Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 2, 14 May 1931 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

"Aōle o makou makemeke e hookuku me Kou poe kanaka, aka he m&kemake 'eo makou e hookauwa aku na kou hanohano." , , "'Ke mahalo aku nei au i ko oukou manao. Eia ko u makemake. A po o ka 1a apopo f e lawe mai oe i kou mau boa i ka hale nei e himeni hou ai," ; "Ua oi aku ka u'i o ka lumehi ina j kahi e e hanaia mai ai, a o ka oi loa aku hni mawahb"aku o ka hale ma . kftht ano mamao iki māi h'ale nei aku, i ole hoi e wawalo loa. O kekahi no hoi, he hilahila ko'u mau hoa, * kau poe kauwa i ka h<;!e mai e hehi i kou hale. Pono no lakou a o makou pu no hoi, mawaho no makou a hoi ako no He hookano loa no hoi ia ka hele mai iloko o kou halealii nei." "Oi hoi e na oukou ka makemake e he!e mai iloko nei 0 ko'u ha)e. Na'u no hoi e koi aku nei ia oukou e kipa mai i ka hale nei." "Na ka la apopo hoike mai i ka mea pono a makou e hana ai e*ko makoo hnku maikai nui wale.'' Me keia mau huaolelo, nonoi mai la o Wilanlaiki ! ! i ka haku e hookuu aku i&ia e hoi e hooluolu, oiai v ke loa aku nei. Ae msil, la no hoi ka haku, me ka i asa mai: "Mai poipa ou> oiu i +f ka htle mai ika nei « hlmeni ai, 1 i ka oukoi} m&s inaikal., ina he mea poīio, a'o oukou ina kanakaoka aina nei ia mea he huneni." "Aia hoi paha a ma'opono io kou makemake. i keia mīeia He himeni? He • mea hi.U wale no ia ke a'o aku i kanaka o ka aina nei. Ooo'l night :" Good night mai la no T noi ka haku wahine a pnka mai la o Wilamaiki, aole e I oi i kona hale, aka e hele 1 kahi o na opio wahine, e jia'i aku i ka makemake o ko iakou haku ia lakou e hele hou aku e himeni i ka po o ka !a apopo. I ke kokoke ana mai i ka wa kupono, hoomakaukau iho la ka kakou mau ki.a no ka hele aku e hans *i ka lakpu hana mawaho o ka iiale o ka haku wahine: Ua hoea e io. ae la 'no hoi na Avahi kanaka a ka hale oko lakou haku, Aole laua kamailio iki i kekahi niea e pih ana ī ko Wilianii.iki i»ia hoea aku e himeni ia po. Ke kuaki loa la laua'i ka lohi'o ko Wilamaiki ma hoea ana mai Aole o Wilamaiki ma i lohi. Ua hoea no iakou i ka wa kupono, aka, ano makau mai ia lakou apau. O Wilamaiki n» nae ka mea oi loa. aku o ka makau. 'I iho la oia iloko iho ona: kupanaha maoli no. tte koa a makau o)e hoi au ma na mea he nui, a i keia hana hoi, ke makau wale mai nei.au. Ua hele pu mai no ka wahine hapa moo me lakou nei, a oia ka mea nana i hooikaika mai i ko Wilamailei manao a loaa iki ai iaia ke koa. I aku la no nae o Wilamaiki: "Aole kakou e hookokoke loa i ka hale o ka haku o kakou o alualua 'mai-paha kela ia kakou ahiki ole ia kakou ke holo." I aku na opio wahine: "I hea aku auanei kākou e holo ai, a ī holo.aha aku no hoi ia. He ku aku ko kakou imua o ka haku a e auamo no makou i na ko'iko'i apau ana e hana mai ai. Aole ponQ iki o ko makou manao i keia pee o makou." H4Jahila iho la o Wilan aiki i kona makau wale a kaa i na.opio wahine ke koa. Noonoo iki iho la o Wih' ; maiki i ka. olelo a na wahi kanaka i olelo mai la e pil'i. ana i ka makemake a hoohihi mai o ka haku wahine i ka lakou himeni, Manao iho la oia, e pololei ana paha ka manao o na wahi kanaka, aka, aole no he pau o kona kanalua i ka makemake ole o ka haku wahino i na wahine me ka naha ole i ko lakou ike himeni. Kinau aku la oia i na vahi kanak'a: "Alaila, aole no ka paha he ike o oukou ame ko kakou haku wahine i ,ka himeni?" "Mai ko.maua la o ka h.anauia ana ahiki i keia la, aole I lohe iki ko maua mau pepeiao ia mea he himeiii, 0 keia iho lā 'ka makamua ko maua lohe ana iai mea he himeni. A manao maua. elike no me ko maua iohe ole ana ia mea he himeni ma keia wahi, peīa no paha ka iohe ole o ko kakou haku ia mea he himeni." "O ka'u e pohihihi nei, oia ka hoo!auna ana aku 1 ka haku 0 kakou i keia meu he-himeni." "Eia ko maua manao, E .hoomaamaa iho oukou i kahi himeni maīkai loa a .•! k<m e manao ai oia kekahi himoni u'i ioa. a i ki'ia po. -ua kahi paha o ekolu hora mahope aku o ka poeleolo a: a. e heie ae oukou a kokoke iki i' ka hale o ka hak\i u i.,»kou a m<?le mai oukou ia mt e. He manao ko inaua, na oia e iohe ana i ks oukou himeni" maikai. e w;kiv, ki loa ana oia i ke kauohia i k? j kahi o ka poe kanak;. « hole e huli ia oukou a loaa a ' aku iloko o ka hal ike Iho la o Wilamaiki. ua oi aku ka naau&o o na v;: i kanaka mamua_ «ra ma ka hoolala ana i ke alahei > e hoolauna aku ai ,* r,-„ v. hino <•.:<:.« imua o ka haku. a maiia he mea ia e . ; oia I kona makemake

i keia mau opio wahine a loaa hoi ke alohaia-itoko ony no lakou nei. Nolaila, huli ae Ia oia a ninau aku la j na opio wahine: "Pehea ko ©ukou manao i ka laua nei hoolala?" ■■ V,- ■ . ■

"Puana lifce mai La na opio wahine: "O kau mea i ike ai he pono, oia ka makou e hana aku ai. Aole » makou hoole ana aku. Malia io hoi o ke alahele keia e alohaia mai ai makou e ka haku ji kakou a pau hoi ko makou noho pee ana. E hoomaopopo no hoi kakou, 'aole e mau ana ka ike ole ia mai o makou e ka haku o kaku, aka, i kekahi no e ikeia ana makou. a ina me keia ko makoii pee ame ko oukou huna ia makou, e iilo ana ia i mea e huhu loa mai ai ko_ kakou haku_ _ia kakou apau. iNolailā, ke apono nei makou i keia hoolala a ko kakoū~mau nWīōha a kamaainaHioī o keia aina ia kakoū," "Ina pela e hoomaka koke no kakou i ka hoomaamaa i maikai ai ka kakou himeni ana aku i keia po," wahi a Wilamaiki i pane aku 'ai, me ka hoomau ana aku. "(> ka'pilikia wale no paha, aole o kakou leo kane. Ia oukou na leo wahine a alakai arp.e ka a!eto pu, a ia'u hoi ke teiiora, a ia !aua nei paha ku baso." I ka lohe ana o na wahi kanaka i ka Wilamaiki olelo ia laūa ka ba?o. akaaka loa ae la laua, a. ninau aku la: "Heaha ka manao o ia mea he baso?" Pane aku la o Wilamaiki: "He leo- kane ka manao jo ia mea he baso." J "Auwe, he kane no hoi oe, a pehea hoi e'hiki ole iār ia oe ke himeni i ka baso. Na ma.ua- ka na na holona e himeni ia mea he baso, a hu hwa aku maua a pupuka ka himeni a oukou ia maua a loaa ole ka hopena a kakou i gi.akemake ai, no ka pono aku o na opio wahine imua o ka haku o kakou." | "Aole ka hoi'olua i lohe mai nei-he tenora ana ka'u. ieo € himeni ai," "Aia hou no ia mea poliihihi ia maua o ke tenora. Heaha ia mea he-tenora?" 4 'o ia ieo kane no ia, aole nae he like me lsa baso. 0 ka baso he haahaa a nunulu ia leo, a o ke tenora hoi, he kiekie ia leo, Ma ko olua leo kamailio a'u e lohe liei, he manaoio loa ko'u, e kupono ana olua ia ieo he baso. M "E aho paha o oukou mua ke himeni aku i keia po, a no kekahi wa aku hoi ko maua komo aku e kokua ia oukou ke hiki hoi. Aole o maua manao e hiki ana ia maua ke himeni i ka baso aole no i kekahi leo okoa ae. | E pono oukou e hoomaamaa koke mai, a na maua e hoolohe aku. ;0 ka ui no a ko maua pepeiao e lohe ai, pela ao ka ui i na pepeiao b ka haku o kakou." ... ■ "Ae, oia maikai okoa no ia: Ina pela e' hoomaamaa io kakou. E noho*,fto kakou ilalo." "Owai ka kak<yi,himeni e mele ai?" , "Aole i m«s#po ia'u ka himeni i loaa ia oukou,-a aole no hoi oukou i ike i na himeni i loaa ia'u. Ua pau ka hapanui o na himeni ,i paa ia.'u i ka nalowale,» a ina he nui ka himeni i paanaau ia oukou, alaila o ka kakou mau himeni ia e hoomaaman ai. He pono no nae paha 1 hookahi no a'u himeni e hoomaamaa aku ai me oukou, a o oukou wale aku •no ke himeni i kekahi mau himeni ahiki i ka loaa pono ana ia'u o ka nui aku o na himeni i paanaau ia oukou." Hoomaka io. iho la lakou nei .e hoomāama?. i ke-kahi-himeni i paanaau i na wahme .opio._He himeni u'i no, a ua nui ka mahalo o na wajii ia himeiii a. ,me ano o ka' lakf>4j-T)ei himen? a f natTb ka ioaa mua ole o kela himeni ia Wilamaiki, ano ulolohi no lakou. A. pau ka lakou hoomaamaa ana i ka himeni me Wilamaiki, hoomaamaa aku la na wahine opio o laeou wale no i kekahi mau himeni kamaaina ia lakou. He leo wahine waie no ame ka aleto ka lakou mau leo. Ma ka hoolohe aku a na wahi kanaka, manao loa laua e hoohihi loa ana ko lakou haku i ka lakou nei himeni. Pii io ae la no hoi ko Wllamaiki hauoli, no ka hoohihi io mai o ko lakou haku i ka lakou himeni, a manaolana ae la ka pono aku o kana mau opio wahine me ka haku wahine. Kuaki loa iho la lakou i ka po eieele koke ole aku. Me he iho la ka hoi ua loihi ioa iho la o na« la e ae apau. Hoi na wahi kanaka i ko laua wahi, me ka o.lel'o mai, e hiki e ae ana iaua imua o ka haku wahine, a i ko lakou nei wa e himeni ai, e koi ikaika ana laua i ka haku e kii e hookipa ia Wilamaiki ame kona mau hoa iloko o ka hale o ka haku.