Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 45, 10 March 1932 — E HOOLOHE I KEIA MAU LULA, O KE OLA KA LOHE A O KE KULI KA MAKE [ARTICLE]

E HOOLOHE I KEIA MAU LULA, O KE OLA KA LOHE A O KE KULI KA MAKE

Mamuli o ka maalo mau o m ulia ma!se 1 ka waj ame te kai ma oke pihol 0 ana iloko o kela man wahi, noiaila, ke nonoi aku nel au ia oe ina he mea hikl i kou ahonui, ke kiikala aku ma ke akea ma ou aia i na e hiki ana i ka poe e ana ke hahai me ke akahele i ,na hila ame na loina e holkeia aku ana malalo iho nei pēnei;

1. PIHOLO I K£ KAI: E luti aku a loaa ke kino 0 mea i (piholo. lawe ma! iaia a lana iluina, alaila e hoolei t na wawae o |ka inea 1 piholo ma kou a-1 | iaeckj Jgi» ka p«i«- E Keau- ! miki Keauka Ina paha ua tke l oloa i ka uhane o inoa 'o ka I mea 1 piholo) e hoihai mai olua 1 a hookomo ilōko o kona kino

Pau keia ptile, alalla ē wili ma ka akau elima man.awa, alailae vfiimft ka hema elima manawa. a pau ia e hoihoi mal iaia

i kula me kona poo no ilalo iloko oke kai. Ika wa q lewa ai ka mea piholo lluna i kou wa e pae ai I kuīa e oo moa ana ola a o ke ola no ia.

E lawelawe īa keia oihana hoola ma kahi no ona i loaa al a i puka, &i hoi mailoko ae o ke kai. Aole ma kahi wahi e ae, no ka mea. a ia no ka uhane o ka mea make malaila kahi i lana hete pu ai me kona. Aole he ola ina e laweia ke kino i kula a malaīia e hanaia ai," oiai, ala no o Keaumlkl amt Keauka lloko o ke kai me ka uhane o ka mea make e hele pu la.

2. PIHOLO 1 KA WAI; Ina he hohonu ka wai kahi i loaa

U ke kino o ka rnea make, alail» e hana. no ellke rr.e ke piholo i

ke kai. Hoolei } na wawae oka mea make ma kou a-i (neek) e lewalewa ana hoi kona kino ma kou kua i»e ke poo no iloko o ka wai, alaila, pule mamua. Eia ka pnle. E Karie*i ka wai, ina ua ike oe i ka uhane o (e hoopuka i ka inoa 0 ka mea i piholo)

e iana hele ana maluna o ka wai, b hoii"ioi mai oe a hookomo iloko o kona Lino Alaila wili ma ka akau elima manawa, pau ia e wili ma ka elima ma - nawa, pau ia alaila hoihoi mai i ke kmp i kyla koria kau no kua. E hohm&n&o & mm pulwa no ka mea, j ka w?i o 3ewalewa ai kona poo ilalo a komo ka makani e oo ana oia elike me ka moa. Ina oia e ola aiaila e hookuu aku iaia e ku he3e, ete., ua ola.

Ina hoi he papau ka wai elike me na kahawai.

No ka poe nunul e hapai no ma na wawae elike me ka hana ana ma kahl hohonu o ka wai. No na kamalii hol, he mama ko lakou mau kiiio, ua hiki no ia oe ke paa 'ma na wawae a hoolewalewa ana ke poo ilalo, alaila iawelawe aku oe i ka oihana | hoola ma kahi no ona i ioaa aku , ai ia oe, aole xna kahi wahi e ae, oial, aia no o Kane iloko o ka wai, ame ka uhanē pu nohoi o ka mea make uia ia wahl hookahi no. Aole he ola e īoaa ma kahi e ae.

I O keia mau lula, a kulana hoa jaa kupuna o keia lahui kanaka, he hāpa uuku wale no o lakou i koe e ola nei, a owau kekahl o lakou i helu pu ia ma o ko'u hiki ana mafi a n§ho ma keia aina oiai lakou e ola ana. Ua pau aku ka hapa nui 0 lakou i ka make a koe wale no he Poe kakaikahi, o i* hoi na keiki a lakou e ola nei.

O Ka mea nui wale no o keia hana hoola, o ia no ha pule ame ka wili ana. Elima ma ka akau a elima no hoi ma ka hema.

Ina he make ma o ke piholo ana i ke kāi, alaila e kahea ma ka inoa o Keaumiki ame Keauka.

Ina hoi he make i ka wai, a i ōle o na ano wai like ole apau, e laa ka lokowai, punawai, pahu wai ; lua wai, <well) a reservoir paha, auwai etc. he wai nae alaila e kahea ma ka inoa o Kaneikawai.

Ke ano o ka wlli ana e hooolniu ana oe ia oe, oiai ka mea make e lewalewa ana mahope o kou tua a piha eliina mana. wa ma ka akau, alaila, e hooniniu ae oe ia oe ma ka hema no elima manawa, alaila, au-mai oe a pae i kula me kou hookuu ole iaia ilalo a hiki i kona oia loa ana.

O kekahi hapa no keia o ka laau i k&paia e ko kakou mau kupuna he laau kahea. He nui

V n 0 hol o na ano Wf ° kc £ laau *ahea 110 na mal tlte ole a'n e olelo ae Mea kakau - Me ke aloha nui v a p*maio kela hanauma iKm. He «kM iio Ita a*u 1 ao ai I ko*u wa « noh< ana I xe u lr nut, Hp kakaikahi ke ola, Ina loihi aku 1 hapalua nora 1a walho ann «oko oke kal ame wal. aoU no e hIM *e hooWa no krta hol me ka nana (Se 1 ka Joihi o kona waiho ana iloko o kal ame ka wai, e hoola aku oe lala. ___ S. D. ZAKAIO NAAHEELUA Waimea, Kaual