Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 11, 16 July 1931 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

Heaha ia ai he h.-iuikiai? Eia; Na huaai, na lauulluiī, mea ulii like na mea u * u 0 mnm>iaai. aolel he io holohoiona kekahi iloko o īa ai he laauikiai. nolp no ho? hf io o a<* Ina ka i'a ka moa a pela i Aole anei e na kanaka o keia hu, elike me na kanaka o ko Paniolā au, e nawaliwali a wiwi na kanaka aī I 'na huaai ame na lau nahele? Eia ka manao o ka iuna nana e hooponopono ka hanai a.r.a ia_Baniela ma: Danie!a 1:10: "Ua makau au i kuu haku i ke alii, ka mea i kauoha mai i ka oukou ai, a me ka oukou iriea e inu ai. Pehea la uanei e ike mai ai ke alii i ko oukou mau maka ua inoino mamua aku o na maka o na kamalii nie oukou pu? Malaila, e hoahewa ai oukou 1 kuu po<> i ke alii." O keia no ka manao hookahi i loaa i ka , hapanui o ke ao nei i na wa apau, mai ka wa mai o Daniela ma ahiki 110 Sa kakou o keia au. IJa ike kakoui 1 , ka: Daniela pane i pal,**.palaia ma na pauku 17 ame 13 0 keia mokuna 1 no o Dani( s la, a ua iko pu kakou i ka m«a i ik«ia maluna o Daniola ma mahope o ko iakou ai ana i kk laauikiai iio umi wale no la, a ua paiapalaia hol ia hopena ma na pauku 15 nme 16, a penei: "A i ka hope o ua mau la ta he umi, ua ikeia ko lakou mau maka, ua maikai, ua momona ka io mamua o kn na kamalii a pau i ai i ka ai a ke alii. Alaila* lawe la ke kuene i ua ai la a lakoo, a me ka waina i haawiia mai 1 nnea inu, a haawi na lakou i ka laauikiai wale no." ; Ke manao nei au aole paha e nele ka olelo o kekahi 0 kakou ina o kakou kekahi e ola ana i ka wa a Daniela ma i hoole ai aole e ai i ka ai a ke alii aole hoi e ,inu i ka waina a ke alii, i ka poe naaupo maoli pop Hebera. no ka meā, o kakou p.u ana no kekahi poe e eleu loa i ka ai i ka ai a ke alii a e inu i ka waina a ke alii, me ko kakou olelo pu no paha, i ko lakou laki 1 ka ai i ka ai a ke alii a inu i ka waina a ke aliiv Aole kakou e olelo wale i ko kakou laki, aka, e olelo pu ana kakou i ko kakou hanohano ia mea. Ke manao pu nei au, ina no hoi o kakou kekahi i ka wa o Daniela ma e ola ana mahope o kela mau la he umi i hoao ai lakou i ka laauikiai, a ike aku kakou i ko lakou maikai ae mamūa o na kamalii apau i hoonuu i ka l ai ame ka waina a ke alii, e piha loa ana kakou i ke ! paha'oha'o no ia mea, a i iho kakou, i ke kupanaha o ka oi ana ae o ka maikai o k-eia poe ai i ka laauikiai mamua o ka poe hoonuu i ka ai ame ka \*Stina a ke aiii.l Malia, oia no paha ka mea nana i oki pu ae i ke ola i 0 ko kakou mau alii i hala, mamuli no hoi o ka lakou mau meaai ame ka lakou mau mea inu; Ua pau k>a lakou 1 ka hala a koe no kakou na pua; a pehea la kakou ka lakou mau pua? Ke hahai nei no anei kakou mahope o ko lakou meheu ma ka hoonuu ana no i na meaai a me na mea inu a ke alii? Ina pela, o kakou pu anei kekahi e hele pu mā ke ala o ia poe. Aloha no! Aole anei . e hiki ia kakou ke hoololi ae a hoohalike aku me Daniela ma. He manaoio loa ko'u, ina kakou e hoihoi ae a likje me Daniela ma, e oia hou ana o Hawaii Lahui, aole e nele. Pehea la, aole anei kakou e hoao e hoāla i ahahui nui iwaena o na Hawaii no keia mea, a e hoao kakou malia o ola io ae hoi o Hawaii Lahui. Aole he hewa 0 ka hoao, a i pono ole no hoi, nani pono ole ana hoi ■ ia ua hoaoia. Owai k'e komo mai ?tte keūi wahaoMo a kona mau paahana t hoao i keia mea? E hoomanao mai kakou, aole keia he liana uuku e mai ai oukou na ko Ke Alakai o Hawaii mau limahana wale no e Ipapai i keia hana nui. Ua aa keia wahaolelo e kokua m4 na ano apau, ke huki like no nae hoi kākou apau, a | ole kekahi hapanui hoi o ka lahui. i Ma na meaai hea e ola nei na lahui ikaika loa o ka honua nei? Ma na meaai no elike me ka Daniela ma 1 aji ai, oia hoi na huaai ame na lau nahele uliuli. He hoike oiaio ka ikaika ame ka naaūao o keia mau lahui i kai pololei o ka olelo o ka palapala hemolele e pili ana ia |Daniela ma i ko lakou ai ana i ka laauikiai. Eia ka olelo ao ia kakou ma 1 Korineto 9 :25: "0 ka poe a pau i hooikaika i ka uku, ua pakiko no lakou ma nal mea apau. Ma ka lei mae wale lakou; aka, ma ka leii niae ole kakou " I Ke" hoomanao bei au i ka wa e o]a ana ka Moi Davi4a Kalakaua. He; alii mahemake nui loa oia i ka hana heihei waapa, a ua hoala oia i ka hana heihei waapa i kopa la hanau, a ua nui na makahiki i malamaia ai o ia ihana he heihei waapa, a e ahai mau ana no hoi ko ke, alii mau waapa i ka lanakila o na heihei waapa. No ka: holo anei o kona mau waapa ke kumu o ka lilo mau ,o ika lanakila i ko ke alii mau waapa? Aole! No, ka anei o kona mau kanaka ho.ehoe? Aole no! No ka hoi ke kiumu i lilo, mau ai ke eo o na heihei i ko ka Moi mau waapa? Eia .ke kumu. He mau koe hoea aku i ka la heihei, oia hoi ka la hanau o Moi, wae inua oia: i na kanaka mai waena mai o kona poe koa a hhpokaawale i kana poe i makemake ai nailakou e hoe i kona mau waapa. Aole o ka wae wale no kai ka Moi hana a pau ae la no, aole loa. 0 ka uuku loa ia o ka hana, $ka q ka nui o ka hana, mahope aku ia;o ka wae ana \ ka poe koa i hookaawaleia no ka aku i ka i ,ka la paonioni me na waapa e ae< a penei. O ka hana mua loa oia ke Jcau ana' i »a ruja maluna o keia; poe i waeia ae la. Ka rula mua; hōna kane mea wahine mai ka lakou mau wa> i hii|ie mai, e hoike j ana, he mea hoonawaīiwali kanakā (kai noho pu o ke kane me kana wahine, a aole e pono i pe)ia i ka wa hoomakaukau no ke komo aku i ka moko(inako heihei a heihei e ae• no hoi. Ka lua; lioo(hoM« kela poe i iiuna o Puowaina i na la apau. i Miinao paha kekajii poe i ike aku i ka hookikinaia o t ke|a poe koa e ho.lo mailalo a "luna o kela puu 'i na la i apiau he hoopau minawa. Aole. Ua ike ke alii i kii mea , e iiiki ai ke loaa i |k<ela poe kanaka i waeia ke aho loa, j a <|> ka niea aho Ioa ( oia ke kanaka kupono e komo iloko to i|ia heihei hookukjti apau. Naauao ka Moi ma keia mea. I Me lie mea la na kttkahi poe i ao iaia, a i ole ua heluhelu i paha oia iloko o ,-n|a buke hoonaauao a peia e ioaa ;ai |i ke kanaka ke $ho loa. O k.e Kolu no hoī, oia ke kau • ina ka waapa a hele e hoomaamaa i ka hoehoe, Aole ioi«t wale, aka, lulaia ka lakou mea e ai a e inu ai. Aglo «o lakou aeia e i kekahi wai lama. Kapu loa no »'hof ka paka o na mo apau; Kapu pu ke ala a aumoe. { aleia no kp Uktu wahi o moo ai. a he mak;;ala .-ia ilakou i hoi e mop i k.\ va kupono. aole hoi e ala i ka f poiahiki i na hola ikoli uii u o ka wanaao. Kapu no hoi : kaj moe ioa. KauiJUtnain k«» h kou mau meaai. Ma ua \ mea no apau e pil| ana ia ?akou, ua Uila wale ia no. a ,o hopona o ka ma'ama ana i na lula kakauha a ka he ianakūa it]Lau ma ke kahna mokomoko. Ina'np ok «na kokahi waapa a hu'a i ka poe pele a i ole

leekahi poe e ae paha i hoomaopopoia no ka huli hoi mai, e haule ana_ ia waapa. i ko ka Moi waapa, p ka mea, i ka htil? hoi ana rtiai, paupauaho iho' la na kaiiaka hoe o na waapa i- mioi mua a i ka huli hoi ana no ka pahu hopu, emi mai la ko iakou aho, a pela no hoi e emi pu ai ko lakoii ikaika, a o ko ka Moi poe hoehoe h'oi, mau no ko lakou ikaika mai ka hoomaka ana a hoea wale i ka pahu hopu, a o ka eo aku la no ia o ka* heihei ia lakou. * ? I ka pau ana no o na hana heihei» hookuuia kela poe kanaka e hoi elike me mamua, a o ka emi hou īho la no ia o ke aho loa ame/ka ikaika o ua poe nei. Aia no a kokoke hou aku ia wa heihei hou aku, alaila hana hou no elike me mamua, Ina paha mau ka malamaia : o kela poe kahaka, a ia hiju ka wae hou ia o kekahi mau kanaka, a homau aku la ka Moi i ka wae ana i na kanaka me kona hoomau i ke kau ana i na rula kup.o.ho maluna o lakou, an!e no hoi o ke kakauha loa elike me ia o ka wa hoomaamaa hoehoe waapa, ke manao nei au, ina ua mau no ke aho loa ame ka ikaika o na kanaka Hawaii, a pela no hoi*e loihi ai ko lakou ola ana ma ka honua riei, a ina no la hoi aole i pau loa ia poe i ka make, a ina no la hoi ua utu ka lahui. O ke kukulu kana i ka ahahui hooulu lahui, aole nae hana i ria mea e ulu ai ka lahui ma o ke ola ioihi o kona poe kanaka. Ua hala ia mau mea mahope a e hoohalike kakou elike me ka Paulo i ao mai ai ia kakou, "e hoopoina i na mēa 1 hala mahope a e kikoo aku i na mea omua." Eia ke ao a na kauka i ka poe e hoomaamaam ana no ke komo aku 1 ria heihei o na ano Hke ote a pau: Kapaeia ka paka. COia !ufa no ia a ka Moi Kalakaua). Kapae pu ia ke kope, ki, lama, bia ame na mea hoonawaliwali kino e ae apau. O na meaai maemae a me na meaai mama wale no kē ae ia i kela poe e ai. Ina na kanaka e hōomaamaaia ana no ke komo aku i na heihei o keia ao, aole anei kakou ka poe e heihei no ke aupuni lani e pono pu e hoopalanaiki i ka kakou mau meaai, aole hoi o ka hoohalike me na kanaka aole a lakou pahu hopu e aiualu ana? Ae, he pono ia kakou e hoopalanaiki i ka kakou mau mea e ai a e inu'&i, aole e kipalale wale aku i kela ame keia mea, oiai he mau mea pepehi ia i ko kakou mau kino. Aole pepehi wale i ko kakou mau kino, aka, he mau mea e ku hewa ai kakou mawaho o ke aupuni o ka lani.