Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 16, 20 August 1931 — NA LA HANAU O NA KEIKI AME KO LAKOU MAU KAHOAKA LANI [ARTICLE]

NA LA HANAU O NA KEIKI AME KO LAKOU MAU KAHOAKA LANI

No ka. Wahine;—O ka wahine i haaauia ileko o" keia malama o Aperila, he wahine nianao wiwo ole oia, he manao nui i ka hana, he makemake ole i ku hookano •ia mui; he ake mau e pai lai« jiho ame kona ohana. Hf manao iiui_i ke kane ame kana ma_u ke iki. ahe hoaloha maikai: he lokomaikai, a e loaa no na pomai(kai i kona wa e mare ai i kane, a he maemae ka noh'» ana . ane an£. , "No ke Kane:—E kokoke aku ana i ka hvakaJua o na la. Hoike iho la na kahoaka lani he mahoe. O ke kanaka p hanau ia iloko o keia malama o Mel, he kaiiaka wiwo ole; he m aikai; he oluolu kona ano; ho manaopaa me-ka eieu. a he lohi nae ma ka iiuliu ana, a he manao e hookaalana iaia iho ma ra mea kaulana ana i a'o al 1 kona wa e oia ana. He ake nui īoa oi)a e hele i na aina e, a he nui na ; poino • e hooku'ihe mai iaia ma ia hele ana, aka ; e hoo-panawa-vaii ana no nae oia iioko o ia mau pilikia me ka makau ole, a ]■.{ puni''nae.i na wahwie. He makuakane maikai nae a malama ohana,.a e iilo ana hoi kana mau keiki i 'meā punāhele loa iaia. No ka Wahinp:—O ke keikimahine i hanauia l keia mah?na o Mei, he wahine huhu. he manao hoomaau; ae manao nui i ka hana, aka nae, he punl i ka 1 kona kino ame kona hale i kona wa e ola ana, a he nui na hoaloha a he wahine lili, a he puni loa i-aia na kane. He mau pomaikai no e loaa ana iaia. He wahine noho malie a he aloha i kana mau keiki. No ke Kane:—E kokoke aku ana 1 ka la iwakalua o na la Hoike Iho la na kahoaka lani he papai. Q ke keiki' e hanauia iloko o keia malama o lune, he kanaka noho malie me ke akahai, a he manao rfui i kana mau hana. He manao paa me ka loli ole ma kahi a kona mau manao e hilinai ai, a he hooko pono 1 kana mau aelike. He lokomaikai j i kona mau hoaloha, a he naa i ka wahi'ne hookahi; he ka-1 naka e lilo ai kana wahine i mea j r?unahple ialn. a he makuakane | T**aikai no ka noho home ana. ! No ka Wahine:—O ka wahine [ e hanauia iloko o keia mahiiia I 0 īune, he wahine nema ia a he loMoi i kona wa e ike aku ai i| kona mau hoa wahine me kona (mau aahu hou; he puni i na o- ! lelo lealea, a he puni no hoi 1 na 1 lealea ke hiki mai i kona mau Ja- he wahine hoomanawanui e l?ke me ia' i k&na mau hana iho, a he puni no i na kane elike me kana 1 makemake ai l . He makuahine maikai no a he aloha no i kana mau keiki. No ke Kane:—E kokoke aku

ana i ka la iwakalua o keia mahina o lulai. Hoike iho la na kahoaka lani he liona O ke kanaka e hanauia iloko o keia malama, he kanaka huhu; he alunu; he kuohoono ole o kona mau manao. He akenui e hoopaapaa a puni haka ka, a he kanaka kipi. He kue i ka noho ana. aka, aole nae he komo wale aku e hoo-

haunaele. a he nui wale aku na mea pono ole ana e hana ai. He kanaka puni wahine oia, a aole no hoi he kupaa i ka mea hooI kahi, a o ke kao koha hoa e like j ai. Aohe lapa kau ole, a he ma- ! kuakane ino. ! No ka WaJhin«:—O ka wahine je hanauia ilpko t o kela mahina S o lulai, he wahine huhu; he al:e hakaka; he molowa; he pi, a he imihaia i mea e hewa ai kona mau hoaloha. a he makuahine ino. Aole no e mau i ke kane ho- , okahi. a ina e mare āAa i ke ka-!' ne. he uuku loa kona wa e hili-| nai ai !. kana kane e noho pu | ana. a he nui kana mau apiki e ■ harna ana i kona wa e noho pu ; ana jne kana kane. i Xo '.!(• Fme:—E kokoke ana i' ! <-i lr i- ak Uua o Augate. Hoike , iho la k.; la :nalur.a o na knhoa- j l»'' •?<? wahme puupaa, O ke i *: il'i r ?\mauia ana iloko o koia J mahi'.u-. ho kanaka maka'u wale' a hopohepo wale, eia nae, he kt\r.ak:i h. oko nono 'na kana nnui j hana -iipau: he puni l lealea: ho! puni 010 ma ke kamaillo. a he. aka.hele ma kana mau hana apmi, Hr kanako aloha i kana wa-! hii r i lakuahlne iwaikai i 1 ak: li:>: mn ka noho ana a he maku 1 iih n ihihia ma ka . noho mait u - , | 1 4 Wa'nino:—O ke keikima- f hi u ī'oko o koīa mi- ' lv he wahi'no hana ' pol ' !sO lokomaikai a he a-; i

l ke nuī i ka ho''i-:aprnae ma kona kino iho Hc imnaopaa o ka hoopono. Hc kamaīlio oluolu a wa-"lpA-he; he puni lealea me, na kane, a lie mftkun.hine maikai. I kona noho maro ana, he mea nui 'iaia kana kani' a pela no hoi me !ka laua mau i No kp Kane:—E kokoke aku ana i ka !a iwakalua o Sepatemapa. Hoike.iho la ka ia maluna o na kahoaka lani. he kaupaona. 0 ke ekiki e hanauia iioko o keia mahina, he keiki hana pololei; he manao hana i na hana apau me ka paewaewa ole. He kanaka puni i ka oiak) o na manao, He enemi nona na hana pono ole. Hanohano konn inoa ma ka iauna ana me ka poe maikai; a ina e hwa aku oia i ke kulana kiekie e hoomnnao ftnai ana n$ oia i kona mau hna o ka noho pu ana o na la ili'hune, a e haawl) no oia i- na kokua ana ia lakou 1 ko lakou wa e komo ai iloko o ka pilikia me ka puuwai hamama o ke aloha pUipaa. a e huki like ana ia lakou ma kona alahele 0 ka pomaikai. He enemi ino nona ka lealea. He oluolu. a he makuakane maikai oia a i kona noho mare ana. he kanaka manaopaa i ka wahine hookahi. No ka Wahine:—O ke- keikiinahine i hanauia iloko o keia mahiiia o Sepatemapa. he wahi-j ne akahele me ka maīama ana"" i kona inoa maikai. a he htaai ole i na lealea; he ake hanohano ma kona nana ana a he hookupono ma ka launa ana'a he oluolu ma ke kamailio ana, a he aloha oia i kona mau hoaloha, a he manaopaa i kana hana. I mea e oluolu ai kana -kane; e lilo ana ia i wahine hoolohe a me ka malama ohana o ka home. He makuahine akahele o kona noonoo. No ke Kane:—E kokoke aku ana i ka la iwakalua o keia mahma o Okakopa. Hoike iho la na kahoaka lani he mookiko. O ke keiki e hanauia iloko o keia mahina, he keiki naau hoohaahaa me ka paakiki, a he manao eleu n&e; he ano akahele kona ano ma kana mau hana apau, a e : loaa no kekahi mau poino nui; e ! nuī ana ka poe manaoino iaia. ? He kanaka manaopaa i' kana waj hine, a he makuakane malama ji kana mau kei)^. j No ka Wahine:—O ka Wahine [hanauia iloko o keia mahina, he wahine malkai ole; he kuonewno 1 kona mau manao, ahe wa. ihme huhu; he punl ma na wai ikaika, he ko kana mau mea e manao al. He wahine inoino a he paa ole i ka mea hookahi. He makuahine pono ole. N« ke Kane:—E kokoke aku ana i ka la iwakalua o keia mahina o Nowemapa, Hoike iho ia na kahoaka lani he kanaka pana pua., O ke keiki e hanauia iloko o keia mahina, he kahaka huhu; he hoohaehae i kumu e ala mal | ai* na hakaka. He luli oie nae ko- ! na mau manao ke koiia mai; he hooko pono i na kauoha me kana mau oleio aellke; he ko kek3hi mau hana ana, aka, he puni' wale ke koiia mai o kona mau hoaloha, a he aleamai loa nae ma -ka hoopunipuni, He kanaka hookiekie; aole ana wahi keiki e loaa ana. no ka mea, aohe ona paa i ka wahiiie hookahi. No ka Waiune:—O ke keikima-

hine i lianaūia iloko q keia mahina o Nowemapā, he wahine ano huhu i kana kane. He wahlne e hoao ana e imi i mea e poino ai o hai. E hookaulana ana oi-a i na olelo ano ole i ka poe ana i ai. He kupono ole ma ka launa ana. He nuku me huhu. He akamai loa i ka hoalohaloha 1 kana kane ame na hoaloha. He manao no i ke kane, a he aloha no oia i kana mau ke- ; iki, aole nae e malaiaa, aole ma- | kemake i kana kane, 'iee ole o | kana mea i manao ai."o ka loaa ! mau o ke <ia!a oia kona ilni mau : uoko ona. v 1 No ke Kane:—E kokoke aku i ka 3a iwakalua o Oekemapa Hoike iho la na kahoaka lani, he. knokano. U ke keiki e hanaula iloke o kf>ia malama, he akenui i na ea ki?ylana me ka e puka kona inoa. He manao.hana a he ano huhu 1 owili' ;<u me ke ano molowa, a he paa ole no htn ka nianao ma ka-' na hana iho E loaa 110 iala he maa manaotoo me ka oluolu ole o ka manao i kekahl wa He k,vnakn puni wahine a? >valaila kona manao dui me Jca paa o"e 1 ka mea hookuhi: w:a he kanaka oluolu i ka wi&ine ame ka rhana. ' ' 4 > o !Wshme:Xo ke keiklah::\- t4h<..vv.a i|keia :aalama o nokenapa. he jahine naau

haahaa He noho malie nia ka launa ana He lokomaikai i kona rau hoaloha. He anq maka'u wale, a he kokua i na han;i maikai me ka hoomanawanni ma kana mau 'hana apau. He nu! na pomaikai e loaa ana laia iloko o kona mau la e ola ami aole ona manao e hooulu i na' mea ino aine na hana hewa. Me ke aloha nou e k.a Lunahooponopono o Ke Alajtai o Ha--wais George Pooloa, Lunalilo Home, Koko Heael E ae mai i wahi lumji kaawale 0 kau hiwahiwa o Ke Alakai o Hawaii, no ka manawa. Ma ko'u nana ana i na lo o na aina mamao iloko o na , nupep.i ame'na buke meolelo ej | pili' ana i na hulahula ia mau makahiki i flala i oili mai. i Ua oleloia o kekahl iu o na lua mimilo e paa ia ana v Satana. Aole ona wa e paa ai, a i ole ia e make ai. Mamuli no ia o ka nui hewahewa. o na kane kuapo 1 mauwahine hou, a pela no'-hoi na wahine ke kuapo i mau kane hou la mau la i hala. Ua uiu mai na hoopii oki mare , i.mua- o na aha hookolokolo a ka ; oihana makai e kii ai' no ke ku ana irnua o na aha. A->le oia |:wale, aka, ulu mai na kipu a hou ipahi, o na hana. hoiomainoino. jmai keia hana mai hej hulahula. Me ka poino pu o na kaikamahine opiopio ma keia alahele. Ua nui' na kaikaniahine ) nalowale aku mai ke alo o na makua i malama a nui oia, a ua haawi ae na makiia i ka oihana makai no ka huli ana, a hemau la ia.o.ka oihana makai i ka huli ana i ka meheu i hele ai, a i ka loaa ana p.ku Hoko o na ululaau, he klno mainoino e | waiho mai ana. He niii wale aku ;na moolelo manaonaei, | E ike mai na hoahanau oke | aupuni Lani, mai hoomahu'i nui | i keia mea he hulahula, o koimo mai kahi keko ?ilhue kulina | Palani. Aole hope pono o ka hu- | lahula. He mea hoolilo i ka noho j maikai ana oke kane ; me ka wa;hlne i mea wawahiia a nohaha ;ke aloha. j Me ke aloha nou eka Lunahoj oponopono o Ke Alakai o aHwaii i Mr. George Pooloa " ! Lunalilo Home, Koko Head