Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 26, 29 October 1931 — KA INOA LELEIWI HEIAU ME NA LEO O KA HANAENAE I KE KULUAUMOE [ARTICLE]

KA INOA LELEIWI HEIAU ME NA LEO O KA HANAENAE I KE KULUAUMOE

Mr. Jonah Kumalae: I Lunahooponopono oKe Alakai I o Hawaii Aloha nui kaua:I Eae mai 1 wahi lumi kaawale lo ka kaua hiwahiwa Ke Alakai lo Hawaii, ka naoa e raMm papaaina i iuluu hou oka aina nei a&k» ko na aina mamao, e hookoaao Iho i keia mau w&hi hunahuna mea hou e piliana i ka Heiau Lelelwi, 1 lke mai ai na hoa o ka aina kulaiwi, a penel iho. Ma ka nana ana i ke kulana 0 Leleiwi Heiau e waiho nei ma Keaukaha, Hilo, Hawaii. He ekolu kapuai kona kiekie wale no, he kapuai kona laula, a he 80 kapuai kona loihi, a he pohaku pahoehoe wale no, a he pili kokoke loa i kahakai a*o na mea kupaianaha e hoea mai ana maileko o keia Heiau o na kahoaka kamahao o na po lai. I kekahi manawa e lohe ia ana na leo anoano eehia o ka pa ke hana mai i kekahi wft, he mau hoailona no kela e hoike mai ana he ua nui a hoea mai a pahola ae maluna o ka aina. e hoomanao ae ke oia o nā mahiai i kanu 1 kā lakou mau mta kahu a hui, a i kekahi manawa loli ae he alii e hele mai ana e makaikai i na ka wa e kuahaua i ke alii, oia hoi ke konohiki o ka aina i mau mea ai me na hoohiwahiwa no ka hoo kipa ana mai i ke alii me kona mau aialo: ia wa nae ia o kela au kahiko i hala aku, k* wa hol a na maakaalnana o keia aina e paa ana 1 ka Rina. a i keia wa ua hem% aku ka aina mai na lima 0 kakou ka lahui Hawaii, a kaa 1 aea mai a hookuonoono maku ma ka lima o na malihini luna o kou lepo aloha e Hawaii.

Pehea ana la 1 keik au hou o ka aina, malalo ō ka hoomalu ana a Amerika ko kakou .-\upuni Makua o na kolea o Tahlki e ike ia aku nei 1 ka maalo mai ma ko kakou mau Paemoku. Aloha no pāha kakou i ka pua o ka he-i. nomoa Wilimana.

Eia o Lehia Paka no ka lehulehu e luana ai no ka manawa o ke ao maloko o kela Paka. E huli aku kaua e nana i kela alna 0 Hamaulu. Htlo. īlawall He aina kupanaha o ka ikaik o ke knawal o ka po i kela au kahiko 1 hala. a he kamohai no ka aoho na o ka aina aia ncl he mau hoomanao ana < na kipunna e a'o ana 1 na kanakajfoplo tne keia mau olelo o pa aau ma ko lakou nn\u p«»p< % iao. I kou hele l ka $o he kapu ka oieloino ame ka>hopiopio ana i ka po. a e pono*hol i na keiki e malaima k\a la igau olelo

a'o, a ua llio no hot la i mau me<t maka'u nul IoA la • ka poe hele i ka po no kekahi wahi o ka aina ua hoea mal boC la mamull o ike n.au ia o kekahl mau klno Knnaka 'uhane eei» o ka po) e holohoio ana me ko laua mau aahu eleelē, kiika puapuanloa, papalr piva ame ke kookoo kauwila ma ko laua mau lima, mauka mai e iho ai no kai i ka po. nei no laua na inoa o Palamoa ame K'imukahi, mai hoao ofi- e loleloino h hopiopio, o ko laua tnau enemi r ia, o hili ia oial 'aua e'hele ana ma ko laua alahele o ka po. Oiai no hol ia au i hala e hooi man.io ana no ka lahui Hawail I na mea like (rib*o ia au-i hala, a ua Ike ia ka nul hewahewa o keia lahui ma ka moolelo o Paie Kamehameha 1., ka Nai Aupuni o Hawaii nei, ke Alii hol nana i hoohui i keia mau mokupuni a lilo i Aloha no na Alii.

Aia rra ia wahi.hookahl no e kokoke ana, nona ka inoa o Waimalino, he kahawai nui keia, ina oe e hele e lawaia i keia kahae walaau ai ilook o ka wsi, o Ai wai kapu aole e waiaau, i kou wa

mea loaa ia oe o na ano honu like ole me ka huelo loihl a ku ro i ka maka'u e nana lho i ka lana ae o ka honu, a pela i kanalua ai ka poe i ka hele ana i ka lawaia ma kel& kahawai. a o ka hana pono wale no o ia ka noho 'pna me kk malle loa, are4oaa n» ia oe ka i'a elke me nui au I ma-, kemakt ai e lawala, a i kou aiahele no ka hull hoi e walaau aku oe, no ka mea, ua loaa mal la no kau o ka hele ana. a ;ola no ka poe noho hale ua hoi wahi puoio no ko'a uku. Ke pii mal nei na helehelena ui o ka aina o ka ui e maalo nei maloko o na nupepa, a he poe malihini ka hapanui e noho maJ nei ma kela ame keia mau mokupuni o Hawaii. Ua pau ua hala koe no na pua o Hawaii no mua, ke hooki nel. Owau iho no, <3eorge Pooloa,Lunalilo Home