Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 29, 4 December 1930 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA MA KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

MA KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

aku !a o no ka O ka po ka wa hiāinoe o ,hft kār.a-> ka o ka honua, a o i'lfo īn- , kou v/a ala Pehea 1a be f aiānao ai e hele mai 1 ko*u i ka wa elike me kela?** *' Pane mai la ka hak'u wahhn*No ko'u manao loa' tiā mai la paha oe, a i loaa no "hol 5a m:\nao mamull o leo^'manao. he like no ko kaKoū %"ma av»'" ko kakou wa nioe maī l ala, nolaila, Olelo aifeu ole au i īke% ma*f J maf ko'u'.wa i fcalWc a *faeīe 'i ke !fculjf ;a-± a kana v f*«i, &a nnonoo nui lou su i l;a "m«a e pVX <mk l ou _Haa.xt*Sin#a. 'n ')fe 'manaolo toa ia'u ke hufi ha&aM Olelo .0' "O ka n;ea i mea .'iui loa ai k inn :io> <■ e. e hodKW»n£ {^ a'ii p hel< koke i huli hi| R&r* kna ina'i •: paha au aku i,mra . .piLkia ia W" ame kou ~. t :ia<ka. Nola&' e ae mal o',<i u e hele kotf£ i )ca la a*>opo e huli ī kela ma& lĒahaka ou. Tna. he aloha kou i mau kanaka uu, aiaila o ka'lhea 'pono wale no au e hana al, oia ko\i hOokuu ia'u e heie e liiill la taua.'Olelo niai la ka *haku wahine: "E hoalo iki paha kou hele e huli i o'u mau kanaka a olelo hou aku au ia ōe." = Hoole mai I'a no ka haku wahine me ka olelo ana niai e kali iki no ko Wilamaiki hele a olelo hou mai oia. Ua naāopopo no la • Wiiamaiki ke kun?9 J? kr k& ua a;ia mai o ka haktf;W&hine iaia' 'Ka, 'aole oia i m&kemake e hal laai ia mea, o ike la auanei i waho oia i kekahi manawa o ia po He makemaike &a Oia e hune- ; keia mea. Manao iho la no naa oia. ina oia'e>ai ana i k.i haku uahine uS ilte eia i ka hele ana o kela poe lcanakr ora e huii i kela mau kanaka ema i nalowaie, e ae* mal ana paha eua ī kona manao e hele ē huli īa iaua la. A i ala he mau sekona o ko laua nei ku ekeniu ole ana, *inau ;.vku ia o Wllamaiki: I ke * ao ana ae. e pau ana oukou apau i ka a heaha iho la ka'u hana e noho iho ai?" ok .o nai la ka haka wahii.e Alu no paha i k;.iu mea e ( l •.>. ku la o Wilamaiki: "Ina ; ' aiaila, o ka'u c nuik<makv ai e hana ke a'i . «.■ oui k.i l.eie ana e huli i kela s kaink.' ou. E hoomaopopo •nai oe e kuu haku maikai, oiai ko' o ikou w.i hiamoe. oia kt .■,O a p- U no hol e hiaUiOe ai k<ila ir.au kanaka. a i ko laua lntiroe ana <. nonolo aiia "ko u:a ni.ru pu!-.,uhu & ioaa lana . \ ,i lr..i iu. poe' tearuika * •. t. i ;,uii, «uiie iaua # loaa . ko lau& wa hia- , ka \\iuamoe no ia e kuu ]hk kanakitva o la*uft la v,. t o k«\ w.\ ala no ia o kou i r k..rak,> pehea !ha !a a u hv.m i kou poē kanaka* ' Kiii.-u iho J.i ka halu tfahlnr

ih»k> 1 u- 1 . hc mau sc-kona ea iluna a oleio mai la: "Aole au i noonou iki no keia* mea. He oiaio k;i.u 1 olelo mai la, eia hoi palia k* 'ai'a apiki, ua lioouna aku iK:i au i kekahi o ko'u poe kanako e hele e huli ia laua Ia " Olelu »ku la o Wiiamaiki: "Heaha auanei hoi ka hewa o ko lakou hele no hoi e huli ma ka lakou wahi e hele ai, a e hele im ).<-.) au ma ko'u wahi e hele c.i, mea no hoi o inukou :njn a: kela mau kan;-.k,„, : „h<-. ka makunu ftu i olelo mai ai ia'u." niai la kn wahine: "fra -pono kou manao." I "ku I,i 'Tna pep hookuu mai oe ia'u e hekae au i keia oiai ke w£hev;ehe mal nel ka! z,c " Ae li ksi hak" v"i.hine mria. cl»lt- d.n<i. ma: I iiele oe a haiav>;u :r:v kuu p. l k;aiaku, e «feīo-aku oe ia lakou e hoi mai," 01-f]f t Wilamapei: "Aole aua: - ' 5 n,.hf kpla Iroe e hoololi'- - n; , o ka pono loa, ? 'i . , -vahi leka ia lakou a (•!;■ inkn ka'u e haawl aku ; inkoiK - s k</ lakou ike ana hn mai la oe mai ka manao roln lakou e kanalua mai." iīi la ku haku wahine i kem - <• WMamaiki a hoi aku lu ; kuu v..:-hi e kakau a: i leku i ūela poe A paa ka leka hoi hou liiai la oia i ko Wila*■maiki wahi e kali ana a haawi mat la f ka leka a olelo mai la ia Wilnmaiki. e kali iki a e helo <,in o i ai rana no ia la. Kali iho Ia no hoi lea kakou koa a loaa ka meaai mai ka haku wahme mai. Mamua o ko WUnmaiki haalele ana aku i ka hpku walnne. olelo mai la kela: "T keia hele ana ou. a'oie anei oe e mahuka aku ana mai o'u nku ne4?" : —■— Pnne aku la ka kakou koa: "I hea aku auanej au e mahuka ai o keia wahi oiai he aina malihini kein ia u a ma ka'u nana ana h# ama kupua U.eia." Oielo mai ln ka haku wahine: "O hele a mai poina oe i ka lio! ma '-o ao!f e loaa kela mau k;.iiaka o'u ia oe. He U.ii loa ko'u e ho; mai oe mamua o ka eo eleeie ana." oiel.' : k-: M <} Wilamaik': "Ina aole e loaa īa'u kela mau kanak. i s:tia la alaila aole au e hoi mai nnn. aka. he manaolana ko'u o Idaa ana laua la'u a e hooa nr-i :n.i :v-.tkou ianei i kekahi manav. a i- ia apopo." Mc ; ;t"a r>au oVio haawi na n'" li.i a aku la o W'.iamaiki he:?- r-n v r.a wawae mama aoie a ' ,n. v \ ike as i na kana- \ ,* vi t > '.«n.i i luie ai. aka. hele nkr ' kana wahi i h<Mr , . - k; mea aole iho !a f a .sKo, ,ak( o hoopau niannwa i k,- h<•;«' « 1 na kanākr- o V- i hele ai ia po e huii i r,;- k ,::,.ka ; na'owaie Ho i!r.: iu.' !oa kma - hiki i kahi o kon". !":(« hn a noho :nai ana 3 e »k*' k > noho ana, a he i'n ;>u -.o: k.-na e h.oi k%ike niai -'o n...u k,u\aka i mak ! ..-".0 nu opio wahine p?l uie la. t'a s>'k-,''.e ' m irfir..\wa o MMa l' ' K - ,: . a-.\, -'a ke ana ".:a ~i . kona mau hon -..e k,. inui'lu ka wa

n keia heīe ana olai. e!a no ! kakahiaka nui loa, a o ka lua ; mamuli o ka manao nui e loaa ia lakou ka pono mamuli o ka hiki koke aku o kela mau kanaka imua oko laua haku. . Aole oia i noho e ai i kekahi meaai ma ke ala a hiki wale i kona hoea ana i kahi o kona mau hoa e noho maf ana. Hui aloha iho ia lakou no kela la me ke a'oa'o ar»a o Wilan\aiki i na wahi kanaka i ka laua mau olelo e kamailio ai i .ko laua haku. A'o aku la ka kakou koa i na kanaka e hai poīolei i ko laua hele ana i kela po a loaa oia ia laua e hiamoe ana, a ala ae nia a paa ia laua me ka ekemu ole a na ia ekemu ole o Wilamaiki i hapai ae i ka manao Hoko o laua ame ko laua mau hoa s he hoiohoiona ka yiana laua paa aaa i keia po a laua 1 ai i ka -umii wikani a Moe iho ia lakou iioko o ke ana ia po a wanaao, hoolale aku la o Wilamaiki i na.wahi knraka e hele lakou. Mamua nao c. ko lakou hele ana, oleīo aku U oia i na opio wahine e hoomanawanui i ka noho o lakou wale no ia po iho, a e hoao no oia e alohaia mai lakou e ka hak : u wahine o ka aina. Olelo pu akn Ia o Wilamaiki, aole i maopopo kona wa e hiki hou mai ai, aka, e hoao ana oia e loa i ka hiki ana mai o ia la i ole ai e loihi' loa ko lakou noho hoomanawanui ana— ma kela wahi. Haawi na aloha lulu lima a haalele iho ia o Wilamaiki nia i na opio wahine e noho i ko lakou home hou, ..a kaha aku la hoi lakōu e hele no kahi e 1 mai ai o ka pona ina hoi e loaa io ana ,ka pono. Noho iho la na opio wahine me ka pono ole o I:d lakou ;nanao, no ka mea, o Ka mafeamua loa keia o ko lakou noho mehameha ana ma kela ana puanuanu. Hele aku ia i hoi o Wilamaiki ma me ka mama loa o na wawae, no ka mea, ala ke aloha iloko o lakou āpau no na opio wahine i haalele ia aku mahope. a hookahi man&o nui iloko o lakou, o ka lohe aku 1 ka leo o ke ola e pa-e mai ana mal ka waha mai o ka haku wahine. Ua paa no aae :r.anao, ina no e puikaika ana ka loaa ana mai o ka pono mai ka haku wahine mai, e hoao ana no oia e paio me ia ame kona poe no'ka pono o na opio wahine i hele pu mai me ia. Ma ke alahele a lakou e hele la. ke kula la <5 Wilamaiki i kona mau hoa i ka laua moa e olelo a e hana ai. Ua paa no ka manao o m wahi kanaka ina no o ka palo ka mea e ioaa ai o ka pono. i na opio wahme i waihoia aku mahope, e kokua ana no laua ia Wilamaiki ma ia paio ftna No ka liīo loa o Wilamaikl ma i ke kuia ana ame ke kamailio ana i ka na wahi kanaka mra i? olelo a e hana ai ke hiki aku ! kahi o ko laua haku. hoomaopopo iho Ju lakou i ka loihi ko a me he mea ua honpokoie loa ia irai ke aiahele a ?mo ole hiki ana lakon i kalii □ ko iaua !a haku a knh lakvnt a po ih-* olii oia ko lala wa ala al&ila hele al iakou i kona h«l<-> Aoie i p«u