Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 38, 31 March 1932 — MA KA HOOMAOPOPO IHO HE MEA WALEA MAOLI NO NA HANA HOOPOINO WALE AKU [ARTICLE]

MA KA HOOMAOPOPO IHO HE MEA WALEA MAOLI NO NA HANA HOOPOINO WALE AKU

(Kaukau ia e Russell Owen no ka nupepa -HONOLULU, Feb. 27.—Oiai hoi ma kekahi manawa wale no i kaahope aku nei aia hoi ua hana ia aku kekahi -:hana limanui maluna o kekahi w&hine haole ame ka ia hoi o kekahi hana pepehikānaka maluna o kekahi kanāka Hawaii i Honoluīu nei, a mamuli wale mai no ia o kekahi mau kuinn i hoomaopopo ole ia ke kulana o ia mau mea o ka hiki ana mai i keia mokuaina o Oahu nei. . A olaī no hoi ua like no hoi me ka mea i ike a kamaaina maoli ia, o ia hoi ma na makahiki i kaahope aku ua hiki loa i kekahi wahinē haole ke hele ma na huina apau o na alanui me ka.loaa ol« aku o kekahi mau hoohalua a hoopoino ia ona ma kona alahele e hele ai e kekahi mea a i ole ia e kekahi mau mea paha e īike hoi me ko keia a kakou e ike nei, ua hele wale na hana hoohalua a komo nnaoli i ka ipuka o kou home ponoi iho, o ka ninau nui ma keia wahi pehea la i h]ki maraT'"keia" mau hana kalaima e like m'e ia a kako.u e ike eei? Nolaila hoi ima ko'u hoomaopopo ana iho me he ala mamuii mai no kekahi o na lawelawe hana a ka oihana makai o keia kulanakauhaie nei na' kumu nui o kēia mau hana kalaln»a i hiki mai ai maluna o na mea i hui aku me na hoopoino weliweli a kakou i ike ai. Mamuli no bof ia o ke komo pu ana aku o kekahi mau hoa o 5a a hoolauna pu me kekahi o na puulu i kamaaina fC 0 lakou kekahi o na poe i kamaaina -waleia i ka hana*! līa. hana kalaima o na ano !ike ole o na manawa i hatft' k'ku. . A ■'& :# H huH ;„A : h■ ? -~.i 'n:" '' ** h - no īlonoinī \ t, *V<- e ai a ],-oro >} n t n kQn& po;*o xbc ke kaukai c!c al" ! -mm Inaa mai o keleahi m&p kokua mal ka aina makua mai p like me ia a e !kē nei ! keia manawa, pehea ka hoi ko kakou ona keena I hoonoho ia aku ai aole anei hiki ia laleou ke lawefawe iho i ka oihana a ka lehulehu i hilina'ī aku ai ia lakou mao lakou ala e loaa ai ka pono i keia kalana ame kulanakauhle. * - Aka nae aole no keia i hiki mamuli wale no o ka hiki ole i na mea i wae ia 'no ia keena aka maniuli mai no ia o ke kau o ko lakou lia i na alakai o ka oihana kaīepa, a ma kekahi hoomaopopo iho no hoi me he ala aia o Hawaii iloko o ko lakou mau pakeke, a no ria poe hoi i hoonoho ia aku ma na keenā he mea pono loa noj lakou kā hoolohe ana i ka lakou mau kauoha, a i ole ia e auamo no lakou i ke koikoi o ka lakou mau hana kuli.Ma ko'u hoomaopopo iho ma kekahi mau pule wale aku nei no i hala ua hana ia kekahi hana no ka pono o Hawaii nei, a oia hoi kekahi o na hana e pono ■ai'ke hana ia i na makahiki aku he lehulehu i kaahope, aka nae, heaha iho la ka mea i ia ai o keia mau hana ia manawa, aole anei e hoike mai ana aia he kumu no ka hana ole ia ana o ia mau hana? Hao ka holo ana o ka bila e pili ana i ka oihana makai ame ka wae ia ana i loio ma ka aoao hoopii no ka pono o ka lehuīehu, ka hooholo ia ana o ka hoopa'i o ka malee ka hoopa'i o na poe e ahewa ia ana no wa hana limanui.

NA'HANA KUPONO OLE iīe pololei maoli no na hana a ka Ahaolelo o ka hooholo ana iho'nei i keia mau kanawai no na poe hā'iha'i kanawai, aka nae, he mea pololei ole hoi ko lakou ae ana aku i kekahī mea mawaho aku o keia mokuaina no ke komo ana, mai e noii i ko kakou kina'una'u e like hoi mē ia a kakpu i ike iho nei. Ma ko'u manao maoli fno he mea pono no na kakou poino 110 e noii iho i ko kakou mau kma una u aole na ha'i e like me ia i hana ia iho nei, a rtie he ala no hoi aole loa o kakou mau kanaka i kupono īiu ka lawelawe ana ia_mau hana no ko kakoupono iho, & e koe iki mai ai 110 hoi ia mau wahi kenikeni no ka iK>no o na poe e noho mai nei me ka nele o keia ohona nele ana. ■ A nolaila hoi ma kekahi mau nana ana iho i na hana e noke ia mai nei i keia manawa me he ala he mau haiiii hoowahawaha kekahi i waena o na poe ia lakou ke kuleana ame ka hoonee ana i na hana no ke apono ana aku i na mea apau e makemake ia ana e hoohana aku, Nolaila au e makemake nei he mea maikai loa ke kaulike ia ana o na pono kaulike i kela ame keia ina paha ia he Kepam, Pake, Haole, Ilawaii a pela wak aku, no ka mea, a ia no iwaena o kekahi o keia mau

Lahui kekahi poe kanaka i hiki loa ia lakou ke iMvela-j wc aku 1 keia mau hana i kuokoa ole ;k- hoi mai na ha-! na mai ana poe i komo mai ia no ka m»ii i ko kakou mau kina'una'u. A eia no hoi kekahi o kakou no ka lilo ana i maupuukahalahala no kakou. HE UKU NO KANA MAU HANA A i kulike ai me ka mea i ike a hoomaopopo ia no na keena i noho hoomalu ia e na Hawaii, aia wale no a loaa aku ka ukii ia aku mawaho ae o kona uku mau mai ke kalana a i ole paha ia ma ke Teritofe aku alaila e hiki ai ia lakou ke hana i kekahi hana no ka pono kaulike oka lehulehu, a i ole ia e hana aku ana no lakou no ka lakou mea i makemake e hana aku no kona pono wale no mamuli mai no ia o na hana kalaiaina, mamuli hoi oka maka'u o komo kekahi mau hoohalahala ike koiiiiti- kuwaciu u ia aoao kalaiaitia.

U kekahi hoi o keia o ia no ka oihana makai, oiai no hui ua lehulehu wale ko kakou nianaua oka hopm.ao-, popo ana i na hana kue kanawai ana makai oka hana ana, aka nae, luah iho lu hana oka hana ia ana no la-i kou ma ko'u hoomaopopujoa iho aole loa he mau hana i hana ia aku maluna o keia mau kanaka o ke aupuni no ka haawi ana aku hoi i mau kumu hoohalike no na poe i komo ole aku m& ia mau hana, aka nae, oka kakou i ike a hoomaopopo ai o ia no ka hoopau ia ana aku o ia kanaka mai kana oihana aku a hole aku la me ka maalahi'me ke kau ole aku o kekahi hoopa'i koikoi maluna ona. A ma ia ano no hoi i hoomapopo maoli ia o na, Hawaii paha kekahi o na Lahui i hiki ole kt maopopo o ko lakou kulana ame ka lakou mau hana, a ma kekalii ano no hoi o lalcou paha kekahi Lahui i kupono loa ole e lilo i mau makai no kekahi mau kulanakauhale mamuli o na kumu he palupalu loa ko lakou mau noonoo a he piha hoi ike aloha no ka nva u lakou e hopu aku ai, oka mea no hoi i ikeahoomaopopo ia ina no ka loaa c na kumu e hiki ai ia lakou ke hookuu aku i na lawehala me ka hoomaopopo ole ia e hana ana no lakou e like me ka mea e hiki ai ia lakou ke hana aku no ka mea i paa mai i ka hopu ia.

*k>teHa he mea maikai ka hoonoho ana aku i'kekahi mau makai o ke ano kuoo ma ka oihana, no ka mea ke pii mau ae nei na hana kaiaima o kcia kulanakauhale i na manawa apau, a pehea hoi e pau ai keia mau hana o ia kekahi o na ninau ano pohihihi loa ia kakou ke noonoo- O ka ? u hoi i manao ai ina e hana hou ia kekahi mau hoololiloii hou iloko o ke keena o na makai am,e kpna mau hoa e loaa iki ai paha ka maha o k,eia mau hana kaiaima a i ole e oi loa aku ana he mea hiki ia ia kakou ke olelo ae, A oiai hoi no kekahi mau makahiki i kaahope aku ua ike a ua maopopo no hoi ia kakou he hookahi wale no Makai Nui i koho ia e ka lehulehu no ka noho ana ma ia .hookahi v/ale ap ke kunak-a i pau ue ialtulana I hoao aku e h'oukaawale. aku i na hana kalai■•na e like me ka hiki iaia mao kahu man kauoha i waiho aku ai i kona mau hoa paahana o ia keena, a o ia no hoi kona lavse ana iriai ike kulana o na lawelawe hana ana a ka oihana makai o Nu loka, a heaha ka mea i ike ia aole loa oia i loihi aku ma ia kulana heaha iho la jioi na kumu? Oia kekahi o na mea nana i hoopahaohao loa mai i kou noohoo ma ia mea kai no hoi oka mea e hana ana. i ka pono kaulike o na mea apau o ia ka mea e hoomau ia aku ai ma ia kulana, aka nae, oka manao o, keia ame keia mea aole loa i kuikahi like pela iho la i hiki mai ai keia mau hoopilikia ana ia kakou apau loa ame ka mea hookahi wale no. A eia hou mai kona manawa i pau aku ai mai ka oihana mai heaha ka mea e tke ia nei ua papalua hou iho na hana kaiaima ia Honolulu nei, na hana kuai waiona, na hana pelapela, na hana powa, na hana limanui, na ulia o na kaa otomobile, a pela wale aku, nolaila o keia ka manawa he mea pono e hana ia kekahi hana no ka ymm> o na-mea apau o keia kulanakauhale mamuli oka hele ana aku o na hana kaiaima i ka nui a hiki ole hoi i na wahi makai oka oihana makai o kakou ke hoolawa aku i ka ikaika i loaa ia lakou.

Ha hoololilou Oiai hoi i kekahi mau makahiki 1 kaahope aku he lehulehu wale na poe i paa ae i ka hopu ia no ka hana limanui aku j na kaikamahine opiopio, oka hapa nui nae o na kaikamahine i hoopoino ia o ia no na kaikamahine Kepani, Pake ame na Hawaii, a aia ; hoi ma kahi o 284 poe i paa i ka hopu ia no keia kalaima mai ka makahiki 1925 mai a ka makahiki 1929, mai keia poe mai hopu ia he hookahi "haneri o lakou i aheiva ia a hoopaa ia ika haJepaahab. Aka naeaole loa he hookahi vvahine haole i hoopoino ia o loko o keia huina, a mai ia manawa mai no hoi i hoomaka mai ai na wahine e hoololiloli i'k» lakou mau kulaiia oka nohona b na home ame ko lakou kaahele ana ma ka lakou mail wahi apau e I makemake ai ho ka hele ana, o ia hoi ko lakou hooka- ! kanalua no ka loaa ia lakou oka lanakilia elike aku me ko ka manawa i kaahope akuKA HOOMAKA ANA MAI O NA HANA PONO QLE Oka hapa nui o na hana lima nui i hana ia maluna o na wahine na na puulu wale no i hana ia mau hana a o kekahi no hoi keia o na kalaima i hana nui loa ia ma ka aina makua, A mamuli hoi ona hui ona wahine o keia kualanakauhale i hoea mai ai ko Poo MakaL'o Kaleponi August Vollmer, no ka mm ana i na kuhui o keia mau hana i hana ia i kekahi man makahiki alqu nei no i kaahope aku, ' 4 <A Keia Fulc ae) ; ■: - 1 .