Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 11, 16 July 1931 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Ia po hoofiolo iho la ka haku w&hine e malamal'ahaaina hoolaulea na lakou, kona poe kanaka ame Wilani&iki iua ekolu po mahope mai. NolaHa ia po no mamua o ke ao ana ae a hoi oia e hiamoe, kahea aku la oia I kekahi o kona m.iM 'ainlo e kukala aku i koia mea. a puni ka Aina a e hoik* l aku ia WHamaiki ma, ekolu po mai ia la aku el malapiaia ai he ahaaina h'-olanlea i na kamaama ame na malihini. t . I k» .lwlie ana o Wilamaiki ma i keia kuahaua, ua hoopiha loa ia mai lakou' i ka hauoli a o Wilamaiki no nae ka mea i oi loa aku o ka hauoli, no ka mea ua hoike mai keia kuahaua a kono a ko' lakou haku, aole ona. huhu i liā opio wahine. He oiaio aole i maopopo ia Wilamaikika m&nao 'iloko o ka haku wahine, aka ua ike mua ae 1« no nae kakou i na noonoo i nalu ia iloko o ka haku no ka e pili ana i na opio wahine. - ' Aoie i ai o Wllamaiki i 'kona aina kakahiaka ia kakahiaka, aka, no ka piha hauoli loa ona, poina iho la oia i ka ai a hele koke aku la oia i kahi o na opio wahiine e hui hauoli ai, no ka mea. ke ike la oia i ka pono aku j o na opio wahine me ko lakou haku. I .Ua hoopoina like iho la na opio wahine iko lakou iaina kakahiaka ia kakahiaka no ko Wilamaiki hoea ana aku, a hookahi ko lakou .hauoli pu ana. Ia lakou no e hauoli ana, oili ana na, wahi' kanaka ua hele a paupauaho, no ka mea, i ko laua lohe ana i ke kuahaua a ka haku, manao iho la laua aole paha e loaa koke ana keia lono ia Wilamaiki ma, nolaila, me ka hookaulua ole iho, haalele iho Ia laūa i ka laua hana e hana ana a holo hoomaha ole iho la, o ka pono o ka hoea aku i ko Wilamaiki lumi, a i ko laua hoea ana aku hoi ilaila, aole o Wilamaiki olaila, manao iho la no laua ua hala oia i kahi o na opio wahine. Nolaila, i ka nele ana o Wilamaiki ma kona lumi. o ke pelu iho la no ia o laua a heihei a o kahi o na wahine ka k pahuhopu. Pa'i a pa'i nō ko laua mama ia holo ana a laua, no ka mea, ua) hiki iike no laua i- ka manawa hookahi e pauma ana na puuwai me ka ikaika no ka ikaika o ia holo ana a laua. He mea ole no nae ia luhi i ka piha hauoli. A hiki hoi laua, hooioihi loa hou ia aku la ko lakou hauoli ana, Ia iakou no e hauoli ana, i mai la ka wahine hapa moOi E hoopau keia walaau hauoli o kakou. Ua lawa ka hoolilo ana i ka manawa ma ia mea a e noho i iho kakou e hoomaamaa himeni no ka po ahaaina a hoohaulea o ka haku o kakou. Ia oukou e lele ana iluna a io i a ianei, e haku ana au 1 mau himeni hou na kakou e kani |aku ai i ka po nui e hoea mai ana, a i mea e hiki ai kaj kou ke mele aku me ka hapakue ole, e hoomaka koke i kakou i ka'hoopaanaau ina olelo am s lei o keia mau ihimeui elua. He hauoli wale no ko na aole i awiwi a kokoke loa ka la a ko kakou haku i kahea mai la no'kakoU « hui ai: ma keia po niii ina 'ua loaa hou ona mau'hiltieni na kakou. Aka, ua lawa no nae paha keia mau himeni hou a o na himeni kahiko no hoi a kakou ka hapanui. Me ia mau.olelo a ka wahine hapa moo, oleh> aku la jo Wilamaiki: "O oe ka kakou kumu himeni, nolaila e hana mai oe elike me kau i ike ai he pono i ui ka kakou meie ana aku ia po." Oielo mai kekahi o na opio wahine: "He' makemake ko'u e komo pu mai ko kakou mau kamaaina e kokua ia kakou ma keia hana he himeni.*' Pipika ae ia na wahi kanaka a olelo mai la kekahi o laua: "Mai huki aku oukou maua e komo ika oukou hana maikai o lito auanei na himeni a oukou i mea ino' ia maua." ■ - Olelo mai la ka wahine moo: "Oiai olua malalo o ka malumalu o keia hale, aōle o olua kuleana e hoole mai ai i ka makou kono ia olua e komo pu mai me makou ma keia hana a ma kekahi hana maikai ē ae paha. Ina paha la he kono ka makou ia olua e hana i kekahi hanaino, alaila pono ka olua hoole ana mai. E hamau na poe apau a e hahai mai mahope o'u ia'u e hoopuka aku ai i na ōīelo 0 ka himeni hou mua." Me ia mau olelo. ku ae la ka wahine hapamoo imua o lakou apau a hoomaka mai la e heluhelu i na olelo o ka himeni mua na lakou la e hoopaanaau mai. A paa na olelo o ia himeni., alaila mele mai la oia i ka leo o ka lama mua. a paa ia, mele mai ana ī ka leo o ka īāina elua. Pela kana hana ana a o ka paa no ia o ka olelo ame ka leo o ia himeni ia iakou la. Apau ia hoomaha lakou a hoomakaukau ka meaai o ka aiha awakea, no ka mea, ua hiki mai la i ka hora no ia ai ana. Pau ka aina awakea, hoomaha iiilii a pai hou no ka wahine hapa moo i kona mau hoa e hoopaanaiau i ka olelo anāe ka leo o ka lua o ka himeni hou. Mamua nae o kona haawi ana mai i ka olelo ame ka leo o ka himeni hou, olelo mai la oia i kona mau hoa e hi,mfcni mua lakou i ika himeni hou a lakou i hoopaa ai ia kakahiaka. Ano pahemahema no, aka, mahope o na himeni ana he mau manawa paanaau loa iho la ia himeni, a olelo mai la oia: "Ua lawa keia no ia himeni, eia ka olelo q ka himeni elua. Pela wale no kana hooikaika ana a paa hou no ia hiiaeni i kana mau haumana, a olelo mai lja oia: "Ua lawa keia la o kakou. Apopq hopmaama hou jio kakou, no ka mea, o ka paka ana aku ia hana nui. a o ka mahelehele no hoi i na leo. He makemake au ia e na kamaaina 1 baso ka olua ieo e himeni ai, no ka mea 4 ke lohe aku nei au i ko olua leo, he loa i ka jbasp." Hoomanao iho la na wahi kanaka i, kai Wilamaiki i olelo aku ai ia laua 1 kekahi la mamua $ku ka mea e pili ana ia leo he baso, oia hoi he leo ks*ne ka manao o i|Heo. Hauoli iho la no hoi laua, no ka hiek, aole laua i manao e hiki ana ia laua Ite hana i.keia hiina, a ua hooiia aku ko laua hauoli, no ka mea, e jvoopuiwa loa ia aku ana ko iaua haku ame ko laua hoa apau o ia aina i ka ike ame ka „lohe mai ia laūa e pu aku aua me Wimaiki ma/a he hoike no hoi ia e hoi&k aku ai i jo laua haku, he hiki no iaia ame na ke hwa i hana ke a'oia. elike no hoi mo ka, hi!ki ia lauawo hinieni mahope oko laua a'oia ana. ■ \ f Hoi aku la na wahi l anaka i leo w«hi e luolu ai i ko laua mau kino, a noho iho l|i n|o hoi'o V™amaiki ma e hoomau a)\u i Ur. hanoii ana.no |ono loa aku o ka noho ana mo ka hak«ji wamne maaa