aku no hoi o' Keliimalolo ma kona aoao, i keia hakaka ana ua nui wale na keiki i eha ia ianei, a ua make aku he mau kaau eiua, oia hoi elua kanaha, he hakaka kamalii hou no keia. a mahope ke kaua kanakamakua. , A i ka hoopuni ia ana o ianei e manao ia ana e hopu, o ka wa no ia i oiii pulelo hou aku ai 0 ua wahi eueu nei ma kana hana ike o ka mama, a o ka pakele aku la no ia o Keliimalolo o ka waokele ka pahu hopu. O ka manawa ana e lfolo nei, oia no kona wa i ani peahi a-e ai i kona iimahema a kani ana ke oii, penei: ; "P kuu ia pololi a inal i na— Tfnin kaiua mo'a a kaii papa, Na al weo mua kr>u a ke kupuna. 0 ka ai ka hoHa e a'u akua, 1 Mai a Malio mai', e ola la'u 1 ike koa, Amama ua noa." 1 ka pau ana g kana oli ana. hooiho aku īa keia i ka pali, ai kamoe aku !a a hiki aku la steia i ka hale o ka makuakane. a ! ku ana keia ma ka puka o ka hale, a pane aku 'la: 1 E ka makua ; e Puumalolo e ua mo'a ka imu kalo. hoole mai ka makuakane, o ke kahia ana aku nei no ia la. aole 1 mo'a, plane aku la no ia me ka leo kalakala, ua mo'a ka imu kaio. 1f! ka manawa ne ia o ka makuakane i kii aku ai e hua'i 1 ka imu kalo. he ole ka mo'a iho. oia maka okoa no mailuna a lilo, a ike o Keliimalolo aole i mo'a ka imu kalo a kona maikuakane, o ka paiamhno aku la Inp ia a nalowaie, a pau no hoi [kieia kalo i ka makuakane i ke ikioiaia, a pau no hoi ka iho ana |a| ua keiki nel i kai X kana hana |nUa rr.au. % - \ ■ . !. ; A ma kahi hoi kela o ka makuakane e hana ai 1 kana mau 'hiana aloha ole, peia māu aku nio ka ianei hana e hana ai i na ia apau a ku a alkena ka mak|iakane .a luhi maoli, a 1 kekahi. ia ae, pane aku la ka makua"Kai mai uei kuu hihi ia <>e * ke keik-i, ,i c k.i *.-Ce aku *.u> Ufl -' s ki'iu Hiiiiiiu v.i' luuo kaapinu īa Oahu nei, a i punl o?e ia oe a haule kuu mam* awa nma \ ke kanoa. make oc ia'u, a iua i puui ia oe a h.ki mai ;>e o ka mana awa mua no aoie i i.au|e i ke kanoa. o\a o<? ia\i. O ka ae aku !a ;v ;a o ke ke iki i Ka oloio a k-u uie ka hookauiua oki. o"ko iaua nei nohe U\ a ahiahi. o ka pai\e ak.s r.o sa o ka makuakiuie i ke keiki. o ka nee "0 ii o Keliimaiok» a. ke ah«, oIcSio ka :r.akv.Ak.iro o lioU*.i4i .ae o k.i )v',e ".o. e a'e pu nunieiu k* aWi* c holo oc & ho-i mai. < iuUke mAi i kau mau uum i ike ai ma kiu alanul he'e. ; poloiei e Uke me ka'u i ike ai. alaUa. pakeie o« iaM i ka nvake P«iv« hou aku ia ka makuaka m i I» kelki o ka manawa keia. e Ik>lo oe, e mama wau i ka aia hookome kek i %£ liulo. hulu awa i ka *&ha r o ka ma - nawa ao ia c ka kel* ippolelo i oiU pu'.eie aku ai. nie he moa U. hu ka makani, kj Im pu4|i o ka!u keiki.

la ianei e hol liei I Jco kaha o Waiale«, ke haelehaele nei keia me ka ua kualau e nee ae la ma ka moana; a a'ekeia i ke kula o Pupukea, haule ke kuaua ma,hope o ianei, oia hoi, he K&l&u--akahi ka lnoa oia ua ma ia alna, a Iho keia i ke one o Walmea, holo keia i ke kula o iAuhulu, a a'e keia i Waialua, nana ae keia he kuahiwi lua ka hoi ko keia wahi, a hoom&nao ae U keia no ka lae e oi ana iw&ho, 0 ke ala ia e hele al, aole ma ka puali mauka, o ka lilo aku Ia no ia o ianei ma ke kaha o Mokuleia, he puu pale hoi ia kaha 1 ka eueu o ka makanl, a hiki keia ! ka !ae a hala ia, hull keia ma-kela huli a hala o Makua a ae kela i lalau ae la keia i ka lau o ka niu a paa mn ka lima, a hoonee aku la keia i kona kino me ka mama nu! i Hke ole me kela hele ana mai ma kela aoao ō ka aina a ke hialaai nei keia me na ea huihui o Ewa, a hala Kaiahamauleo o Ewa, a hala o a kaaio keia m& ka i&i o Kou nei, a hala ia. kaalo i k& uluniu o Waialae, a he.āle ia wahi uakee, a kiei kek ma na pali hauliuli o Koolaupc4t,o, oia ko i kuu pau loa aku l ka holo a lele ir.a nn lat n'akani o Koolau. a hala Ka poko, a kiel keia ' l ks Lae k.i OU\ a hala la L«e mahope. a no mua ka manao &-, |na t koe, ke aneane nei ke-e iki . nei ke kukuna o ka l& Uuaa r.ole l pau lo& aku. a ike ana keU | i Lae o Laniioa, a h&k ia. • Ke kokrNf lea iku nei kela I : Kahuku' a hala keia. hoopli, no ( hoi kela 1 ka home x waokek e |ka W.;\\\i9, e lua lai mal !a i ka 'iu. a ku ana keia 1 ka ipuka e |ka hale. ; X ko iax\el ku a.na 1 ka puka ■ o ka ha!e. o ka no ta 1 ai )o ka r.irs n;ua no ana ; ' tu-vnvMu e hv\o, o U wa no ■ts o na tr.āka o a\akuaka:-.e ! i\a a? Ai a peuo naā» | !a i ke tu s .o o kana kelki. a r*i:\iu mai !a. \u puni oe ka alua e ! Oahv, Ae aku keia, a? j O ka nvanawa ae i& i ninau ipono mai &i ka ike ano hoohuahualau, o Va !»» ia © ka nona k moole ! kuiwpau ak\: ai i ka hal aasu kar>B mau mea i ike a; a?us:; 'ka ntr.a | Hoomak* aku iu>. «a» ? ,1 keU kaUna peM&i. a he aiua ,av«*a U ;\ia kauhak &i*£\ua, [ae* e Walaiea ia, holo iJU wmu

he kubt & hiki i : k& a&a* dsi& kuahiwi, o W&iaiu» i«e» Jm. lae oioi iwaho k)&, ia kula a hiki 0 ke iul*. o Kaena ka lae, $m* a. h&ia ia iae, &■ iliil* kuu iloko Q 4 fT TtL honi &u i ke ai& ae, o HUua ia*_* t&a **U ia .1» aiaa uluniu ia» m. o Waiaw fcelft ai&o, » 1«>!$ «iu au ahe alaa he kai jlefc> o U aiaa. a !iookahi nt£u otnkho t puk* «ki }ai ke kai iw«iie» tw, e £w» ka (Aia*, o Puuk*fc* witot ow&ho. f&e, hoio aku au ā htfrt i ,ae, o Waikiki k» «te a kiei au t he aina uluniu.ia, ae, hoio akn |iUiUi*eew «o* t«abo īoa | e saga aku *{& akoa ia jaia U huii makani, |puu ka ia«, «.«ilmuuk ka {aina, ae, huii au ma ka puU n«L i a »u i *% !•« olai e pak aī |kete ame ka loa neL **, o Kua|io« ka lae, ae. a hoio o&i &ei *a < ii« kakuia 01» ia a hik: mai nei 1 au i keia lae a< n< ae, e ka lae * LanMoa, ae, a hak ia, 0 ki i mai nei a ioaa a*i nH i ** u he aioa uiuhaia ae kela. &e. »« * hM aamlm*m kauhaie nei. t la »ai*awa, rifea k k* Inmiuakane. ae, aa pak?le j* k» make iaU ' ieu &e U U > makuakane i ka aw« osiā, 5 Pane aka la. ka xs»kaakarA ,*e,iket* ia ak* e iwi* «e la iOaiiu nei m ia man*o i ikana keiki. ' ai sm hiki pemo ana ae i ks boal« a»j k ela i k* «a keikl »ai ks htoof aniu ?♦ ala ae oe e w£ a iiO# a« O k» manawa ho la 0 Keiii i aia ae ti a aaho Sunm * »»toa kt e ** *** ke kakuaa ok&k aua* pane raal la -i» »a o ka ! ke ke! k». * Me» « me 1« kaulw ok arra .au aiAieue . O ko tasiei Hele alaa k a<? $a »** kahi mwa no &&a l al n kaia • a m Vtls 1 ke e liiokuleia. 1 h»ia la* hiki i » fee a Mam*. %ha * *. kaaie k«t* I Maku», ke a* s@ t«ift teaa !i»e ka SMi&a nui. I »t iiiti nmn * M| ai<* aa(aa e hMIUA & J*kgit iis£c g t k«a akA, s k* M oaoa « pak %t 14 * »a ikw-hihia mai .