Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 33, 1 January 1931 — HE MOOLELO KAAO no MELODIANA -KE KEIKI- KAHUHIPA I HANAINOIA -A ME KAHUA OHIA O NA AUPUNI HE 12 O KA LEWA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO no MELODIANA -KE KEIKIKAHUHIPA I HANAINOIA -A ME KAHUA OHIA O NA AUPUNI HE 12 O KA LEWA

ia knmu n oe Vto ke hele e imi i kau keiki, elike me ko'u hele ana e iml j ka'u keiki, pelo no oe e hele al e hu)i i kau kelkl; i piha me ka i kuHke loa i"i(> ine-kou nno: Piha loa ua wahine nei i ka piena me ka hele na maka a ■#&, me ka lilo o na helehelenā, ī ke kua me he-ala e okoii mai ana no laia me ka lelele, helē ana me ka inaina nui' ! mē* he wahine 'pupule ala. No Melo hoi huli hoi pololei aku Ia oia no kona rumf me kona nana ole mai i ua wahine* nei e kukahālake »na ma o a maanei o ka rumi ho'okipa o ko kakou home, a akahi no hoi oia a ike mai i ka pololi, a Ina Ta nae mamua aku ua maona oia i ke aloha o kana keiki i maopopo ole iaia kona wahi i hele ai a me kona wahi e noho nei Noho iho la no oia e ai nona iho me kona kahea ole aku 1 kana wahine, no ka o kona kahea aha aku iaia o ka hoonuī ana aku no ia i ka piena-lloko ona, oiai }ce ahi e ā ana me ke kuukuu ole iho. _ ■ Ano na kauwa hoi i hele akū e huli i ke keiki a ua wahine nei, aoie mea i loaa aku ia laikou, a no na wahine hoi a ua poe nei o lakou na mea i hoomaopopo a me kahi i noho ai o ua keiki nei.

Aka, mamuli o .ko lakou piha i ka inaina no na hana a ua wahine nei, ua hooholo likelakou aole e hoike i keia mau mea i ka lakou oaau kane ke hoi mai no ka home mai ka lakeu hele ana e huli i ua haku opio nei o iakou, a oia no hpi kahi keīki ano akahai mai o laua. aole hoi, e luee me kona pokii, aole wahi i o ko iaua maku&hine iaiu. kona huua anjl iho n;u r i _ka mea oiaio, a ninau pu mai ,ia. xxu hol ka naakuahine, ina f paiia ua hahai aku oia ma'nope kela- kaikamahiae. I Aka, ua paa aku la -oo oia i ! k& oie a. he k§j %ona waha, a waie kii trisfcua-^ i hine i kana ninau &eJtelki, a haawi mai la; ii kekahi bila banako o $500 ka i waiwaiio a kani iho la kana aka no ka hooko ia o kona makemake.

Maanei e waiho kakou i na kamailio ana no na makua o Melodiana a e hoohuli ae ka kaua kamailio ana'maluna o ka kakou koa ka mea hoi nona keia mooieio, pehea aku nei la oia? Ma ka wa a kona makuakane e hoeha mau ana iaia a ma kekahi po, ua halawai aku la kona uhane me ka uhane o kona makuahine a hoohamama mai la keia i kona mau Hma a holo aku ia xto hoi keia a puliki i kona makuaiiine e like me ka rula nmau o na keiki i, ka wa e ike ai i na makua, Hookuiuia ko Uma mau waim,aka me ke aloha paleha ole o kekahi i kekahi nw na kukai oielo oie mawaena o laua no kekahi nwv minnie loihi, A i ka haia ana o kekal»j wa ioihi, pane mai ia kona makuahine, pehea oukou e noho mai

r.ei i > Hō'īke aku la nō ko ianei uhaiie no. ka nx»L o kā too o £$i|a mak.uaXane niē £a-maopopo ole fajla ke kumū 1' 'mai'ai 6 keia mau mea, a"tin hcl>nLanawanui iio nae au - kaniuhu ole i kana m<iu hana lofcoino i hookau mai ai maluna <#aa. Ninau &ou no kona ipakuahine, no kona makuahine koīea, a pane no ko ianei uh&ne, oia no kekahl a hejteujio hol kela a kahi wahine hookano nui walp. - la maua e noho kokoolua waie- ana bo, he maikai ko maua nolio ana, a i ka wa i loaa ai o ka wahine hon a papa, hoomaana ua makuakane nei o'u e piena, a ma ka'u koho wale .wa hoea mai keia mau mea ma'kma o papa mamull o kela wahine hou. Pane hou aku la "ka uhane o kra msCkuahine me ka hoikelke |m mai i kana mau mea e hana -ai, * penei:

A hoea mai ka wa pono, e heīe 'nl oe mā ka Hlna. o kou malna m\ a e hoohull aku I kou alo nj l lfa akau mai ko'u llina aku no loleo o ka uMaau a hoea i kela wahi au i hlamoe ai, a a'& ma ke!a aoao o ke kahawai a hoomm no i kou Me ana no. mua me ka hoomaha ole ; ahiki-1 ka wa e loaa ai ia oe kekahi wahi p«pupuha?€, a e komo oe maloko olaila e hooluohi. Nb ka mea, ua hōōlako ia o Toko me na mea apau e pono ai ke kanaka, a 1 ka wa e wal al o fta kauwa e nlnau maī kna lakou no kau i makemake ai, a he wahine luahine hoi ke hoea mal ana Imua 1 m, a e hoike aku oe penei: He makemake au i k'e komo makapopoki, oia kau e haa'wl mai ai, a e haawi mai no oia iamau mea, .ua hoo!Stai(tJ[a mau mea nou, ikawa e Ma mai 'ai oia mea ma kou kokua ia nou ma k'ou a ma kekahi kakahiaka ae e hoomau hou aku ai oe ma kou a!ahele. E loaa hou aku ana no ia oe he wahl pupupuhale e ku ana malalo o kekahl kumulaan -īoihi, aole nae oe e noho ana maluna oia wahT f aka. aia' kou wahi' e noho ai ma ka honua. oial o ke

kiai o keia wahi he pilikua, a i kona wa auanēi e hiamoe al, bia kou wa e kii al i feekahi hūihui i ki i hoopaaia mamua o kona a-1, |a oia aīiane! s kau e lawe mai «al fe malama.

Olai o na ki !a e hoea aku ai oe i,ria Aupuni he 12, e like me ko lakou umi-kūmamalua, peīa anei kela mau Aupuni, a iloko pu no Hoi o ka hoomanawanui e loaa al ia oe. kekahL niakua nou. Hoike maj la no ko iala uhane, hoomau hou aku no oe i ka hele ana no mua a loaa hou no ia oe

ā ma keia wahi he Jio k-e©kree-e ku ana inalalo o kekahī kumulaau loihi nō i hoopaa ia a paa, a o kekahi paha ia 0 kou hoa paio, aka, e lanakila ana no nae oe maluna ona, elike me na mea i hoopaaia.nou. kona makuahine a ma kona wahi ike aku la oia i kekahi kaikamahine u'i loa e noho ana maloko o kekahi halealii nanl loa, a e aahu ana hoi oia i kekahi loie kookeo lilina a me kjana mau Kauwa e hoopuni ana i kona nohoalii, a me he ala oia ipaha ka Moiwahine oia Aupuni la- hele mai la oia a kokoke ia [ianei me na minoaka ma kona mau papallna a hoolei mai la i kekahi pua rose, a lele aku la 1 keia e hopu a nalo e aku Ia kela, [ a puoho ae la oia me ka mau no [o ka puliki o kona lima, eia ka Ihe moeuhane wale -no kana i 'ike ai.

o na helehelena u'i no nae o kela uhu nni i maalo imua o kona mati maka. me he mea ala aifi no imua o kona alo kahi i ku ai me na minoaka ma kona mau pi\palina o ua u'i hookalakupua nei. Ua lU■■■> keia i mea nana e noonoo iv,;. ai. a ke kokolo mal la ke alohn i'oko o kona puuwai no ke aka u.iva i at ine kona ole ;io no kana ht\na, a i kona Vifupa .i o.a ae ua wehewohe ao kaino a hele sku 1a oia n:e kaoa niau hipa no ke kuU r.e kona ike 010 niai l ka pololi a ka ai. he hookahi ana ai o na helehelena n'i o kela kāikamahine.

'lala ma ko kn];\ me pu-a | h lprt a >n>]o he pAvo ikī o ' konu o Kunaj'*ale no |<> noonoo ana lloko oi|a ~pehc& ' ta e Im-i fil iala ka ana e ' itnī n?i o ito ak\s p|iā "ivse--Ih,ni ar, : \ « ma mo«t uhane ina kaiP iho, ine ?

'he fila f īke'Kku*aha rr,e' kpna mau maka ponoi i rn he!?'heleh'a ifl o ua kaiknmahin? nei ' 1 lta aiuna ahi'aW. huli hH •aku la oia no ko lakou home 'nie na inpa ara, a - ihi no e moe ai me-na hipa. haule aku la no oia a hiamoe, a loaa fa no kona makuahine iaia e hoeueu aku nna iaia mn ia kakahīaka e hanlele aku a! oia i ko lakou home a hele alni ma ke alahele ana i kuhikuh'? aku ai laia e hele. a e hooko pono hoi oia e like me kana mau kuhikuhi, He oiaio, o ke alahele ana e heīe aku al a hoea i ka-home'o ka wahine ana i makemake ai me ka hoomanawanui w.i!p no e hiki ai ke hookoia kona iini. a puoho ae la oia me kona manaō ala no 1 ke kino mao|, a oia m&u pouli no. Haule hou aku la no oia e hiamoe « loaa hou aku ia no iaia ka uhane o kona makuahine e hoolale mai ana no iaia e hele ma kana huakai. I kona puoho ana ae, ns wehewehe ae la kaiao, a o kona liuliu iho la no ia, a i ka wa kupono ana i manao *i. o kona puka altu la no ia a hele a hiili hope ae la a haawi aku la. i ke aloha hope i ko lakou home a haawi aku la i kona aloha me keia mau olelo:

i". Aloha no oe e kuu home a'u !i hoopunana ia ai m« ka pumehana no ka wa hope a huli ae ia oia a iioomau aku la ma kona alahele no ka ilina o kona. inama ka pahuhopu. a i kona hoea ana aku e ulu mai ana na mea kami me fca_ulluli maikai ana_ no hoi i kanu ai me kona mau walii lima liilii, a he nani maoli no ke ike aku oe i ka home o kona mama. He hora paha a oi o kona hoohala ana malaila. ku ae la' oia iluna a me he ala ka hoi i hoohuliia ae kona mau maka i ka akau a hoomau aku la oia i ka he!e Sma ma ia alPhele a hoea wal« keia i kahi ana i hiamoe ai a a*e keia ma kela aoao o kahi auwai, ke hele ala keia iioko © ka ululaau, aole nae ana mau msa e ike nei, koe wale no ka leo o na manu e mele ana. Hoomau aku la no keia i ka hele ana no mua, aole nae ana mm mea i ike aku, a aolo hol opa ike aku i na mea a kona makuahine i hoike mai ai iaia no- kahi aku la keia wa i ka molehuiehu a komo mai la ke ano kahalua ho~ ko .o ua koa opio nei a kakou, a tm manao oia e huii ho ihou i hope.

' Oiai he mau mile loihi keia 'i heleia, aole nae hē 'hoāilona e hoike mai ana iaia no ua ihalē nei. a lohe ana no 6la i kekahi leo mahope ona, hoomau aku. aia aku imua e hooko ia ai kou makeinake^ Hooholo iho la oia e hoomau no no inua, a ke haohao pu ala nae oia mai hea mai la keia leo i oili mai ai, a ke hele pu nei ka paha kekahi mea me ia ma keia huakai hookahi. aohe nae hoi ona ike aku. He elua mile a oi ike aku la oia i īa a mai o kekahi wahi kukui. a auau loa aku la keia, aia ka pono a hoea i kahi o !kamaaina 0 keia wahi. [ Aole no hoi i emo hoea aku la ioia mawaho o ua wahi pupupuihale nei a kikeke aku la i ka ipuka no ekoīu manawa/aole no Inae he wahi mea a hemo mai ~' t No keia ole ia mai haule f lho la oia a noho maluna o kekahi noho, he noho nae ana i hoomaopopo aī,_ aoie ia hōho malaila i na minute mamua iho, a hooi loa ia aku la kona pahaohao. A mamuli o kona mnUihilnhi 0 keia hrlc ana la o keia j kula loa. haule aku la o?a * hia- | iroe, a i kona puoho ana ae e; moe ana oia maluna o keknhi ; i-ioe nani loa ana i ike mua ole a!.. Anaanai ae la oia 1 l?ona mau maka malia he moeuhane wale no kana e ike ne'. a ke al?.alawa* ala ho\ kona mau maka ma o a maanel. aole nne ann mea e nri, akn. o kona aka pono! no kana i ike akn ke kau mai ma ka paia. <■ A hooi loa ia aku 1a kona pahaohao \ ke kupaianahn o keia mau nanaina ana t nei. a me he ala 1 kana hoomaojx>po iho aia oia iloko o ke aupnnl moeuT\ane kahi i hoo'.po t\* *nc Niolopua. a o knna ? haohiV an« i kona lohe aku no i ka nakeke rhtii ma kekah! ke> honi pu ala hol oia t *e aīa »o pa meaai e puapuai mal ana.i ? Kona puka-ihu: a ke momon3 1 wale ala no kona haae a tke _pu

iho la no hoi qia i.ka pololi ilokp ] ( 0 kela wa. iaia e honi ala 1 ke ] ala o na mea-ai e moani mai i: ana. ' | Ke haohao pu aia no hoi oia |: 1 ka ip.aaloalo ole niai'o kekahi, m«a : e loaa ai la hoi kona 'hoa e j; kamailicrai a hoopa an.a kekahi' mea iaia a lohe ana no oia ir! kekahi leo 1 kc pa-e ana niai I me keia »~au olelo maopopo loa ' ana i lohe āi. r. e' kona ike ole ! fku no nae i ke khio: I E hel<? oe e auaa e ko makou 1 haku opio, no ka mea. ua xnakaukau kau 'ra;i n~.ea-ai. a i! 'hnknlia svn!e ia oe ika yau o kou .r,iau a:ia a hoea aku no ka papaaina. ! Ko oi 'oa al;u ki kona hoopa - haohaou. a n>au-popb ole nae ia|irs ai;\ auau, ! o ka loe kanw.h.io nae kana e v£e ana 1 ka olelo -nai. e uee <t*Jsu i-uua a hele ak . viu a ike akv, !a ola i Jkekalu runu e l-av\v.M\ 'v;n ana a koa-o aku la oia malui!a. ; Ala hoi ho uuhmalau.a y,-ale r.o oloko jue lie ao ala, a wehewehe la ohx i kona .nau aahu a lele ;a oisi r.o loko o ka M'nl. n:e he ahi ho kanaka ka -mea uaua e kapipi ana Kia wai ir.a kona kua. aohe ti.\e ona ike aku. Ma ka pau ,\:-u o kona auau ana ua h>oi mai ta oia ike pu tho !a oia e ia av.a oia a pnu ka wn'. a u>a kalii o koua Holo ar.a i kav. ai h.e lole 'v.oepc 'ke xva»v :va: /,i«a a hopu aka j ha ota :\ koiv.o ih.O la ;r.o ka hok . f īX>lole- an;> no ka halea 5 .v.a, oae ' ! he aln. ua k.vo-iaalra mua no ola hale. ka po'olei c -kar.a he'o * i

ana a. hoea i ka raml ftina f a komo ilio la nae Uoko ona ka inanao. . Aia he mea e alakai ana iaia . ma kana hele ana, a 1 kona hoea '. e.na aku ua makaukau na mea ;apau a i hakalia wale'no i kona. f nolio iho e ai i na ir,ea-ai i hoo- ; makaukauia. | A lohe aku la oia iks leo kani ' o r>a pila e mele nia] ana i ke!kahi mele nani Ioa 4 a he nui ka jeeliia i loaa iaia, a ma kana ihoomaopopo iho me he mea ala j eia kekahi o na Alll kiekie loa j oloko oia aupuni, a oia kana S haawi ae ai i kana hoomaikai paiena ule i ke Akua iio kana mau kokua nui i haawi mai a1 iaia. A nal&ie no hoi o kana mau ulaka: ana i loaa al iaīa ka po:naikai o ka ike ana I keia h?Ue a ka uaiii nui aole hoi maioko o feela pa hipa. * A i ka pau axm o kana al ana. ua meha iho la ka leo kani o na melodia i lohe ai ma «a niiiiule mainua iho. I k<aia a«a a ku ae 1a mai koua noho ae a*lohe a%rn tR oia i ka nakeke & nalo aku !a ua mea apau, a ho- akii no ka rumi hookipa e noho IHlii ai a hoi aku <? hooluolu ms!nna ū t«)Utii mau kokl puhi e inai ana ī uhHa me na wa! gv*« kuaiukuai a he r.an! no uia na %vahi apau o loko o ua rurai r»ei. a'ka manao e *ne Oie ai i ka m\aemae, no ka tnea ua hele oia a maliihilvih! loa e ka aio ar.a \viai o ne! kula loa O ka h&ua a kanaia mi |aao olalo ua oijrtcu ol» * 4 k.<? ao x\el