Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 52, 30 April 1931 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

A nonoho lakou iluna o na noho, hookuene pono iho, la n&. wahi kanaka, me ke ano ulolohi no nae i ka hai ana mai i ka laua mea hou oka hai ana mai he mea hou maikai 1» laua c hoike mai ai ia Wilamaiki ma. Ano huhu iho la no o Wilamaiki no ke ano houlolohi mat o laua la. E kakali ana kekahi na kekahi e hoike mai i ka laua mea hou. O ko laua kakali ana pela, ua hoouluhua loa mai ia ia Wilamaiki ame na opio wahine, alia aole no nae la he mea na na wahi kanaka e pulale mai ai. He makemake no ko laua e hoolohilohi maoli me ka nana ole mai i ko Wilamaiki kuaki a pela hoi me kona may hoa. No ko laua ulolohi loa, ku ae la o Wilamaiki mai kona noho ae a i mai la: "Ke manao maine) paha/olua he maikai keia e noho aku nei i ka olua hoolohilohi mai i ka hoike ana mai i ka olua mea o ka hat ana mai nei ia makou? Ina aole olua e eleu mai ana i ka hbike mai i ka olua mea hou, alalia, e hoi olua i ko olua wahi oka hele ana mai." Olelo mai la na wahi kanaka ia Wilamaiki ma: "No ko maua piha hauoli loa hoi ke kumu hiki koke ole ia maua ke awiwi i ka hoike ana aku i ka maua mea hou a maua i maopopo loa ai, ina oe e lohe ana e ko maua haku, e hoopiha loa ia ana oe me ka hauoli/' Olelo aku la o Wilamaiki: "0 ka olua paha ia e manao mai la, a malia io paha hoi e hoopiha io ia mai iana au me ka hauoli nui loa ina au.e lohe aku ana i ka j olua mea hou, akr.., i keia wa a olua e* hoapapa loa mai nei, aole he pono iki o ko'u noonoo, "Nolaila, ina" he makemake olua e mau ko olua ike ana i ka ma'r.malama o'ka la, alalia, c pono olua n hoike koke mai i keia mea hou a.olua « huiia ma! nej io, iloko oka hale : &h(k>foh£ afika olua me£ Kpu/* " \ Eleu koke aku la o Wilamaiki a o na wahi kanaka aku no hoi rnahope a o na opio wahine hoi mahope loa aku, aole hoi elike me ka lula maa mau oka jede mamua, aka, poina iho la o Wilamaiki ma i keia lula keonimaua a awiwi e aku la no ,o lakou mamua a komo ana iloko oka hale, a ike komo hope ana mai o na 0])io wahine, ar:ahi no o Wilamaiki a hoomaopopo i kona uhaki ana i keia lula keonimana. Nolaila,~Boi mai la oi i- na opio wahine e kala aku iaiar a pela pu no moi me na wahi kanaka, a.kala,mai la no hoi na opio wahine i keia hemahema o lakou, me ka haawi ana mai i na- minoaka i na wahi kanaka, me he rma la e koi okoa mai ana no e hoike koke aku laua i ka laua mea hou e hoopue mai nei. A noho iho la' lakou nei iluna o na noho, hoomaka maiia .kekahi o na wahi kanaka e hai i ka laua mea hou. "Ia maua no hoi i haalele iho nei ia oukou a hoi aku nei me ka manao e hoi pololei ana no ko maua hale, loaa e aku nei ka haku wahine o kakou ia maua p he\e ana i ka holoholo me kekahi o na kanaka. I ko lala Ike ana mai .nei ia maua, ku iha la ia a ninau mai la ia maua i ko maua wahi i hele ai. Hai aku la no hoi maua, lanei iho nei maua me oukou. Ia wa ua haku nei o kakou i ninau' mai ai ia maua i ko maua manao no ko-! na lawe ia oe e kokua i ka huli ana ike kupua nana, oukou i lawe mai a hoopae i ko makou nei aina. Me ke, kanalua ame ka hookaulua ole olelo koke aku la maua iaia. aole he pono iki o kona lawe i ka malihini. Aole keia e hoole ia oe e ko maua haku*, aka, he hoao keia e hoo[kuu mai ko maua haku ia oe mai ka hele pu ana me ia, no ka mea, ua'Kai mai hoi oe ia maua, aole ou makemake e haalele i'kou mau hoa a hele me ka haku wahine o kakou, a nolaila ko maua olelo i keia olelo me Ka manaoio pela e hookuu mai ai ko kakou haku ia oe. \ ka lohe ana o ko kakou haku i keia 'olelo a maua iaia, olelo ,koke mai la oia ia maua, ua pololei ko maua manao, a iNjpai la oia ia niaua, ina maua e hui me oe, e hai aku maua ia oe, aole o noonoo no ka hele me ia ma kelaj huakai huli kupua" " ' I

I keia lohe ana no o Wilamaiki i keja olelo a keia ■man kanaka e pili ana i ka manao oka Haku wahine no jkona manao ana,* ua pololei na wahi kanaka, a ua loli ikona noonoo, ku koke ae la oia iluna a hele mui la e puj tiki i na wahi kanaka me ka piha hauapli, a hoomaka ■.e la oia e mele i kekahi himoni ana i ihoopaunaau a: ! kona wa e helc ana ike kula apana o ko lakou aina. u ka rnakamua loa no hoi keia oka puka ana o kekahi :er mele mai ko Wilamaiki puu kani mai mai kona lawe hum* ia ana ahiki i keia la. Aole 1 makemake na opio wahine e Ulo ke eo ia Wiilnmaiki ma kem mea he himeni. Nolaila. ike kuu ana lo ko Wilamaiki himeni ana. hoomaka like mai la ua mau opio wahine nei *o himeni i kekahi o na himeni a lakou i kamaaina ai oiai lakou e noho ana me ko lakou Uaku wahine mua. O na wahi kanak* hoi, Johaloha wale sho iu no laua, no ka mea, aole a laua wahi himeni i ike. oiai. aole o lakou hana ia hana he himeni ma ko lakou aina e noho ana, a o ko lakou haku wahine no hoi, he oki loa no oia ma ia hana he himeni, a Jfolo no oia i hana iki ia hana he himetii. Akahi no lala a lohe i keia mea he himeni, a ua "mini maoh ia i ki "kuni i ko laua mau pepeiao. I ka pa'u ana oka M&eji ana ana opia wahine. pane koko mai la na wahi] klnak.:: "Ke manao loa nei maua. i.a e lohe anajto haku wahine i ka oukou himeni olike me ia himeni iho la. e koi mau ia ana oukou e himeni \>u&, no ka i :

xnea, aole i kana mai o U hauoli o ko maua pepeiao l a oukou mau himenil himeni mai nei. E hele paha maua o hoike i keia mea i ka haku wv.hhie o kakou." Wiliwili mai ia 4} Wilamaiki i ka puupuu imua o na «.;ahi kanaka a i mai la: "1 Ka wa a olua oAai at i keia mca i-ka haku wahiiie o kakou, o ko olua la no la e pau ai ka ike ana i ka riiulamalama oka la. Aole anei olua i hai mai ia'u, aole hi- mukcmake oka haku wa.ane o kakou i na \\ahi-u\ a o kane wale no kana mca makemake?" ' ij He oiaio ia an e uk-lu mai la-u kt*-inaua § haku, aka-, 1,0 ka manaq paha oka haku o kakou he poo ike ale na wahifte 1 _ke±a men «; kw himerii. 4-Q.a—sci. maua -ins. CIS £ lohs r.r.:'. I Ir;> h>Von npi V>impni P_povnjL koke ana oil i ka makemake ole i na wahine, ia fakou nei'no nau, a. e lilo ana lakou nci i poc punahelc loa iaia."