Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 30, 11 December 1930 — KAPENA KEONI KAMIKA A ME KE KAIKAMAHINE ALII ILIKINI POKAHONTASA [ARTICLE]

KAPENA KEONI KAMIKA A ME KE KAIKAMAHINE ALII ILIKINI POKAHONTASA

(Kapena John Smith a me Pocahontas. Maō kk Moolelo ma? o Amerikfi Huipuia i O keia malalo iho nei. ua la'we ia jnailoko m&i o ka moolelo o Amertka Huipula, a he mea oiaio hoi. Hoko o na la makamua loa o ka noho ia ana aku o Amerika nn hnn]p jlnVn n 1607, ua kaulana ae ka' inoa o Keoni Kamika mawaena o ka poe i noho &ku nia ka mokuairw o Veriginiā, a me kona imi ana aku i ke ano a me np <nfa e pili ana ia mokuaina. Ua hanaula oia ma Lincolnshife, Ēnelani, i

i ka hiki ana o koiia maa makaihiki i ka umi-kumamakolu, ua hoolilo aku la oia i k£tna eke buke kula, me na manao e mahuka a holo i ke kai; aka, ua make hikiwawe iho la kona makuākane, a nolaila, ua hoololi hou oia i 4cona manao e noho. I kona noho ana, aole no 1 liuliu, he elua wale no makahiki a haalele aku la oia ia Enelani a holo aku la no Parani a hiki loa i Holani. Ma ia mau aina ua komo oia ilokd o na puali kaua lehuiehu. a na halawai mai oia me na ouli a me na ulia lehulehu o ke ano kamahao a kupalanaha.

I kekahi manawa, olai oia e holo ana maluna o kekahi moku mai Pararii aku no lUuiu,, ua ala mai la he ino nui ma ka moana, e pa ana ke kikiao makanl ikaika. a okuku mai lft na ale weliweli. a e paialewa ia' ana ka moku me ka aneane e poino. ia manawa, ua ulo ae' la kk manao lapuwale mawaena o keHahi poe ohua no Keoni Kamika ke kumu o keia ala ana mai o ka ino, a ua hooleiia oia iloko o ke kai. I kona haule ana iloko o ke kai, aole oia i haalele i kona ihanaolaha,"aka, na au aku la oia a pae ma kekahi mokupuni, a aole no hoi i liuliu mahope mai ua ioaa oia i kekahi mokukaua Parani, a lawe ia aku la mai ua mokupuni nei. A oiai oia ma- '• ' ,:t u?' moku «;■ . w i; ' . -\ r -\r f,; fpf:«tukfui}* er"eji i 1 "' *•«;» e-<<(. t \ lai- -.'■■ eakamn' aK'i. . i i k,. lU' W .'»■ 'ia WrtCV . n-v haua, up ,"»0.0 .... ria ia aku iaia kekahi mahele :nui o na waiwai o ua moku nei.

Mahope mal o keia, ua komo aku la oia ma ka aoao o ke Aupuni e kauk ana me Tureke, a iloko o ka manawa hoomoana o kekahi o na hoouka kaua, ua aa mai la kekahi Aliikoa Tureke e paio pakahi me kekahi Aliikoa Karistiano, "i mea hoonanea i na lede," wahi ana. Ua apo koke aku la o Kamika i keia aa a ke Aliikoa Tureke, a ua hele aku la e halawai pu me ia, a?i ka paio ana, ua make aku la ke Aliikoa Tureke a me elua mau Aliikoa hou aku iloko o ia manawa. A hala ae la he manawa, ua lawepio a kuai ia aku la ma ke ano he kauwa kuapaa; aka, mamuli o ke aloha o kana kauwa wahine o Tragabizanda kona moa, ua kokua ia oia me ke akamai a me ka maalea nui, ua pakele oia, Ua l mahuka aku la oia a hiki i Rusia, a mailaila aku a'hiki i Auseturia, Sepanla a i Morocco, a hiki hou i Europa, me ka makaukau no ke komo hou aku ilo"ko o na ouli pahaohao e hoea mai ana. Lohe iho ia oia no kekahi poe e holo ana no Veriginia, a hui koke aku la oia me ka hoihoi. a ma kn la 19 a bekemaba, 1606, ua haalele aku la ia Europa me ekolu moku. O ka nui o keia poe e holo malihini nei me ka manao e huli a e hoomaopopo i ke ano ame ke kulana o keia aina hou. he hookahi haneri ehma kane wale no aohe wahlne a kelkl hoi. 1 A ma ka la 13 o Mei 1607 u,\ pae aku la lakou kahi i kapa īa i keia maimwa o .Tnmes Town. a ua piha lakou me ka hauoll no ka nanl a me ka momona o keia aina hou Na lakoti i kukulu mua loa he wahi hookahua paa o na Uikeokeo ma Amerika Akau I ka mnnawa i kukulu mua

'loa ia ai o ua wahl nei 4 ua ma* [naoia o Kamika kekahi o na ĪLuna Nui, aka, ua li.ll nae. ket kahi poe iaia, a nolaila, aole 61a i kohoia ma ia kulana. Alcā, oiai oia Ke kanaka 2 oi ioa e a t> ke akamai a naaUaō m%wae%a o lakon, *t& hele mau aku lakou imaa ona no na olelo kuhikuhi a me na olelo a'o, a mahope mai, uaJkoha lakou iaia i Peresidena no lakou. "&a nul a lehulehu na hana ma kona lima, ka hoopaa mau ana i keia a me keia e hooko i na ano hana i noōkaawaleia na lakou, ke kuhikuhi ana ia lakou ma ke kua ana i na kumulaau, ke kukulu ana i na hale, ke a'o ana i ka oihana koa, a me ke kaaheie ana i ka aina e imi i na meaai na lakou.

i Ua, kau oia i kana hoopa'i no ka ipea moiowa, he hooke ia i ka ai, a i kumu e hoopau ia ai ka hoopuka ia ana o ka olelo ino. ua kakau oia iloko o kana buke hoomanao i ka manawa o kela a me keia e hoopuka ai i ka olelo ino i kela a me keia la. a i ka hiki ana i ke ahiahi. alaila, no kela a me keia oieloino a,na a kekahi mea, e nininiia jana ka wai anuanu mailoko aku o kekahi tini piula ;iui iloko o ka lima o ka palule o ka raea hewa. a no ka hu'ihu'i loa, ua makauia keia hoopa'i. Mamuli 0 kona hana ana me ka hooikaika i oi aku i ko na mea e ae, ua hoohilahilaia lakou. Ua kaahele plnepine aku o Kapena Itamika ma na aekai o ka aina, e nana ana i ke kulana, a hiki loa aku ma na palena 0 ka mokuaina o Maine, a ua hiki aku ma kahi i kapaia o na Mokupuni 0 Shoals ma Nu Hampshire, kahi e ku nei i keia manawa he kia hoomanao nona. Ua lehulehu no hoi na huakai i heleia no ka huli ana aku 1 ke ano o loko o ka aina, a ma kekahi o ia mau huakai i pio ia ai oia me kona mau hoa e na ilikini. O kona mau hoa ua pau lakou i ka pepehiia, a koe oia; a o kumu i pepehi ole ia ai, mamuli no ia o kona ho-ikeike ana aku imua 0 na Ilikini i kekahi panana pakeke, me ka hoikeike aku i na mea :>rvī \rn ViQtw i" ir a ■\ 'ĪUI.'Ik»- - ,) ' M'. j. ... " •- - ■ " 1 ' u*. •• . r. %v i 1 : ■ «"a Manope mai ua lawe paahao ia oia e na Ilikiii} imua o Powhatana, ke Alii o na Ilikini, a ua waiho ia aku nana e hooholo ka hopena e kau ia ai maUma, o Kapena Kamika.

Akoajcoa ae la na kau«au Alii a kukakuka ilio la lakou. a hooholo ia iho la e make o Kamika. Lawe ia aku ia oia a ma kahi e waiho ana ka pohaku mohai imua hoi o ke alo o ke Alii Powhatana a me kosa mau kaukau Alii, a hakiikii ia ae la kona mau lima inahope o ke kua, a hoopaa ia ae la kona mau wawae, a hoomoe ia aku la oia iialo o ka honua me kona poo iluna o ka pohaku mohai. Me na maka o ka wiwo ole oia i alawa ae ai ma o a maanei, a ike aku la i kekahi Ilikini nui e paa ana i ka newe lawe ola ma kona lima, a hoomaopopo iho la ua hiki mai ka hopena o kona ola ana.

Hele mai la ua Ilikini nei a ku iho la ma ka aoao o Kapena Kamika, hapai ae la i kana newa a kiekie iluna, a me na lima eleu ua makaukau e hoolei iho i ko laua ikaika apau maluna 0 ke poo o ke pio; aka, me ka mama o ke dia o ka waonahele, ua holo mai la o Pokahontasa, ke Alli opio, ka punahele a milimiii a ke AUi nui Powhataua, a o ka hooilina hoi o ke aloha o ua Ilikini apau; holo mai !a eia a iele mai la mawaena o Kapena Kaniika a me ka liikini,. a iioomoe aku la 1 kona poo maluaa iho o ko Ka- • -ka. a ia \va paa hou ae la ka liikmi ; kana newa me ka kikiwavns.

Huli ae la ua kaikamahine Alii nd iiwaa o kona makuakane a noi aku la me ka leo uwe c hoopakeie nie i ,ke ola o ka ilikeokeo, isie ka hoike pAa aku ina e uuike o |tCamika. akl\a f oia pa kekahi. t7a hoenaueueia ka raar,aopaa e 3^, Alil, & ua knnoha mai la e/ wehe la na k.iu'a i hJbpaii i kona nv.uj Utv.a me na!waW;U\ a ao!e v ale no i ho<»paklleia kona eila, aka. ua ia aks ola < 5 hoi no k.or.a home ma Js«nes me ka hnaijttla ir;\; na hooia no ks hoopaina o manao inalkai o na lliklni nfci ia wa wai.

'a me ka malama ana 3 ke a'oha noiia. I keia manawa', he umi"kumamalua wale no makahiki 0 kaikamahīnē AUt nr-i, a 0 ltoria kumū l aloha ai ia Kapena Kamika, mamuli no ia 0 ko Kahana ■ ana 5 na mea paafri naila, a me na haiia aīoha o!u--oiu iaia oiai i kona wa e noho pio.ana. A4mla -a# la—he-mm makahikl pokole* ua hoomaka ae la e ulu ka manao lili 0 na Hikini Tio_lca niha loa o ko lakou aina, 1 me na ilikeokeo, a ua kuka malu jlakbu a hooholo e hele aku i ka mahawa nanea o na [.a e luku ia lakou apau, t7a lōhe jfot> la o Pokahontesa i keia mea, la ua hiki ole i kona'puuwai pa,lupalu i ke aloha ke huna, Ala po, i ka wa a na kiai i haule aku ai i k.a hiamoe, a 0 na lau wale no cT na laau ke owe ana i ka welelau kehaxi 0 ke kuluiaumoe, a me ka makau ole i koIna ola, ua puka mai la oia mailoko mai o ka hale iliholoholona 0 kona makua Alii a holo aku ,la ime ka mama maloko 0 na uluiaau pouli, a me na waimaka 1 e hoopulu ana i kona mau papalina, i hiki aku ai imua n na īlikpokeo a hoike aku la i keia mea ia lakou, me ka olelo āku e hloomakaukau ia lakoii iho, a ua ' pakele lakou mamiiii o ia |ha«a āloha a makau ole a ke ikaikamahine Alii. A mamua o [ka balo ana'ku 0 na hoku maihope 0 na ao, ma ia po, ua hoea hou aku la oia m.a kona home I mel ka ike oleia,

i Aole i liuliu i3rw> o ikeia, ua la o KaKamika me keKahi ulia, i mamuli o ka pahu ana o ka ,pauda, a ua loaa iaia kekahl ipoiho, a ua hiki ole iaia ke no[ho,! nolaila, ua hoi aku la oia |uo jEnelani f a mahope loh mai, |i makahiki 1631, make iho la |Dia, me ka waiho iho mahope |i kona inoa kaulana a hanoihaino mawaena o 'ka poe apau .0 ia au.

Aia i ka makahiki 1613, oiai hoii o Kapena Kamika e ola ana ma Enelani, ua holo mai la kekaip Kapena o Argall kona inoa, maī Enelani mai a hiki i na pai« • i t <• , i' P—! k,I " i>» t au',*"'? j a, , 4. . a.ei » L t, . i ac h jf;.a ir' , | hi '4}UKi 4grlt'iv . \*a' idtip kona makuakane i keia, a ua !■ hoomakaukau iho la e hoakqakoa ae i kona lahui apau a e kaua aku i ka ilikeokeo. Aka, ua; hoopau wale ia nae ia manao a ke Alii īlikini, mam«li o ka ae ana'ku o kekahi haole kuonoono o John Rolfe kona inoa e mare i ke kaikamahine Aiii u'i, a e a'o aku iaia i na ano apau o ka noho'na Karistiano me ka naauao. Ua apo mai la.ke Alii Powhatana mei ke apono i keia manao, a majhope mai o ka mare ana o ke kaikamahine Alii, ua lilo iho la ua Alil nei i hoa'loha a i kokua hoi no na ilikeokeo. He ekolu makahiki mahope mai o ka mare ana o Holfe me ke kaikamahine Alii. ua holo aku! la laua no Enelanl. A i ko laula hiki aan ma Ladana, ua lilo ke kaikamahine Alii Ilikini i mea kamahao a kaulana, a ua ! Iwiainu mau kona alo tne na i-hoolauna a aloha a ka lahui Beritania, Ua hookaawaleia kekahi keena o ka Hale Alii nona, a malaila i hele! aku ai ka lehulehu e ike a e hoo-1 launa aku me ia. j Mawaena o' ka 1 hele aku ' 'e ike iaia, o kona hoaloha kahilio kekahi. o Kapena Keoni ' Kaimika Ua lohe mua :-.ku īa ua ka&amahine Alil n*M ua m»ake: ota, akalB#ka manawa i haule ak<!i at ka ike a kona hiau maka maliuna o Kamika, ua hoom;>opopo koke aku la no oi;\ me ka 010. a h'-010 mat' !a bona mau waimaka 1 ko laua halawai pu hou ana ?ne ka mea I hoopakele i kona ola he makahiki lehuīeh\s i hala~ taeJ " * ! | (JMaI ma Uadana. han;\a ma,i la he keikikane ke kai|kalr.ahlne A!ii, a njaho;v Ikl oiai e ana no |ka hull bol aku i k.mji ,vtna hi\na)n. ua makeWki\vaW ip.o la ■oia. a ua nui ke ka\mUha a me mīnan'.lnA ia o Kalka |iv.rjhine I kona wa I ai, f o ?U pHi.-i o n,4 "\akahikl o kona oīa ani Va apo Sa kana kf',kl k;- a'oha |o i!iu mea apau.'s ua tav.ama ia |a liiki I kona t ui ana' a ua h>v~ 1 naauav la, s m īHo oik * I i

waiwai a hanohano ma ka aina hanau o fcona makuahine; a mai iaia mai i ulu mai ai kekahi o na ohana nui a hanohano me i ka naauao o ka molSupuni o Veriginia.