Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 33, 1 January 1931 — UA ANEANE E MARK ME KA MEA HANA KARAIMA OIA O CHICAGO MAY CHURCHILL KEKAHI O NA WAHINE AKAMAI LOA I KA AIHUE MA LADANA A ME AMERIKA [ARTICLE]

UA ANEANE E MARK ME KA MEA HANA KARAIMA

OIA O CHICAGO MAY CHURCHILL KEKAHI O NA WAHINE AKAMAI LOA I KA AIHUE MA LADANA A ME AMERIKA

He mau kenekuria i haīa ae nei ka ike mau ia ana o ka_mare o na poe i ike~maūia i ka pili: mau ma na hana like ole pela iau iid aiea 1 ;kuia ne Ketley N. Lucas, kekahi o na, kanaka opio e noho alia ma ka ike i na hana karaima a a'o aku la I ka wahinē i ke'ano o ka hana ana i na hana karaima. ; : I ka wa a kana ipo e hoikeike nei i ke ano e imi ai i na poe Ihana karaima, a ia wa pu aia ke komo ala iloko o ke poo o ua wahine nei keia mau mea apau, a aole hoi he ae o kana kane laia e nalo mai iaia aku. •" Ma kekahi wa nae ma ia hope mai ua nalowale ua wahine nei mai iaia aku me ka maopopo ole iaia aia la iliea kahi i hele ai, a he wahine hoi keia ana i manao ai e mare, a o kona ike markaikiu ua puhili nae ia i keia 'wahine a ke' akamai nui wale. Ko kekahi makahiki elua ma ia hnpe iho, niai hoi o Lucas J haalele iho ai ia Ladana no Canada iiw ka .na ana i kekahi mau mea hoopae opiuma, a hui aku ia oia me ua wahine nei malalo o kekahi inoa okoa maloko o ka Hotole Edward: > Manope iho o keia ua komo aku la. ola iloko o ka League o na Lahui ma ke ano ninainau a huli i na wahine kauwa keokeo (whit,e slave) a hoike maloko o kona keena jk>o ma ka oiihana makai. Maanei, nalo■wale hou na alahele o ua wahine nei me ka maopopo ole. Mahope iho o ka loaa ana mai \ iaia o na hoike mai ka Leaguē J mai o na lahui, ua haalele aku lla o Lucas ia Laelana no Ame[rika Huipuia, a hoopaa ana uāj iwahine nei iaia. mahope iho nae o ka hala ana o na mahina lo!hi j la hui hou laua, a mamull o ka j like i loaa iaia ua koho iho la no' joia o kēia wahine no>e"al&fc&l ! o kekahi ona auna ona WaMhe" 'kaiiwa keoleeo. a pela hoi ihē na hana aihue K. ' 'n.a'-'ko ( 'h k-i! |Latiana tne Kona auna, a i kona like ana no a maopopo aia na : makai mahope ona, e haalele Ikoke no oia ia Ladana no ke kulanakauhale o Nu loka a me! :fcekahi mau wahi e ae o Amerika j 'maloko o na kulanakauhale nu-' nui maloko o na hotele, a i kona ' wa e nana ia mai al me'he ala oia kekahi o na wahine waiwai loa "o ka honua nei a u'i pu no hoi "ke nana aku, me na hiohiuna ole e hoike'mai'ana no ko- ; na ko.mo kuhohomi ana iloko o' ria haiia karaima. -

A ma na wahi apau ana e noho ai ma ia kulanakauhale, he mau auna kuna a na lakou hoi e hana i ka hana aihue maloko o kona hoiele e noho. ai, malalo nae o ke alakai ana a keia wahiiie, a penei na moolelo, i hoike ia no keia wahine: Hoomaka mua loa na hāna kolohe a keia wahine he kanahā makahiki i hala ae nei, ma o kona aihue ana i ke dala a kona niau niukuā ma Enelani a leie ma Nel?erata me kona anakala ma ke ano kane a wahine, a ma keia wahi he nui na hana aihue maloko o na kauhale o na poe malama pipi a maanei i Ti ia ai ku aiiakale., a mahuka hou keia; wahine a noho maloko o ke ku- _ laiiakauiial*. o Kikako, a ma-J : lailj\ hana oia i na hana aihue any.. paianehe ana ma na ieke (pickpocket) ma ke ao no keia mau hana apau e hana ia 'nei. v Aole oia wale, aka, e hoowalewale ana oia i na kane a komo īloko o ka rumi a pani i ka puka alaUa hoomaka e powa Hf ēhika ona manawa S pakeie ai mai na nuikai nmi, a haaleel ola ia Kikako no ke kuianakauhaie o Nu loka me na u ea iioonani iike ok e lei ana * i k i a-i, a o keia no na mea ī amue ia eia maloko o ke kuhn \kiuhale o Kikako, a kē nana aku oia kekahi o na wahine koikoi loa, a ua kapaia na inoa kapakapa maluna ona, Diamond May a me Chicago May. Ua mare aku. oia ia James M. Sharp, kekahi o na ona miliona o AmeHka, a o kekahi hoi o nā ohana kuon>xmo a inoa maikai j ma Amerika. a i kiMa haukae hoi | iilo aua ola. a mahope iho o koua īohe ana i ka moolelO e pi-1

ana no kā'waīi'ae anal mare" lai. ua lawe ae no oia i. kona ola jpoiKji, mamuli a nie ka ]ifohaufoie nuta o ka inoa 0 koii?-'-siiā"īīā hi>i P olrr'hihia i ka u'i o keia wahin<; a iiie kuua ni.isi kahlko e aahu ana I manao loa ia ail he wahine. waiwai a he lede olaio. He-elua ana mlanai'a e holo ai 1 Ladana me ka iawelawe no i kana mayi hana r _maa mau, _J:e kii ana ma na pakeke, ka aihue, ka hoowalewale, ka "|powa a me na leta hooweliweli 4 a he nui

wale u Ma ka x9U2, ua kpmg aku la oia e kokua ia Eddj(e Ouerin a me kona auna ma o na hana powa ala ma Parisa ke keena 0 ka Hui Atnerika Ēxpress. Ma-' mua o„ke pani ia ana o na puka, ua poholo mua aku la keia wahine iioko a pee ma.kekahi wahi kupono ana i manao ai a pee ihō la, a mahope, o ka hoomaemae ana a ke kiai a pani i na puka, haawi aku la o May- i kekahi hoailona i kana kane oia o Guerin ame kona mau hoa a i ka lakou komo ana mai kiai kekahi mea mawaho p ke alanui e nana ai i ka poe maalo ae ma ke alanui, a o ka nui o na dala 1 aihueia ua hiki aku no ia ma kahi o kanalima tausani.

I Aole nae i pakele ke kolohe he hookahi 'o keia aūwana i paa rnua oia o Dutch Gus' Miller i na makai, a mamuli o ka paa ana o keia kanaka, aa ukail aku la na ipakai mahope o na meheu o kona hoa oia o Guenn, oiai oia maluna o ke a paa ana i /a hopuia, oiai hei e hoao ana laua e mahuka no Ladana. Hoon?au aku la no o May no Ladana me kekahi o ko lakou mau hoa.

Ma ka wa i hookolokolo ia ai ua hoopa'iia laua e noho ma ka halepaahao & pau k$ ola, a hoihoi ia iaua no kahi Mokupuni Debolo kekahi o na wahi kaulana o Farani, aia ma na kapakai Hema o Amerika. Ma ka wa i hookolokolo ia ai 0 Jse kane ua holo aku oia i .Parisa me ka. manao e- hoopakele 1 ke kane a pau pu. mai me ia, manao ia ana oia pu kekahi i komo pu ma na hana powa i ka hanako a hoopa'iia .no elima makahiki a hoopaaia ma,c f --. • • '!i< .-ira 'nn'ik,•w,ua i» nmi ia oia, a e like me kana f aelike ai rae kana kane mamua o kona iaweia ana no kahi Mokupuni I>eboio e hoopaa i«v ai no ka hewa ana i hana ai, a aole no hoi he paahao e hiki ke pakeie maiiuna aku d keia wahi mokupuni. 0 kp mamao o keia wahi mokupuni mai na kapakai aku o Amerika Huipuia he hookahi no mile. Aia he nui o pa kiai ma~ Inna.ō keia wahi mokupuni. a o ka paahao e hoao ana e niahuka mai iuna aku o keia wahi mokupuni e halawai no oia me kā make, a haalele no ka waonāhele, e haiawai ana 'oia me na Ilikini a 1 ole me na »Negero o loko o na puha-laau. 1 wahi e pakele at o kana kane. met» ke dala wale no e hiki ai, nolaila, me rfia wahi dala i loaa iaia ma kona poli. Aole nae i lawa, nolaila, kuai aku oia i kona mau mea gula o ka noke ana i ka aihue, e hele ana e noi mai w&ena mai o na poe hana karaima, a i ka hope loa ua hoolimaUma oia he mokukuna a holo aku la no Beriiania Ouiana, » lēle laua no uka a hoolimalima i kekahi poe no ka h'oomahuka ana ia Ouerin *$~ kau oiā malūiia o kekahi wāa" me kekahi mau hoewaa. e hoe ana i ka pō a'me ke ao. aka, aole nae i loaa ka moku o May i hele nk'u ai e huli iaia, a no ka mea, ua lele lakou ma kekahi wahi okoa, aole hoi ma kahl i aelike ia e lakou.

Mamull oia kumu, ua kau aku la oia mahma o kekalii mokukuna a holo aku la a pae ma »ke awa o Havana, a mailaila aku no Nu ioka, a maloko o»a kulanakauhale. haalele oiu 1 kona hoomanao >v Fi* 11 po koua r anao no ua make ke kane. a pili aku \m >">e Chules Smith. he kanaka powa no i na banako,, a huli hoi aku ia 'aua no Enolanl. Ma Laeiana i loho ai o May no hoi ana uku o Ouerin mo ka waUi. a lohe pu iho ia oia i ka makemake o Eddle r pepehi iaia ke loaa oi:s. ! a no ia mea. ua haalelo laua i !••> laua wahi e noho aoa a halaua me E<iciie a r.a Smith r»ae i"B inūā a hoehaia o Guerln

Mamul! ua hookolokolo' ia o Smith ame May a hoopalia 6 Smith e nnho paahao' a pau ke ola, s' o May hoi e "noho ma Tcrtwa~"i7ō 15 niakahiki, aka, ua hookuu ia niai no oia mahope o ka hak an.a he ekolu hiki 'n n ka halēpaahao. * ' Ma ka makahiki 1917, ua holo' oia no Amerika HuipUia a noho ma ke kuianakauhale o Nii lokā, a he makahLkLma la hope Iho- 1 ua hopu ia ua wahine nei no ka powa, aka, ua hookuu waleia. Hoike ae la no oia no ka iiui o kona manawa i hopu īa af ma 'na aina nunui eha, ma Farāni, Ladana, Amerika a me k'ekahi wahi e ae, a o Ladana oia kona ieikowaena. Ua hopu ia wau no kakini manawa a paa maloko o na halepaahao like ole, me he ala, o ka hapanui o ka manawa o ko'u ola ana maluna no ia o na hana karaima like oie a paa ma na aina iike ole.

Ua hana aku wau i na hana karaima ma na wahi like ole o ka honua nei, a aole no hoi e hiki ia'u ke noho ma kahi hookahi, a ua olelo pu ae no hoi oia, oia paha ka wahine mua nana i hookomo aku i ka oihana makai iloko o na hana pōhihihi iioko o keia "ān;' e" hana ana i na karaima liilii ame na karaima nunui ma na wahi like ole ana e kipa aku ai a ma na hoteie nunui oia e noho mau ai kahi a na poe waiwai e noho mau ai, a e aahu ana hoi au i ko'u mau aahu nani a'u i noke ai i ka aihue. a me ko lakou noho mai no a nia ko'u wa e maalo ae ai ma.ko.lakou mau_ aoao

ua lilo mai ia ia'u na lei moml o lakou me ka maopopo ole nae ia lakou. a i ko lakou wa e hoao ai e wehe, aole nae ma ko lakou mau a-i ua mau lei kumukuai nui nei o lakou i hoea aku ma kahi o na tausani dala ka waiwaiio, a hooho ae la. a oia" ko'U wa e huli hou mai ai a komo pu mai la iloko o ka imi ana, oīai nae. ua komo akū la iloko o ka'u eke.

No ka mea, ua hookaawale au maloko. 6 ko'n kino i ko lakou wahi e waiho ai, a pela me Ke komo a ma kela wa e lulumi nel ua 1110 hou mai la kekahi mau waiwai o kekahi poe wahlne me ko lakou ole mai;" % "hs|)apa a$ la kekahi poe 1 ko niea gura/ aste nae mea, ua imi aku la' Ta-

kon ! mati ka"hu hou no lakou i wahi no lakou e maluhla ii, a ua hana 5a keia mau hana e a'u iloko o ke aheahe wale no me ka hlki ole i kekahi mea ke hoohuoi mai maluna o'u.

A ua hoopohihihi pu aku au i na manao o na makaiklu kaulana o Amerika, a no ka mea, ma ia wa hookahi no ua nalo pu me ko'u mau mea hoonanl a hookahi ka huikau ana a na ka oihana makai aku ka liana.

A aohe nae mea i loaa ia lakou. oiai, he makaala loa au no'u ihe, a ua loaa nae ia'u ka hoomaepopo ana,- aia he hookahi makaikiu i loaa na hoohuoi no'u a e halawai mau ana maua me na like ma na papalina o maua me he Ipo ala kekahi na kekahi a pela Iho la ko maua kulana iloko o keia mau mahina loihi, a aole nae he mea i loaa . aku iaia e pili ana no kona hoohuoi no'u, aka, ua poloiei nae kana mau mea i hoohuoi ai, owau no kana manu.

A hui pu iho no hoi me'ko'u u'i hoomakaleho loa kela ia'u, a ma kekahi la noi aku la wau iaia e kala mai ia'u, no ka mea, e hoi ana wau no ko'u wahi i heie mai ai, aka,\o ka mea pololei nae, aole o'u makemake e hookaawale, ua loaa nae ia'u kft hoomaopopo ana no na mea e pili ana nona amē*a*u. Aka, ua ano kaumaha no* ko iaia noonoo ma ka'u hoomaopopo aku, a noi okoa mW la ia'u i wahine nana, a ae aku la no wau me ka olelo aku, mahope iho o ko'u hol hou ana lloko o ekolu mahlnā.

Aole uae au i haaleīe iho ia Amerika, ua ,nee atevi t\u no ke~ ikahi wahi o Amei*ilA\ ī\ he mau pule mahope iho leta mai la wau iip ko'u hoop&lau ana i ke kane. he ranu hai\A akanuU wale no keia a'u o hunahuna nel i na mea oiaio a we koli k<ul;ma*olaio maoli. i 1 j A ho ma\t mak|&iiki ma ia! hope -iho hul hou ma A-! merika, he wau i«r» no nae aj nalo aku la Wāu ījholo ījo Canada. ' 4 . . i A o ka ana la o ka'u ike' laU.lkma ko|i hs\kilo an* t kona ku!funa. hē keonlmana | p;ha om a kanaKa manaopaa j n-nhnw o ksina $ koho al.

a" i pakele wale ilb wau mamuli o, ka u'l o ko'u ma_u heiehelena . - He nul "ko'u wa 1 ,|jaa ,&1 meloko y na halepaahao o' Amei*fK.\ maloko c na halepaahap. lUlii a nunui, aele nae o'u wa I h'oomoe ia ai mauuna" p jia pohakujĒ>aakikio ,ka halepaahao/eitke Ine na makahiki aī malokō o ka halepaahao AvTesbury ma Enelani ko'u hoōmoeia ana pohaku paakiki, a o keia palia kekahi' o na haawina Ino f j6aa ia'u, aole ma' na o Amerika, a o kana mau ' hope.* "No ke aha la' i loaā ole ai ka uku i .na poe hana karaima." Oia hoi, o na. poe hana ma kieki'e loa aohe mau mea e uku ia mai ana 'ia lakou, no, ka mea, e hahai mau ana na haawina palfti!aki me lakou, aole hoi e poina iā mau hana ia'u a hoea aku i kona mau la hope.