Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 18, 3 September 1931 — HE MOOLELO KAAO no MELODIANA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO no MELODIANA

Aole nae he manao mak&'u i- j ioko o ua kanaka opio nei, aka j sia Hoko ona na manao koa a | aa, eia nae, aole he ioaa iaia he < wa kupono nona e kau ai iluna | o ua lio nei, oiai hoi kela e lele ana mao a maanei, ina no ma! ke ano kino kanaka oia i hele j ai, ina ua haawipio oia, aka, eia | oia ke hele nei maialo o ka mana | o ko lakou makuahine hookama j A iaia no nae ka Ike o ka wa 1 kupono ia nona e kau al. a n he pua i oilj aku mai loko aku t. s!v,r , > t . a puliki il' n<t ' jlh niai keia'; e noke ana i ka owaia mao aj ui i <t nuKa.n!'j ā€ la na ; j r uialiao eiiiai afij <a iaia no ioko 1 [ o na ululaau me he puahiohio ala i j me kona hoomanao mau no ko. īlakou makua no kana mau ko- 1 }kua. ! I e ahai iaia no loko o na ululaau !me he puahiohio ala me kona mau no ko lakou majkūa no kana mau' kokua. j J Iloko nae oka ikaika oka holo ; ana a ua Ho nei e ahai ana iaia | laoie no ia he mea e makili ae I (ai kona puiiki ana ika hulua-i ! 0 ua lio nel, a o kona kino hoi. me he mea ala ua nakii ia a paa | iiuna o ke kua o ua lio nei ka; oni ole, a he hookahi wale no | ana mea e ike ana i ka hihio o j ka makani ma kona mau aoao.; j E pii ana mai kekahi kua lapa ja i kekahi kualapa. e holo ana, | hoi maloko o na oawa iloko o' Ina la ekoiu me ka mau no o kona | : ikaika e ahai nei, a hoea wale' ' laua ma kekahi muliwai a Jele, 1 aku la ua lio nei a ku-ho ana I i!bko o ka wai a hoomaka aku la ( e luti mfe ka mau no o ka puliki' j ana o ka katou koa ina hulua-i! [ o ua lio nei, a o ke ono no hoi j . e au ana hoi mai kekahi aoao a < [ikeahiaoao. r t A iloko ©- na puni he 12 a pae | hou aku la ma kela aoao a hoo- \ maka hou aku la ka ahai ana! no loko o ka 'ululaau, me ka ike 1 ; ana iho nae o ua opio nei i ke ano akakuu iki mai o ka ikaika ,o ua lio nei, a o ke ono na hoi | :ia o ka !a a ua lio keokeo nei i 1 ahai ai i ka kakou koa, a mao- j popo !oa iho la iaia e hOea mai : ana i kona wa e piula ai, a oia auanei kona wa e lanakila mua loa ai. I ka hoea ana mai i ka hiku o ka la, a ia laua hoi i hoea aku ai ma ke kae o kekahi punawai e ulu ia ana e kekahi wahi kumulaau wilou, ku malie iho la, ua lio keokeo nei me ka nee hou ole aku imua leie iho Ia ka kakou . koa ilalo, a akahi no oia a Ske j mai i kona maluhiluhi a haule aku la oia ma ka aoao o kahi

kumu wiiou a kaia aku la oia ! e ka hiamoe kulipolipo, a no ka lio keokeo hoi haule iho la oia ilalo me ka hiki hou oie ke oni

ac. Uoko o ivā la e!ua ame na ]X> ae 1 ; >uoho ae al oia a ike ae la no i ka lio keokeo e ku ana ma kona aoao, a ma kana nana ana aku ike aku la oia e hoike mai ana kona nanaina i na heleheiena oluola. aole hoi o kela kulana piena oiīa i na la i hāla aku mamua, Ku ae la oia a hele aku e holol i kona malea a hoomaemae rio hoi i kona klho, ma kana hoomaopopo iho me he mea ala aia oia iloko o kekahi hale kahi j noho ai i ka lako i na mea apau, a ma kana ike aia no oia malalo o kahi kumu wiiou kahi i noho ai, pau kona hoomaemae ana iaia, heie aku la oia no kahi o ka lio keokeo e ku ana me kona ano maka'u h.o Hoea oia i kahi o ka lio e ku ana, hamohamo aku la oia i na hulua-i o ua lio nei me ka painai ana ma kona a-i, aole ona onioni ae e hoike mai ana i kona iaka loa. a pau loa ae la kona hopohopo no ua hoa 7 ;ei ona o ka alo ana mai o keia ku)a loa, a he hauoii ka mea i ioa iaia \ mau minule, no keia mau, hiohiona ana e ike nei mai ke ■ kulana huhu a i ke kulana laka loa. Hoi aku īa keia a malalo o ka~ tii kumu wilou aoka lio keokeo: hoi ua hele aku la oia e ai weuweu a anai ae ia keia i kona komo a' k u a n a n a kauwa n nīnao no kona make:i\ike. a h jk aku la kēia he nsake e paina 1 koha ai-na kaka?it ■

'- ' 1 f " ' 1- - ;,a niea ai maluna o ka papaaina maiuna; o kekahi wahi pakaukau i kupono iio ka niea hookahi me kahi no- ; ho hookahi a noho iho la keia i t > >j)o i .i a wuu īiu iiui Kana paina i ana, nalo aku la no hoi iui mea 1 a pau. I Noho iho i.i keia noonoo no j kana wahi e.hele ai, hooholo iho ; la oia e hele no mua aku oia wa- | hi, iaia e heie ana, aia no ka iio keokeo ke hahai mai la -i.ahoj>e ona, kali :ip īho la" ia a hoea mai ia no hoi ua lio nei; Oia kana wahi e ku aaia, a ku-1 nokuonu maj la kona poo me : he n*ea ala <• oldo okoa mai ana j no iaīu e kau maluiia oua. ] Noiaila. kau ae la oia maluna [ ona a hele aku la laua me konaj mahal«> i ka maikai o kahl a | heif noi, a oiioU ioa no no k m naau no ka iaka ioa o • ka lio ma keta heie aua o lauA r e makaikai -a htkl i ko laua ho- ] ea hou ana ma kekahi punawai hou aku i ano like loa no me keia punawai mua i ke aliali mai o ka wai a ke ano malehu- \ iehu loa aku la ī kela wa. j Leie iho la oia ilalo ma kae! 0 ua wahi punawai nei a e ku 1 ana no he kumulaau wilou me j kona mau lau e punonohu ana,; aia hoi ka ieo o na manu e ka- j ni mai ana a hoolaukanaka ia : iho la oia ia ahiahi a moe mai j la hoi ka ,lio mamua o kona j wahi e nohn nei. hewmaemae; oia laia !ho apau paina 1 kona ' aina-ahiahi a haule aku la ho oluolu. i īwaenakonii po loaa aku la ia- j ia he moeuhane, ike aku la oia 1 kona makuahine hookama a' haawi mai !a keia i ke aloha a a haawi aku !u no hoi keia i kona aloha me keia mau olelo. E hele oe ihea, a aia ka _ hoi ihea o kuahine 'ma,' aia 'aku, la no i -kauhale, wahi a ua wahi luahine nei. A ninau inai la no hoi kela, pehea kau huakai, maika'i, 0 ka mea hoike aku ia oe. ua lanakila au i.naluna o ka lio keokeo, a eia maua ke nohouei. Pehea ko oukou noho ana maikai mai ka la au i haalele mai: ai ia makou a hoea i keia wa, ■ a he elua la mahope iho i haa,- j lele ai makou i kela wahi o ka-1 kou a huli hoi aku Ia makou no j ko makou aupuni a ke noho nei makou maloko o ko makou hale ponoi i keia wa, a malia 1 kahi o keia mau la aku e lawe hoomakaikai aku al au i kou mau kaikuahine no luna o ke~ kahi aupuni e aku e pili mai ana no me ko'u he elima haneri miie na'e kona mamao aku mai ko'u aupuni aku, a ua ano hke no hoi ia aupuni me ko'u. Nolaila, o kou lanakila ana maluna o ka lio keokeo kou alahele e hoea aku ai no kani au e hele 3ku nei, oia na hiohiona mua e hoike mai ana no ka mau aku o kou lanakila. Haawi mai la kela i ke aloha

a panai aku la no hoi keia a nalo aku la kela. a ma kona wahi ike aku la oia i ka ui o na aupuni hf 12 me kona mau hio-! hiona wahihe ui me.. na miho-j aka ma kor>a mau papaHna, a neenee loa aku la keia a kokoke a haawi mai la kela J kona lima a honi iho la ,kcia me ka puliki ana iho i ka īima o ua ui nei no kekahi wa loihi a hookuu aku la me na kukai olelo mawaena o laua, me ke ala o na pua like ole, e moani mai ana ke ala i ko ia nei mau puka-ihu mc na mkioaka hoomahie e popohe ana ma na papaiina o ua ui nei o na aupuni 12. O keia halawai ana o laua, ! aole 'i'hoao un ui nei e hooman'ao aku mai mua aku o ke alo o kt kanaka opio e like nie na wa n amua aku ka hoomamao o ke akule'i ka hohonu pilipili aina ole mai. a ke lu mai la kela i kana mail olelo waipahe a ke haia)valule nei hoi keia me na : rrinoaka ma kona māu papalina e hoike okoa aku ana no i ua vi i nohea nei, aia iioko o kona puuwai ka iini pau ole a kona ■T\-'kc:rake ho ua ui nei o na ftununi he 12 o ka lewa nuu. \ r »,enoe s ioa akuja km a pUI. sna ka aoao o ua uiinel a apo aku la ma ka a-i o ua ul nei a»hoonill mai ia ma kona poli ka houi -iV.o ma na papaliha ru3!lfca*o fi#'Bi hei', oiai hoi kela e hull pono ae anA rie ka oni ole. r;e na minuakn hoomahie e pahola ana mahma o kona :nau papalina, ohu no ua opio nei e hoomau ana i ka honi me ka ae ole e hookim, me Kona kuhi toa aia m \ ke kino maoii keia a laua e huī nei

'"■* _ ' - ■ ' He mau minute 1-ilii keia a laua e kuwiliwili eni me ka plha like o ko Laua inau puuwal'me

; ka ha'ioli no keia hu: ana o laua iw:u j na o na mal; oua o }aua ,■ - i! P'' .jv kuiou a 'ka uiv. ,iia ua ai na i ."-!aunu a I K.u lawuia e Ke kole n t'vaonaona hne i'k» kukai o!e!o īi"i mawaena 0 na opio me ka ol<-u ai\a aku 0 ke kanako opio. j I kii mai nei au ia .e e hoi.kaI ua i ko'u aupuni, ua eha au i ;ka eha lima ole a ko aloha _e_ konikoni nei iloko o kuu puui wai, a hoomanao at- la ka mea i kakau i keia mau. vahi lalani I meie i mele mau ia i keia au ame keia wa no . i Ahi wela mai nn loko, 1 1 ka hana a ka a!uha, | E lalawe nei i kuij klno, ! Konikonllua i ko puuwai. ! •" He wahi ai iiliha io no keia 0 ke a!oha, mai ke kiekie a ka , haahaa, aohe k\i ai 'ne moe, a , he haawina no hoi keia i loaa Hke mawaena o ke kane ame ka wahine, o ka hele no ia a inu kahi poe i ka laan make no ka nui mai o ke aloha j- I ka wa i lohe ai o ua ui nei i i j keia noi ana aku a ua kanaka j [opio nei.no "kona lilo ana' mai ij 1 wahine nana, kulou iho la kona ; j poo ilalo a noonoo no kana pa--1 ne. e haawi aku ai i ke kanaka I opio, oiai ke kokoio maj la ke ī aa o ke aloha iloko o kona puu- : wai, , j Ua liuliu no kona kulou ana ihaawi aku la oia i kana mau ! olelo, mamua. o ko'u haawi ana aku i ko'u ae, e noi n ua aku oe ii ko'u mau makua iio ka mea, | : na laua i luhi ia'u mai ko'u mau j ' la opio mai a hoea wale i keia ; wa, a olelo ae au na'u ka'u, aole j n.a ko'u mau makua i luhi ia'u; a o ko laua makemake ka'u e hooko ai, a ina iaua e ae ana o) ko'u ae ana no Ja i kau noi, i Ku like ae la ua mau opio nei j ; iluna a hele aku Ia no ka hale-1 j alii e ku mai ana, aole no i ma-' ! irao loa aku, a pii aku la laua j j nei ma ke alapii, a e noho mai iana na makua.hanai e ua ui nei rna ka rumi hook||>a. a e moj moe ana hoi 'ma fela ame keia j aoao oka puka mau liona, I a i ko lakou ipai i ke • kanaka opio,. h lakou. • iluna me ka p j£o lakou | mau hulu me kā 'ia .o na maka ■ me ka makaukau e le|e mai maHmu o ke kanak# e pio. Aka. haawi mai la ka wahiue opio he hoailfona a i lomoe hou iho la ua poe liona iei ilalo, e like me ano inau o' na kauwa i hoolohe a pau i ko aakou mau haku, a maloko aku :a ka piika . he.mau kanaka kiai|no ke alii no ko laua maluhia. a ma ko lakou rr.au lima ka mau laau ihe e mai ana 1 ke kanaka opio ijmakaukau lua e hookuu mai, aka, pane aku* la ka wahine opio. v E hookuu i ka oukqu mau laau ilalo, a kuu like iho l| lakou i na laau ihe iialo me kei ku pololei ana me na oiwi me ka

oniole, aka, ua like me kekahi pou i kukoluia jme ka.huli pono ana o na alo n§ mua. Kamo aku la laua p.ei a hoea imua o ka Moi a aku la i ko laua hoomaikai ma ke kunou ana o ko laua mau poo, a poha mai la ka leo o ka Moi ma ka ninau ana mai i kana kaikamahine me keia mau olelo. Owai keia kanaka opio au i lawe mai nei a hookipa ma ko kakou haie alii nei, a heaha hoi kona makemake o ka hoea ana

i inai nei i ko kakou aupuni nei, |a pehea la oia i komo mai nei |me ka loaa olt i na kiai, a o f keia ka wa mua ioa i hoea maaiahi mai ai kekahi opio o ka honua no kuu aiipuni nei me ka lanakila? : Malia ua. pau «kēia poe kiai 1 ka hiar.:oe ke luie ala oe 110 loko nei o na aupuni he 12 me'i ka ianakila. Pane aku la ka !aua hanai, ua lioea mai keia kunaka opio no kekahi manao nu: e noi aku ia olua. a ke noi aku nei au ia oe e ke kanaka c pio e. lioike ae oe i kou mau M.anao imua o ko'u ' &u makua k;\ r,\ea i kuleana ia'u' a kunou mai la ke kanaka opio. .-..U Poha aku la kona leo me ka

nahenAho ;o;\ s«o keia mau ole- ■ iu. I hoo.u t.iai neif.au iniua o 'olua no ke lioi an;i $ku i ka lima o ka oma Jkatkarnahine ? lilo n-a; oia i t uo ;i uia. <eia twho kino a e hoollio hoi ia muua i >.-*|)£ahj puuwai a i hookuhi iva k-i|nanao, a pehea la ou'-ilmanao? Uoale kMo ak-.i ka p.uikua- v "leāne o \i;\ kajk.V Aah.ine nei me. keia uiau okMo. * j