Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 44, 19 March 1931 — HE MOOLELO KAAO no MELODIANA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO no MELODIANA

I pOoo hoi ia oe e ko makou keia mau me& ap&u me ka honui o ke kupaa ame ka wiwo ole imua o na hoowalewale he nu3 mamua 0 kou alahele a \ k» wa e loaa ai ia oe ka lanakiia maiunn. o ka mea au i iini nui af I na hua ohia gula o ke aupuitl Iwmahao. A hooki ae la ua w«thi luahine r.r: i kana īnau olelo aie ka. haawijaia JXLai X.kona aloha e nalo nku la ua wahl iiaahinK.ne' r haule aku la no "k*w<MrtEa hooiuoiu, | Tais i puoho ae el a pau kona : ms*e la-L» a hele aku oīb no k kakahiaka a ike aku 1« oia i keia mau KeikUiiahi(;« ekoiu e kuku 'ana lluna me k« kulou ana mai !- mua ona, a o keia hoi ka 'wa mua ana I ai me kea mau hiohlona kamahao ana e ike nei, a maluna hoi o ko lakou 'mau papaliha na minoaka. I. loona noho ana Iho mao kōna noho ua nonoho Uke iho la lakou nei iluna 0 na noho a nlaa'u aku la keia ia lakou mai hea mai lakou i hele mal al, a he hookahi o lakou 1 pane mai me he ia o ko iakou alakal ia. Mai ka mokupuni ako'ako'a mai makou i heie mai nei mala--10 o ke kauoha a ko makou haka oia keia luahme 1 hoea mai ai imua ou ma ka po nei, aoie oieio i waiho mai me makou, aka, 0 kana wale no i alelo mai ai ia makou np ka hoolau kanaka ana la oe np k<-u mehameha loa, a pela ola i hoouna mai nei' la makou imua 01?. No ka mea, e hala ana, ia oe he mau la ma keia home» makoa haaklt luia liio i kela wahi a hoomau uku ma kau huakai a ma kou la e haalele ai 1 kela hale, ma no hoi mako« e hull hoi aku ai-no ko makou wahi. I ka lohe ana 0 Melodia 1 kel'a 1 mau olelo, ua r'ba loa ola me k& haeoll no Ioa:< o kgnj īran hr** Ro)e h'oi e"lf™ a» me na hale mua kn ,izteha£aeī*a, i l lua leo u na m&~ tm a haule aku no hiainoe. Pau keia mau oleiu, painu nui iho īa ua mau ul n<*i rnr j ka ona nooa ka haie a paina me ka rna hiehle a ko lakou'm&u helehelena apau, a 0 Melodlana aku nae ka (4 loā o ka piha me ka hau--011 me na minoaka mau ma koua mau heieheiena. Pau ka lakou al ana ku ae la iakou a hoi no ka lumi hookipa a U'u wale iho hauie aku ia lakou no loko o na malapua ma--laJo o ke alakai ana a na keiklmahlne me ka ohf hele ana i k-eleahi mau pua no loko 0 ka lumi hookipa o ko lakau hale. He mau hoto i hala ko lakou iiele ana .m&waena o na maiapua me,aa kukaioielo nxa ko ia-. kou alahele, hoea hou aku la kauhale a komo e aku la tla walwne opio a kii aku la i na plka pua a īakou a kakau . s±u le. nuna 0 na pakaukau o 'oko •• ka. lumi hookipa. I ka uhi ana ,ma! 0 na eheu 0 ka po. a mahope iho o ka pau j ka lakou palna ana ia ahlahi hoi aku la lakou ma ka mmi hookipa a hooluana iho la me na kdkimahlne me na kukai oiela i malama ia mawaena 0 Jlakou a hoea wale i na hola , liilii o ke aumoe, a hoi aku la | ke kanaka opio no kona lumi | a 0 na keikinmhine hoi no ko iakou lumi, a he ekolu no hoi j iakou a ekolu no lumi moe i | ?ako me na mea apau no ka moe ana. * * X ka hauie ana aku o ke kaimka opio, halawai aku la kona uhane me keia lio keokeo i hoopnK'n malaio o kekahi kumula au. a i ka ike ana mal nae 0 ka ihaw 0 ua lio keokeo la J ke kanak» opio, ua hoomaka ae la kona mau pukaihu e karil*me iie ku'i ana ia a kekahi hekili a wawalo ae la maloko 0 ua mau nei, e lele ana hoi mao a maanel aole nae he wah! mea a hemo ae mal kona wahi ,e paa a j, Vi „ r..i kana koho aku ua ake loa kela 110 e hemo mal koa ,-v -,m r pia ana I 1 ke ano akakuu ana mai 0 0 n« ihu 0 ua 110 nel, lua hookokoke aku Ift keia ma (kona ho«*o. aka, ain nae ola. ke

! "I e<- I. • ,i ,anci •- liikl ole al &ia ke hookokoke loa aku a ma kona hoomaopopo aku he makemake loa oia e t hemo ; a ke !ohe pu Ja no hoi oia i ka yujna p rif, kv , V.. ' o]h !':ap hr n:oku i-ipa :»*n an īvji ko lanei ak« u u*j uw &o -iuiu iele. loa e pili aku ma ka aoao o ua iiō nei. aoie nae he loaa iaia hē wa kupono Ike hou aku la kona _uhan£_ ho wahi pupupuhale e ku mai ana. m& kekahi wahi i mamao oie aku mai kahl o ka lio e ku tīūbl, & hele~aku la keia'mālaila, a nana aku Ia ma kS puka artiana, aole nae Tfe ka-naka ana i ike aku mawaho o na pono hale, ■a o knhi ap}ki nae, hemo wale aku la no na puka me he mea la he ma» ?ima kanaka no ka mea nana i wehe aku i ka wa i -iKe ma.t ai iaia. 'Komo aku la oia iloko a na«a hele akii la mao a maanei, he nani wale no na wahi a pau i kulike aku no me kona mau hale e noho ana. ' Maioko o kekahi lumi noho !ho la oia jna ke ano hoonmha, i huli pono nae kona alo i keikahl pahuume, a iaia no e nana hoomau ana ikp aku !a i na heiehelena ui o ka mea ana e mauna nei i kino no ua ui nei o na aupu-ni "he 12 tne kōiia mau haia wahine, a ku ae la ke~ ia iluna a hele aku la no" kahi 0 ke aniani'e ku ana, e like hae me kona hookokoke ana ak'u, pela no ko lakou; la nee aku ihope a hf mau minoaka hoomahle nae ke popohe ana ma na papallna 0 ua ui nei a nee loa «iku In. ke-m e pili ,me ke. aniani a anehe aku la e hop(i a nalo e aku la ruu- kela me ko ianei ku 1 kahi 0 kā' hoka. A no ke pihoihoi Xoa o kona manao puoho loa ae la' oia a hoomaopopo iho la oia he moeuhane wale no kana i ike ai, Aoie. ma ke kino maolī. .Haule hou aku la oia e'hiamoe a loaa hou aku la no iaia m« ke!a mau minoaka iio, me ka peahi :-na mai a heie aku la no hni kria a kokoke e piii me, ua ui ncs 3 pane mai Ia kela me keia mau olelo: I nui ke aho a loaa, ae au ia oe ma na aupuni he a e hookoia no kou maiemake a ma ka uhane kaua .e liui rxiau ai a hiki i ko ka-aa" liijiJcino ana, he aio 3 he ai m lā* 0 'e īllo a!"lioi U e\ Wuo nau a mau Joa. O &loha rio kyu, no ka mea, ua lu&a hol kou mau hoa o mau po aole oe e mehameha ' loa elikf- me' Xia hale mua au i noho ai. Pau no keia j _ nau olelo a nfi o koiia nalo aku la 110 ia a me kona rnau - hoa hele a pau aku J.a no hol ka ianei ike ana aku i kela helehelena ui a noho iho la ko iauei uhane a noonoo no kana mea e hana ai manaoio loa aia no i konk; kino maoli keia ana i ike ai, a 'i puoho oia 1 ke Sflteke a kekaW' o na wahine opio ma kona puka. I ke kaakaa loa ana ae o kona mau mak.a ua mahiki loa ae ka la a ala loa ae M keia a hele aku la e hoomaemae nona iho; a iaia nae e hoi ana np kona lumi halawai mai la m-e ia na wahin£ opio a haawi mai la no ho? laknu i a i ke aloha kakahiaka iaia nel a pahai aku 3a ho hoi keia i ka lakou la aloha mal He hola ma ia hope iho pau nu! aku la ua poe opio nei iloko 0 ka lumi aina a noAoho nui iho la maluna 'o na 'noho. oiai m makaukau mua na mekiāi e lawa al lakoū. i maopopo ole nae la lākoii nawai la i hoomo'a mai ia mau meaai.-aka, o ka. lakou nae- i ike o ka ai. ' E wehewehe t aku ka mea kakau no keia mau keikimahine. He ma'u keikimahine ' kahaka maoli no lakou V laweia mai e ka wahine o na moljupuni kamahao, a ua aloha no hoi lakou 1 ko lakou makuahine, a ua kapa aku t»o lakou ia waiilne hia no ko lakou makuahine po|noi. a he punahele no hoi laikou iaia. a ua noa ia lakou ka na wahi apau o kii aihia e like me ko lakou makemake. I ko iakou wa liilii. ua lawe ia mai lakou mailoko mai 0 ka maiu\i!i 0 ka hoohlhi o ke aliiwahine o ko aupuni k&mahao i keia poe keikimahlne. Pau ka lakou paina ana o ia kakPhlnka 0 loko no o mi ki-' hapai pua ka lakou wahl i hele 1 a' a Jra'una hoi o nn mauna :uf ka hoomaikelke ana aku 1 kn alna e ina; ;tni ; -uia 0 Inkou me ke!;-> mau Aia ma kela huli 0 ka an\a

kah" c loaa' ai īa oe ka libsīeo|keo a oia hoi kou alahele e hoea aku al na aupuni he'l2 [leahl lioi e malamaia mai la ka |hua Ohia o na aupuni he 12, a <"ia hoi kn. pahu knpu o kaii hua- [>«'»! nni keia aoao ae hoi e uiu iiiai la na laau» aia maloko o la mau ululaau e loaa ai ia oe na huaal 1 kupono i ke fennnVg ke ai ia mau mea t aia no hoi ma ia wahi h* lahui okoe -a kakaikahi nae ko lakou wa e ike ia' ai. aia no hia na wMw rMo ko jakou wa „e ikeia; ai ina nae_ iakou e ike mai ia oe e iialowale kokp no ]akou me ka maopopo ole. ■ " " Ma na wa anu e kokoke loa ana lakou ma na lae kahakai a maloko hoi o na lua i hQomākaukau Ja no e lakot ma i na ia a lakou e ike_ai_c. hooko.-. J koke ,mai ana ka wa e komo! aku ai ka aina iloko o ke anu, a e hoomakaukau pu no hoi lakou 1 mau meaai na lakou e lawa ai no "kekahi'-mau mahina e ai ai maloko o ko lakou mau lua. O ko makou makuahine hanai oia wale no ke' launa me lakou he hookahi wa o ka makahiki, a ina makou e makemlake e hele me ua makuahlne nei o makou | e ike i ua lahul nei, oia iho_la' t:o"EnakcU" wā "e ike aī, a he poe ' kane a me na wahine a me ka i lakou man kelki ko loko o kela i ul'ulaau. - -- - Ke poe oluolu' iakoi*. a lokqmaikai no hoi, a o~ ka piiikia waie no o ko lakou ike mai a nalowale koke -mai ia oe aku, a ina nau ka ike mua a halawai oe me kekahi o laikou kane a -frahine ina ua kokoke "loa oe me ua mea nei, aole loa oia e holo mai ia aka, e kulou mal noJbia imua ou me ka hoohaahaa, a i konā wa e koi ia akmai e hahai mai no oia mahope ou me kona hoao ole e mahuka no kona pakele. He lula paa no fioi ko lakou. Aōle loa ola, e huli hou i hope e nana ai, aka, -e hoomau no oia no mua ma leaū mau wahi $ pau e hele ai a hiki i kou wa e hoea ai no kou wāhi, a e like me kau i makemake āi nana e hana mai, e hooko mai no oia me ka hoole ole mai i kau mau mea e koi aku al * Aole no hoi p hiki wale ia jk. I/i'le maloku o kela, mau CilUflaat! me ka.,joaalahi,. ā k&u. e Vkv ai olh ntV"koU' hooMlau la e" kek«hl mau īeo p kahe& mal ana ■ & <<e me kou lohejatu aku I na, leo akaaka hooheaeiiene e pa-e mai ana maiioko mai o ka ululaau itic_.kou ike ole aku i ke kino kanaka. .Aia !»e keia lahui he nui laa na hapa. I ka wa e hanau ai o na keikl a keia poe me ka poe owaho aku nei, $, i ko lakou wa e nui ai, e hoouna ana lakou. i, ka lakou poe keiki no ko lakou wahi, me ka hoike ana 1 ko la,kou mau kupuna me na hoailona i maa i keia lahui, a o na j.poe hapa a pau i hoouna ia no jke kii ana i na kokua oiakou no i ka poe e ae ia e komo me ka maialahi maloko o kela- mau ulu[laau me ka haopilikia ole ia. I Aole no he mau naea ano jaui a keia poe, koe. wale no ka i mahiai apie ka lawaia a o ko la;kbu mau hana ano nui iho la i no ia a pela hoi me na hanā hotoikaika kino. | Ua hiki pu hoi ia makou ke ihele meeloko o kela mau ululaau ime ka hoopilikia ole ia jmai e like.jne.kp makou makemake ii ko makou wa e moloa ai i k&, inoho maluna o ko makou aupuni me ko makou mau kanaka. i Ma kela aoao ae hol a-ma-l'ialo o kela-'mau ao e-oili : aia no malaila he auplmi okoa! a he poe hapa hoioholona wa!e uo ko luna olaila a me ko lakou alii.