Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 11, 16 July 1931 — IKE HOU I KA NANI O HONOLULU, I KA ULU WEHI O KE KAONA. [ARTICLE]

IKE HOU I KA NANI O HONOLULU, I KA ULU WEHI O KE KAONA.

Owfiu o J, K. Kaelemakule. i ke awa la 1 o Kallua, 1 ke kai maokioki v Koiui, a ma ka )ioia 8 oia kakahiaka i kau ai o ka oreki c ka mokuahi.; Humuuia ma ke ala hele mono ke one aialii o sta moku o Kakuhihewa. X ka hala ana o Hiiaka, Kaiwi, ame Keahoie, na lae kauiana o ke ikai maiino o Kona, komo mai la m&kou iloko o ke kai lawaia o ke ko'a kaulana o Haleokiu ma ka,]aHia o Kekaha wai ole o na Kona. CS>ia kai iawaia ho i a u i holohoio ai i na la opio o tcuu kmo. a i kamaaina ai hoi ia'u kona mau aoao apau. i MalUna o ka" oneki o ka moku&hi I huli aku ai au a nana ia Mahalula ku aina aloha, i hanai ia aī au e kuu mau kahuhanai a nui, No ia ike hou ana aku i ka aina. Nana i hoala mai i nā iioomanao poina oie o na la opio i } haia, a i noho aloha ia ai ho'i ua j aina la me kuu mau kahuhanai j i hiala aku., ] Hiki mai la makou mawaiio o 'Kiholo; nana ae la au I|a Puuwaawaa. ame Puuanahuiu e ku mai awa i uka o ka aina Ma ka mooleio o Iwa, kela wahi keiki akamai i ka aihue, he mau kajnaka keia mau O Puu"wīiawaa ke kane a o Puuanahulu i kai wahine, mai Kau-nui kua- | makani mai ko laua wahi i hele ! mai ai a noho. i ka. o keia aina, i kokoke aku lauja t kahi i I noiho ai o na kaikamihine a lauai oia o Wainanaiii ame Puako. Hoia 10:50 ku mak<j>u i ke kai hawanawana o Kawaihae, he pipiiwaie no ka ukana o keia awa 0 Kawaihae i hiki aku ka huina 1 ka 120 poo, a.o ka pipi momona hoi o ka aina hanai hoholonst o Parker ma ka aina o Wai- . mea. Hola 3 auina la, haaiele ia Kawaihae hoio mai la makou ma ia pauku no Mahukona. Oiai e huli iike ana makou na ohua e nana i ia uka o ka aina, ua ninau mai la j kekahi ohua, a he mea malihini i oia ia'u. Auhea keia mau puu o 1 Kohaia nei, o Pili ame Kalahikij ola.? ■ j No ko'u axio kamaaina iki, ua | kt»hikuhi aku la au i ua mau puu ( nei i ka ohua nana ka ninau. ! Pane hou-mai la kela ia'u, lof he au i ka oieio ia he mau puu ! heie ka keia, nana aku nei au a i ano aka aku nei i kaiala ninau. i 1 aku nei au, ae, maloko o ke j mele o ka hei o Kuhoopi'o-ka-ia,' | Jhaku ia e ka poe kahiko, he mau puu hele i'o no keia. Ninau hou no oia ia'u. Ua paa no ia oe ia meie, ame ka hei ana, pane aku nei au. Ae, ua paa ia'u ke mele. a o ka hei ana kai-poina, oiai he mau hana ie'ale'a ia o ka hei i ka wa l kamalii. i lo koiala i mai la rio ia ia'u e hana mai ho'i ha oe i kela mele hei i lohe aku hoi au. i Ae, e hana aku au ma kahi cj> ke mele i kqkoke aku i kou makemake, aole hoi o ke mele hoitfcko'a. Oia ko'u wa i heluheiu aku ai | i kahi o ke mele i.piii kokoke aku j i n=v puu haelehua. . | i pia keia; O Waipio ma lana o | o Kohala o Kohao Kohala-ua-apaapaa, o i Pijli, o Kalhikioia o njjt Puu-hao-ai-la, Ike mai la, oe i ka kela mau puu o keia ! m<»le hei a ka poe kahiko i hana aij Ninau hou mal lta kela ia'u; He hele i'o no kelalnmu pmi i kou manao? Pane aiku nei au. 1 1 maopopo ia u 4 hele. aka. ! no kau nin.au ho'i kehi ma nao. i j Ma ke ano o k.i iv.v k \ o 1 ■i 'e ke katj i ( ai'kela poe nj k hele kr'u m£u p\m ! | Wnei paha e r.uvpjpo a;. i ka J

• , » l • --a kahiko, aia ma lca!iafcal ke alanui o kela poe_kahiko mal ke-' kahi wahi a v kr-kāhf wahl okaa- 1 ina o Kohola nel. ua hoonoho ta 1 :.r-la aīanui mt- ka pohaku a-la 1 lewonemo, a ir.aluna'o.keia po-1 iiaku a-la helr al nn kannka ' nai Kohla-waho, a h.tki 1 Ko-hala-loko, a pela no hW ka poe ■ hele ana mal Kohala-loko mai. O ka walho ana hol o ka alna vnal Kawaihae mal, ho ano ol :iilli iloko o ka moana, a pela no ;ne ke kal maikai mal. X ke kaalo | ■ na ma-o aku oMahukona e he"e la 1 Kohala-loko, ua hi-o ka walhn ana o ka aina Uoko. a pela no ke kai, I hi-o al makal. Nolaila ina e hele ke kanaka mal Kawaihae mai ma kela alahul kahakai e Ike ola I kela puu 1 uka o ka aina ma kona lima akau 0 ke kai no hoi maka! ma kona linia hema, ,a I kona hala ana ma-o aku o Mahukon e hels na i Kohala-loko e hoi ana ka alna iloko, a pela no ke kai makal. Nolalla ina e hele ke kanaka mai Kawaihae mal, gma kela alanul kahakai e Ike ana oia 1 kela mau puu iuka o ka aina, a o ke akl no makai, a 1 kona kaalo ana ma-o aku o e hele ana I Kohala-loko, e ho'l ana ka aina ■ iloko, e ike ana no oia I kela mau puu mauka aole i nalo akū ma- i hope. ao ke kal' no hoi makai. ' t Pe-a ī manao ai kela poe ka~ ; 1 liiko he mau puu hele kela mau- ! | ka, a o ke kanaka na hoi ke hele | ! :>.6na makai. . ■. i Q ka mea pololei nae. O na j puu noho no iuka, o ke kanaka no ke heīe ana. i Ua hauoli loa keia malihinl an ohanohano i kona lohe ana i j ka'u mau wehewehe no na Puu- ! haelehua o Pili ame Kalahiklola. | A haawl pu mai i kona mahalo • nui loe£* | Iko makou haalele ana aku I ike awa o Mahukona, ua komo ! mai la makou i ke ko-wa o tia Lmoku. Ke ko-wa hoi i kapa ia o Alenuihaha, me ka makani mais kai ma ka aoao akau a makou e j holo nel Aoa i ala mai na akua j make o ka wa holo o keia ko-wa i kai, oia na ale huiilua o ka moai na. a ka poe kahiko i olelō ai'. 1 make no o Alenuihaha x ke oioina ole, aohe puu hoomaha e ipakele ai. j Ika noenoe poeeleele ana iho ! kalewa ka Humuula ma ka,_ ua|po o Mala, nana aku la au i ka t a kinikini 1 mai o na kukui o ke i kulanakauhale o Lahaina-lalo, a ike aku ia no au i ka a mai o na kukui pio ole i ka maks.nl Kauaula (kahaina-luna). A ma ka hola ekolu o ka wanaao Poaha lulai 7, hookomo ka moku Humuula 1 ke awa la'i o ke kaulanakauhale o Kou. A'ma ka uwapo pipi i hoolele ia aku ai kela 120 poo pipi o Waimea, a i malamalama loa ana a'e, pili makou i ka uwapo o na ohua, lele aku la iuka, a hui aloha iho la me ka ohana, ame na hoaloha I i hiki mai. i Pela wāu i olelo ae nes: ! ike hou ika nani o Honolulu, j i ka uluwehi o ke Kaona.