Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 30, 11 December 1930 — HE MOOLELO KAAO no MELODIANA -KE KEIKIKAHUHIPA I HANAINOIA -A ME KAHUA OHIA O NA AUPUNI HE 12 O KA LEWA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO no MELODIANA -KE KEIKIKAHUHIPA I HANAINOIA -A ME KAHUA OHIA O NA AUPUNI HE 12 O KA LEWA

Aia ma kekahi Kiekiena o ke 0 C ILLLLi ana a nana i ka nani o ke kulanakauhale e ku ana he wahi pupupuhale e waiho kahela mai ana hoi imua o ua wahi hale nei na puoa o na luakini e k'uku mai ana a makai aku o lakou e waiho hamama mai ana ke awa me na moku o na ano apaii e" ku lalani mai ana a mahope aku hoi o ua wahi pupupuhale nei he pu-ulu hipa na lakou e holo- ; holo mai ana ma ke kula malalo o ka malāma ana a kekahi kanaka kahuhipa. A mamua: hoi ō ke kahua o ua wahi' pupupuhale nei e ulu ana' na laau hihi me ko lakou mau i pua aala e lawe mai ana i ko lakou mau ala onaona a hoo-i kupaoa ae la ia loko o ua wahi! hale nēi. Ō ka inoa o ke kane oia no o Meio, a o nana wamne oia no i o > la hoi kō .i 1 t i r r Ka' hauoli oka j nono'na oluolu o ke kane ame iioko o ko laua, inau la oplo a kanakamakua, ame ka laua mau wahl kauwa kakaikahi a ua hoopiha ia no hoi ko lakoi : mau puuwai me ka hauoli mamuli o ka piha oluolu o ko lakou mau haku, ā o ka Jeo o'ko lakou mau haku he mea nui loa ia ia lakou a e hooko ia ho ko lakou mau makemake i ka wa„ poknle loa. A iwaena o ko lakou noho ana e lakeu paha kekahi o na poe i haaheo loa no ka hana a ko lakou mau haku i piha me ka oluolu nui no lakou, A e hoopuni ana hoi i uā wahi hale nei. a puni me na mauu uiiuli e hoonani ana a ma na aluna ahiahi apau maluna oia wahi e hoohala ai i ko lakou mau manawa o ka po a ma ko v. ... na me sie ~ . 6 fcQla e holoholo . hipa me Ro lakou c \ '* i jana ia laltou, J ~ * ahiahi !kawa a

ka la e aneane aku ana e napoo, aia lakou apau maloko o ko lakou mau pa pakahi i hoolulu ai no ka hoomaha ana ia lakou iho. A mahope iho o ka hala ana o elua makahiki ma ia hope !ho ua ike iho Ia o Diana ua hoopomaikaUa ko laua puhaka me kekahi hua maloko o kona opu, a he mau mea hoohauoli mai no ia i ko laua mau manao no

ka loaa o ka iaua keiki mai a laua ponoi ae. : Ai ka hoea ana mai no ka e puni ai, ua ike ia aku la ka nahōlo ae o na a£i e hoike mai "ana.no. ka ino a hoea mai, oiai nae ma ia' kakahlaka aole he map oia axto 1 ikeia ma na ponaha 0 ka lani. A mamua o ke kani ana ae o ka hora 12 oia la, ua haule iho la ke kuaua nui me ka ikaika nui a ma ka hora 12 ponoi ua oili mai la he bebe hou a oia pu ho hoi ka wa i kū'i iho ai a ne-i ka e hoike mai ana na Ikani i kā lakou mau hoomaikai no ka hua hou i oili ae.la i kea

ao malamalama. Na ka nui o keīa kuaua i haule Iho pela no ka nui o ka wai I halana ae maluna o ka aina, a i hooi ioa ia aku maloko o na muliwal e nu hele ae ana me ka Ikaika nui n\e ka hū-la pu ana i ha kumulaau a ku aku i kai, a pela no me na holoholona e loaa aku ana mamua o ko lakou ala"hele. A iloko o ekolu wale ho hora ua malie loa Iho la a poha hou mai la ka īa e hoomaloo ana I na alanui, oiai he inuHwai wale uo ia i na ininul-e i hala aku. i NUuiopo ihv> (. Ka hoi ana mai i 0 k,» malie o K.v ami , 1 maa mea knnahao a 1 m«\\ j [kuuiUo nui īa no 1 io.t v na ka- j inaka o ka aina j ' He mau anahuiu ma ia hope j iho ua ike ia aku la ka pii ae | o na helehelena ul a mohaiia o ua wahi opuu hou ne». hoike I ana hoi kona mau wahi j papahna i na helehelena mino- . rska o ka haiiol? i kona wa e leha ae ai i kona mama, a Kla no! hoi kona mama (-'minoaka jho s| «o ka hua a kona puhaka i 5 as. j

A o laua paha" kekahi o na makua hauoli loa no ka laua keiki rto-ka mea.-ke hele .aku la liei i a o ko laua hooilina aku ana ia o ko laua mau waiwai. Aka nae. aole e hooko ia ana k-eia m.au a laua, e iike hai me ka iaua e ohumuhumu 'nei, no ka mea, ma ka nee ana aku o kā "^āūā - mopīēk) ~FlīoYkF mai i puana a ka moe. ' I ka hoea ana o na makahiki uua wahi npto -nei kiiU'a. L .kaL elima, ua lilo i hana punahele loa na ua wahi opio nei i ka paaiii rtiau aha me na hipa a kona mau makua, a i kekahi wa e hele ana oia ine ke kahuhipa.no ke-kula ine ka ike ole mai īiae o ke kahuhipa i'kona haku opio. makua no ka nalowale o ka laua keiki, e like no me ka maa mau 0 na kamalii i ka hele e paani me na hoa kamalii, oia hoi, na kamalii a ka laua mau wahi kauwa. Ma kekahi la a ma ke awakea, ua loaa mai la i ke kahuhipa kona haku opio ua pauhia loa 1 ka hiamoe ma ka aoao o ke kahawai, a o kahi no hoi ia a na hipa e hele mau ai e 'inu wai, a ma kona aoao e puuluulu ana na hipa me he ala e kiai ana lakou i ka hiamoe ana a ko lafkou haku opio. | O keia no hoi ke .kumu nana ji hookomo aku iloko o ke kahu|hipa i ka haohao no kahi o na hipa i hele ai a hele huli aku la toia a loaa ma kahi o kona haku opio e moe nei, a ua hoopuni no hoi na hipa ma hai o ko. lakou haku opio, a ua ano pahaohao loa ke kahuhipa no keia mau hana a keia puulu hipa. A komo pu iho la iloko ona ka manao me he mea ala ua loihi loa koha hui pu ana hie na hipa, i kamaaina ai na hipa iaia me kona ike. ole mai, a pela no hoi ka haohao nle mai o kona mau haku no ka laua kelki. Ku iho la oia a noonoo no kana mea pono e hana ai no kona haku opio, o kona ho-ala, a i ole, e hookuu no oia iaia e moe a hiki'i kona ala ana a hookahi ko lakou hoi pu ana me na pu-a hipa no ko lakou hoine JUke| me feooKtso &la i oS > i kona* man&o e ho-ala hafcu opio mai kona h ana, a r ho-ala aku la oia' tjie ka malie loa o puiwa ae k.ona haku opio i kona wa e ho-ala aku ai iaiaj e like me ka maa mau o kamalii. i laia i puoho ae ai mahope o kona ana aē i kona ; mau maka a ike ae la i ke kahuhipa a kona mai makua e ku ana ma kona aoao a pela hoi me na hipa e hoopuni ana iaia, o kana huaolelo mua loa i pane ae ai: ' ' "E kala mai ia'u e kuu makua maikai no keia mau mea a'u i

hana mau ai no kekahi wa loihi i hala ae nei, a e noi aku ana au i kau mau hjiikala āna mai ia'u nei." Ke huikala aku nei wau ia' oē, a e hoihoi pololei aku ana wau ia oe īmua o kō'u mau haku a o koi? man mak«ā Yio\, no ka mea, he hewa koikoi loa keia e hoopau ia mai ai au a nele au ame ko'u ohana i ka ai ole. • Aole loa oe i hewa f a #a'u nc;i keia mau mea apau e hooponopono aku imu;V o ko'u mau ma~ kua, a no ka mea. ua aloha n<!> laua ia'u, oi&i owau wale no ka īaua keiki hookahi mai ko laua mau puhaka mai. Mamilli o keia mau oleio a ke kanaka opio. ike ilio la ke kahuhipa' he opio oluoiu keia | kulike aku no me ke ano o ko laūa mau makua waipfcihe ma na lāuna ana i i i e ko lakou noho ana. A pane hou aku la no ua kanaka opio nei, e kala nou mai oe ia*u aole kaua aluna aku ke ahiahi i ka wa ma-u o ka hoi ana, a he makemake no hoi au e hoohala i keia mau hora maloko o na ululaau neī mo ko lakou mau leo e ne ! ...o nei maloko o keia kaai. a he makemake pu no 1 o; au e ka leo me\e manu. Nolnila. tnai .maka'u oe no ka ,h mal o kekahi niaa plhkia inaluna ou ame kou ohana. nui• muli o'\i uei e lik" mr ko'u loaa ai\i mai la ia oe ma keia waiil. a '.'.o ka uar.ea !oa i ka l<v o na eui ka. ua haule aku ihm wau e iuanioe. A ina aole oe i ho-aUi mai r,ei ia*r. aoie wau e ala a hoea i ke ahialn mamuh o ka oluolu »•. keia walu. a"o e manaoio nei , keia kekahi o na wa!\s kupov»o ioa no ka noho ana <. kekahi

oliana. ... ~ I ka hoea ana mai o ka wa k.'")or;o nc k?. hoi ana. ua huli uka īa iauu aei me na hipa a inalunu- hoi o na hiohiona o ka opio na minoaka hauoli. 1 ko laua hoea aaa. no kauhalo, ua huh hoi loa aku la ka opio, oia hoi ka mea nona keia hoenanea, oia a Melodiana imua 0 Koiia mau makua a hoakaka aku la i kona mau makua no kona hoohala mau ana i kona .muuuwii.'inaioko ona uiuiaau me ka ike ole mai o ka lakou kahuhipa no kona hahai -mau iaia i kela ame keia- la no kekahi niau mahina i hala ae nei. I ka lohe ana ; o ; kona mau makua i keia, mau mea, ua ano piena ae la kona mau makua īTō _ lccīā""mau mea, a anehe aku la.kona makuakane e hele iimia o. kana kahuhipa e h"uhu ai. Aka, ua kau e aku la na lima ,o ka laua keiki me keia mau olelo i piha me ka waipahe: E kuu makua, ua huikala. aku wau iaia, no ka mea, aole ka hewa, aka, no'u no. a elike me ka'u i huikala aku ai iaia, j pela olua e huikala pu aku -ai iaia. • : .j Mamuli o keia olelo a ka laua i keiki aloha, ua pau wale ae la ka manao huhu o kona mau makua a la'na malie iho la na; mea apau. He mau pule mahopg_ iho, ua noi aku Ia oia i kona mau ma-.i kua no ka hookuu ana ihai iaia e hele pu ma ke kula me ka lakou kahuhipa, eia nae, ua hoole mai la na makua a koi paakiki aku la no oia e hookuu mai! iaia e hele rne kona olelo pu.i ana aku: E hookuu mai olua ia'u e hele pu me kela kahuhipa, no ka mea, ua maopapo ia olua u«a hapauea loa ka kakou, kauwa, aole paha he mea pono e hookun hookahi ia aku oia me keia mau hipa a iu: mea pono e loaa 1 kokua nona a ke heīe mai la oia e palupalu, a owau o maua ka' mea opiopio' e hele ai ma o a maanei, a e malama no wau ia'u iho ka makaala loa. Mamuli o keia pakela koi loa 0 ka laua keiki no Ka hele, a 'hooniaopopo pu ihu lano hoi 'laiia u a poloīti ka ( olelo nei no ka kona mjut la nui ka wa mai no ,e ola ana kona. a ua hoea aku ka nui o koiia mau ia i ke 80 o na inakahikL. , Mamuli o keia kumu ua haa* wi mai la na makua i ka ae i ka laua keiki no ka hele pu ana p-'e ka lakou kauwa no ka ,malama ana i na hipa ma ke kula. He loihi ma ia hope iho, ke pii mau ae Ia ke kino o ka kakou wahi koa a pii pu no me ka n'i o kona mau helehelena 1 kulike aku no rn> kona makuahine a ke hoike pu mai la no hoi oia i kona piha oluolu ka mea nana i hiiki niau aku. i ka naau o ka lakou mau kauwa e hoopili mau aku me ko lakou haku opio. oia wale, aka, e hele pu ana oīa ma na home o ka lakou mau kauwa a nihau ana no ko lakou mau pllikia ina he mau pilikia kekahi i loaa īa lakou, a e unuhi ae no:oia i kekahi o kana mau apana dala a haawi aku no ke kalā aiia ae i ko lakou mau pilikia. Aole oia wale, aka. ua īilo pu ka lakou mau keiki i mau hoa paani nona, a o koi mau ana oia i kona m v,i"ho \ ē hele pu meia ma kf knU ik ka 'nalama ana i na hipa a o kona mau hoa ai no hoi ia maluna o leana papaaina hookahi. ■ (aole i pau).