Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 47, 2 June 1932 — MA KE KAUOHA [ARTICLE]
MA KE KAUOHA
KANAWAI 40^ (B. S. Helu 3) HE KANAWA' " l'O " F AV A ANA N"0 KA AUHAU ANA I KA AI } AA MALOKO O KE TERITORE O H AII A Ē HOOPAU ANA I KEKAHI MAI PAT Kī O KA MOKUNA 102 O NA KANAWAI HOf f ONOPONO HOU IA O HAWAII 1925E Hooholoia e k* Ahaelelo o ke Teritore o Haw&ih NA MANAO LAULA PAUKU 1, Na wrhewr-he ana Ma na wahi e hoohanaia ai maloko neī " keia Kanawal, e loaa no na manao mahope a<* jki, n,a ke ano pili pakahi i na huaolelo ame na hoakaka V ulil< e mahope a- nei: 1. "Mea" e loaa no ka manao' i hoakakaia maloko o ka Pauku 16 o na Kanawai Hoopon-.pono Hou., ia o Hawaii 1925; - 2. "Puuku" oka manao ka puuku' oke Teritore; 3. "Lunahooia" o ka manai>.ka luiiahooia o ke Terilore; 4. "Kalana" o ka manao a e l.omo i»u ana kela ame N-ia kalana pakahi o ke Tfcritor«- ame kulanakauha!e a kalana o -Honolulu; 5; "Waiwai" a i ol.e, "waiwai paa" paha, oka nu-iuiio a <* ko;no pu ana ka aina earni msa p•. air.»- i ō /;ā rrea"i jkukulutar nk~ palālK? na hanah-u 1 V;;kuīu:& maiuna. a i ole i hoopiliiia paha is mea, e waiho ana rnav-'aho, I kekahi mau oo meakanu e uiu ana. PAUKU 2. Na mahele ohi auliau. No k/i hana ohi auhau, ua meheleia k<' Terilon.t iloko o eha mau mahele, e hoike ana: 1. Ke kujanakauhale a kalana o Honolulu, e kapuia ai ka mahele ekahi; 2. Na kalana o Maui ame Kalawao, e kapaia ai ka mahele elua; 3. Ke kalana o Hawaii, e kapaia ai ka mahele ekolu; ■ 4. Ke kalana o Kauai, e kapaia ai ka mahele eha. PAUKU 3. Aole e lilo na kulike ole i mea e mana ole ai na ohi auhau ana. a pela aku- Aole kekahi helu ana, a i ole pili..paha i ka helu ana. a i ole ka ohi ana paha i na auhau, malalo o keia Kanawai i mea ku ole. i ke kanawai. a i ole. ma?ia o!e paha no ia helu ana_, kau ana, a i ole, ohi aua mai paha, mamulij o ke kulike ole, aole hoi. tio aole i pau ponoj Ja mea maloko iho o ka manawa i koiia mai ai e kej kanawai.
PAHK.tJ 4. Na moolelo auhau ma ke ano olelo-! ike, E lilo na pap«moft helu auka, a i o|ē āUhau paha, a i ole, na papaii?oa paha. na buk& auhau ame na kope o ia mea, ame na auhau kaaole, e hoikeike ana i na auhau i uku. ole ia, i heluia e ku-e ana i kekahi mea a i ole waiwal paha, i hooia oiaio no ka heluia ana o ka waiwai, a i ole, o ka mea paha i heluia, ka huina o ka auhau i hiki mai i ka wa e uku ai, a i uku ole.ia, me ka auhau kaaole e ukuia akU āi, a ua hookoia na koi ana mai apau a ke kana%vai, e pili ana i ka helu aM i ka auhau, me ke kau ana i na auhau, PAUKŪ 5, Na bons ame na V ! *>h*kl. ® • !!ha» i auhau. kela keia liope komisina auhau pakahi, kela luna helu auhau, ame helu pakahi. kela ame keia luna ohi auhau ame kokua luna ohi auhau pakahi, mamua o kt komo ana ma kana mau hana f a maloko iho o umikumamahma ia. mahope aku o kona hookohuia ana. L!i aka - Um ° a l kekahi hoohikl imua o kekahi mea i no1?° 1 ! ?? e , * na ' na hoohiki, « lawelawe no ou me ka pololei loa. ka hoopmio ame ka hooelike nwkam*t \ ho °! 10 1 n *'h»n» o kana oihana, keia MkAl llw mia - a c haawi kela ame i lak ™ bona - »a ka huina i kuhikuhiia "Skahf E lawfli niahope ae nei no kana oihana ialo " i ku'ili m e ' a n ° mau bona nei a P au ma " ke k'anawa? n w. >' * m " ke ano « hoakakaia ai e i n ° ke * u bo » a a »" i na iuua oihana aupuni ana o ka ao-pe maluna o kela ame-keia bona r>«ka>n* k«%ope h ?»i! " Ui ho °huiia k rkuk o uTuia P n^ke aiho a /a°aku ** ke " no he hui ku-ho-pe, ka puuku bo " a amc Ha hoohlki apau ;me
_E_haawi.no na luna oihana 1 oleloia i b&|pa elike me iaj olelo mua ia ae nui, ma na huina pakahi'mahope ae nei, e hoike ana: Komiama auhau Na hope komisina auhau, pakaM., 5 000.00 Na lunahelu. pakahi 6»000.00 Na kokua lunahelu. pakahi 4,000 00 Na luna ohi auhau, pakahi Na.kokua luna ohi auhau, paka^^'^o,ooo.oo PAUKU 6. Kupono na luna e hookohuia ma ke ano i mau luna ohi asl|i>i r * a e ku-e ana ma kekahi ano; ka bona ma ia E kupono ka po« e hookohuia aku ana i na oiMKa, a ] ole. i na kul_ana_ paha, maloko o ka buro, npJHL|Lelu ana £ ka waiwai, e hookohuia i na oihana ā j na kulana maloko o ka burn no ka ohi j na auhau, a e ku-<- ana ma kt-kuhi ano. E kekahi mea 1 hookohuia pela i oi aku mamua o oihana, a i jiuhu, i h<»<'kahi bona no Im a eiua, o iu m.*i kekahi }.*ui/ia kiekie W i ao kekulii - f:t olhaīj;i. ;< i kulana paha i pa&ML^ l'Al'Ki; 7 K?i uku ona lunahelu a3Efte ohi auhau. L i'»aa n<> i kf korniftin;j ohi auhau, n&k&kua luna ohi uuhau, aine ko lakou mau kokua, ka elike me ia e kauia ai, a i ole, ma ke ano paha. ai e ke kanawai. jt. PAUKU %. Na hope, na maJi% S hana. E hookauia aku no ka hope o kekaht.^eSajna auhau, i ka hope komislna auhau, ka lunahelu, ka 3una ohi auhau, a i 'ole koku%,'|itfia ohi auhau paha, me na mana hke, a e kaa hana like | ame na koi ana mai elike me ia i a e lawelawe aku, a e hoopau pono i kekahi mau Jiana pili ka-; nawai, i hoomakaia e kona mua, a luna ohi j auhau, a i ole kokua luna ohi e ohi mai j i na auhau'apau i uku oie ia; koe 6tjk& aie a ka j luhu olhawa hope i hoikeia no ka mai. e hoo- [ maopopoia, a o na auhau e ukuia maf aya r e pahola j wale aku no ia i na auhau i ohi ole apau ! e komo mai ana Hoko o ko lakou mau flfia ke ano! 0 ia mau luna oihana ma ka aku paha o ke komo ana ma ka lakou rna^j||||^ PAUKU 9. Na a pela j aku, o na luna oihana i make; na aku ; no_ na luna hooko kauoha, na 1 unahoop/piippono waiwai, j a i oie ia mau hope pilikino palia o kekahi luna oihana 1 make, i hoikeia maloko o ka pau&u mamua ae nei, ame ka poe.apau iloko o ko lakou mau Hma, e komo mai ai kekahi mau papainoa auh.au, a i ole mau moolelo p_aha 4 na pepa, na palapala, a i ,010 na buke paha, a i ole na auhau paha, ia mea i ke komisina auhau, | a j oIe } i ; kona hope pnha, akena a.i ole kokua paha, a: 0 kekah) hoole ana mai, a i ole maoli paha e hana pela e lilo no ia i hewa. mfeamīna r PAUKU 10. _ Lawelawe aaa i E loaa no ka mana i kela ame keia pakahi ij h<>ikela maloko o ka Pauku 8 o P {«.wplawp Ina hoohiki apau, a i ole, mau h. ia ana paha, i koiia j ai e .laweia. a > v\e t> vv> - -■ īi&ha m&\p,\o\ 'o keia Kanawai, ina ka mea * ~wi % i hana e hoea rnai u«a maioko iho o ka palena o ua hanaii h ia luna oihana. ' I PAUKU 11. E kokua aku ka makai ina luna oihana helu a i ole ohi auhau paha. E koi ftku no ke komiaina auhau, a i ole kekahi hope koiaisin& auhau, paha, lunahelu, hppe lunahelu, luna ohi auhau, a i ole | hope luna ohi auhau paha, i ka manawa e ku-eia maī ai, a i ole e ake'ake'aia mai ai paha ma ka hooko ana 1 kona kulana oihana, i kekahi makai. a i ole luna oihana e ae paha o ka oihana makai, e kokUa mai iaia ma ka hōoko apa aku i kana mau hana„ a ina e hoOle mai ana kekahi o_ia iuna oihana, i ka haawi,a:na mai ia kokua, e manaoia no, ua pili ka hewa mikamina iaia. PAUKU 12. Hoohemahema ika hana, a pela aku, mikamina. Oke komisina auhau, a i ole, kekahi hope komiMna auhau paha, lunahelu, a i ole kokua lu-' nahelu paha, ka puuku, a i ole klekahi luna ohi auhau! paha. a i ole kokua luna ohi auhau paha, a i ole kekahi, mafeai paha, maluna ona i hookauia aku &i ti& malalo o na manao o keia Kanawai, e" hoopalaleha maoli ana, a ! ole, e hoole ana paha, a i ole, e hoohema-' hema ana paha i ka hooko ana me ka poloiei, i kekahi j hana a i ole, mau hana paha, i koiia mai ai oia, e na manao o keia Kanawai, e manaoia no, ua pili ka hewa mikamwu iaia.■ »■ : .
_ PAtiKtl lā, Na hoike hoopUHipuni, a pela aku, fiiiftaimh& 4 0 ikek&hi mea e hana ma6ti ana me ka maopopo loa, a liaāwi ākli I kekahl hoike hoopunipuni o_ka waiwai, a i ole, hana paha 1 kēkahl pjane hoopunipuni, e pili ana i kona wafwai, a i ole, lea paha malalo o kona malu, a i ole hoomalii ana paha, no ka alo i ka helu waiwai o ia mea, a i ole, ma kekahi wahahee paha, hoohemahema maoii, apiiīīi, hana, a i ole M pak& I hoohanaia a i ole, i lawelaweia paha, e alo ae a i ole, hoao paha e ftlu Ikā heluia mai o kona waiwai, a i ole, o ka waiwai paha, i mai ai oia e hana i kekahi hoakaka, papainoa a i ol<j, holke paha no ka heīu aīihau ana, e manaoia no, ua IpHi i ka hewa mikahiina, . , ; ► |- O PAUKU 14, Ke kokua ana, a mikamina. Oka poe apau e kokua maoli aku anlC hoeueu a i ole komo pu aku paha ma kekahi |mb me kekahi mea e hooko i kekahi hana i he pikamina ma kela Kanaw;\i, e manao pu ia no, ua', pili i ka hewa mikamina. j "
PAUKU 15. Ka hoopa'i. O m'ea e ahowaia ana no kol<ahi niikumina. ,0 manao o keia Kanawai, e hoopa'iia ma kekaM hdopa*i dala. aole e 01 aku mamua o ka elimn hanort dala, a i ole, (inā he kanaka maoli) ma ka hoopaahaola maloko o ka halepaahao kalana, no ka manawa i ol ole akn i ka hoekahi makahiki. a i ole ma ia mau m«a v pMfft a elua, ma ka hoopa'i dala ame ka } PAUKU 16. Na lunakanawai aj>janafk a mana hookolokolo maluna o na howa mikanu'n'a aieiia hoopii no ka ohi aua i ua auhau. Koe elike r» ia i hoakaka pono ia ai nm kekahi ano e ue. e ikeia ai. e loaa no ka mana [hookolokolo, JliiaVanawai apana lēhulehu nialoko o ke Teri«fH. je. h|okolokolo
a e hooholo i na hewa mikamina apau, e ala mai ana malalo o keia Kanawai, ame na hoopii apau, nfi ke ku-eia ana o kekahi o na manao o keia Kanawa|l » e kau i kekahi o na hoopa'i i kuhikuhiia muloko a e loaa no hoi ka mana hookolokolo. e hooholo ai ma na hoopji kivila apau, na hoopil hana pili kanawai. no ka ohi ana mai, ame aku no ka ohi ana ame ka ukuia o na auhau_ heluia malalo olaila, ame na hoopii apaul, a i olelo hooholo paha i loaa mai na hoopii auhau na hana pili kanawai, me ka nana ole i ka huina KA HELU ANA I NA AUHAU =. PAUKU 17. Ke komisina auhau ;ka liOQijpJjJl ana ame ka hoopau ana- Ma keia ke hookumuia he kulana oihana. komisina auhau no ke kuhikuhiia ai maloko nei, mahope ae nei maloko iijpm Kaeawai, m& ke ano ke "komisina". Oka huaolel# ' f komk^na ,, a 1 ole. "komiaina auhau" }>aha, ma kahi e hoohana ai i keia wa, a ma keiu aku maloko o kekahi kanawai auhau o ke Teritore r ,e naoia a 6 komo pu ana ke komisina i hookohuia lo ri ki'ia Kanawai ; ke ole e kuhikuhi nmakaka nianao, *ma kekahi ano e ae. E hookohu no aina a e hoopau i ke komisina auhau, ma ke ano 130.t-, kakaia e ka Pauku 80 o ke Kanawai Kumu , PAUKU 18> Na mana ame na hana ake na. E iilo n 0 i hana na ke komiaina, a e loaa mana, mawaho ae o kekahi mau hana okoa aku-nme.l na mana, 1 kuhikuhiia, a i.ole i haawiia paha ma Kanawai: . 1. Ē h§lu, i kulike ai me ke i cft,¥waiwai paa apau,»no ka auhau, a e hana i kekahtjhmau helu waiwai e ae, i koiia mai ai e ke kanawai e toīakeia; . v^V'' 2. Ē kuhikuhi ina pa'ihakahaka, e ia malok?o, a i ole, e pili ana paha me ia helu ana, e komo pu ana na paMhakahaka, e ai, ma ka hana ana i na hoike, e ka poe nkn a i ole f< ma]oko paha o kekahi mau hana pili kaij,#|gai 6« ae, ī pili me ia helu waiwai ana, a e hoololi i%„jtt&a £ kela ame keia manawa, elike me ia ana i ike al iia Ifupono; ' 3. E nana a e huli ina ona luna oihana au P u «i ji|uiu me ke kaki oie, e nana i. na buke ame na pepa o ka moohelu o kekahi mea, e koi aku i ua mea nei, e hōea mai ona, a e ninaninau i ua inea la, m&lalo o ka hoohiki, a ma kekahi ano e ae paha, no ke kokiia aha aku laia, i wahi e loaa mai ai na hoakaka apau, e hiki ai ma kekahi ano ke kokua mai iaia, i wahi ē lpaa aku ai ka tyaKvāiio o kekahi waiwai paa, ku I ka āiihahia, & i oie, iiia ka hooholo ana paha, ina ua ku a i ole kti ole ua waiw&i nei i ka auhauia; 4- E nana no ka hookoia o»a hoopa'i i. ka wa .e kuhikuhiia ai e kekahi kanawai auhau a i ole loaa aupuni paha o ke Teritore > (o ka hoopo.no poso ana o ia mea aia maloko iho o ka palena q na hana.ia ke komi-i $ma) no ka hookuli, a i ole j[io kepale ana paha i kona mam tmtn«o; T ire hoo-! pii, e ku-e ana i ka poe, ā f ole, hui paha i hoohuiia, e ku-e ana i kekahi kanawai; ma ka hooko an«t i keiai mau mana ame na hana, e hiki no iaia heie aku imua ; 0 ka loio kuhina, a i ole kekahi paha o kona mau hope,! e komo pu ana na loio kalana, a i ole na loio aupunipaha, o ka lakou hana, o ia no ke kokua ana mai, ma ka hookomo ana, ame ka lawelawe ana i na haiia pili kanawai apau, a i ole na hoopii paha, no na hoopa'i ame na hoopa'i i haaleleia, na aie ame na hoopa'i, no ke ku-eia o na kanawai o ke Teritore> ma ka mea e pili ana i ka helu waiwai ame ka auhau ana i ka waiwai; , E wehewehe i na kanawai auhau ame .loaa aupuni o ke Tefitore, o ka hooponopono ana o ia n*ea, aia-maloko iho o ka paiena o na hana a ke komi&ioa, 1 ka manawa e noiia aku ai e kekahi luna oihana, e hana ana malalo o ia mau kanawai, a i ole, e kekahi mea paha i kuleana; ; . ' 6, E hana i na rula ame na kanawai elike me ift asa 1 ike ai i ke kupono, no ka hooko pono ana 1 na haiiā, i kukuluia ai kona kulana oihana, a e hooponopono ina hana- apau o ka iaweiaw 7 e ana e, a-l ,ole imua paha o kona keena; r - 7. E hoike aku ike kiaaina i kela ame keia makahiki a ma na manawa e ae, a ma ke ano elike me ia ā ke kiaaina e koi mai ai, e pili ana i kana mau hana ame na lawelawe aha. jame ka hooponopono' ana i kana oihana, ame na hana e ae, e pili ana i ke kau ana I Tca auhau, elike me ia ana i manao ai rio ka pono l&u--la. - 8. E waiho aku ike kiaaina ina hoololi na hoololiloli a i'ole, mau hoano-e ana paha i na }canaw f ai, elike me ia e ikeia ana ke kupono, a i ok ua kupono paha, no ka hoopau ana ae i ke kaulike ole a i ole i ke paewaewa paha ma ka auhau ana, a i ole, na ka hoomaalahi ana paha i ka helu ana i ka waiwai, no auhau ana, a i ole, kekahi helu waiwai e ae paha uo .aa auhau; ■ - 9. E hookohu a e hoox>au ma kona manao iho iha hope komisina, e ana ke kupono, a hookahi lunahelu no kela ame keia mahele pakahi o ke (ka mea nana e malama i na keena oihana, ma na wahi maloko o kona mahele, elike me ia a ke komiswa e kuhikuhi -mai ai) ame na kokua lunahe|u ame im kokua e ae, elike me ia a ke komisina i manae ai, u,o ]$;& lawelawe kupono lōa ia ame ka holopono, o na hana o ka helu ana i na waiwai no ka auhau; koe nae e loaa ao i na hope, na lunahelu ame na kokua, na mana apāu o ke komisina, ma ka mea e pili ana i na hana maloko iho o ka palena o ka lakou mau hana; a e manaoia ua leaa wo ka mana i ke kotnfeina, koe nae ma kaM e alako *ku ai ia kukulu ana i ka lapuwale. a i ole, i ka pohihihi paha, e hana a i ole, e lawelawe paha i kekahi hana. a oihana paha. a kekahi o kona maa hope aku. ! hoamanaia ai. a i o!e. 1 koiia mai ai paha e hana a i ole e lawelawe paha e keia Kanawai, a o kekahi o ia hana i laweia ae e ke komisina, e pani aku i;\ i ka hana maluna olaila a ia mau hope;
10. Ē lawelawe Ina h&na n ae, elike ftie ia e koiia mai ai e ke kanawai, - PAUKU 19. Na lunahelu ame na kokuā, ina mana i ame na hana. E 01 aku no ke ko'iko'i maluna o kela i atti€ keia lunahelu pakahi, ro ka helū pololei a piha po- ■ - ao ia oka waiwai, no ka auhauia maloko o kona mahele, maloko o ka noho hooponopono ana ame ka hooihalu ana ft ke komisina auhau. Ē loaa no i kela ame keia kokua lu»&helu, mainko iho 4 a no ka apana a i ole mau āpana , paha, i hooknhuia mai ai oia, na mana ame na kuleana apau. a e hana, a.e lawelawe j na hana apau a V:i luuahelu, a e kaa malalo o na hoopaa like ame na hooP&'i i kaa ai ka lunahelu malalo olaila. ~ ™~TAUKī? 20. Na ke komislna e hoolakō Ina pa'iha*kahuJ<;», E hoolako no ke komiaina ina lunahelu! ame ria kokua luna'helu i na buke apau, na jia'ihaka-! hak;a» na pepa kakau, ame na lako e ay, i kupono no ka! lawelawe ana i ka lakou mau oihana ame na hana pa- 1 | ! ' ' PAUKU 21. Ka auhau waiwal paa. Koe elike me ia i hookuuia ai, a i ole, i auhauia ai paha ma kekahi &bq e ae, e kaa no na waiwai paa apau maioko o kela ame keia mahele auhau pakahi, māloko o ke Terietore, i kela ame keia makahiki pakahi, maīalo o kekahi < aahau. nona ke.ana elike me ia e hooholoia' ai ma ke ano i hoakakaia ai roalok& o keia pauku, maluua o kona waiwaiio maikai a kupono, i hooholoia ma ke ano i hoakakaia ai maloko o keia pauku, maluna o kona waiwaiio maikai a kupono, i hooholoia ma" ke ano ' i hoakakaia ai e ke kana'wai. E waiho aku no ka papa o na lunakial o kela ame keia kalana pakahi. i ka puuku' ma, a i ole mamua ae paha o Maraki 3L o kela ame keia makahiki pakahi. i kokahi bi!a haawina e hoike ana i ha loaa i kohokohoia, ame na hoolilo i kohokohoia o ia kalana iloko a n o ua makahiki nei, ma ke ano paa loā ma 1 ke'ano mahope ae nei: ——- —KAtANA o z BILA HAAWINA NO KA MAKAHIKI ALEMANAKA , • . KOLAMU J KOLAMUII KOLAMUin , Na Huina e Hoo- Na huina i itamulaweia ai mai, a ia e imiia aku āi i ole i hiki paha e mai ka auh a u Na Hooiilo i Ko- loaa no, na itamu waiwai mai hokohoia pakahi !' itamu Heiu <1) Na bona Teritore i hoopukaia n o na hana kalana (ukupanee malutta o na bona manawa, a- ! kaupapaia, ka waihona hoemi aie no na hona manawa, ame ke kumupaa o na bona kaupapaia apau , e oo ana ma ka makahiki e ukali aku ana) ua hooliloia na » loaa o ia mea, a e hooliloia aku ""»na paha no na hana mawaho ae o ; na hana alanui ■ (2) Na bona Teritore i » pukaia no ■ # 1 na hana kalana (ka ukupanee maluna o na bona manawa r ame kaupapaia, ka «" a* hona ho- . emi aie no' na bona ma- : nawa ame ke kumupaa o na hona k a upapaia, < e oo ana i ka * makahiki e ukali aku ana) ua hooliloia na loaa 0 ia mea, a i T ole e hoolilo- n a auhau ia aku ana mea ho-a-paha no na ahi hehee, hana alanui a pela aku (3) Na hona kaiana laula (na ukupan e e m a. - luna o n a bona nu\na-
wa papaia, ka waihona hoemi st#,-uo na bo»ft j^a* nawa 'ime' kumw|?4« o na bott«'tnanawa ftpau eooniilka . makahikf a ukali aku an&), 4iithooliloia m loaa oia m«&, I ole e loia aktt #na paha, no na ~~ ■ , . hana e ae mawaliol o naha&a&lu- Na loaa wai niii a pela aku —i- -*«■ . . -. <4) Na Uona kalana ; l«u)a (na ukupanee malur;a » ilft k)Da mana??C me paaOilO^na k-«spjroa-ia ■ anaYs#*|nakahiki e dkali aka &fca}., ua hooftJoia na loaa 6 ia mea, a"f ole . e lioolAoia akuanapa- ■■ naalanoi" ; (5) Wa i ih'.o.-n a «, kuia kftofcoa ............... (6) Limahan'a o ke Terftoire o (8) Na H&m u e ae ■ - - . • - e ke kanawai ....... .... — : (9) Na h#nabou paamjau (16) Na hoolilo ē nee a3a,.... r . (īi) NA iiumA KEKAHI MAU hOAA KALANA E AE I KOHOIA AME NA HOOLILO
No ka- itarau (1) malalo o ke kolamu 1, e helu 110 ka puuku ma, a i ole, mamua ae paha o lanuari 31 o keIa am'e keia makahiki pakahi, a waiho aku i ka papa o na lunakiai o kela ame keia kalana pakahi, i na huina e ukuia aku ai a I ole, e paaia af paha e ke Teritore, no ia kalana, no keha makahiki alemanaka, no ka halawai ana aku me ka ukupanee i kakiia, no na bona manawa ame kaupapaia, na kaki waihona hoemi aie no na bona manawa, me ke kiimupaa no na bona kaupapaia apau, e ©o ana i ka mālkahiki alemanāka e ukali aku ana, ua hoopukafa ua mau bona nei e ke Teritore, no na hana kalana, a ua hooliloia, a i ole e hooliloia aku ana paha na loaa o ia mea, no na hana mawaho ae o na haha alanui. * No ka itamu (2) malalo o ke kolamu 1. e helu *no ka puuku ma, a i ole mamua ae paha o īanuari 31 o kela ame ke}a m&jkahiki pakahi, a waiho āku i ka papa o na lunakiai o kela ame keia kalana pakahi, i kekahi hoonohonoho ana i na huina e ukuia aku ai i, a i ole, e paaia ai paha ē ke Teritore, no ia kalana no kela makahiki alemanaka, no ka halawai ana aku me ka ukupanee i kakiia no na bona manawa ame kaupapaia, na kaki waihona hoemi aie no na bona manawa, ame ke kumupaa no na bona kaupapaia apau e oo ana i ka makahiki alemana&a e ukali aku ana, o ua bona nei, ua hoopukaiā e ke *jTeritore no na hana kalana, a ua hooliloia, a i ole e hooliloia aku ana paha na lioaa o ia mea no na hāna alanui. No ka itas«u (3) malalo o ke kolamu 1, e hel« po ka papa o na lunakiai o kela ame keia kalana pakahi. i na huina.e ukuia ai e ua kalana nei, no ia makahiki alemanaka, no ka halawai ana aku me na kaki ukupanee, no nsVbona manawa ame kaupapaia, na kaki waihona hoemi no na bona manawa, ame ke kumupa no na bon& knupapaia apan. e oo ana i ka makahiki alemanaka ukali aku ana. ua hoopukaia ia m&u bona e ia a ua hooliloia aku. a i ole e hooliloia aku Ana pAhTa na loaa o ia mea, no na hana e ae mawaho o'na alaiiui. No k$ itar»i (4) malalo o ke kolamu 1, e helu rio ka papja o m.hmakiai o ame keia kalana pakahi, i na 'huin» ē ukuia aku ai e ua kalana nei, no ia makahiki ialem&iaka, no ka halawai ana aku me na kaki ukupane«f»o na bona manawa ame kaupapaia, na kalfflfe-aihoia hoemi aie no r>n hona mnnaws, sme kc udu iipuu, c oo «. Ka
makahiki aleman&ka e ukali aku ana, ua hoopukaia !* mau bona e ia kalana, a ua hooliloia aku, a i ote e hooliloia aku ana paha na loaa Q ia mea, no na hana alam*!No ka. itamu (5) maialo o ke kolamu I, o ka hul- - na. Tio ia kal&na, oiano ka huina oka bila haawina o ka waihona kula kaokoa no la kalana no ia m&kahiki alemanaka. No ka itamu (6) malalo o ke kolamu.3, e helu no ka papa o na lunakiai o kela ame keia kalāna pakahi, i na huina e ukuia aku ai, a i ole e koiia mai ai paha e hookaawaleia, a i ole, e kokuaia aku paha, e ia kalana, no ia makahiki alemai:aka i, a i ole.. no ka lehulehu, a i ole na hale paha o ka lehulehu, e laa na halema'i, ua kuhikuhi maopopo ia mai ia mau uku ana, na hookaaw&le ana, a i ole, kokua ana paha a ia kalana e ke kanawai. Maloko o ka itamu (7) malalo o ke kolamu 1, e - -hookomo pu ka papa o na lunakiai o kela ame keia l»lana pakahi, i Jca huina i kohoia e ka papa o ns, kahuwaiwai o ka.Loina Hoomaha o na Umahapa <*> ke Teritore o Hawaii, i kuikt» ai me ke Kanawai 251 o na Kānawai Ahaolelo o Hawaii 1927, elike me ia i hoololiia ai, no ka ukuia mai ua kalana nei mai, no ia makaJhiki alemanaka, mamuli o na Hmahana o ia kalana, he mau lala no ka Lioina Hoomaha o na Limahana, e waihoia aku ia koho ana i ua papa nei o na lunakiai, e na kahuwaiwai i oleloia ma, a i ple mamua ae paha o Tanuari 31, o ia makahiki alemanaka. Maloko o .ka itamu (8) -malalo o ke kolamu 1, e' hookomo pu ia kekahi huina paku'i, a mau huina paha i kuhikuhiia, a i ole, i koiia mai ai paha e kekahi kanawai kaokoa, a i ole mau kanawai paha o ka ahaolelo, e pili ana i ke kalana, a e hiki ole ai ke hookomo pu ia maloko o kekahi itamu ē ae malalo o ke kokmu t. Maloko o ka itamu (9) malalo o ke kolamu 1, ie hookomo pu ia r(a itamu apau no na hanahou paamau no ke kalana, e komo pu ana Iwaena o na ftamu e ae, na hoopalahalahā ana ame na hoihoi hou ana i ka oihana wai, a i ole sua paha. i hoakaka ole ia ma kekahi ano e ae; ka hana ana i ke alanui hou ka puna ka- ,, meki Portland i wiliia, ka asplialt 3 wiliia, ke ili liilīi i uhia, a i ole, maluna paha o ke kahua puna kamekī Portland i wiliia, e komo pu ana ka lilo o ka aina hōu, o na okLnunui, ā i ole nft hpopiha paha maloko o ke kahua, a'na wahi hookahe wai paamau o ka wa ino, o na uwapo hou o ke ~ano paāiiiāu kūllke, ame na hoolilo enekinia a nana kupono ana paha, no ia mea, (koe nae, ma na mea pili ina kalana t> Hawaii, Maui ame Kauai, ua hiki no ke lawelaweia ka hana alanui, ma kahi o ka hana hou ana, ka uhi ana me kre ili liilii, a i ole, aila ana paha, malokb nei, malalo nei, ae o ka hana alanui kameki i wiliia); na hale hou, e komo pu ana na paku'i, na lako hoomakaukau ame na kahua no ia mea ; na paka, ame na hanahou paamau e ae; koe nae, aole e hookomo pu ia maloko o keia itamu, kekahi mau huina no ka uku ana i kekahi mau kaki no ka uk:upanee, ka waihojna hoemi aie a i ole, ke kumupaa pa-7 45 ha maluna o kekjahi mau hona, f hoopukaia no na haaa* kalana,. me ka ,%na ole i kekahi mau bona, i hoopu- . knin bp na hasā kalana, me ka nana ole i kekahi k&naa' _ ' \_V"?V^ Maloko o kj'a itimu (10) malalo o ke e hookomo pu ia na hooli!o āme ka ana oke kalana, e Komo J»u an|owWna o MIKP"' a ae,.na hoolilo p kālioohānā ansfrtiiPlreena. o iā'^Klp' * lana, kekahi i ofe,"na o ka hana ana ame ka hoōlako afiVl ffQoms sua amelki'' pauma ana, elike me |a e hod^anaia^fi i £;'a i ole, i hoo?*** palahalahaia aku ai paha, ka maīaMl^na 1 ! ke ame ka hoomaemae ana, aiile pffts3a ae e nee ana, ka hoohana ania a i oIcTWa Ike ano laoTa" 1 paha- ' 1 • -- - mm» Malalo o ke kolamu II e''hookomo%u ia ma ke- * kahi aoao mai o kekahi itamu malāīo kolamu 1, kekahi mau huina e koiia mai ai, a i ot%f i hoamanala paha eke kanawai, ( no ka hoolawaia manaila mai, a 1 ole, no ke pale ana ae paha e fca-e anāTnā hoonohonoho ana i ke ana auhau no ia mākahiki ātemar.aka, no ia itamu e pili ana i'na loaa, a i_ōle na walhona eaē paha i hiki ke loaa, a i ole i no kā hHel ke loaa iloko o ia makahiki, a ua hiki ke hoopiliia mamuli o ia itamu malalo o ke kolamu I. Malalo o ke kolamu IH e hookomo pu ia, ma kekahi aoao mai o kela ame keia itamu pakahi e ke kolamu 11 kekahi huahelu i kulike aku me kā huina (ina . '«.e mea kekahi o ia ano) e koe ana mahope iho o lea' hoolaweia ana o.ka huina i komo pu malalo o kē kolamu" itamu, mai ka l?uina māi i hookomo pu ia malālo 0 ke kolam.u o ua itarriu nei. Malalo o ke poo "kekahi mau loaa e ae i kohoia ame na hoolilo" e hookomo pu ia na koho ana no na loaa o. kela ame keia ano, ame na hōolilo i kōhoia mailaila mai i komo pu ole h.aloko ō ka itamu (1) ahiki i ka (11) i hui pu ia, o ia bila haawina, ame kek&hi mau mea e ae, e hoike ana i ke kulanā pili dala o ke kalana. E aponoia ka bila haawina i pela, ma kekahi olelo hooholo a ka papa o na lunakiai e apono ai, ma ke ano i hoakakaia ai e ke kanawai, e pili ana i na olelo hooholo e komohia ai ka hoolilo ana īke dala oka lehulehu. Ina i waiho hikiwaweia aku ua bila haawinia nei mamuā ae o Maraki 51, ua hikl no ke hoololiia ia mea. i'kela ame keia manawa ma ka oielo hooholo i aponoia ma īa ano hookahl, a wafho aku me ka puuku ma, a i ole mamua ae paha o ka la 1 oleloia, : ; E hooholo no ka puuku ma, a i ole ao paha 0 Mei 10, i ko āna pakeneka e auhauia aku ai, ka waiwai paa ku i auhaula, nialoko o ka mahele auhau 1 waiho ai ke kalana, i wahi e loaa mai ai ka huina o na huina, i hoakakaia maloko o na itamu (1) ahiki i ka (10). i hui pu ia. malalo o ke kolamu 111 o ka bila haawinan oleloia, o ia ka huina i hoakakaia maloko o ka itamu (11) malalo o ke kolamu 111 i oleloia. Ina e oi aku ana ka huina t hoikeia maloko 0 k& itamu (11) i oteloia. kolamu TT. o ka bila haawina no
kekahi kalana, ma ka mea pili i: (a) Ke kulanakauhale a kaīana o Honolulu, ka h«ina 0 $3,750,000-00; a i ole (b) Ke kalana o Maui, ka huina-o 770,000.00; a i ole {e) Ke kalana o Hawaii, ka huina o 980 000.00; a i ole f(H Ke kalana o Kauai. ka huina o 4T.0.000.00; oka huina i hoikeia e ka it.amu i oieloia, e hoemiia iho no ia 1 ka huina i hoakaka liope ia maloko nei, maluna ae nei: no ia kalana. ! f/ia hooh«'?riahema ana ka paf*a ona !unakiai, ika v.'riih'> ana aku i haawina. e'ike me ia i koiia ai maloko nei. maluna ao nei, c> apono nu ka puuku, ma k<' ano he man kahna uo ke kau ana ī ke ana auhau ?-io V.r- kaiana, i kekahi huahflu i ku!sk«' me ka umi paki'!ifka (10' ; ) ke emi iho malalo oka huina i hoakak.'i ia, maloko n «•■>]'. maluna ae nei, ma ke ano Jji pah'na ana auhau no ia kalana. 1 ka hooholo ana ia ana auhau e law< ia ka huina nui o ka waiwaiio o ka waiwai paa, nlike me ia i helula ai, no na hana pili i keia auhau no ka makahiki e nee aria, me na helu ana i hanaia o Aperila 20, o na waiwaiio i heluia o ka makahiki e nee ana, ma ke ano he kahua,. Ma na hana apau, i hooponopono' ole ia ai na hoolahalaha, o na waiwaiio i hoohanaia, e lilo ia i inea haahaa loa i koiia rnai e ka mea uku auhau, ma kela ame keia hana pakahi, hui pu me kanalima pakeneka (50%) o ka.waiwaiio e hoopaapaaia ana. _ E hoikeia aku no ke ana e hooholoia ana i ke ko•m.i«ina, a o ke ana ia e auhauia ai ia waiwai, no ia makahiki alemanaka, malalo o keia pauku, maloko o ka inahele auhau, maloko olaila i hookomo ]>u ia ai ke kalana nona ia I>ila haawina i waihoia aku ai O k<*kahi hoakaka a i -ole, kohokoho ana paha, i kupono e haawiia aku ai i kekahi papa ona lunakiai, «i kekahi luna oihana, & i <•]<% mau luna oihana paha, ina na ke kalana a I ole, teritore paha. a i ole e kekahi poe ;i<- pMha, i wahi e hiki ai iua papa nei ke hoomakaukau i ka bila haawma i oleloia. a i ole, i kekahi itari:u nahu o ia no kekahl alemanaka, e waihoia aku no ia e ia luna oihana, a i ole mau luna" .oihana paha, a i ole, poe paha i ka papa i oleloia, aoīe e lohi aku mahope o lanuan 31 o h makahiki, me ka nana ole i ke ku-e o kekahi kanawai e aku i keiaPAUKU 22, lawai i heluia ai. E heluia no ka waiwai paa ma kona kino holookoa, i ka ona, a i ole mau ona paha oia mea. No na manao o keia kanawai, o na hoa-aina no ka wa olu, na luna hooko kauoha, na l unahooponopono waiwai, na kahu malama waiwai, nu kahuhanai a i ole, kekahi mau hui paha i hilinaiia aku ai, ame ka_poe paa hoolimaiima, e paa ana malalo 0 kekahi hoolimalinpa aupunl a i ok;,- laikini paha,, e māiiaoia no rna ke ano he mau ona iloko o ka j mana;w& e.p.aaia ana a i ole hoomaluia aua paha o kekahi waiwai paa e lakou ma ia ano. - PAUKU 23. Ka helu ana Ika waiwai ona hui 1 Loohuiia a i ole na hoa-hui pahā. E heluia no k& v. aiwai o kekahi hui ī hoohuiia, a i oie, hoa-huī paha iniii maialo o kona uioa hui i hoohuiia, a ī ole hui paha. PAUKU 21. Na ona maopopo ole, E heluia no ka waiwai ku i ka auhauia.o ka poe.i maopopo ole, e ka lunahelu i ka "ona maopopo ole", a e kauia no no na auhau uku ole ia. '
PALKL_2S. Ka mauawā o ke kau āna ame ka neiu ana, E kauia no na auhau maluna o ka waiwai paa, i keia nm, keia niakahiki pakahi, i lanu«fi 1, 193'? • .Koe nae, aoiki 1 ka Ia o ka hoomaka aiiā o ka manawa o eha-makahiki i oleloia, no kela ame keia mahele paKahi, i Mnpan 1 o ia makahlki, 0 ka waiwaiio i kauia ma ka hemia ana o ka ama maiōko o kekahi maheliā, lioKo a ka. makahiki mua o ka manawa o eha-maka-hiki pakam no ia mahele, e hoomau aku n 0 kona hoohanaw, ma ke ano he kahua ho ka auhau ana malalo o ke Kanawai, no ia manawa o eha-makahiki, koe nae, e helu hou no ka lunahelu o ia mahele i kekiāhi waiwai, ī īanuan 1, 0 kekahi makahiki ilokō o ka manawa o eha-makahiki i oleloia, e ukai! aku ana i ka maicahikrmua o īa mea, i ka manawa e ikeia ai, mahope mai o ka helu ho-pe. ia ana, o ia waiwai hookahi a mamōa ae o ua la ekahi nei o lanuan, o kekahi hoololi 0 la ano hoohana anā, k e ano a i ole, kulana P f ?' t e ka ,P akaill ai.ka helu ana e ku ana, a i ole kauhke ole paha, i ka ona, a i ole 'i ke Teritore paha, a i ole ma ka mea paha e piii ana i ka hopena maloko o kekahi paewa mawaena 0 ia aina am e kekahi aina okoa aku o ke ano like, maloko o ia wahi hookahi. PAUKU 26. Ka helu waiwai: na noonoo ana ma kau ana , l na waiwaiio; na moolelo. E lilo no i hana na ke komisina, ke kauoha ana e hooholoia, a e he.ina ka waiwano o na waiwai paa apau ku i ka auhama, maloko o ke teritore, ma kekahi mau ano i hoonohonoho pono īa, i waek a i hoopiliia, i wahi e hiki ai e loaa, elike me ka mea e hiki ana, na hopena kuhke a kauhke apum ke Teritore. E humu buke ia na mooleio pau pono a e w;aihoia maloko o kola ame keia pakahi, e hoikeīke ai ma ke ano neepapa 1 na ano i hoohanaīa, ame ka noonoo ana i haawiia i na moleo ka waiwaiio nana i hookahua i na waiwaiio 3 hooJioloia ai. ■ I ka hana ana ia mau helu waiwai ana, e kaupanaia ka ama maloko o kela anie keia apana ohi auhau pakahi. i kuhke ai me kona ano ame ka hana. a e kukuluia i ana o ke ano no kela ame keia papa pakahi I ka manawa i maheleheleia ai ka aina iloko 0 na apana.' a i ole mau mahele paha. i. hoohanaia. a i o!e fc i kupono paha no ka hoohanaia i wahi noho. pili ka&na a ] ole, no iia hana pili kulanakauhale paha. a i ole kauhale paha. e kohoia ke ana o ka nui. ma ke ano e ae aku ai i ka hoohanam o im papa kuhikuhi lehulehu a i ole, mau loma paha i noonooia no ka hooholo ana'ma ke ano kauhke i ka hopena maluna o ka waiwaiio o ° f lc ° ke a!anui - * 1 ole. alaloa paha, ka hohonu mai ke alanui i. « i ole alaloa aku paha ? ka hwna. ka mamao mai na kihi aianui aku, ame
Ikekahi mati kumu pilikino e ae paha ;\ku | ai ika wahvaiir>, ina paha no ka hoopii'lfe,.a.i ole hoelni iho paha ia mea. E koho no ke a e koi aku | no ka lioohanaia oia mau papakum^®'iwa ka hfil« ana i ka aina no na iliaina apau, i hōn*holo ai, ua hiki kupono keia mea e n|f|p& Mft kahi mau iliaina okoa aku, e kohoĪA.lEp ana no ko ano, a e hoohanaia, elike mo ia & ke i manao ai ua kupono. Ika hana ana ina hetlrMai\vfti apau o ka aina, e haawiia no ka noonoo ana pomaikai, a i ole, ka pomaikai ole paha o kahi i ai, ka maalahi e hele aku ai, ka hikiwawe o ana, ka nui r ka hiona, ke kii, ke ano o ka pono wai,! ka maalahi o ka loaa ana o ka wai hoolilo,] na pono alahele, ame na pono hiki ke hoohua mai ame ke ano o ka mea e hoohaffs%f, a o kekahl, na kumukuai e hoolilo aku i, a i na o kft poe, e noonooia ai, ua loaa ia lafiou ka ike k@fo& no ka wain waiio o ka aina, a o kekahi hou aku, ho^hlhl e ae apau, i kulike loa me na mea i kfc9gftX>&lß. a aoh*, pahn, o pili pono «na maluna oka niUAU. §ka waiwai-| io. E kauia ka waiw&iio ona hal<s i kela ame keia makahiki pakahi, maluna o ss. kah'ia <* ka lilo o ka hoihoi hou ana, emi iho ka ana i fce kupono mamuli. oka makahiki, ke a i °' e ' ka pomaikai ole ame ka hoohaaa ole ia paM. Ē hooholo r\o ke komiaina, n e koi aku no ka hooMna ana i ke ana kahua averika no ka lilo, ka ;Oooholoia at, e hoohanaia i:o ia no na manawa neepa|>!os eha makahiki. No na hana hoakaka ame kau e kauoha no ke komisinā ma ia ano hO5KftH! no ka hoohoioia, ame ke heluia o ka "Waiwaiio o $a waiwai paa apau i ku ole i ka auhauia, maloko o 'kela ame keia mahele pakahi. PAUKU 27. Na hookuu ana. !&jjQ<>kuuia no ka waiwai paa mahope aenei mai kā auhau" al'u. *" * 1 ' % 1. Ka waiwai paa i kuleana af Huiia, ke Teritore, ke keena o ka oihana hōonai@iuao f a i q)c kekahi kalana paha; koe !tao, o ka waj|pifty?aa i kuleanaia eke Teritore, a i ole eke keeai;piffil <v olhana hoonaauao, a i ole e kekahi kalaß&'*|)io&, a i ole i kuleana ai na Mokuaina Huiia a ka malu, ka hoohana ame ka hoomalu a ke paa malalo o ka hoolimalima xio hookahi a oi aku paha, i ka poe p&a hoolimalima e s no maluna o ka waiwaiio aloeiio o ia & fe likuia ka auhau maluna olaila ela poe paa ka poe e manaoia na "ona" o ia mea, no na Kanawai; 2. Ka waiwai paa malalo oka ike Teritore, a 1 ole i kekahi kalana paha, b ia hoolimalima, ua koiia ka inea paa ē uku i na auhau maluna o ia waiwai; , '' r . 3. Ka waiwai paa i hookuuiā ē kStahi ona Mokuaina Huiia, aole i kāā 'ūa hookuu aōa ael malalo o ka hoopauia e ka ahaolelo o ke Teritore; 4. Kekahi waiwai paa e i'TiookUUia e lee kanawai.
k 28. Na pepa hoike; ka manawa e hanata ai; ke ano ame na mea maloko. Maloko o kfjkfthi mahele auhau, i ka manawa e kaudhā akli ke komieina auhau e hana pelā, ē haāwi aku kāi lunahelu, i kft poē Ukii aiihau o kona m&h<fU, (loko o ka mahihtt o Dekfmaba, o ka makahiki i:haāw!?a ai ia k&uohā, hooiaha akea (ma ka hoolaha elnā ,ia ?flea tna k& olelo Ēnelani, ma kahi o ekolu man&wa haahaa. ma na la like ole īloko o ka mahina i olis}oi&, maloko o kekahi nupepa lāwe nui ia, hialokō o ia mahele, i hoopukaia Ma ka oiel o Ēnelani), e koi ana iua poe uku auh'fe'u neī, ē waiho mai me ia lūnahelU mā, a 1 ole mamua ae.paha o lanuan 31, ō ka makahikl e ukali aku ana, i na pepa hoike ma ke ano ame kulama i koiia ai ma keia pauku. Mahope aku okā hoopukaia ana oka hodiiaka, ē "w&iho akū no kela ame keia |tiea e kuleana a«a, & i ōle malalo paha o kona malu ; ka hialama a i ole ka hoomalu ana paha o ka waiwai paa maloko o ia mahele, ina paha ua kuleana i kā hookuuia : aole paha, iloko o ka mahina o īanuari i oleloia, friaiutta 0 na pa'ihakah&kk, i kekahi pepa hoike, i kakauinoaia a i noohikiife eia, e hoakaka ana i ke ano ame kahi i waiho ai 0 na waiwai paa apau maloko o ia mahele, i kuleanaia e ia mea, a i ole, aia paha malalo o kona malu, ka malama ame ka hqotoalu ana, ma ka la mifli o ka mahina o lanuari i ōleloia. Ē weheia ia mau pepa hoike apau no ka nanaia e ka īehulehu. PAUKU 29. Poe i hilinaiia aku ai; njf pepa hoike auhau. E hana no kela ame keia l\|mahooko kauoha, lunahooponOpono waiwai, kahu milama waiwai, kāhilhanai, a i ole kekahi mea e ae paKa I hilinaiia, i kekahi pepa iloike no ka waiwai paa, i 'kaa ai malalo ona, ma ke kulana i oleloia maloko o kekihi mahele auhau, maloko olaila i koiia mei ai e hanaip aku ka pepa hoike, mamuli o na manao o keia Kana\faf. ' 1 PAUKU 30. la'mea hookahi; ke koi ana. E ili aku no ke ko'iko'i maluna o kela ame keia luna hooko kauoha, lunahooponopono w r aiwaī. kahu malama waiwai, a i ole kekahi men e .ae paha i hilinaiia, no ka iawelawe ana i na hana apau, na meakino, a i ole mea paha, <flike me ia i ltoiia mai ai e hanaia e keia Kanawai, e pili ana i ka |helu ana i ka waiwai paa/ana e hooponopono ana. rtia kona kulana hilmaiiā, a e kau aku no ke koi ana ona, ma ke ano he mea hilinaiia, no ka uku ana i na auhau maluna olaila, ahiki i ka huina o ka waiwaī hiki ke loaa, e paala ana eia ma ua kulana nei, aka nae *e koiia aku ma ke ano pili-kino. E paa no oiī mailoko ae o ke dala, a i ole kekahi waiwai e ae pafl«,'&n& e paa ana, a i ole, e komo mai ai paha iaia. kona kulana hilinaiia, elike ka nui me ka mea kupono, )no ka uku ana aku ia mau auhau- a i ole e pani aku pkha i ke poho iaia n 0 ka ukuia ana oia mea, a i ole e| h6ihoi hou ia aku paha ka huina i ukuia eia, mai ka poe akti i ljoopomaikaiia, ia lakou e puunauweia aku ni k«> waiwa|. PAUKU 31. Na pepa hoike ana hui i hwhuiia. a i ole na hoa-hui paha, ke ano e hanaia M- EJj4ianaia no na pepa hoike, na hoakaka. a i O U> n» i koiia mai ai maloko 'o keia kanawai. nuMkahi o kekahi hui i hoohuiia, e kekahi luna oihlW o ia a 1 "
i ole, ma kahi nei o leekahi hoa-h'ui, ē lalā o® ;C^jE &&UKŪ 82; ka helu ana oka waiwai i waiho ole ja ihiii ka.pepa hoike, a i ole i kapaeia paha ; ka hoopa". ina, 1 ka mianawa i koiia ajku ai na pepa hoike, m|uī|g r , o n« manao o keia I'anawai, e hoole kekahi j; 1 oie, « hoohemahema paha i ka hana ana ia mau s noike, a i ole, e hoole ana paha i ka lawe ana i ka &oonjki n,o ka pololei o ia mea, a i oie, e kapae paha ī kahi waiwai mai kekahi pepa hoike mai. e hAhft*U§ ka lua&heiu i ka helu waiwai ēlīkē me ka ike ... loa i hiki ke ioaa m&i, ā e hoehiii aku i fla pāpāiMi helu waiwai a i ole ailhāU paha, n 0 fca maliahikl h t oie, makahiki paha i āuhau ole jft ai ī$ waiwai i waiho ole ia ihai kii pepa hoike» ā i ole i klkL p«ei« paha. Ua )Ske pu no hoi, ina no kekahl k^MUJs f ae, e kapaeia ana kekahl waiwai paa, mai na papftl4tfi heiu waiwai aku no kekahi makahiki, a i <}le, mM , makahiki paha, e paku'i aku no ka lunahelu I uk, hiaU papamoa nei ika waiwai i kapaei». E hāa\viīa ākU p, ka hoolaha no ia hanft I. kā 6n£, iha ua ftiac>pdpB,jrSkof o umMa mahope &kU b iā heiuia a i ole p4ktf*Ußr aku paha, ma kii hooUna aha &i*t ka lekā la ma». IM-l kauia īaia ma kbriii Wāhi hoho.hope i niaōuoim.. , tfa." hiki no i kekahl bnq e hiākemake ana e haHā hpīi LUli. hei, a i.ole ia ana pana, hō6Miahaia, i ka papa hoohal&halā o kā m&hele maloko alalia t waiho ai ka waiwai, ina ka waiho ana aku me ]&$ ninahelU he ho.olaha i kakaiiiā o ia mea, ma kekal j manawa hialoko !ho o kānakolu la, mahope mai o lia. 0 ka hoounaia ana mai 0 ia hoolaha ma ka lekai a \ ole, e hoohalahala aku paha i ka aha hoohalāhalā auhau, me ka waiho ana aku 1 ka hoolaha i kakaula 0 ka hoohalahala, ame ka uku ana i na lilo kupono i ua aha nei, malokō iho o ka manawa i oleloia, a ma ke ano i ituhikuhiia e ka pauku olelo 0 ka Pauku 38 0 keia Kānaw^l
/IA J? ?K U n .°, hoopa'i o umi pakeneka i * 1 ka huina o kekahi heiu w.aiwai b»nam eia mamuil j0 nā. mbhao o keia pauku.Hlo o ?tM ht f P^ n r a » . waiwai i hanaia; ko® nae! * i nf& 1* i? ia *t° opa *» "* a &oie mamuli oka hoiole, h \ h ? oilelnalleln a Paha i haule ai ka heltt mli i nīīn/i! ia waiwai, o ka ona e WAiho J l. P.' L P a -J hoike ao ia mea t a i ole #. lawe ae paha ika hoohiki no ka pololei g kana pepa hoike. ; Na papainoa helu waiwai. liou am f k f ia a mamua ae paha e hoomakaukauia mai na Moolelo mai 6 ria waikSL aahfeui^ ; J hialaniaia malpko o kela ame Rf £rJSf • - 1 , kekah J o na her ' £^^S a < 3 h0 k ela keia apa#a pau um 0 0 l f toahele » e kakauinoaia ua papaiioa nei, hoohikim e ka. mea e hoomakaukau ana i ua mea nei, a waiho aku ma ka pa-kolu maloko o ke' keena. o ia KomiHina. Oua mau papainoa helu waiwai nei» e *ha l £Lu*t i Wāl^aiio °* a waiwai paa, na huina L 60^u , an . a ,* āei f ma kela ame keia hana/ ame hē| waiwāno ku i ka auhauia» e kakauinoa no la, a hoohikua e ka mea e hoomakaukau ana ia mea, a wāiho aku ma ka pa-kolu inaloko o ke keena o ia^koniisina. he . !u V aiwai nd , e - bQU£ejJte aaa li«f w f, aa ! A a .}iuma .9, Ra hoo<ina i ae!a ma kela ame keia hana, ame .na waiwano Ku i ka auhauia, e, kakauinoaia no ia,| a hoohiKiia e ka mea e hoomakaukau ana ia mea, a waihō aku ka pa-kolu maloko o ke keena o ua l&m&ina nei. Oua mau papainoa helu waiwai nei e hoikeike ana i na waiwaiio o. ka waiwai paa, na hjiina o na hOokuu ana ī aeia ma kela ame keia hana pakahi, amē
fta w&iwāuo ku i ka auhauia, o na papainoa ia i .kiilikie ai me ia meā, ē ohiia mai āi na auhau, e ,kaa wale 110 malalo o tia hooloh ana, e hanaia ai e kekahi aha, a i ole e kekahi mana hookolokolo e ae paHa, i loas ka _mana hookolokolo, ma kahi o na hoolialaliala i laweia ae ai ma ke ano pololei, na hoohalahala mai na helu waiiwai mai, a hoopiiia ahiki i ka hooholo hope ia ana. Koe elike me ia i hoakaka pono ia ai maloko o keia Kānawai, aole e hanaiā na hoololi maloko, iia paku'i aku i, a 1 ole na hoolawe ana paha mai ia mau helu wāiwai mai, mahope aku olaila, koe nae no ka paku'i ana aku ilaila i ka waiwai, a i ole i na auhau paha, i kapaeia mailaila mai, a i ole e hoolawe ae paha mailaila mai, i nā hooponopono ana mamuli o na hehi waiwai palua ame na hewa o ke kakau ana, e laa ka hoololi ana i na huahelu, na hewa ma ka hoonohohua ana arhe na hewa ma ka helu ana. E kakauia ma ke ano hoomanao maluna o ua mau papainoa nei na hoohalahala apau i laweia ae no ia makahiki, .ame na huina i komo iloko o kela ame keia hana pakahi. E paaia no na kumU o ia mau papainoa helu waiwai, e ke koimsina, a e haawiia aku na kope pa-luai like o ia mea eia, i ka puuku aole e 'kaa aku mahope o Mei 1, a e haawiia aku na:kope pa-kolu like o ia mea eia, i na luna ohi auhau"o na māhele fik£ ole i kuleana, āole ~e lohi aku mahope o M«i 1.
PAUKU 34. Na kuhikuhi no na palapala i hoopaaia, na kope o na mea hoike o ka hui i hoohuiia, a pela akuf e hoolakoia aku. No ke kokiia; ana aSu i ke komisina ame ka lunahelu, i wahi e hoea ajcu ai i ke koho ana i ka waiwaiio pololei o ka waiwai, maloko iho o kela ame keia mahele pakahi. ua kauokaia ka lunakakaukope o na palapala, e hoolako aku 1 ke komisina, ma ka mahina a i ole ma ke hag#iha paha, elik« me ia e koiia mai ai eia, 1 kekahi kuhikuhi 0 na hoolilo ana o, a i 010 mau palapala e ae paha, e pili ana i ke kuleana o ka waiwai pa.a, maloko 0 kela ame keia mahele pakahi. e pono ai ke hookomoia no ke kopeia ma ke keena kakaukope o na iloko 0 ka manawa i aponoia eia kuhikuhi. E hoolako aku no ka puuku i ke!a ame keia makahiki pakahi» i ke komisina auhau elike me ia e noiia mai ai, i na kope 0 aa hoike makahiki a ka hui i hoohuiia, 0 kekahilhui i hoohuiia, a i ole ia 0 na hui paha apau i hoohuiia, e kuleana ana i na waiwai paa maloko o kekalii mahek, a i ole, i kekahi hoakaka paha i paa maloko' 0 ia mau hoike. I
PAUKU 35. Na kii palapalaaina pili auhau. E hoolako no ke komi*im\ no kela ame keia niahele auhau pakah!, a i ole apana paha» i na kii "pal'apalaaina, i kahaia i kupono i ke ana, e hoikeike ana i na mahele na kuea, 'na apana a i ole kekahi mau mahelehele ana paha i ka aina, i hookauia malima o ka mea \ kuleana. ame ko lakou mau iliālna, a i ole ka nui paha, i kau
helu ia- a ? ol' j i kuhikuhiia paha ma k«"l<Ahi ano e ,k\' Ma ke ano maopopo loa e maalahi ai ka ika ana iho.' ka waiwaiio ame ka helu waiwai. E hoikeike ia nuni kii palapalaaina, elike nie ka hiki, i na inoa »» na ona 0 kelft aine keia mahele 'pakahi o ka aina, a e hooponopono hoti la i kēla ame keia manawa, elike me ka' loli ana o ka poe i-kuleana, a pe!a me ka mahelehelej hou ana ina mahele e ana. E hoomakaukau! »0 ana-aina teritore,-1 kela'ame'keia manawa, eli-j ke me ia e noiia aku ai e ke a e hoolako £kuj 1 na kii paiapalaamā, no ka 'pono o ke komiwnn, 'a i ole' na lunahelu paha E hoikeike no hoi ua mau kii panei t ma'kahi ē n<jīia aku ai e ke kommina i na alorlio kumu amr* na. iliaina. • PAUKO 36, Noa na mooleio ika lehulehu. 13 lilo na kii palapaiaaina apau ann- na moolelo i humu bukfc ia s hanāia i loaa riiai, a i oh- i laweia mai paha e ke kt>mis>na,.a i oJe <■ kekahi paha o kona mau hope, i mau moolelo aupuni, a ma kahi nei o ka make, hoopan- 1 ia a i ole ka waiho ana maj paha o kekahi o ia mau lu-i a& oihunn; e komo koke "aku.no malalo q ka maka-| ala ame ka malama ana a ko lakou mau hoy>e pakahi. 1 E hamama no na hoakaka ame na kii palapalaaina a-t me na moolelo apau, i pill me ka helu waiwai anā, a- ! me ka ohi ana i na auhau. iloko o na hora lawelawel oihana, no ka nanaia e ka lehu'lehu. " '!
. PAUKL' Hoolaha ona helū waNai; na \*<ahi p ? e t , . I k . ulej l na }ka hoolaha/ īloko okea n a •? maka hik] pakahi. ma, a i ole, mamua ae jha ° w .\ n;> ka lunahelu o kela amt , m , a V ! " T PakahM k ?i hoolaha ona helu waiwa! m t L»2iS< '! KanaWM !' o kona mahele no ia ma»1«; \ " kc, f m< - k( ia ona 1 maopopo, ma! kī Wn am V jku a l ha;t ' vi i "a "na nei, a i ole, ma | a*T ak , u r ! :ih:i ma ka leka iai » &i oM mamua a<- paha o ka la i olHoia. me ke pooleka i kauia,i a I noounaia aku iaia ma kona wahi noho hope loa i! TJ v. no> \" \ tna r ' ;,h;i - 1 kr ' kah! hooūha i kakau-' m, e kuhikuhi pokok- ami i ka waiwai i komo iloko oialla, a. e hoakaka ana i ka helu waiwaiio l kauia ma-■ w* mr i - I ' kulike ai me na manao o ka hoonUu ana, ina Tie mea'kelahi oīa ano, i ae?a, a ī ole. i hooleia paha. elike me ka mea e iKeia ana. a o ka hvina waiwaiio ku'i ka aifliauia o ia' waiwai. E wiiiho aku no kekahi mea uku auhau, a! • i. , mr -' ā e . ae .Paha. i kuleana ika hoolaha o? sekah? helu waiwai, ai r kekahi mau hana pili ka-! 4tawai eae ]>ahu malai 0 <» k<-ia Kanawai. me ka luna-' hoīn, n t o , oil.ana a mau luna oihana e| ao paha, i kon**, e haawi ia hoolaha, i kekahi hoaka- i *? G » kor.a moa. ame kahi noho, e hooūnaia | ® . £ hoolaha nei ma ka leka, a i ole Haawiia āku i pana, a e kuleana n.o ua luna oihana nei, a i ole mau! Jt3iia olhana paha, mahope aku olaPa e hoouna ma k& leiea, a i ole e ha.awi aku paha i na hoolaha apau i o~i miiia an ua mea uku nvhau nei, « j ole kfkahi mea ae paha, ] ua wahi T,',h 0 uei. ahiki i ka loaa ana mai! 0 kekahi hoakaka ikakauia mai iai'a mai, e hoik* ana j 1 ua. luna oihana nei. a i ole mau luna wihana paha, no, kekshi hoololi ma i noho ai; a o ia hoouna ana' nei ma ka leka. a i o!e ia haawi ana aku paha, e ma-j naofa he hooko pono ]oa ana me na 'manao o keia Kanawai, , V.>/> any no ka hoounaia ma ka leka oka hoolaha ! ka moa uku auhan, a i ole i kekahi moa e ae 1 paha, ma kona wahi noho hope loa I maopopo, a i ei noho ana paha. " j
PAUKU 38. Hoohalahala mai ka helu waiwai mai, e hana ai. E hoohalahala no kekahi mea j uku auhau e manao aha ua hookaumahaia aku oia, I raa kekahi helu waiwai i hanaia e fea lunahelu, a i o!e, j ma ka hoole ana aku paha a ka lunahelu, i ka helu hou j ana i kekahi waiwai malalo o na manao o ka Pauku 25! maahei nei, mai ia helu waiwai ana, a v olg, mai ia ho-i ole ana nei paha, i ka papa kuekaa no ka 'mahele, ma-| loko olaila i waiho ai ka waiwai i owiliia, ma ka waihol ana aku me ka lunahelu ma, a i ole mamua ae paha o! Aperjia 20 o ka makahiki helu waiwai, i kekahi hoolaha o ia hoohalahala ma ke kakau- O kekahi hoolaha ej waihoia aku ana, e hoakaka ana no ka lokahi ole me! ka helu waiwai ana'ua lawa no ia. f
E hoomakaukau no ka lunahelu i ua hoolaJ)a hoo-i •halahala nei ma ke noi aka mea uku auhau. E hoo-l haiahala aku no ua mea uku auhau nei, mai ka j hēlu waiwai mai, a i ole mai ia hoole nei ana. mai paha, \ i aha auhau, ma ka waiho ana aku ma,| a i oie mamua ae paha o Apen'la 20 o ka inaleahiki he-1 lu waiwai, i ka hoolaha i kakauia o ka hoohalahala,! maloko o ke keena 0 ka aha hoohalahala auhau amei ka uku ana aku i ua aha nei i na lilo mn ka huina i kauia eka Pauku 49. Ē waiho aku no hoi ka mea uku auhau i kekahi kope o ia hoolaha hoohalahala maloko oke keena oka lunahelu, E hoakaka no ia hoolaha 1 na mea mahope ae nei: ; (a) I kekahi kuhikuhi no ka waiwai i owiliia ai, ame ka -waiwaii'o i kauia maluna olaila e ka lunahelu. (b) Ka waiwaiio i koiia aku e ka mea uku auhau. % , * c \ kope o ka oepa hoike a ka mea uku aun<vj, ina h? mea kekahi o ia ann i waihoia aku. Ē manaoia no ua laweia na hoohalahaia noi Iloko! O ka wa kupono. iria ua hnokomoia aku ka hoolaha nol ia mea ame na 1i!o. ame fcp kone o ia hoolah'a maloko! o lea leka, v kauia ke pooieka. i hoounaia i ka aha hoohalahala auhau ame ka lunahelu pakahi ma, a i olej npiamua ae paha o ka la i oleloia. j
PAUKU 39. Na papa kuokaa, Mft keia ke hookumuia noi kekahi pana kuekaa no kela anie keia m&hele uku auhau pakahi o ke Toritore. T okoki mau lala o kela ame keia pakahi he poe makaainana Ho ke Teritore, a he poe kamaaina no kn nu'hele, i )u>okohuia mai ai ia papa. a ua nohopaa n\a ka monawa o ks hookohuia ana mai, ma kahi o ekoln makahiki ka haahaa maloko o ke Teritore. a e hookohuia a e hoopauia e ke kiaaina, elike me ia i hoakakaia ai maloko
o h*a Pauku S0 <>• k«JKanawal Kumu Hawaii. E koho tj(> ke kiaaina i keklhi lala 0 kela ame keia papa pakahi, e hana ma ke ano he luna.hbom.alu no ia papa. E hookohuia I*o na lala 0 kola ame keia papa pakahi e hookohu rnaa ia.āna, hookahi n<s ka manawa e pau ana i Dekelngb& ftl. 1933, hookahi no ka manawa e pau ana i Dekemw>a 3{, a o ka ekolu no ka manawa e pau ana i Dekemafea 31, mahope.aku olaila, e hookohuia no kehi āme keia lala pakahi, no ka manawa j ekolu makahiki mai lanuavi 1 aku, e Ukali koke aku ana ma ka pftu ana o ke kau mamua iho. E hoopihaia no kekahi wahi hakahaka maloko o'kekahi 0 ia papa, tto ka manawa i pau ole. Ē loaa no i kela ame keia lala pakahi, a e ukuia mailoko ae 0 ka waihona puuku. ka uku no kana mau hana ma ke ana p umi dala (510.00) o ka la t no kela keia la pakahi i hoea kino ae ai, ame kona mau hoolīo'kaahele mao-li- Aole e kupono kēkahi luna oihann. a i ole limahana paha o ke TeriMre f a 1 ole. o kekahi mahele kalaiaina paha o ia mea. no Tka hookohuia i kelpahi o ia papa. t
PAUKU 40 Na.hana, na mana. E hoolohe no ka kuekaa n<> kela aime keia mahele pakahi, i na hoopaapaa mawaona o ka" lunahelu ame ka mea uku aiih.'iu, ma na hana maloko olaila i laweia ai na hoohalahala. Aole he*moo]elo i kakauia no ia mau hana pili kahawai. E malama no kola •ame keia papa.pukahi i na halawai akea. ma keV ahi wahi kikowaen'ā. maloko 0 kona mahele ohi auhau, e hoomaka aria, I&i>(e e lohi aku mahope o Apenla 20 o keia ame.keia makahiki pakahi. a e hoolohe elike me ka hikiwawe e loaa ana, 1 na hoohalahala apau i waihoia mai m kela ame keia makahiki pakahi. E loaa no ka wa£a i kela ame keia papa pakahi, e ae aku ai, a i ai paha i na hookuu ana, i kulike ai me ke kiāawā!, ina paha ua ae mua fa, a i ole ua hooleia pāha te ka lunahelu. a e hoopii ae a i oie e hoemi ih 0 paha i kekahi helu waiwai. E waiho aku no ua papa' : 'nsf me ka lunahelu i kuleana, i kana oielo hooholo ma k« kakau, maluna o kela ame keia hoohalahala pakahi i hooholoia eia, a e hoolakoia aku kekahi kope 1 hooiaia o ia mea, e ka lunahelu me ka hikiwawe, i kft uku auhau i kuleana, ma ka haawi ana aku iala, a i ole ma ka hoouna ana paha ma ka leka, ia mea iaia ma kona wahi hope loa e noho ana i maopopō. ,
E loaa no r kela ame keia papa pakahi, ame kela ame keia lala pakahi 0 ia mea, ka mana e ke-na ai i na hQi&e>, lawelawe i na hoohiki. nana A na buk§ ame na nioolelo, a e hoolohe, a e lawe mai i na oīeloike e pili i'īeekahl kumuhana e waihō imua o ka papa. •' j : -mweia riiai no na helu waiwai no ia kahiki hook|&f maluna o kekahi mau waiwai e ae o ia ano like, J ana maloko o ke Teritore, ma ke . ano he oleldp£| ma ka hoolohe ana. E loaa no ina aha kaajpjm| c V| mana, ma ke noi aia mau papa, e hooko ma Biau lawelawe pili kanawai kmonn m, 110 ka hoea UWp ae o ka hoike, ame ka 'H ;*>na o ka oleloike e lakou, ame ka laweia mai o v -' ' ul-e, na moolelo £tme ni'pepa, ma na "hoolohe ana a ia mau. pap& - -j.-r —; I PAUKU 41. Na hoohalahala mai na papa kue-' kaa mai ika «tha auhau. K1 wraho no kt> ; kahi hoohalahala f*ka aha hoohalahala auh'au, mai ka ' oīelt> hooholo mai;a kekahi papa kuekaa, ma ka wai-i hoia ama aku, e ka rnea uku auhau, a i ole e ka lunahelu | paha, o kekahi hoolaha a i kakauia o ka hoohalahala' maloko o ke keena o ka aha hoohalahaīa anhau, ma-1 loko iho o iwakalua la, mahope aku o ka waihoia ana aku o ka olelo hooholo a ia papa kuekaa, a ma ka mea e pili ana i ka mea «ku auhau hoohalahaia, o ia ka uku ana aku i ua aha nei, i na lilo ma ka huina i'kauia e ka Pauku 49. E waiho pu aku no hoi ka mea uku auKau i kekahi kopg § iā hoolaha hoohalahala maloko o ke keena o ka'.JuosJfelu. Ma kahi nei o kekahi hoohalahala mai ka lūnahelu mai, e haawi koke ia aku he kope o ia hoolaha hoohalahala, a i ole, hoounaia paha ma ka ]eka i ka mea uku auhau i kuleana, ma ke aiio i hoakakaia, maloko o ka pauku mamua ae nei, 'no ka haawi ana ika hoolaha ona olelo hooholo. E manaoia ua laweia kekahi hoohalahala iloko o ka manawa. ina ua aku ka hoolaha o ia mea ame na'| lilo,'ina he mea kekahi o ia ano, ame ke kope o ia hoo-1 laha, maloko o 'ka leka i kauia ke poolēka, i hoouna | pololei ia aku i ka aha hoohalahala auhau ame ka lu- [ nahelu pakahi, maloko iho o Ha manawa i hoakakaia | maloko nei, maluna ae nei.
PAUKU 42. Ka aha hoohalahala auhau. E loaa he aha hoohalahala auhau r»o ke Teritore, 0 ia hoi hotfkahi o na lunakanawai o ka aha kaapuni o ka apana hookolokolo kaapuni ekahi, e kohoia e ka lunakanawai kiekle o ka aha kiekie, ame āua mao makaainana o ke Teritore, ua noho laua pakahi maloko 0 ke Teritore, ma kahi 0 ekolu makahiki ka. haahaa. mamua koke iho o kona hookohuia aiia, ē h.ookohuia ' a e hoopauia e ke kiaaina, elike me ia i hoakakāia ai maloko o ka Pauku 80 o ke Kanawai Kumu Hawaii. E liio ia lunakanawai i lunahoomalu, a e nolio hoomalu ma na halawai apau a ua aha nei. E hookohuia na lala pakahi luna oihana ole, no ke kau o eha maka- , hiki e ana i Tanuari 1, ma"hope koke iho o ka pau ana o ke 'kau mamua iho» koe nae, e hookohuia na la,la mua elua» h'ookahi no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31. 1936; e hoopihaia no kekahi hakahaka maloko o ka lala luna oihana ole. no ka maiiawa i pau ole. K loaa no i kela amo keia pakahi o na lala aote he luna oihana, a i uleuia mailoko ae o ka waihona puuku, i ka uku fto "kana mau hana, ma ke ana o nvakalua dala (|20.00) o la n 0 kela ame keia la ī hooa kino ma<yli ae ai, a e 'ukuia na lala apau o ka aha ī oleloia, 1 na hoolilo kaahele kupono afne kekahi mau hoolilo e ae ? elike me ia e halawai mai ana, ma ka hooko ana i ka lakou mau hana malaio o keia Kapawai- Aole e kuoono kekahi īuna oihana, a i ole limahana paha o ke*Terilore, Vi ole, kekahi mahele kalaiaiaa paha 0 ia mea, n« ka hookohuia i lala paa oihana ole no ka aha i oleloia. PAUKU .43, Ka aha hoohalahala auhau, na mana. ina hana/ E haawiia no i ka aha hoohalahala; auhau, a e mana apau o kekahi aha kakau, mn ka meA e pili i na hana maloko iho o kona mann hookolokoio. hoolohe a hooholo i na hoohalahala apau i \vaihoialftku ilaila, mai na papa kuekaa mal o na maholo Hke ofe. E panihakahaka aku ka hana a ka aha hoiohalaH&la auhau, i ka hana a ka papa kuokaa 1 ka Mnawa * ku-e af a i ole e maua'e ai paha me ia mea.*E no ka aha ma na a iloko o
ka mokahiki. a ma na wahi maloko o lee Teritore, ! kel.a ame k<-in mana.wa* elike me ia e manaōln ua kupotio w> ka lawelawe ana aku i kana mau hana. E bhubo].) m« Ka aha i oleloia, me ke apono ana inai olea alni kiokie o kjo Teritore„ a e hooholo a e hoohana, me ia apono ana mai, ma ka hoololi ana i kela ame keia ihauawa, i kolfahi si)a pili oihana.
PAUKU 44. Na kau. E hoomaka no ka aha houluiiahaia i ka malame ana i na halawai t no ka hooiohe ana ame ka hooholo ana i Jia hoohalahala, ma ka manawa aole e kaa aku mahope o iulai 1, malok 0 o kela ame keia makahiki pakahi, a ma kah! maloko o ke Terjtore, elike me ia e hooholoia ai e ka lu■nahoomalu, a e hookuu no ka aha i kela ame keia ma-nawa,-a e malama i na hoolohe ana, ma kekahi manawa e ae, a i ole mau manawa paha, a ma kahi, a i ole mau v wahi pahu maloko o ke Teritore i oleloia, elike me ī% a ka lunahoomalu e hooholo ai. E haawiia aku no ka hoolaha i ka poe apau i kul'eana, no ka manawa ame kahi i hoikeia no na hoolohe ana. PAUKU 45. Paiapala hooia hoohaīahala. Ma ka hookuponoia ana o kekah! hoohalahala i ka aha hoohalahala auhau, e hoouna koke aku no ka hinahelu o ka mahple mailaila mai i laweia mal ai ka I " lahala, i ka atia hoohalahala auhau, i kekahi pa! hooia, makiko olaila e hoakakaia ai, 'iwaena o k ' uiau niea e ae: 1. Ke kuhikuhi ana i ka waiwai i owiliia e ka waiwaiio i kauia maluna olaila e ka lunahooia; 2. Ka waiwaiio i koiia mai ek« mea uku auhau; 3. Ka waiwaiio, ina he mea kekahi oia ano, i kauia maluna olaila e ka papa kuekaa-
E ukaliia m&i ua palapala hoola la, c ka pepa hoiko a ka niea uku auhau, ina he mea kekahi o ia ano 1 waihoia mai, ame'ka olelo hooholo, a i ole, ka hana paha, ina he mea kekahi o ia ano a ka papa kuekaa. PAUKU 46. Na hana pili kanawai. ona hoolohe ana imua o ka aha hoohalahala auhau, he hoolohe ana ia i ku i kanawai, a ua loaa i kela ame keia aoao pakahi ke kuleana e waiho mai ai, a i 'ple,'ty aha hoohalahala auhau paha ma kana nōi ponpi, e ko! aku no ka o ka oleloike e pili ana » ke kumuhana e waiho ana, elike me ka manao ana o ka&ha ua kupono. E l&weia mai no na helu waiwai no ia makahiki maluna o na waiwai e ae o ia ano tike, e waiho ana maloko o ke Terftorē, i "ōīeloike ma ka hoolohe ana. E haawiia aku i kekahi oka po6 kakau o ka aha kaapuni, o ka asana hookolokolo Kaapuni ekāhi, ma ke ano e hana i meakakau* no ka aha hoohalahala auhau, i ka wa e makemakeia ai, koe nae, 1 ka: manawa e hiki ole ai ke loaa ia meakakaU, e hoolimalima no ka aha hoohalahala auhau, i kekahi e ae, e ukuia ai mailoko ae o ka haawina n« ka a'- • i oleioia.
PAUKU 47. Kakauolelo. E hoonohoia aku hookahi o na kakauolelo o ka aha kaapuni, o ka na hookolokolo kaapuni ekahi, e hana ma ke ano kakauolelo no ka aha hoohalahala auhau, i ka manawa e ai. E hoopaa aku oia ina kauoha apau ame na huna pili kanawai o ka aha, a e koke aku i kekahi kope i hooiaia o kekahi kauoha, e pili ana i na aoao, i na aoao apau i kukana, a i ka lunahelu 0 ka mahele, mailaila mai i hoohalahalaia mai ai kela ame keia hana pakahi, a oia ka rilea nāna e hooponopono koke aku ke ikeia ke kupono, ! ka papainoa helu waiwai e kulike ai me ia mau kauoha. Ef hanaia no ia haawi ana ma ke ano pilikino, a i ole ina !ca hoouna ana paha ma ka leka i ke kōpe i ka mea uku auhaū; a 1 ole, ka lunahelu paha, i kakauia akti iaia ma kona wahi noho pili oihana, ma ka mea e pili ana i ka lunahelu, a ma kona wahi noho hope paha 5 maopopo, ma ka mea e plli āha i ka mea uku auhau. * Malloko ke keena o ka aha hoohalahala auhau o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, aka ua hiki nō i ka aha ke noho ma kekahi wahi. a mau wahi e ae paha maloko iho 0 ke Teritore elikp me ia ana i ike ai ua kupōno.
PAUKU 18. Na mana ikawa e hoolohe ana i na hoohalahala. E loaa no ika aha hoohalahaia auhau. ame kHa ame keia lala pakahi o ia mea, i ka manawa e hoolohe ana i na hoohalahala, ma ka xnea e pili ana i ke ke-na ana ame ka ninaninau ana i na hoike, anie ka waiho ana mai i na pepa ame na paīapala, ame ka hoopa'i ana no ka hoowahawaha aha, ame ks hooko ana aku i kana mau hana ma kekahi ano ® &© > na mana apau ame ke kuleana o kekahi lunakanawai kaapuni ma ke keena.
PAUKU 49. Na lilo- Ona lilo e hookomo' - ■ mea uku auhau ma ka hoohalahala j ka aha halahala f auhau, he 1-5 ia o l^ c o ka huina 0 ka. waiio e hoopaapaaia ~ana* aka aole e emi iho mah ) |1.00;
Ma ka hoohaiahala i ka aha kiekie, o ka hoahu a i ote o ka bon:t paha no na lilo, ame na 1110 e kakiia ai, e kulike no in, me na hoohaiahala i ka aha kiekie, mai na olelo hooholo mai a ua lunakanawai kaapuni ma ke keena : ina o ka oleio hooholo a ka aha kiekie, no ka pono o ka mea uku auhau, aole oia e uku i na ]ilo no ia hoohalahala, a e hoihoi hou īa aku no Kekaiii (iala i hoahuia rto ia mea iaiia; ina o ka oleio hoohoo he hapa walo no. no ka pono o ka mea uku auhau,e mahele iike ia 1 na lilo. ma ke ano i hoākakaia e kekam pauku hou aku. Aole kekahi lilo e ukuia e, a aole kekahi dald e hookomoia. a i oie hona paha e kona, mai ka himihehi roai ma kekahi hihia.
PAUKI; 50. Ka auhau ana ina lilo. Ma kahi nei o kekahl hoohalahala, a i ole ku-e ana paha i kakoo holookoa ia, o h<Mhoi hou ia aku ka lilo 1 waihoiamai, i ka mea hoomi; a i ole, inn i kakoola ka hoohaiahala, a i ole, ke ku-oia «na paha, ma ka hapa wale no, a i ole, ina i haiiaia kokahi iieiike, a i o!e kuikahi P*h& waena o ka n.cn hoopii ame ka lunahelu, * i ole, luna oihana knpono eae p«ha oke aupuni, ia i hoemiia ai k;i huina holookoa o ka heiu w&iwai, alai\a o ka hapa o r,a iik> i mahele like ia. i ka huma e loaa mai ai i ka mea hoopii ka olelo hooholo, a 1 ole i wa«elf iike ia paha i ka huina b ka hoemiia ana, enke nae ka mea e ikeia ana. o hoihoiia aku no 1 ka w&a. hoopii.
PAI KU 31. Na hoohalahala i ka aha kiekie. Ē hooh no k-pkahi mea uku "aul.au i hookaumahaia. ; ! ole ka lunaheiu paha i ka aha kiekie, mai ka o!e!o 1. loholo mai a ka aha hoohalahala auhau, ma ka waiho ana aku i hoolaha i kakauia o ka hoohalahala me ka ahf| hoohalahala auhau, ame ka waiho kōke ana aku i na lilo o ia hoohaiahala» maloko iho o iwakalua 3a, mahope mai o ka w«Jhoia anā o ia olelo hooholoPAUKU 52. Palapala hooia oka hoohalahala. Ma'ka hookuponoia ana o kekahi hoohalahala'i ka aha e hoouna koke aku n 0 ka lunaluiomalu o ka a!i;! hoohalahala anhau, i kft aha kiekie i kekahi paaia h<>oia, rn i! k< < luihi o hoakakaia al, iwaetia t> kekiihi muu mea < u 1. He kuhikuhi no ka waiwai i owilīla amē kr. waiwaii'o i kauia maluna o!ai!a e ka lunahelu; 2. Ka waiwah'o i koiia mai eka mea uku auhau; 3. Ka. walwaiio, ina' h« mea kekahi oia ano, i kauia maluna olaiia e ka papa kuekaa; 4- Ka waiwaiio I kaūia maluna olaila eka ahā hoohalahala auhau; 5. Na ninau kanawai i owiliia, ina he mea kekahi o ia ano. E ukali pu ia aku īa palapala hooia e kā pepa hoike a ka mea uku auhau, ina he mea kekahi o ia ano, ka ok'lo hooholo, ina he mea kekahi o ia ano, a ka papa kuekaa, ame kekahi kope a i o!<- hoakaka paha o ka oleloike'mam'ua, ame ka olelo hooholo a ka aha ho<Jhalahala auhau ma ia hoopii. PAT T KU 5*5 Oleloike. Ma ke kahi hoohalahala i ka aha kit kn- m,ilalo o kela Kāiiawai, e ae aku no ka aha i kekahi aoao e waiho ma'i," a i ole e koi mai paha ma kana noi ponoi n 0 ka laweia o kekahi oleloike paku'i a pili ana i ka hana i hoopaapaaia.
PAUKU 54. Na rula ame na paihakahaFā"ma na hana hoohalahala auhau i kuhikuhiia e ka aha kiekie. E loaa no ka mana ika aha kiekie i ku-e ole me na manao o keia Kanaw r ai, ke hana ina ru!a e pili ana i ka lawelawe' hihia ana, a e kuhīkuhi i na pa'ihakahaka e hoohanāia ai ( ma na hoohak.hala auhau. e komo pu ana ka lawelawe hihia nna ame >,a pw'īhakahaka no ka hoopukaia anao na palapal» ko :,u nme kekahi mau hana piii kanawai e ae, e na |tapa ki:ekaa, ame ka aha hoohalahala auhau, a i ole, a kekahi lala paha ; a i oie mau lala paha oia mea. E loaa iua mau rula nei ka mana ame ka iknika <> ke kanawai, a e kaa no malaīo 0 ka hoololiia i kela ame keia'manawa e ka aha kiekie. PAUKU s*>, Na hnohalah&la aka poe malalo o„ na kumu hoepaa . I ka manawa o kek'ahi lnfea e kaa ai malaio r > ke kumu hoopaa aelike, e uku l ka auhau i heluia e ku-e ana i kekahi mea okoa aku, e loaa i ua mea la na pono Hke o ka hoohalahala ana i ka papa kwkaa, arae ka aha hoohalahala auhau, ame ka aha kiekie, ma kona inoa p«-»noi, me h<> mea la ua heluia ka auhau e ku-" ana iaia, ko<- n;!.'-, o ka mea iaia ia auhau i heluia ai, e }oh;i pu iaia ke kuleana 0 hoea aku a e hooloheia maliana 0 l<ekahi o ia palapala noi a i ole h(»ohalahala paha, PAUKU 56, E hooiaika papainoa helu waiwai Ika olelo hooholo. Ē hoolpli no ka lunahelu, a i ole e hoano-e i ka papainoa helu waiwai, i kulike ai me ka olelo hooholo hope, ma kekahi hihia i hoohatahālaia ai. . KA OHI ANA I NA AUHAUPAUKU 57. Na luna ohi auhau, ka hookohu ana, ka hoopay ana. E hookohu no ke komisīna auhau, me ke apono ana mai o ke kiaa|na, no kela ame keia mahele ohi auhau pakahi, a e iioopau aku elike me kona manao, i kekahi luna ohi i na auhau, e ikeia ai ma ke ano, ka;"luna ohi auhau" oia mahele. E hookohu fto ke komisina auhau, a e hoopau aku ma kona mānao iho, elike ka nui 0 na kokua luna ohi auhau, ame kekahi mau kokua e ae i, a no kela tt*?ia luna ohi auhau pakahi, elike me ia e koiia mai ai, ma kona noonoo ana no ka hooko pono ia 0 nā hana 0 ka ohi ana i na auhau.
P'AUKU 58. Ke auhau, na miina, na ko ? iko% hoolako ana i na pa'ihakahaka. E ili aku no ke ko'iko'i maluiia o ke auhau, no na hana a na luha ohi auh.au. apau, na hopo luna ohi auhau ame ko lakou. raau kokua, a no ka ohi ana i na auhau apau. Koe ma kahi e alako ai ia hoohana ana i ka lapuwale ame ka pohihihi, e manaoia, ua loaa ka mana iaia <e hana, a i ole e lawelawe paha i kekahi mea, a i ole hana paha, a kekahi o kona H<jpe i hoamanaia ai. a i ole i koiia ai paha e hana, a i ole e lawelawe paha e keia Kanawai, a o kekahi o ia hana i laweia ae e ke komisina auhau. e pani aku no ia, i ka hana maluna olaila e ua hope nei. E hoolako aku jno oia i na luna ohi auhau ame na kokua luna auhali i na buke kupono apau, na iikiki pa'ihakahaka, na lako pili kakau, ame kekahi mau lako e ae, no ka hooko ana i ka lakou mau hana ame'na oihana. PAUKU 59. Na keena oihana. B inalama no na tuna ohi auhau lehulehu i na keena oihana, nia na wahi malo'ko o ko lakou mau mahele pakahi. oiiko me ia a ke komisin« auhau e kuhikuhi aku ai. no ka maalahi o ka oihana o ka lehulehu. PAI,'KU 60- Na ko'iko'i maluna o na luna ohi auhau. E ohi mai no ka luna ohi auhau o kela ame keia Trt;ihele uku auhau pakahi, i na auhau apau nialokep kona mal]eh?, i kulike ai me na papainoa helu waiwai i hoolakoia aku iaia i kela ame keia manawa. E hotko pono aku oia me ka poloiei loa i ka puuku no ka ohi ana, ame ka huina o na auhau. i kulike ai me na papainoa i oleloia, a e kaa aku no ke koi ana ame ke ko'iko'i no ka hulna piha o ia mau auhau i heluia ke ole e hoike aku oia malalo o ka hoohiki, no ka ohi' ole
ia ana o ia mea, nie ka hoopauia o ke o ka puuku. h. uku aku .no oia i kc!a ame keiajsygfjawa, i Ka puuku .i na auhau i ohiia niai> nia nu. XR£&awa a ka puuku-<> kuhikuhi mii ai. Maloko o ka ino ka e kuhikuhi mai ai- Maloko oka hO€j|p|&opono ame k« hoomalu ana a ka luna ohi £Luhau o mahoto, v ī«>aa no i kela amt keiu kokua lu.ia ohi &uHuu nuiloko ihu a no ka apana, a m u npana p&ha I'n&ōkohula aku ai oia, ka mana arru< ko kuh'unii, u o u ,■ lav.«'!awv i na hana apau a ka luna ohi auhau, kkua no nulalo' o ia mau knmu h<>6|)āa hookahi ame na h<'<»i»a'i i kaa ai k& luna ohi āiihau malalo olaila, E aku 110 ka loio k&lana o kela ame keia kalana pakalii, malalo o ka liooponopono ame 'ke kuhikuhi ĪI4 a ka loio kuhina, i ka luna ohi auhau e R6na māliele, ma ka ohi ana maj i na auhau apā\l. jj »1* PAtJKU 61. Na papa hoike; na hila auhau. & npomakaukau rio ka luna ohi auhau i Da papa lioike auhau no kona mahele, niai na papaW» helu \sahvai maj, 5 hoakakaia 0 ka Pauku 38 0 k&ia J£gna\vui, e hoikeike ana maluna olaila i ka na hookuu ana 1 aeia, ta waiwaiio ku i ka auhaE|&, na inoa atiie na wahi 1 noho ai o ka poe i heluia, ame ka huina o na auhau ma kela keia hana pakaM & waihoia aku no na kope i hoolaia o ia mea me ka su)|tiooia anie ka puuku oke Tentore. E lilo Uft maU.pes a hoike nei i kahua no ka moohelu "na auh&u e joE|ai ana," malona o ma fcuke a ka lunahooia teritore; a aole he hooponopono ana no ka huina i hoikeia ā,lcu i ka lunahoola, maluna o ia mau pepa hoike »Q ka manao ana e hoemi mal 1 ka huina o ka auhau I .lakooia aku, e hoopaaia aku maluna o na moolelo, aWki i ka hooponopono kupono ia ana ia mea M a e hooloMa ke ku ika mana o ia lawelawe ana e ka lunahoō&'o'ke Teritore, e hana ana i kulike ai me ka ka loio kuhlna Ina kela ame keia hana. -5-' - -
E hoouna aku fto ke-la ame keia iuna ohi auhau pakahi ma ka leka i kauia kc poo, a.i oie i haawiia aku paha rna, a i ole mamua ae o lunē 15 o kela ame kela makahiki pakahi, i ka poe apau i maopopo i heluia, m na, auhau o ka waiwai paa, malolo? p v kona mahele no ia makahiki, pakahi, i na bila aiīhāU V koi ana no ka ukuia mai o ia mau auhuu, 1 Liki m&ftka wu e uku ai, mai ia lakou pakahi mai, uka aoīe e hookuuia aku kekahi mea, mai ka ukli ana i kekahi auhau, a i ole i na hoopa'i paha Po na auhau kaa ole* 0 ka hemahema ma kona auao, o ia ka loaa aku, a i ole, ka hemahema paha ma ka aoao. p'ka luna ohi auhau, ma ka hooupa ana aku ma _kaj % ! (jle, ka haawi ana aku pahā ia biīa. kakaim bUa nei f ina ua hoounaia ma ka leka, i ka mea i ksta|sa, ma kona wahi hope ioa i maopopo, a i ole wah{sJhQ oaha,. na iia koino maloko o ia bila na auhau waiwai paa i noho ona ia, ma ke ano £ ma ke ano hoa-aina paha, a i ole ma kekahi e„ae paha, i oi aku mamua o hookahi mea, e $kv u'a biia i kela ame keia hoa-ona i rnaopopb> e koi aku ia i ka huina piha o na auhau e ukuia'i§(|jr ua waiwai paa nei. : PAUKŪ 61 Na āuhau 4 ukuia >;i ai, ika wa hea. hO«a m>Ai ho na auhau waiv/ai pa&„ap£u m ka uku & e ukuia nu, a mahope Itoari 1 maloko 0 kela ame keia makahiki pakahi. , , PAUKU 63. Na auhau kaa ole. 0 m auhau waiwai paa apau e koe ana i uku ol« iajiāajiope .iikli b lune 20 0 kela keia makahiki pakkhi, e līlo 110 ina ia hialuna olaila, i auhau kaa olē, iha ka mea e pm 6fia i ka hookahi hapalua o ka hgi|is i hoea mai hO ita uku ana, a o ke koena aku o ia auhau e koe ana 1 uku oIe # ia mahope aku 0 Novemaba £0, o kela ame keia makahiki pakahi, e lilo no ma ia ano, a malunaolaila i auhau kaā Ble.
PAUKU 64. Ka hoopa'i- E paku'iia aku no kekahi lioopa'i o umi pakeneka (10»), e ka luna ohi i ka huina o na auhau kaa ole apau, e iilo ia hoopa'i i hapa.no ia auhau, a e ohiia ma ke ano he hapa no ia mea. E hoohua mai na auhau kaa ole apau ame na hoopa'i i ka likupanee ma ke ana o elua-hapa-kolu o hookahi pakeneka (2-3%) no ka mahina pakahi a i ole -hakina pāhā o ia mea, mai ka pau ana o ka umikumamalimā la, tnai ka la Wai o ka lilo ana i auhau kaa ole āhiki I ka ukliia ana, e lilo no ia ukUpanee i hapa lio iā auhau, a e ohiia mai ma ke ano he hāpa no ia mea.
Aole e hookuuia kekahi mea uku auhau mai na hoopa'i aku no na auhau kaa oie, mamuli o kS kuwu, o iia ka hanaia aha o kekahi hoohalialiala maluna o kona helu waiwai, aka o ka auhau i uikuia maluna o ka huina o kekahi h§lu f waiwai, i hoopaapaa maoli ia, a i oi aku mamua o ka mea i aeia, e ka mea uku auhau, a i apoia e kekahi hoohalahala i hana kupono ia, e paaia no, oiai e ku ana ia hoohalahalei, e ka puukū ma kekahi hoahu kaokoa, no ke kakali ana i ka hooholo hope ia ana o ila hoohalahala nei. Ina oua hooholo hope ana nei, ma ke ano holookoa, a i ole ma ka hapa paha no ka pono o ka mea uku nana i hoohaiahala, e uku hou aku no kā puuku i&ia 'mailoko ae o ia hoahu ana, i ka huina o ka auhau i ukuia'maluna o ka waiwaiio i hooholoia e ka aha, ua oi loa]aku, a i ole aole paha e auhauia. Oke koena iho, inii he moa kekahi o ia ano, a i ole o ia hoahu hoiookj>a paha, ina nei no ka pono o ka lunahelu ka-oleio h|ooholō holookoa i haawiia, e lilo no ia, ma ka hope ia ana, i loaa aupuni malalo o ke Kanav,ai. ■ ; .
PAUKU 65. Na kuUiana pili auhku. E lilo kela ame keia auhau i hiki mai i ka Wu £ u#u ai nialmin o ka waiwai paa. i kuleana ko'iko'i maluiia o ka waiwai i heluia, e hoopiliia ua kuleana nei n£a ka !a \ o īanuan maloko o ka makahlki helu waiwjai pakahi, a e hoomauia aku no na makahiki eono, a[ i ole, ahiki paha i ka hookoia ana aku o ke kuleana koi, a i ole paniia ana paha elike me ia i hoaknkaia ai maloko o keia Kanawai. Ma kahi o na hoa-.nina, pa hiki no i ka hoa-aina hookahi ke uku i ka auhau hplookoa. a e loaa iaia ke kuleana koi maluna o ke kuleaha o ka hoaaina i kokua oie mai ma ia mea, no ka mahele o ka mea kokua ole mai la auhau, mamulī o ka ana o ka hoolaha no ia mea iloko <* kanaiwa (90) l# mahope aku o ka ukuia ana o ia auhau, e ?tilo ia i ko'iko'i, mamua o na koi e ae apau, koe no na k(4 no na auhau no ka pono o ke aupunl a u& hiki no kf paniia ma kekahi hoopii ma ke kautiko. f kWtoanawrf e hanaia ai ka uku ana peia, e. waihoia hoo-*:
110 ka .u.kuia aha, ame ke koi i hunaia e mo pu aha maloku o ua hoolaha nei, kekahi kuhikuM ana tio ka Waiwai, rualutia olaila i hanaia ai ke koi a«a, maloko o ka buro o ha palapala. " | \y^. . , M a ka hookoīa ana,.a pl-e ke paniia ana paha l&a, KPKaM afto p kekahi koi, e law.a 110 na auhau apiu 0 £L a keia ano, "pela nie kc a«u oka ukuia ana*W Ka ma-nawa o ko kuai paniku ia ana,*mai ka ;mea\yātu aunau niar, nona ka w'aiwai, i hookoia a i ol«, ,i panlkula at paha ua koi auhau nei, elike me ia mamua ae nei. ■ ehke me ka mea e hiki ana, mailoko ae o na ,loaa o ia kuai noolilo e koe iho ana mahope o ka ukuia ana aku o na hlo ame na hoolilo o ia hooko ana ame ke,Mniku ana f hiki no e hookoia ia mau koi ana, makma o ka J?°» a luim uM uuhH "> j luntjtkanawai. ?! ! keona, maloko o ka apana hookolokoio haapuni malaila i waiho ai ka waiwai, a i oie kekahi hap» paha oīa nu>a (ma na hana i w a lho ai kekahia--0 » a apana kaapuui eluii), a ua heEokaiim aku ku mana hooKolokolo.maluna o na lunakaniawai kaapum t oleloia ma na kuena, no ka . h.poholo ana ī na hoppii kanawai apau i laweia a i ole i hookomoia mai paha. no ka hooko ana, &J paniku ana baha ī ua inau koi auhau nei, a e ia na hoopii kanawai apau imua o ka lunakanawai kaapuni ma ke keena, ma ke ano hookahi ame ke kulana ona hoopn kanawai paniku moraki niaamau. Ina ua Haawale na ona, a.i ole ka poe koi paha i ka waiwgi> ia lakou ke koi i waihoia aku ai, no ke pamkuk iria kela InanaWa mai ke Teritore aku, a i ole, ao e paha 1 maopopo na ona, aua hanaia na mea oiaio, ikeia ai ma ka palapala hoohiki e hoopauia ai ke kanaiua o ka aha> a e ikeia no hoi ma ia ano hookrfhi,; ka mea oiaio, ua hookomoia he hoopii e ku*e ana i jia ona i kaawale, a i ole ka poe koi paha, a i ole, e ku-ē ana paha ī ka waiwai i hoakakaia malok 0 o ka paiapala noi, a ī ole, o na ona paha i kaawale, a i ole poe koi paha, o na aoāo pōlolei, a i ole kupono paha ia i ka hoopn, e haawi aku no ka aha 1 ka ae ma kekahi: kauoha, ho ka hanaia o ka nooko ana ma ka hoolaha ana i na palapala ke-na. Ma ka hana o keia ano, e hanaia no ka hoolaha ana ame leekahi mau hooko e ae i waihoia mai ma ke ano panihakahaka, ma ke ano i hoakakaia ai e ka Pauku 2344 o na Kanawai Hōpppiiopono Hou ia o Hawaii 1925. i A
Mft ka hana o keia ano aole he mea kupo<K> e Ioa& mai ka olelo hooholo, a e hoopukaia ka palapala hoomalu, a e hoihoiia mai me ka holopono ole, linamua o ke o ke kuleana koi i na auhau arp i hoakakaia maloko nei. i PAUKU 66. Ke ku&i hoolilo ana ika waiwai! paa. Ona waiwai paa apaa malunā olaila ke„ka,,hj koil no na auhau e ku ai, e kuai hoolilo ia aku no Ano ' paniku no ia koi, me ka hoopii ole a ka luna ■QfijLjt.u£sV I a iha pei nb ke ku o kekahi koi, a i ole kekahi.:lugp[spa-' ha īa mea, māliinā ol&ila no ekolu hoolilo ia aku no e ka luna ohi alih.au ma k§ kndala: akea, i ka mea koho kiekie ?oa, no ke dalfe no| ka ujtu ana aku i ke koi, hui pu me na $pau,! nu hooa&'i, na koiaa-ajn*g na hoolUo> e„ a' 1 ole i kauia' paha mamuli o ka auhau ke koi ame kuai hoolilo, d ke keu aku, ina he mea kekahi o ia ano, e haawiia aku no ika mea i kuleana ilaila. E mala-„ maia ke kuai ma kekahi wahi akea kupono no; na kuai, hhhlilo 'maluna ō kā hoomalu, mahope o ka hoopukaia ana o ka hoolāha, ma kahi o hookahi manawa o ka puJe ka haahaa, no eha mau puie neepapa, mamua ko|ce iho olaila, maloko o kekkhi nupepa laWe hui ia, i h<jo-| pukaia maloko o ka mahele uku auhau, maloko oJ&ila] i waiho ai ka waiwai e hooliloia akii Stiā, & i o!sf aole he nupepa i hoopukaia maloko o ka auhau i oleloia, alaila maloko o kekahi nupe|pa lawe nui ia. E kauia no hoi ia hoolaha no ia manawa like ma kekahi jnau wahi akea hele nui ia, maloko iho q ,ka mahele uku auhau, maloko olaila e hooliloia! aktt āi, " hookahi e kauia maluna oka aina. E hoouna PU akn no hoi ka luna ohi auhau ma ka leka i hoopaaia, i hi hoolaha o ua kuai hoolilo nei i manaoia. i kakauia i| kekahi mea, a i ole poe paha, e paa ana i kekahi moraki J a i oie i kekahi koi e ae paha, i kakau kope ia, a i ole, i ] hoopaala paha maloko o ke keena kakaukope o na pa-j lapala, a i ole maloko paha o ke keena o ka. hope luna" kakaukope o ka aha aina, e kakauia aku ia hoolah# i kahi hope loa i maopopo o ua mea la, a e ho.oko^hia. aku iloko o ka haleleka, ma kahi o umi \a ka haajtaa, : mamua ae okala i hoakakaia no i£ kuai nei,; E ko-l mo maloko o ka hoolaha no ke kuai, ka inoa o ka mea i hel.uia, a i ole, mai ia wahi mai e ukuia ai ka ajihaUj kt ] ano ame ka huina 0 ka auhau, me ka na hoopa'i, na koina, na hoolilo ame na kaki i ala mai, he hoakaka pokole-no ka waiw-.l e hooliloia aku ana, T me ka manawa ame kahi o ke kuai, a e kauleo aku aiia' i ka poe i heluia, a i ole mai ia lakou mai paha Ka auhau e pono ai e ukuia, ke ole e ukuia ka auhaiii, me na ukupanee apau, na hoopa'i, na koina, na hoolilo ame na kaki, mamua ae o ka manawa o ke kuai i kohpia ai, e kuai hoolilo ia aku no ka waiwai i hoolahaia np,ke kuai, elike me ia i hoolahaia ai. E hookomo pu no ka iuna ohi auhau maloko o hookahi hoopukaia ana o ka hoolaha, o ka hoolaha kuai no ke panikuia o ke koi a i ole mau koi paha, maluna o hookahi a oi aku paha apana, a i ole, itamu paha o ka waiwai paa. ina palia ua onaia a ona ole i» paha e ka mea hookahi,, a i o!e poe paha» a ina paha q ia koi a i t>l€ mau koi no ka makahiki uku auhau htookahi, a „i ote ma|i makahiki paha. | E hana no ka īuna ohi auhau, a i ole kokup paha, ma ka.ukuia ana mai o ke kumukuai e HIo p, hooko a haawi aku i ms \ va luolih kupono apau» ī pili i kela hana, a o ka haawiia ana aku o ia |mau paiapala, e pili paa ak:u no i ka'mea kuai mai, ke kuleana i ka waiwai 1 oleloia; koe nae, o ka palapala kuaii ka aina, i hoakakaia maloko o keia pauku, <[ kopeia aku maloko iho o hookahi mahina o ia kuai & e koe hou, ua hiki no e loaa hou aku ka waiwai i hoolilo-1 ia i ka mea uku auhau. e'ike me ia i olelo mua ia ae, iiei» nia ka uku ana aku ika moa iaia i ]*lo ai ia ku-. ai ana, maloko iho o hookahi makahiki mai ka la mai, o ke kuai ana, f ka huina i ukuia e ka mea iftia,i lilo ai, hui pu me na koina apau ame na hoolilo, i koiia akil ai | ua mēlEi. nei iaia i lilo ai. e uku mai, e pui ana ka j uku no ke kope ana i ua palapala kuai nei» a mawaho
ae olaila. ka ukun;inen m:tuna o ia huina ma l:e nna o umi-kumamaiua pakeneka (12 f ) oka makahiki. PAUKU 67. Manawa oU uku ana. E uku.no ka mea uau ai<}ia\i {jakahi hookahi-hapalua o na auhau W-afwai, v ukuia ai eia ma, a i ole mamua ae paha o Jt3ne 20, ?i i> uku no i ka ha]?a aku i koe o ia mau auhau ma, a mamua ae i>aha o Novemaba 20, o ka makahiki maloko f)!ai!a i holuia ai lakon, a aōle he mau hoike e a«, a i oh/ koi .ana paha, mawah'o ae o ka mea maokn n« i i •• k- J a Kan*i\\a' «• koiia mai ai, a"i ole i kupono paha ; PAUKU 08. Na papaino;i ona auhau kaa ole i hiki ok» k«> ohiia fnai; hoo!«}ia ana. Ma a i o«* mamua paha o I.'<'ls( j ma!ta 1 o k(?!\ j,m • ki-ia makahiki pakahi, e hoomakaukau o k«-ia am> koia luna ohi auhau pnkahi. i kokahi pai»aii>oa o na auhau kaa ole apau, ana.l manao ai. aole e hiki ke ohiia, a e waiho aku ia papainoa i j:a puuku, ka lunahooia ame ka Ipio kuhina oke Teritore. Ona ilamu maluna ona papainoa e apuiiuia ana e ka puuku, ka 3uio kuhina ame ka !unahooia, e f.aka-<kop»-ia aku hu ia maloko o na buke kaokoa ma!oko „ y koena auhau ma ke ano hiki ple kē ohfia, a e hooneeia mai kekahi mau buke okoa aku i maīamaia eka luna ohi auhau, Oka mea ano nui o ia hoololi ana, o ia no ka hana ana e kupono-ai ha helu ana rna ka makahiki i ka ukupanee ame na hoopa'i maJuna o ia mau itamu,
E hoomakaukau no hoi kela ame keia luna ohi auhau pakahi ma, u i ole mamua ae paha o Dekemaba 1 o keīa ann l keia rn;tkahiki pakahi, kakauinoa, hooia, kau a malama rna ke ano akea nn na mahina eono, maloko o ke kooha o ka luna ohi auhau, ame ka aha apana no kela ame k'oa apana pnl<a!u. i kekahi panainoa pau PODOr-0 na inoa apau oka poe uku auha j!■ aa o!e f maīoko o knna mah<'l« j , arm j ka huina ona «'uhau i hel.uia, na hoopai ano- ka ukupane- e l.oe ana j kaa ole, ka mea uku auhau pakahi, e k-»mo pu ana ka poe kaa ole o na auhau, i waihoia aku i ka puuku, ka iunahooia 'am-e ka loio kuhina ) kulike ai rne ka pauku oi' \< m i!una ae ■nei. ■
PAI'Kl* 60. Ka hooko ana ika uku ana, ke ano. Ina i iikii <A>- ia kekahi auhau'i ka wa e ukvi ai. e hoomn\t& aV-11 n<) ka luna ohi aūhau e hooko no ka ukuia mai o fa mea. rno na hoopa'i apau, eiiko me ia mahope nc »«i: t, Ma ka hoopii, a i ole, ma ka hana koi ai» paha, ma koiia iionoi, ma ka aoao oke Teritore, no ka hu'ina o i»a auhau ame ha koina, a i ole, ina ua lil-o ua auhau nei, l ai'L;-'» kaa o'e, alaila rc, ka huma o na auhau, '»a koina, i.h hoopa'i arne ka ma'oko o kekahi aha rne ka nwna oW' i ka huūia i koh'a, Ua no ke hoopuk&ia ka palf}pa]a hoom4»u waiwai maiuna-o kek&hi olelo hooholo i haawiia maloko o kekahī (i la hoopii, " ukuia ai, mailoko o ■.v*iiwat paa a i ohr ;n v, ai lewa p/iha <, ]•■:nK'a i hoopiiia ma ia hooiiil, im«' k' i.ahi mana hou ole a« .
2, Ma kahi aole ka inea uku auhan he mea no~ hopaa, a i oJ<- ; aoio e hiki e loaa maloko iho o ke TeriU)ra, e lav mai no ka luna ohi auhau, a i ole, ka loio kuhina paha, i ka hoopii no ka ohi ana mai 1 kekahi auhau, i hiki mai i ka wa e uku ai, a i ole e hoea aku ai paha_i ka wa « uku ai, me ka ukupanee, na hoopa'i ame na koina, maioko o kekahi mana hookolokolo, kahi e hiki ai ke hookoia aku ka hana maluna o ua mea uku auhau nei. . " ;
3. Ma ka paa ana elike'ka nui ona waiwai ame na lako o ka mea uku auhau, elike me ia ana i manao ai ua'lawa ku]>ono, no ka uku ana i na auhau i hiki mai i ka wa e uku ai, ame na koina ame na hooiilo o ia paaia ana, a i ole, ina ua haule hope ka mea uku auhau, alaila no ka lawa kupono. e uku ai i na auhau i hiki mal i ka wa e uku ai, na'koina' ame'na hoalilo o ia paa ana, ka hoopa'i ame ka ukupanee. E hanaia no ka.paa ana i na waiwai ame na lako no na auhau', rna ka hopu ana ame ke kuai ana aku i ka waiwai lewa o ka mea uku kaa ole. E lawe ae no kā luna ohi auhau, a e maiama i uu waiwai nei i hopuia ahiki 1 ka hooliloia ;ma, Mahope aku ō ka lawe ana mai malalo o ka malu ; e kuai aku no oia i ka waiwai ma ke kudala akea, mahope 0 haawi mua ana ika hoolaha akea 110 umi-'kur|iamā-lima la? n 0 ka mpawa ame kahi'o ia kuai, ma ka hoolaha ana ma kahi 0 hookahi manawa ka maioko o kekahi nupepa i hoopukaia maloko o ka mahele a i ole, ma ke kau ana paha i ua hoolaha nei, ma kekahi mau wahi akea, he ekolu ka haahaa, maloko o ka apana, kahi oia kuai e malamaia aku ana. E malaih'aia no ua kuai nei maloko iho o iwakalua la, mahope aku 0 ka paaia ana, koe wale no, e malamaia no he hookahl hoomau ana aku aoJe nae eoi aku i hookahi pule, E kuai hoolilo ia no ka waiwai kupono no ka uku ana 1 n& auhau apau, na hoopa'i, na koiha ame na kaki. Ma ka ukuia ana mai o ke kumukuai i kohpia.no kekah|. waiwai i hooliloia, o ka haawiia ana aku 0 ia mea, me ka bila o ke kuai mai ka luna ohi auhau aku, e haawi aku no ia i ke kuleana o ia waiw r ai i ka mea kuai mai, Aole he kaki e kauia no ia palapala hoolilo. O na keu apau i loaa mai ma kekahi 0 ia kuai.hoolilo ana mahope aku o ka ukuia ana o na auhau, na hoopa'i, na koina ame na hoolilo, o hoihoi hou ia aku no ia i ka ona nona ka waiwai i hooliloia. a ahiki i ka waihoia ana mai 0 ke koi ninloko 0 ke keer.a o ka hma ohi 'iunau, malalo 0 ke" kau<*ha a ka nna E waihoia aku 110 kekahi hapa 1 hoolilo ole ia o ka waiwai i pa-Ma, ma kahi 0 ke kuai me ka ili o ke ko'iko'i mahina 0 ka ona. Tna i makemake ka ona o ka walwai i pa'iia e nialama, a i ole e kaa hou mai ka malu o ia moa *ialalo oua, e haawi aku no oia i koKahi hona lawa kupono ame ka hope, no ka lawe mai i ka waiwai ma ka manawa ame kahi o ke kuai. a i ole uku mai paha i īa auhau apau. na hoopa'i, ka ukupanee ame na koina»
PAtIKV TO. Ka hoopii kaīiawai e ku-e ana ī ka poe uku au'ia'.i k;M ole i maopopo ole. a aolo p;i ha he poe kani; : a ; ua Ma n-.i hana apau i kaa ole «i na auhan i heluia i Ika poo maopopo o!e, a i o'le, i ka poe nohopaa ole paha t> ka :naliele uku auhau, a i uku ole ia i ka wa
■ ■ . . # ■■■■.. _■■■•:■■■■ ■■■ ' ;, " lI rr \ lax*v : a ir.ai ik> ho hoopii eka luna ohi auhau < 'i.i nuih' le n»o. a i ole e kona kokua paha, maloko o ;tha ?pana o ka apana, Pialoko olaila i hanaia ai ka helu ana ; a e kapaia aku no ka moa hoopiiia ma ke ano he mea i ole, a i ole ia rna ka iooa ina i maopopo ajftie ka mea noho paa ole, elike me ka « ikeia ana,. v Ma kekahi oia iiana. e lilo.no ia i hana maikai e la#'a kup«no o ka hookoia ana, a e paa maluna o ka poo asau i kuleana, ina maialo o ko kauoha a ka o.ka aha apana, e hoopukaia ai ke kuleana, ame ke anq o ka hoopii ame ka palapala ke-na, e komo pu ana ka Ja « ,boihojia mai ai, aole e emi iho malalo o ekolu pule mai >;a la'aku o ka hoopukaīa ana o ia palapala e kauoha ana i ka poe apau i kuleana, e hoea ae, a e. k«]>ale, he hooka'hi manawa o ka pulē, no ekolu pule ££epapa, maloko o kekahi mau nupepa lawe nui ia b kg Teritore, a ke nei ka mana hookolokolo i aa lunakanawai' o Jia ahy apana o ke Teritore, e ia hana. Ma kekahi hoopii e ku-e aua f k«*kslij[ ftoho paa olt* auhau kaa ole, o hooliomoia aku īm his kope o ka hoolaha i hoopukaia maloko o ka leka i kaui» ke poo, i kakauia i ua moa la ma kona wahi noho hope !oaJ maopopo. Maluna oia palapala ke-na, a m#toko o.ka hoolaha i lioopukaia, ma kahi aoie i n»ao|>or<> ka mea i hoopiiia, e h.a»wiia no he kuhlkuhi pokoljS oka waiwai i heluia. E hooloheia a e hooholoia U& ftiau hoopii nei, ma ke ano like, me he mea la, ua loa«:sia6ii mai ka hana ma ke ano pilikino, a e hoopaaia ii'd ka hooholo, a ua hoopukaia ka palapala hoomalu #'aiwai, a kauia aku maluna o ka waiwai, nona ka auhau i heluia ai, a i ole maluna paha o kekahi waiwai o i maopopo ole. a i ole. o ka mea noho paa ole pdbia kaa ole o ka auhau, eHke rne ia e ikeia ana maloko 6 la apaaa.
■ ■PAUJ£UKa h(to!ilo ana.i na dala o lea auhau waiwai Vj6s* " E ukuia aku nn na auha'i apau e ohiia ana o na wālwal i>aa, malalo o keia Kanawai iloko o ka waihona liuuku tt»ritore, ma na manawa. elike me ka makaukail e !<>āa ana, mahope aku -- ka ohiia ana mai, elike meift a Ika puuku e kuhikuhi mai ai. Mailoko ae o ia mau auhau i uleuia aku i ka waihona puuku mai kela ame kei» kalan.i pakahi mai, e paa no ka puuku i kela ame keiā maloko o na moohelu kaokoa, i lawa kupono no na hana i kuhikuhiia maloko o na itamu !11, (2) an£j€ (7) maialo o. ke kolamu 111 pakahi, o kn bila haawina i hoakak&ia maloko o ka Pauku 21 o ke*a Kanawai> a e uku aku i ke koena iho i koe o ia mea i ka puuku o ia kalanu, maloko iho o unii la, mahope aku o ka o ia mea iloko o ka waihona puuku iiana i kuhikuhiia maloko o na itam4.4- (3), .(4), (&) ame (10) malalo o ke kolamu 111 o ka i oleloia. E hookaawale ae no ka puuku kola ame keiii manawa, mai ua koena nei m af i lai'a""k upono', no na hana i kuhikuhi ia maloko o na itaftii (S), (4), (o), (6), ame (8) pakahi i oleloia, a e m;ni ana, maloko o mok|i hoohanaia no ua mau har-p r..-? wale no, a as4 m%Ya\o o kekahi ano e ae, e ae aki' ' a hoohanaia?o:kekahi hapa o ia mea, no kekahi r .« liana e ae; aole jao hoi e ae aku ka puuku teritore, <■ hoohanaia kekahi'mau dala, i paaia pela no na hana i kuhikuhiia ai māloko o na ilamu (i) ; (2) ame (7) i oleloia, no kekahi hana e aku; koenae, ina o kekahi huina i komo maioko o ka itamu (8), i koiia mai e ke kanawai, no ka paaia e ka puuku rt»rftorc, no kekahi hana i kuhikuhiia ma ke kanawai, e paaia ia huina pr-la o ka puuku, a e hoopiliia aku i ka hana, ma ke ano hookahī, elike mc ka hana ma bsl itam.u (1), (2), ame (7). Ina ma kekahi manawa, #,ol£ i na dala no na hana o kekahi mnohelu kaok|o% ua hiki no ke hoohanaia na dala maloko 0 ka mooHelu laula o ke Teritore a i ole o ke kalana paha, elike rtie R;a wea e ikeia ana, no ia mau hana, ma ia hana, e hoihol hou \i£ aku ia moohelu laula, ma na hoololi lina mai ka waihona kaokoa ae. No na dalai ukuia aku i kekahi kalana elike me ia 1 oielo mua ia ae nei, mahope aku o na koi ana mai a na ,itamu (3), (4),. (0 - (6) ame (8) e lawa no ia, aole e oi aku mai^uā, (6-7) o ia mea e hoohanaia ai no ua hoolilo e nee'ana, a e hooliloia aku ke koena jho i koe no I3sa hanahou paamau wale no. O na aahau waiwai apau (e komo pu ana na auhau waiwai paa ame waiwai lewa, no kekahi makahiki mamua aku o ka m&kahiki 1983, ame na auhau i ohiia mai, mamuli o na-■"■'•helu waiwai o na i haule, na helu waiwai paku'i,' a i ole, ka hooholoia ana paha o na hoohalahala auhau) i ohiia iloko o kekahi makahiki alemanaka, maloko o kekahi kalana, e hoopiliia aku no ia no na koi ana mal'a ua kalana nei, no ia makahiki, aole e oi aku kajhtiina nui, i ka huina i maloko o ka itamu (11) malalo o ke kolamu 111 o ka bila haawina i oleloia, « f ole o ka huina paha i kaūia e ka Pauku 21 i oleloia elike me ka palena ana auhau no ia kalana, o ka mea hea la ka mea oi o ka uuku- na auhau 0 keia ano i ohiia iloko o i makahiki. maloko o ia kalana 1 oi aku mamuii t> ka huina i hoike hopē ia, e paaia ho ia e ka puuku, a e hoopiliia no ka halawai ana aku me na koi ana mai a ia kalana, n 0 ka makahiki alemanaka e ukali aku ana, hookaawaleia ae eia, mai ka huina mai, e ai ma kekahi ano e ae eia, ma'ke kau ana i ke ana no ia kalana, no ka makahi'ki alemanaka e uk&li aku ana i oleloia, i kulike ai me ka Pauku 21 i oleloia, ma ia jk hoemi mai ana i ua ana auhau nei. Aole e laweia māīia mau ohi ka'ulele ana a nooiioo e ka papa o na luna)cifei o ia kalana. ma ke kau ana ame ka waiho ana aku t ka puuku, i kona hila haawiha no ia makahiki e ukali nku ana. i kulike ai me ka Pauku 21. O na uku ana apau e hanaia ai o ka puuku teritove. olike me iā mam\i£ ae lioi i ololoia. <_> hanaia no ia mahma o na kikoO i hoopUk:aiu e ka lunahooia teritore: koo nae. aole kekahi mea f paa maloko r.oi o keia Kanawai. e manaoia ina kekāhi ajno e ae. e hoololi ana. a i ole e hoopau ana paha i tia manao o kekahi kanawai (i hoololi maopopo ole tā'ai, a i ole hoopauia paha e keia Kanawai). e hoarnāl\ā fina i ke kaohiia e ka puuku teritore, a i ole e kalvujahooin toritore paha, o na da!a īrialoko o ka waihofti puuku teritore i k\ileana ai. a i ole e ukuia aku ai j kekahi kalana no ka uku ana i ke kumupaa, ka a i olt % na kaki paha o ka waihona īioemi aie liō'm bona teritore. a i ole kekahi mau kaki e ae j>aha. , ■'§ PATKt T 72/TUoopau i n; manno ku-e. Malalo o na manao o k|T muku 75 o keia Kanawai. na Pauku 1 i!hik|MSo6Tc|roo pu laua ;■* e!ua. 1302 ahiki i 1805, komo pu mk a elul. KUo «hiV ' 1 VJ , S. komo pu laua a elua, 1327, 1328, RgiiA ame ahiki i 1387. komo pu
laua a olua, maloko o ka Mokuna "102 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, oiai ua hoololiia ke-^ ; Kahi o n;i pauku i nlo]ai H , ma keia ke hoopama nei. PAUKU 7;J. Hoopilikia no ke ku ole Ike kumukanawai. Ina no kekahi e manaoia ua ku ole i ke kumukanaWai kekahi pauku, hapa-pauku, hopunaoh»lo, mamalaoielo a paukuolelo paha o keia Kanawai, a i ole mana ole paha, aole ,e lilo ia olelo hooholo i wahi e hoopilikia aku ai i ka mana -o rfā mah'ele aku i koe o kei& Kauawai. Ma keia ke kukala nei ka ' ahaoleio ke apono nei ia i keia Kanawai ame kela ame keia pauku pakahi; hapa-pauku, mamalaolelo a paukuoleio o ia mea, me ka nana ole 1 ka mea oiaio ke kukalaia ae, ua ku ole i ke kumukanawai kekahi a i ole oi aku paha mau pauku, na hapa-pauku, mamalaolelo a i ole paukuolelo paha.
keia K Mahope koke Ao o ka la e mana ai en'. h t ° na *' a,wai au > e komo pu ana «a ke-n-i' ].!k, l nfH M l l 2 ,no ai »e na inea-paa, na moolelo, ia lakn pH kakau amt na l,ako, malalo o ka raalu, a i v!īlr 1 ~ nulama ailtt a kekahi luna olii auhau, ke Ihn n"; a a 4 hau ' a 1 °!° ke£ahi hopt aku paha maklo īho o ia mea, i hoohanam no, a i ole e piii ana paha me nl* V 1 S aha 1 auhau i -iialnil \ loaa mak f hlkl P aha . * hooili koke ia aku n'A l i - a !° p , a 0 ka . malam a ame ka hoomalu aa i n,n e i i miSma , auhau ' a 1 « le ko »a hope paha, akena VnV?, J i- pa ?' a0 ua mau luna ohi auhau nei » na koku* luna ohi auhau ame na hope iho malalo, a o ke--6 V k ?S la i U , ma l am a ana, a i ole, maialo paha o ko lakou malu keltahi waiwai i hoohanaia e P* an M V ka helu waiwai ana, a i ole ka ohi ana mai paha p ha»i^ a tT aiWEI te . ntore ' a 1 ole ' I( >aa makahiki paha, e haalele koke no, a ī ole e haawi aku paha ia mea. i ke k£knan=ho "n 8 !, ?'V- k ° na h °P e t ' aha ' akena a ' °ie Kokua paha. O kekahi ona waiwai malalo oka malu. " Ka malama ame ka hoomalu ana a ka puuku o ke Teritore, i hoohanaia ma ka mea e pili ana me ka helu waiwai ana, a i ole ka ohi ana paha i na auhau waiwai teritore( a i ole loaa makahiki paha, a i koi ole ia mai e ka pu.uk u ma ka mea pili ika hookoia ana o kana mau hana pili oihana ma a mahope aku o ka la i mana ai o keia Kanawai, e haaleleia aku no eia, a i ole e haawiia aku paha ī ke,komisina auhau, i kona hope, akena a i o e kokua paha. O kekahi mea e hoohemah«ma ma- . 0 ana ' V ole e hoole ana paha ika hook 0 ana rae na manao o koia pauku, e pill no ka hewa mikamina iaia, . . PALKy 75 Ējrnana no keia.Kanawai ma, a mahope aku o lulai 1, 1932, koe nae; , Aole '. e h oomaka na papa kuekaa ame na aha hoohalahala auhau e hana malalo o keia Kanawai mamua aku o lanuan 1, 1933, aka e. hookohuia na lala o īa mea, a e hanaia na rula e pili ana i ka lawelawa hihia ana mamua ame na hoohalahala mai ia mau paoa nei mai, ame na pa'ihakahaka e hoohanaia aku ana, e pUi ana me ia mau hoohalahala, e kuhikuhiia ai, mamua ae o ka la ī oleloia- # (2) E hoomaui^ 4 aku no nf hoohalahala auhau waiwai paa ame waiwai lewa my ka la 1 o lulai, 1932. y e hoopma akp ahīki .i ka hooholo hope ia ana, a ,i ole 1 ka nolopono ana psha, ma ke aho hookahi, a malalo o la iawelawe hihia like ana ame na kulana, a imua o na aha hookolokolo hookahi,. me he mea Ia aole i hooholoia keia Kanawai. — « -r "
- (3> Ahiki ika humu. buke ia ana ona moolelo kaawale, ua hiki no ke hoohanaia na n]toolelo a na lu?i& ohi auhau apau maloko o ke Teritore, iāa e na lunaheUu a-i ole e na luna ohi auhau paha malalō o £eia Kanawai, ma ka mea e pili ana rae ka hopko ana X-k a lakou mau nana pakahi anie na oihana, a o jia moolelo e lawa pono ai, tto kekahi mau hana i pili pono ilaila, a i ole. ma ke ano paha he mau kahua no keK&hi hoopH e pili ana.i ka helu waiwai. a i ole ka ohi >vaiwui paa ame na waiwai lewa, maīalo, o ke kanawai e ku ana, mamua aku o ka la i mana ai o keia Kanawai, e manaoia ua lawa ia no ia mau hana hookahi, a 5 ble ma ke ano he mau kahua paha no ia hjw>pii hookahi, ē na luna oihana kupono malao o keia Kanawai.
(4) Ona hana apau, mawallo ae ona hoohalahala auhau, e pili ana ika auhauia ana o v ka waiv/ai paa ame ka waiwai lewa, e ku ana ma ka la Imana ai o keia Kanawai, e hoomauia aku no ia, a e*hQopiiia ahiki i ka hooholo hope ia ana, a i ole holopono paha. e na luna oihana kupono, i hookauia aku e keia Kanawai, a e loaa no i ua mau luna oihana la, e pili ana ia mau haaa, na pono apau, na mana, na kuleana me na hana (i koe iho e hookoia aku ai) e pili anā i ko lakou mau k,u!ana qihana pakahi, i paaia mamua aku nei, a i ole i lawelaweīa e, a i ole i hoōkauia aku paha maluna o na ]u|ia oihan» na lakou e hooponopono ana, a i ole e hoopii ana paha 1 ua mau hana nei,
(5) Aole manaoia keia kanawai ma ke ano e hoopilikia aku ana ma kekalii ano e poho ai ke Teritote, ma na koi auhiau, ka auha», ukupanee, tta mea 1 lilo waīe, a i ole kekahi mau koi e ae paha, a i ole mau mea hoopaa paha e ku ar.a, no ka ukuia a i i hookama akii paha mamua ae o ka la i mana as keia Kanawai. no hoi e hoopilikia ana 1 ke koi a kekahi mea e hoopii no kekahi hewa mikamina, a i ole kekahi hewa karaima e ae paha, i hanaia mamua aku o ka la \ mana ai keia Kanawri. malalo o kekahi, mau kanawai, ma Keia ke hoopauia nei a i ole kapae'a paha; a ua h!ki haalele wale ana, na aie. na mea hoopaa. na hewa nilkahaalele wale ana, na aie, na mea hoopaa. n«n hewa mikamina ame kekahi mau hewa e ae. e hookgia, ohiia mai, hoopiiia, a i ole }\oopa'iia paha. elike me ka mea e ikeia ana, ma ke anp hke, no ka hopena ho'okahi. a malālo o na kuiana like koe wale no ma ka mea e piii ana i ke panihakahakn ana. ma na hana kupono o na luna oihana i hoakaknia maloko o keia Kanawai. ma kahi o ka m>e i hoakak sia e ke kanawai e ku ana mamun aku nel, le he mea la aolo i hooholoia keia Kanawai Aponoia i keia la 11 o Mei. A. I>. 1952. LAWRENCE M. Jt T DP, Ki&aina o ke Teritore o Hawaii. ■**» T -
KANAWAI 41 (B. S. Helu 7) HE KANAWAI K HOOLOLI ANA I KA PAUK.U 1324 ELIKE ME IA I HOOLOLIĪA AI. 1325 ELIKE ME IA I HOOLOLIIA AI, 1326; 1331 ELIKE ME IA I HOOLOLIIA AI, A'ME 18318 ONA KANAWAI HOOPONOPONO HOU IA O HAWAII 1925. A E HOOPAU AKA I KE KANAWAI 233 O NA KANAWAI AHAOLELO 0 HAWAII 1931. E PtLl ANA I KKKAHI MAU HOOKUU ANA MAi NA AUHAU WAIWAIAKU. Ē Hoohoioia t ka Ahaolelo o ke Tcrjlore o Hiwaa; PAUKU 1. Ma keia ke hooloHia uoi ka Pauku 1324 eh'ke me ia ) hootf?Hia at o na Kanawai Hooppno--pono Hoy o Hawaii 1925, e heluhelu ai elike me ia Mahope āe nei: "Pauku 1324, Na ma'i !epera, O kfekahi mea i kukalaia ae e ka mana o ke kahawai,. he me& ma'i lepera, a ua paaia & hoopaaia ma ia ano, e hopkuuia no, elike nhe ka loihi i hoopaaia aī oia a i ole i paaia ai paha, -mai na auhau waiwai ae, maluna o na waiwai paa apau i onaia eia ma ka ia, i kukalaia ai oia he mea ma'i lepera, ahiki i, aka aole e oi aku i ka waiwano ku i ka auhau o umi kaukani da!a ($10,000.00) ; koe nae, o kekahi mea e hookuuia ana n 0 ka manawa wale no, elike rne kā loihi o kona noho ana a i o!e ka hoomau ana aku paha ma'alo rf ia hookuuia ana no ka manawa, he o ia mau no kona kulana ma kf- ano he mea nia'i k])era, maloko iho oka manao o k< f ia pauku, a rna i;i :>uo, § kuleana no i ka hookuu ana i oleloia." PAUKU 2. Ma keia ke hooioliia nei ka Pauku 1325, elike me ia i hoololiia ai o na Kanawai Hooponopono Hou ia i oleloia, e heluhelu al e!ike me ia mahope ae nei; "P*uku'l32s. Ka waiwai hookuu. E hookuuia no ka wa|waj ima M&hswsuiiLJi£i JQai na auhau ae_ o na waiwai paa; ka waiwai i onaia a i hoohana\ maoli ia e:
. "(1) Na kula i hoohuiia a ? ole kuokoa paha, aole i hoohanaia no ka puka, ua kau!'<j)enaja ka ainu q. ia mau kula e hookuuia mai ka ;tum aku, i ka ilikina oka aina e hooha»aia « j>o \-u hah- nmp kc kahua, na eVu paku'i aok- <■ oi <>><.* ?nar«ua o iwajkalua no na hana mahifi2 »,m>; ijv.i v. aiu; "(2) ]Ka īlalema'i, Moiwahine, Ka Halema'i Hoohanau Keiki .Kapiolahi, ka Hf>me Lf-ahi ; a i ole, kokahi haloma'i &u;>uni e ao paha ; e rr- 'ama a'.ia i kekahi \wen& «]■?; o'e; o na wa!vai na halema'i e hookuuia rnaT ka' auhau ap. vh ]<ale,na!ji ia, ma na mea wa'o m> i ho.ohāna mao'i i;; no na hāna o ka īehulehu; "(3) na -Ahahui Hoomana, «» 'h» aina oja ma\3 ahahu'i t hookuuia oiai ka auhau ac uu i na kahua haiopule ame na hah' kaiiu, elike me ka loihi o ko lakou nohoia āna rna i:i ano, a koro na kuleana o ia mea, ua hnk» pku ih.ko o.na inoa o na ahahui hoomana, e koi mai ana ia mau hookuu ana, ame na kahua ih'na no kf- karu ana ? i hoohana ole ia no ka puka, aole e oi aku ua mau kahua nei ame na ilina no ke kanu ana i ka umi-ka-mamalua eka pakahi] "(4) Ka Home Lunalilo; "(5) Na ahahui Hale Waiho oke Au' x uni; "(6) Kekahi Ahahui "Krist.iano o na Kanaka Opio ame na Wahine Opio, i hoohana maoli ia a kaokoa ia no ka hookupono ana i ke kulana pono, ke ola kino, ka ame na mea piii hoomana o na kanaka a i ole wahine paha; "<7) Ka Home Kaiulam o na Kaikamahine; "(8) Ka Puali Hoola ma Manoa ame Kaimu"(9) Ke Kahuama"! ma Palama; "(10) Ka Home Cluett; - - "(11) Ka 'Home oka Makua Louis no na Koikikane ma Hilo; "(12) Ka Ahahui Fea ame Ueihei oke Kalana o Maui, a i hoohanaia no ka hoikeike fea kalana amo na hana hēihei; "(13) - Ka Ahahui Aloha o na Kaikamahine ame na Keikikane a ka Moi o Hilo; "(14) Ka Home o na Kaikimahine a ka Moi. Kaimuki; "(15) Ka Buro ona Hana. Kokua, Honolulu, e komo pu ana ka waiwai i paaia eia, ma ke a*!o kahu malama no kekahi home o na Pake hapauea a ilihun<j; — "(16) Ka Home Susannah Wesley maloko o Honolulu; "(17) Ka Ahahui ona Kamalii Misiona he ahahui kokua i hoohuiia. e komo pu ana kona hale hoahu o na mea-kahiko. ka hale waiho huke ame ka ilina; ■ "(18) Ka Papa oka Ahahui Kuanelio Hawaii a i tci' ma kona mau keena poo, i ikeia ma ke ano ka Misiona Hoomanao. nui Aia'uii Moi. Honolulu, koe nae, aoi t > e hoopiliia keia laula ana, i kekahi hapa o ka waiwai i oleleia i hoohanaia no na
* x f§' hana imi !oaa, i kaokoa a i kaawale mai na hlau!a mai o kaHhahui; ' ' ' l .- '' 'lMk.• % "(19) Ka Halema'i St FrancfiLs waiho ?i«m' ma ke Alanui Liliha, Honolulu, i a i ole e hoohanaia aku ana paha no na halemn'i. koe nae, « hoohanaia ka walwai i olelcfflL kole no kekahi hana okoa ae mawaho "o na ha?ema'i: "(20) Ka Ahahui Kokua o ke Kalana o Maui; "(21) Ka Ahahui Kahuama , i,o ka Hale A!exander oke Kalana o Maui; ī' : "(22) Ka Ahahui Kokua Aloh§ Jtawaii, e komo pu ana ka Home o na Holoholona,la ma ke kihi 0 na Alanui Koula ame jftonolulu: "(23) Ka Hale ona Hana A&l&i Honolulu, e ku nei ma ke Alanul Bflrittuia, Ifmi?yuhi, elike me ku loihi <j ka w«-heia ana o ia h/lloTjoi lehnlehu m-' ka uku o!e, ma kahi o ekolu 5a ka o kola ame kela pule paks»hi; ""2^7 "(24) Ka Puali Hoola, eku ke Alaui Vinia, Honolulu, a i hoohanaia ma ke 4i° kikowaena a'o hanalima, elike me ka loihro:Jta lawelaweia ana o ia mea, ma ke ano kikow&e|a|Vo hanalima, 1 hooponoponoia e ka Puali Hoola^ "(25) Ka Halema'i Kepani Kalana o Hiwaii i hoohana maoli ia a P e^a 1)0 na hana pili halema*i, elike me o ka malamaia ana o kekahi- keena uku olerfc^ "(2€) Ka Ahahui Kokua Kaulilee qna Kofea o Hawaii. i hoohanaia ma ke ano he homie iio na kanaka Korea hapauea ame ilihune,elpee me ka loihi o ka waiwai. ma ke ano kaokoa loa jfō !a i»au !%na; E hookuuia no hoi ka waiwai māliope ae nei mai ia mau auhau ae ■
"(27) 0 kela aina apau Ir>a e w«tho la ma Kalaepohaku, Kaimuki, Kulanakauhaie a ffalana o Honolulu, i paaia no ka pono o ke Kula Nui Sana Lui, koe nae, ua hoohana wale ia no keia aina, aole no kēkahi hana e ae, mawaho o ka hana hoonaauao; "(2B) Ka waiwai i kuleanafa~ \i Ekalesia Euanehlo Lutheyan, e waiho nei ma fte Alanui Oreen. Honolulu. i kuhikulīiia a i hoohanala ma ke ano halekahu, a i ole wahi noho paha no ka ekaleaia. elike me ka loihi o ka hoohanāff ana o ia mea pela; * i 1 - _yr' "(29) Ka waiwai oke Anaina -o ka Eka)esia St AndrMv ; #» waiho nei ma ke *&l£nui Sierra, Kaīmuki, i kuhikuhiia a i hoohanaia > ; r āna : "ke ano he halekahu, a i ole he, wahi noho pahe|jOo ke kahu, o ka ekaiesia i oleloia, elik.e me ka loihi hophanaia ana o ia mea pela; ■ _ ' ~ "(S0) Ka waiwai i kuleanaia"e, Migiona Epi1 nd °L* _* i hoohara!a ma,kt ano he halek|sU po- . Pl5- 1 D< ? ekaieaia i klike me k» ioihi o ka hoohanaia ana o ia "(33) Ka waiwai { kuleanaia e'lā feio»a Hawaii, e waiho ana ma ke alanui Hijlgde, Honol'ulu, ehjke me ka loihl o ka hoohanaia ana $ ia mea no na hana halekahu, a i ole he wahi noho paha &o ka Lunanui o ka Miaiona; , - - I. * "(32) Na hapa oke Ahupuaa o ksaii&lua, Honolulu, i paaia e na kahuwaiwai malalo 0 "ia palapala hooilina, ao ka waiwai oS. M. P§m,o v |i i make, 6like me ia i ikeia ai ma ke ano na Kit&paTo Moanatua ame na kahua paani go!f, elike m§ ka. loihi o ka wehe hamama ia ana o na kihapai i o©oii i.ka lehulehu me ka uku ole, a elike me ka loifii o ka hoolilo holookoa ia ana o na dala apau e loaa mai na kahua paani golf mai i oleloia, no kg nialama ana ame ka hoomaemae ana ia mea ; ' "(33) Na waiwai paa apau i kuleā'naia ona Kaikamahine A'o Koa o Oahu, he ahahui kokua; "(34) Ka waiwai i kuleanaia e' ka waiwai o Daniel Paul Rice Isenberg, i make, i ma ke ano ka 'Apana Hoomanao Isenberg*, a e waiho ana ma Lihue,. Kauai, ma ke kihi o ke alanui kupuni ame ke Alanui nona ka iliaina o 0,3 e ! ka: "(35) 0 kela waiwai apau i kple&naia e ka Imperial Oouneil Ancient Arabic oj Nobles of the Mystic Shrine no Amerika mamua aku nei, ma ke ano ka waiwai o Ds]%'ett, e waiho ana ma ke Alanui Punahou, Honolum elike me ka loihi o ka malamaia ana o ia mea, ma;lte nao he hālema'i no na kamalii ki-na; , "(36) Oka waiwai i kuleanaia eHc& S. W. Wilcox Trust, he hui kokua\ a i ikeia |ka ke ano, 'Ka Mea Hoomanao no David*Belden Lymafi ame. Sarah Joiner Lyman\ e waiho la ma Hilo, a nona ka iliaina o .78 eka; a i
"(37) oka waiwai i kuleanai^,M-ka Ekalesia o Haili ma Waiakea, Hilo, Hawaii. i mihikuhna a i Jhodtanaia ma ke ano he halekahu, d I ole he wahi noho no ke kahu o ka ekalesia i alelm&elike me ka loihi o hoohanaia ana oia mea p®(. w PAIĪKU 3. Ma keia 'ke hoololi|a| nei ka Pauku 1326 o na Kanawai Hooponopono Hou ik i oleloia ma ka hookowio ar«a aku s rna ka pau ana o ka dauku oīelo o ia mea. i kekahi pianao e heluhelu ai elik©| ia mahope ae nei: v "Koe nae, o na hookuu ana elike mi i& maloko nei i hoakakaia ai, e pili wale no ia i na ai«ft elike me ia a ka papa kdmisina mahiai ame ululaau | tioota mai ai. aa kupono no ka loina ululaau pili kf Teritore. a o ka hoohana ole ia o ua mea la e ka f ake ana r hookuuia. ua kohoia he pomaikai ia no mlwiulehu, ma ke kaohi ana mai i ka po'aia aku, ka hj>€nw nna mai \ ka ikaika o na waikahe, e hoopouoponoi anl i ke kahe ana o ka wai o na kah:\Wsii. a i ole e kokua fku nna paha ma ka hookupono hou ana i <t na luawai aaiani, W j \
• PAUKU 4. Ma keia ke hoololiia nei ka - i.331 tl elike me ia i hoololiia ai, o na Kanawai pono.Hou ia i oleloia, e heluhelu ai elike me ia ae.nei: ' . Pauku 1331* Na hookuu ana no ka Tgfl Ka walwai paa i onaia' a i nohoia mn ke ano "• w3pjjpT no, o kona a i ole o ko lakou home paha, e mea, a i ole e kekahi poe paha, c* houkuu ia aliiki i ka palena mahope ae nei, mai iia āuhUul waiwai ae: | , "1. Hookiu holookoa ia maluna o kela hApa pl ka waiwaiio oia mea, ioi ole aku ika $15p04!g| 1 "2. Hookuu no ka mea pili i ka palua o kela ha-pa o ka waiwaiio o ia mua i oi a£lā ka $1500.00, aka aole eoi loa aku ika $1500.00., ] (b) Koe nae: ' Aole e aela aku ia hooliiiu ana i ntn i hoohuiia, hoa-hui a i ole hui paha; •* , "2< Aole e aeia aku ia hook'nu ana malui)A 0 hookahi' a oi aku homu no kck;ihi uku auhuu hookahi; , "3. Aole e aeia aku he hookuu ana i kanē ka wahine mare, no na home 'Mawale i onaia e laua pakahi, ke ole e nohq a kaokoa ana laua ma ia ano, e kuleana no hookahi hookuu ana, e maheleheleia mawaena laua mau home pakahi, ma ka mahele kulike m'e waiwaiio o ia mea; "4. Aole kekahi mea e noho ana maluna o ka* pa-hale, i hoohanaia kekahi hapa o ia mea ma ke he halekuai, e kuleana i kekahi hookuu ana maluna olaila. „ - - . . - ■■ - ■ . (e) No na hana o keia pauku, oka huaolelo e komo pu ana kā &ina holookoa, i ka man-awa hoia ai ia mea, e ka mea uku auhau ma idi komo pu no hoi na hale, ma kahi i ai ka ona, ao»Ie i oi aku mamua o hookahi tumi kahi mea hoolimalima, a e komo pu no hoi na p£-hajfe i kuaiia malalo o kekahl aelike e kuai i ua mea, la no_ ka home, ma kahi i hookomo pono ia ai ka ael&Oo' ke kakau kope ia mamua ae o lunuari 1, o ka hiki ī koiia mai ai ka hookuu ma ia rr|ea, us &€ ka mea kuai mai e uku i na auhau apau, o;iaij.■Sua!i aku ana iua pa-hale nei i oleloia." ' ~ \ PAUKU 5. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 12238 o na Kanawai Hooponopono Hou ia i 1 oleloia e. heluhelu ai elike me ia mahope ae nei : ! "Pauku 13318. Ke kulana maimia ae o kekahi ,mau hookuu ana. Aoie e aeia kekahi ona hookuu ana mai ka auhau aku i aeia maloko o pa Pauku' 1324, 1325, 1329, 1330 ame 3 331 ma kekahi liana ? ; ke ole e walho aku ka mea koi me ka lunahelu K i ole mamua ae paha o TanuaVi 31, o ka irtafcahjtj T koiia aku ai ua hoo'kuu ana nei, i kokahi pepa o ka waiwai i owiliia .ai iloko olaila, ma ke kahaka e liuhikuhiia mai ai e 'ke komiaina «uhau, a"e koi aku no mā!oTfō oia pepa'*hofke 5 e "hooleuUia auhau ae/ 4 * ' ' vi " ■' i '? - i PAUKU 6- Ma keia ko hoopauia nei k<r Kanawaf< 233 o na Kanawai Ahaolelo o īlawaii 1031. PAUKU 7. E-mana no keia Kanawai i Dekēfriaba 31, 11)32. Aponoia i keia la 11. o Mei f A. D. 1932. ' 1 •* ->». LAWRENCE M. JUDD, Kiaaina oke Teritore o HawaH.,:*'- '*■ %