Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 21, 24 September 1931 — HE MOOLELO KAAO no MELODIANA —KE KEIKI— KAHUHIPA I HANAINOIA AME KA HUA OHIA O NA AUPUNI HE 12 O KA LEWA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO no MELODIANA —KE KEIKI— KAHUHIPA I HANAINOIA AME KA HUA OHIA O NA AUPUNI HE 12 O KA LEWA

I ka ha,la ana aku o kona mau makua no ko laua mau lumi, ua panl aku la keia l kona lumi a haule aku la maluna " kona w.m: rra he wa pokok* ma ia hope iho, ua kaia loa ia aKu la ua kaikamahine nei • k!.r.ix>lipo, a ia hoi •j ■ i;.,\r-v&i aku la koim uhane r:,f- Va. uhnrtf n knna aloha e kau ana maluna o kekahi lio keokeo kiekie a nani ke nana aku, ā tKa ike āna mai o ua kanaka opio nei i kana aloha e ani pe : ahī aku ana iaia. ua holo polo lei maj la kela a ku iho la ma ka ianei wahi e ku ana a lele iho la ilalo mai luna iho o kona !10, a haīawai iae la na ipo i kahi līookahi me ka puliki ana o kekahi i kekahi me ke aloha kuio iloko o kfj laua mau puuwai no kekahi mau minute loihl, e hoike ana hoi i ko laua aloha kekahi i keieahi.

I ka mao ana ae o kela mau mea mawaena o na ipo eiua, ua iiookuu ae la ka laua mau puliki ana a noho iho ia iaua ilalo me ka ninau ana kau i ke kanaka opīo i kana ipo me keia mau olelo. Pehea oe e noho māi nei? Hoike mai la ka wahine opio, he nui kuu a rna ka la aku la o nehinehi akahi no a loaa ia'u he wahi hoohauoli iki la ana mai. me ka poina ole nae o k.o aloha iloko o kuu puuwai e noweio ana, e ake no a ike ia oe, a o la no ke kumu o'u l hele mai nei a ku iho la ma keia wani. no ko'u maopopo no

e hoea mai ana oe ma keia wahi, pela au ī hoea mai nei maanei, a hehe ae la na aka a ua mau opio nei me ka piha hauoli o >o laUa mau puuwai no keia halawai hr>u ana o laua 1 kahī hookahi me keia mau olelo a ua waiuiii; opio nei e hooheno ana me ka waipahe nahenahe o kona leo. Aole loa au e ae hou ana e hookuu aku ia oe, oiai ua halawai ae la kaua, a ae aku la no hoi ke kanaka opio me ka manao loa aia no i ke kino maoli, eia ka laua ke hooipo ttei i ka aina moe uhane, kela alna kupanaha nui wale, a no keia ae- ana mai o ke kanaka opio, haule iho la oia iluna o na uha o ke kaimka opio, a kulou iho la ua kanaka opio nei a honi hoomaumau ma na papalhia o kana aloha , a puliki ae la no hoi ke!a ma ka a-i o kana ipo me ka piha hauoli me na olelo e puapuaai mai ka wahine opio me na olelo hooheno e pili ana

no laua He mau minute loihi keia hooheno ana a na ipo, aea ae la ke kanaka opio iiuna, oiai no pae kela e hiolani malie ana iluna 0 na uha o ke kanaka opio me na maka mohaha maikai o-.ka wahine ui e nana hoomau ae ana 1 kana ipo me na minoaka hoomahle ma kona mau papalina, a ike maoli iho la oia i ka piha maoli o'kona puuwai j ka hauoli ma keia halawai elūa ana ā laua

Kuku like ae la laua no luna, a e ku ana rio hoi kona lio keokeo ma kona aoao a lawe aku la oia i kana aloha a' kuhikuhi aku la i ke ano j loaa mal ai laia keia lio keokeo, oiai hoi ua lio nei e ku ana me kona kulana hiehie rne kona hoike ole mai i kona kulana huhu, no ka mea ua ike iho la no oia o kā wahine opio aku ana kona haku wahino ma ia hope aku e hoea mai ana, Kono aku la ke kanaka opio i kana ipo no ka -ee ana maluna o ka lio no ko laua heie holoholo ana ma kek.nhī aoao akū o ka aina. kokua aku la keia a kau ka wahine opio iUma o kallo keokeo a nuihope aku no hoi keia wahine opio iluna o ka lio keoar.., 1...1 o i,a walnne opio nei ka po!> o ke kanaka O}. e. a 1 .> i.( i'o s •. i i ?iee aku ai o ua Ik> mua. ) A aole i Hnliu ua hoomaka aku

' 1 1 ' e n'i r:a lr-v. r a, a ke nana ala hoi ka wahine opio mao a maanei o ko laua mau aoao me ka imahalo i ka nani o na aina e waiho ae ana - > " 1 1 'i'lUliK.lo ' - ' i i ; kfi Liua hoea uiia īua, neK.ani puu kiekie a ku ihō la ua Lio keokeo nei nie ka oni hou oie aku no mua ā manma pono hoi o lakou e ku mai ana kekahi hale nani nui a lele iho la ke kanaka opio llalo a hopu aku la i kana aloha a hookuu ihp la ilalo ine keia mau oleio. ~

| Oka hale au e ike nei o k'u j hale no la e noho nei iloko o keia mau la. a pii aku 3a laua nel maluna o ke ala pii a hcx»a iluna o ka lanai, a ike aku la keia he gula ame ka momi wale no ma na wahi apau o ua hale j nel e homaka ana mai ke j alapii a hoea i ka lanai, a e . ku ana hoi na pika pua ma kei la ame keia aoao o ke alapii a j hoea maluna o ka lansu a ia hoi ke ko mai la ma na p«kailiu o ua wahme opio nei ke ala o na pua, a ma kana hoohalike ae, ua oi loa aku keia mamua o ko lakou haie alii. -

I ko laua komo loa ana aku iloko o ka lumj hookipa e kuku ana ma kela ame keia aoao na noho pulu i uhi ia me ke gula wale no e pela hoi me na ipu kukui e kuuwelu iho ana maluna o na huhui he gula wale no ia mau mea apau e anapanapa iho ana, a o na ipukukui he gula wale no, a o na mea a pau he gula wale no.

Hoonoho iho la ua kanaka oplo nei i kana aloha maluna o kekahl noho paipai i uhi ia me ke gula apuni. me keia mau olelo a ua kahaka opio nei mahope iho o ka pau anā o ka kaua patna awakea e lawe aku ai au ia oe e hoikeike i na lumi a ■ pau o ko kaua kakela nel, no ka meā, 6 oe aku ana ka Moiwahine o keia kakela mai keia wa aku a mau loa a hoea i ko kaua mau la hope a na ka make e hookaawele i ko kaua nr>ho ana.

Na keia mau olelo a ke kanaka opio me ke komo ana mai iloko o ka polj o kana ipo me ka piha hauoli a no kekahi mau mlnute rna ia hope iho i nonoho hou iho ai laua maluna o ko laua mau noho me ka ulu mahiehie like o ko laua mau helehelena, a ke komo mai !a hol ke ala o na mea ai ma ko laua nei mau puka ihu Kani mai la ka bele aina a ke kuene nui a hele aku la laua nei no ka lumi aina ia laua nae e hele ana, aoie oia nei wahi meā a ike aku i ka maaioalo ae p kekahi mau kino kanaka, aka„ o kana wale .no e haohao nei aiā la ka hoi i hea na kanaka o keia hale nui a ka launaole, a nawai la ka hoi i kuke mai nei ka laua mau mea ai, aka, aole nae oia i ninau wale aku i kana aloha.

Ia laua i nonoho iho ai maluna o ko laujt mau noho, āohe ana mau mea e ae ana e ike ana maloko o ka lumi aina, koe wale no ka ala o na pua e moani mai ana a mē na mea hoohani e ae e kuku ana maloko o laila a ke kuko ala o loko oha nawāi la ka e hooomaopopo nei i na mea apau o loko o keia hale, a nawai 3ā hoi i hana, mai nei i keia mau mea ai me he mea ala o ka mo'a ana mai nei no ia a kuku ana iluna o ke pakaukau, a nawai la ka i hookani ae i ka bele e kono mai ana ia maua e hoea mai nō luna o ka papaaina no ka paina awakea a mamuli o keia mau kumu, ua ninau okoa akU la 'oia i kanā aloha, . : A ia ka hoi i hea fc"vnaka o keia hale? Pane mai la ka opio, āole no kaua I maopopo like. a i wahi no kaua e maopoopo loa ai ; e ninau ae au 1 kuu mau kauwa iloko o ke komo mālia o laua ka mea īke i 6 lokō o keia liale.

Anaj ae la oia i. kona komo a ku ana keia mau kanaka opio a ninau ana. Heaha kou makeamake ē ko maua haku a maua e hooko aku ai me ka hakalia ole iloko o nā minute pokole. I kauoha aku nei au ia olua e hoike mai olna imua o*u ame ko oukou hak\i wahine i na paha he kanaka no ko loko o kela hale. . Ae, e ko makou haku, aole nae oiua e ike nif ko olua mau māka ponoi» i)iaamU o ke kauoha paa a ko makou haku. a o kou makuahine hanai hoi, a oia wale no ke kuleana e ike i kela ame

keia kunaka n kela ame keia aupuni malalo ona a hoea wale i keia wa.

Aia ma kela ame keia wahi o keia haie aiil a hoea loa aku ilnna hf mau kl;tl wale no a e ana i ka maemae o keia "ame keiā iuuU ame la aole ii»i o iakou moe maloko o ia mau lumi, aka,

hoi no iakou no ko lakou mau home i hookaawale ia. e ko. makou haku, a ku mai ana he poe okoā, a pela i kela ame keia wa apuni ka makahiki, a ia oe e lawe hoomaikai aku ai i' ko makou haku opio no kela amē keia luoii, o lakou pu no kekahi, a e IAo aku ana hoi olua malalo o ka lakou pailka ana me ko olua ike ole, malalo o na manao o lana mai ana iloko o olua a elua.

A ma ko olua wa anei e mare ia ai he kane a he wahlne, o ia a nei ko olua wa e ike ai i .na kanaka a pau me ko olua mau maka ponoi, a o ia no hoi ko olua wa e noho haku ai maluna o na kiai like ole o kela ame keia aupuni, a e kukuli pu mai ai iakou malalo o olua, a o ka ,olua mau.kauoha apau ke hooiohe ia e na kiai like ole, e like me na olelo hoops?ta a koji makuahine hanai imua o makou, oiai oia wale no ke mea hookahi i ike ia makou apau 0

Nolaila, e ko makou haku opio, aohe a olua mau mea e maka'u ai a hopohopo ?ioi no ko olua hoopillkia wale la mai e kekahi poe kupua .e ne, a o keia Iho la ka maua hoil<e hope ia olua e ko makou haku a nalo aku la ua mau kanaka nei me ka hiklwawe loa mahop? o ka pau ana o ka laua mau olelo.

I ka lohe ana o ka wahine na pohihihi a noho iho la laua nei e paina i ko laua aina awakea me kona hoopau loa t kona' manao haohao.

I ka pau ana o ka laua paina ana ua hoi aku 3a laua no loko o ka lumi hookipa a malaila laua i iuana iho al ma na hooka£.u olelo ana o ka ipo 1 ka ipo, oCī hoi laua maluna o kekahi koki loihi a moe aku la oia iluna o na uha o ke kanaka opio me kona haaw! mau ae i tta minoaka hoomahie i ke kanaka opio e nana iho iaia me ke eehia no na hiohiona Uj e' pahola ana maluna o na $apaiina o ka wahine opio, nte lea lana haakoi ana ae o kona manao e hoopapa i na pua lehua o na aupuni he umi-kumamalUa a emi pu wale iho no, Nona keia ma wahi lalani hOoheno e kohu ai no ua mau oplo nei o ka uka o Olaa.

E nihi ka heleana i ka uka o Puna, Mai pulale i ka ike a ka maka, Hookahi makamaka o ke. aloha, Ke hea mai o ka lani he kiu t Kaomi malie He mau hora keia iioho ana a laua ma loko o ka lumi hookipa e hoorjana wale ana no iko laua mau s iinj o kekahi 1 kekahi» oiai hoi .kela e hoomau ae ana no i kana mau minoaka waipahe ma kona mau pāpim me ka hele like ana o ka laua mau aka no ka piha hauoli no ka loaa ana ia laua keia wa maikai loa o ka h.ui like ana i kahi hookahi e like iho la me keia, me ko laua manaoio loa aia n6 i ke kino maoli keia a laua e halawia nei.

Kuku like hou ae la laua Hu na a hele aku la no kele ame keia lumi e makaikai ai i ko la-

kou mau nani llke ole īse /ko I laifā KTpa like ana maloko o kela ame keia mau luml pakahl, ala hoi ua ui nei ke hookanlkani ala no ka nanl manii o kela mau lumi i oi loa aku mamua o na lumi 0 kona hale aW. a aole lakou 1 helu ia i ka n' keia mau luml a pela hoi ive fc.> lakou mau hale auau. aia na wai ke pipio ala me na ala like osr c r,->oani mai ana, a e kakau ana no hoi na kawele maloko o kelu une keia hale avian i hooVaUc u\. a j>ela no hol na moe ltko mo ma kela ame [keia lumi liko o!c me ka hoo[hini maoli o >v>' anao o ka w&|hine opio no k ia nani ana 6 ike nei. j He mau hom na ia hope Iho j lioi hou aku h> l:iua rip ka lumt oiai hoi i eheu o ka poeleele o : rahol: mal an&, aka. he o la no ; ia« ka miilamalama o loko o ke a arae keia 'lumi me he ala aia* \o 1 ke ao, i a kaiii la i bele aina e hoike maMuia o ki. Uua alna ahiahi ia. a haule la laua no luna o ka papaaiaa a nuu l

na mea i hoomakauiiau ia ma e na lima o ka poe a laua i ike ai.