Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 49, 16 June 1932 — MA KE KAUOHA [ARTICLE]

MA KE KAUOHA

E maheieia ka mokupuni o Oahu iloko o na apana ehiku elike me ia maliope ae nei: 1. Mai ke poo mai 0 Makapuu ma Maunalua ahiki i Moanalua .i- hui pu ia, ame na mokupuni i komo p.u ole maloko o kekahi apana okoa aku, e kapaia ka apana o Honoliilu; 2. Ēwa, e kapaia ka apana o Ewa; 3. Waianae e waiho āna ia Wat,anae-uka mawa-ho, e kapaia ka apana o Waianae; 4. Mai ka lae aku o Kaena ahiki gje ke komn pu o ke ahunupa o Waimea, e wailio ana ia Wahiawa rr>ava>o, i hoakakaia ai malokp nei mahope ae nei, e kapaia ka apana o Waialu^;. 5. Mai Waimea aku ahtki i ka Lae p ka Oio, e kapaia ka apana o Koolauloa; fj- Mai ka Lae aku o ka 0!o ahiki i ke Poo o Makapnu ma Waimnnalo, e kapaia ka apana o Koolaupoko; J - 7. Wahiawa amp Waianae-uka ,e !m'oe ana mawaena o na apana o Ewa arae a,i hoakaka pono loa ia. maloko o ke ano mahope ao nei: E hoomaka ana ma ka. Puu i&aio&o o, ka lalani mauna Koolau, a e holo ana a ma ka palena hema o Waianāe-uka (o ka paMna hema, no hoi ia o ke Kahua Hoompana o ka'OiMHiā Koa Schofield) ahiki i Puu Hapapa malqko_Q,ika lalani mauna o Waianae. alaila e hoomāu arik ina ke Kahua Hoomoana o ka Oihana Koa nia Sfthofiela, ma ka akau loa ma ka lalanl nlauna o. Waianae, ahiki i Puu Kaala, mn ka hikina loa ma moKpleia hnlo ilalo o ka l?Jani npun?, i Pmi "Pime, , ana ahiki i ka hoohilu huiHakolu a holo ilaln ma ke kua'ana ahiki i ke o Haleauau. a ilalo o ko Kahawai o i ke awawa o -KaukonahuA.. ,ama T<e a.w?iwa I olploi# u o ko ahupuaa o Wahiawp; alaila' ana 1 1 ke Kahua Hoomoana o ka fiold, a o ukali ana iuka ma na.p^ena^KOmpiana, am<i akau <> ko Ahunuaa o Wahiaw§ lani mauna Kool-ui ma ka lalalii maup^^oolau, ahiki i ka hnomaka an* ; o kapaia k|£P*fy,£v! 1 *• hiawa". . PAUKT T 3 E no.keia wa e aponoia ai.. Aponoia i keia la 11 o Mei, A- SfmVr LAWRENCE Kiaaina o ke Teritore o'|[awau, _ • -3. - . i-'-.w ; KANAWAI 89. . : (B. S. K«lu 39) t HE KAKAWAI E liOOLOLI 4NA X KA PAUKU l&sa FITKE ME L4 1 HOHī.OLHA AL O NA KANAWAI. HOOPONOPONO STOU ĪA O HAWATT E PHJ ANA I NA HOOKTītt ANA.M.AI NA HELTJ WATWAI KUIKAWA AE NO ALANUI ATĪpt:nt AME NA tta ka hooh ē ae maI.OKO O KA APANA O HONOLJJjuU. , E Hoohnloia e lt< Ah" r >)e'o o ke o Hn-wai^ PAUKU 1. keia k* hooloīīia nM k^piiuk^, "!R52 o nu Kanawai TTnononnr>nr<n TTou ia o Hawa|i 1520,. elike rne ia i hoololiia a 4 e k" o 'xja, nav ai Ahaolelo o 1025 a e lee &anawā}, 110 jsl na Kanawai AhaoMo o Hawaii 1929: _ (1) Ma\e kanaeana mailailaaelna huaolelo "a i ole i hookuufa naha e-V« ka^a^ai. ka uku ana i na auhau waiwai". e ikeia, ai m aloko ' 0 ka laina eha o ka rauku i # olelo??, elilee me . 1 ikeia ai ua mea hookahi nei, ma Tca aoao, 12% o na Kanawai Ahaolelo o Hawaii 192§ i oleloia; (2) Ma"ke kapae ana mai ka nauku ae i oleloia i na huaoh>lo "nili hoomana. >okua, kuokoa. hoonaauao ame kekahi mau ahah.ui.kokua e.ae„.a. ; ..l'. • ole mau hui paha", i ike'a maloko : o n'a lains ,e|- .. wa ame umi, ma ka aoao o na Kahawai : ..Ar. haolelo o Hawaii 1929 i olpioia. mā ke. ; Da*u . aku no na huaolelo i i oleloia. na īWea mahooe ae nei: "ka ooe, na hui i hoohuiia a i oU kekahi mau meakino e re. paha,"; a (3) Ma ke kapae ana mai ka pauku ae i oleloia i na huaolelo "na auhau walwai arae*\ e ikeia ana maloko o ka laina umi-kumamalua, mai ka aoao T23 o na Kanawai Ahaolelo o Hawaii 192$ 1 oleloia/ PATTKT 7 2, E mana. no keia Kanawai i kona w#* ° aponoia ai. Aponoia i keia la 3 o lune. A, D. 1932< . LAWRENCE M. JUDD, Kiaaina o ke Teritore o ■Haw.ai^. KANAWAI 70 (B. S. Helu 11) HE KANAWAI E KAT T AN A MALUNA O NA HUI P.ANAKO 1 iiOOHLHA AME NA AHAHUI. AME AHAHUĪ PANAKO Ī.MIUI. E LAWELAWE ' OīHANA ANA VAĪ'>KO lIĪO O KE TEHITORE n ĪIAWAII I* KEKAIII AUHAU DUTE MA KA I.OAA MAKAHIKI KOENA. E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Tcritore o Hawaii,; T 'Al'Kl' l. Ke kau ana o ka auhau dute waiwai. t n E kauīa a o auhauia i keia ame keia maka-

1 • hiki pakah-i, maluna-o kela anie hu: i-annko paka-j hi i hoohuiia, ka ahahvi ii t iav.-eLt T v«- oihana ana j $ o Kawaii, a mamuli u ka i o n& Kana" ui Ilooponopono j Hou Uo H.uiia. elike mt ia i hoololiia.ai, j a īMliike aijme^ i paa iīia!vk A <> ka hapa-, ma|fel§ Wa!h&unaolelo 1o ua pauku nei, maluna o , hanako lahui, i krkuluia malalo o ka . mana o na Mokuaina Huiia, a e lawelawe oihana ana maloko iho o ke Teritore o Hawaii, i kekahi auhau dute waiwai, i auaia e leona loaa makahiki koena, p heluia [ eiike J&ie,ia j'hoskakaia ai maloko o keia Kanawai I ■■■ (10^). na hui hanako i hoohuii,a ame na ahahui i ! auhauia iftalalb o keia Kara-.vai, *■ kaawale no mai na" | ae.af>ā<|l7 o kō lakou mau mahele o ka waiw&i, rqiakaiiiki ; na loaa ame ka v. aiwai lewa. Aoie kekahi mpa, £ia keia Kanawai e manaoia e hookuu ana i ka waiwai paa o'ua mea uku auh"a nei mai ka • <.{3) Oks auhau i kauia e keia Kanawai, ua he- < . luia pia ke ano .e kiekie ole ae mamua o ka ouhau, a i oīe.'mau auhau Hke paha i kauia maluna •> na hui e alfu"f lioohuiia 1 Kookumuia maloko, a i '■ 1 ", o lawelawe oihana palia inaloko oke Teritore. Ina'no kekahi I kīfl&lie hooholpia ana» ua mana ole ka auhau i kauia e ■ ■ e pahola wale aku no ka mana ole. ika hui in&p ka auhau pi helu hewa ia, a e uku na ahahui hanako auhauia malaīo nei, i ua auhau la, elike me ia e heluia ai i ku i ke kanawai, malalo o na manao o na Kan&wai Hooppnopono Hou ia i ui mua ia.ae nei._ \ ■■ PAUKU 2. Na wehewehe ana. j ! . (1) ona huaoīelo <f loaa makahiki koena'* o .ka-i [ manao, oka makahiki oka mea uku auhau elike j I me ia i wg]beweheia ai maloko ae iiei, no| , ka makahlki alem&naka akii, eni iho na hoola-1 ; we a»ja, elike me ia i kuhikuhi pono ia mak-k-o- nei-l l mahoEe, ae. nei no ia makahiki. oka makahiki au- ; 'maīalp o keia KanaWui, o ka makahiki alemaiiaka 193$ no is. f2) O na. huaolelo "loaa makahik T " o komo pu "Wk puka, na pomaikai, ka ukupanee ame ka loaa " "!H"alcaliJki i loaa mai ka oihaiui rr.a! o ke!a anie keia ano heli i ukuia a', e komo pu ana na puka. "ti& poniaīkai, a i ole, ka loaa makahiki paha, mai na ha-j Irta aiia lloko o ka waiwai, ina ia he waiwai paa, a 1 <»le ( 'lewa paKa, ike maka ia, a i oie ike maka ole iaj na puka, na pomaikai, a i ole na loaa maka-j mld i mai. ke ano ukuhana no ka hana, j %rWaĀo" ukupāhee, na uku hoolimalima, na komisina ' ole mau uku e ae paha, ame na ukupaame na loaa makahiki e ae i loaa mai \ &feahi wani mai. j r«MBlp 7t , J PAygU 3., „Na hoolawe ana. I ka helu ana ij k| loaa koena, e aeia aka no ma ke ano hoo-, • ■ yit} ffa maamau kuponoT"ukuia, a i ole, • jp»jtia tlolco o ka makahiki, ma ka lawelawe 1 i, AHA -i kA 1r %, jkomo pu ana kekahi ae kupono an,a * a* 1 ole kekahi uku e ae paha, no na - Kana i maoli ia ? a.e komo pu na uku. fto- ' oHimalima, *a i ole kekahi mau uku ana e ae paha» i ■ koiia'mai'ai e hanaīa no ka hoohana n}au ia, a i ole. ka hoomalu ana paha 5 ka i lawe 'ok mai ai ka. 1 ' m'ea uku auhau ike kuleana alodio, a : ole i loaa ole " ai pah'a ke kuleaha i ka mea uku auhau: - (2) Na ukupanee apau i ukuia, a i ole i loaa mai qi!sko o ka piakahiki maluna o i:a aie ame na ukuāpati i Inaa mai, a i ole, e loaa mai ana naha ma.m aoka, £ta kikoo, na bona, a i ole kekahi mau ~ »e»%ōopaa e ae paha, b na Mokuaina Huiia, a i ole ke-, •"keW Mokuaina a i ole Teritore paha. i ole kekahi v "--l»«?n«hele paha o ia mea, ua hookuuia ka ukupanee; - *fi«ltma "olaila mai ka auhau ae, e le kanawai ♦e«li''Jftftkahiki, a i ole e kekahi mau kanawai e ue pai' [ - , Ma auhau apau ame na uku laikini i ukuia, . a i.ole, e'ala mai ana paha no.ka uku ana i ke Aupunij a i ole, i kekahi hapa-mahelo kalaiaina e komo pu.ana na auhau alunui alo ame na ha-.j a i ole helu waiwai paha, ina he mea paa hoo- j ka hui i hoohuiia, a i ole ahahui paha, e ukuj ; I4kou, aka e waiho ana nae i na uahau, -v,'«)it|iitti'alo. ame na hanahou, a i ole ahahui paha. e ,ukuj ; aaa la lakou no ka waiwai ; r-p:.o.Mv;v{'4)- -Na polio-1 loaa iloko o ka makahiki e heluia, | mē aeia i kulike ai me na pauku o ke kanawai loaa raai'hiki ke hoqpiliia-ilaila; { ..(5) aie.waiwai ole. a e aeia i kulike ai ( -Pōuku ke hoopiliia o ke kanawai auhaui ;. i | ; {6) Heluia ka hoopau ana i ka aie amo ke emi ( 0 kk wāiwai. e aeia i kulike ai me na pauku hiki ke hoo-< pi!!ia o ke kanawai auhau loaa makahih.i; ! • (?) Na puka i loaa ma;. a i ole e loaa mai «lia |«ha, a i aeiā ma ke ano he mau hoolawe ana maq_ll£ pauku hisii ke hoopiliia o ke ka.:a\\ai auhau loT^|;^}ī§hiki. ■ ' 4. ,N.a helu waiwai. E heluia kela ame banako pakahi i hoohuiia .mu ka ahaliui, a--Biē ame keia ahahui banako UUiui pakahi, e ana maloko ihio o ke Teriu>re, i kulike ai manao o keia Kaiiawai. E no ke ko- ■ !kat>ooponopono ana. ame ka hooko t»Anao o Kanawai. l'a hiki no iaia ke koi 1 && hoike a i ple mau hoakaka e ae paha, malalo a i oJe ma kekahi ano ;u paha. e waiho : ia ma! e ha hui banaJ;o i haohuiia. a i ,>le mau ahahui paha,ai.ole iia aHaEiu banako : al\ui : . t ha e.like me la ana t ffee'ai ike kupono. ona nuuuu apau oke »awai.i;hiki ole Ue hoopUiia. ma k;. ; .1 a e piii ana i ka Helu* ana i na auhau loaa maknn'k . ame na mana anle a ke aulu.a kona hope, ana me ia mea, a ma ka n.e.. e pi'.i i na mai ua helu \\ : ei mai. irfa keia net i e pili ai i n.i aai.au ame hehi i»fttwS). 1 hoakakaia p.i o koin K.u... : ujiu ana v I :.::ah» r.p na mtu ana| I na i kauia e keia Kana^. ;una na^ lioakak&M al e ke ,:,a ka met e pili, , - • ' '

ana ina auh.au loaa rhakahiki { Ona rnanao apau oke kanawai teritore hilei ole ke ho.apiHia-, ma ka mea e pili ana i ka uku ana, ame ka ohiia ana o na auhau loaa makahiki, kme aa mana.ame na hana a ke komisina āuHau,. ame kona mau hope, ma ka mea' e pili ana ilaila, ai ole, e pili ana.paha me ia mea, ma keia ke hanaia n-ei , ,ma ke ano e hiki ai ke hoopiliia i na auhau i kauia e } ame ,ka ohi ana mai i na auhau malalo o keia Kanawai, PAUKU 6. Ku ike kumukanawai, Ina e hooholoia ana kekahi pauku, hapa-pauku, mamalaolelo, a . i ole hopunaolelo paha o keia Kanawai no kekahi kumu, ua ku ole i ke kumukanawai, a i ole mana ole paha, īoīe e hoop'ilikia aku ia olelo hooholo i ka mana o .aa hapa aku i koe o keia Kanawai. Ma keia ke kukala ■n«i ka ahaolelo, ua apono ia i keia Kanawai ame kela ame keia pauku pakahi, hapa-pauku, mamalaolelo, hopunaolelo a i ole, mau mamalaolelo paha o ia mea, me ka nana ole ina e kukalaia ana, ua ku ole i ke liumukanawai a i ole, oi aku paha mau pauku, na ■ na hopunaeelelo a i ole, na mamalaolelo : paha. . _ • ■ ._ . ; . ! • ■ PAUKU 7. Hoolilo ana ina daīa, Ona auhau apau e ohiia ana malalo o na manao o keia Kanawai no ka pomaikai no ia o ke Teritore. PAUKU 8. E mana no 'keia Kanawai ma ka la 1 0 lanuari, 1932. Aponoia i keia la 2 o lune; A. D. 1932. LAWR£NCE M. JUDD, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. KANAWAI 71 <B. H7Helu"ssr HE KANAWAI E HO.OKUMU ANA I KE KOMISrNA AHAOLELO HAWAII, E HOAKAKA ANA I KANA MAU.IiANA A E HOOKAAWALE ANA I KEKAHI BILA HAAWINA NO IA MEA. E Hooholoia e ka Ahaoleio o ke Teritore o Hawaii: PAUKU 1. Ma keia ke hookumuia nei kekahi komisilia t e ikeia ai ma ke ano ke Ksfriisina Ahaolelo Hawaii, o ia ke kiaaina o ke toritore, oia ka lunahoomaiu p ke komisina i oleloia ma o kana oihana la, ame elia mau lala e ae e hookohuia e ke kiaaina, ma ke ano 1 hoakakaia. ai e ka Pauku 80 o ke Kanawai Kumu Hawaii; e kupono no na hoa o ka ahaolelo o ke teritore i oieloia e hookohuia i ke komiaina i oleloia. E malamaia no na halawai a ke komisina i oleloia, ma ke kahea ana a ka lunahoomaluPAUKU 2., E lilo no.i hana na ua komisina aei ke kokua ana aku i ka Elele i ka Ahaolelo Lahui mai Hawaii aku nei ma ka hoomakaukau ana, ka hoonohonoho ana ame ka hoolako ana aku i kekahi hoiki}. na papakuhikuhi, a i ole kekahi mea e ae paha e makemakeia ana, no ka waiho ana aku ina ke piha potio i k-e-kulana o ke Terit6re o Hawaii. ma' k'a njea e pili ana i kekahi mau hana e w r aiho nei i keia mahawa (e komo pu ana na bila i hookomo koke ia aku nei iloko 0 ka" AhaoleM Lahui i oleloia e ka Mēa Hanohano Hiram ke Senatoa mai Connectucut mai), a 1 ole, e ala mai ana paha, mamua ae o ka hoomaka ana 0 keia kau kumau ae o ka ahaolelo teritore. maloko o ka Ahaolelo Lahui o na Mokuoina Huiia o Amerika, e pili ana, a i ole e pili aku ana i ke Teritore i oleloia. L*a hoamana pu ia hō ke komisina 1 oleloia a ua hoomanaia e hele aku i Wakinekona, D. C., ina ma kona noonoo ana ua kupono ia alahele, a \ o]e ua pono paha. a maluna o ke noi i kakauia a.ka Elele i ka Ahaolelo Lah-ui mai Hawaii aku nei, no ke kokua ana aku i ka Elele i oleloiai ka Ahaoīelo Lnhui, ma ka waiho mia aku ma ke ano piha POHOk 1 kekahi mau.mea oiaio, a i ole hoike paha r a i oje mau manao hoakaka paha ma ka aoao o ke teritore, a ma ka hoomalu ana i.na pono o ke teritore ma ka mea e pili ana i na hana e waihp ana, a i ole e ala mai aaa paha maloko o ka Ahaolelo Lahui- i oleloia, mamua ae o ka hoomaka ana o keia kau kumau ae o ka ahaoīelo teritore. , PAUKŪ g,_ Ma kelā ke. hookaawaleia nei ka huina o umi-kumamalima kaukani dala ($15,000.00) a „ i ole, elike pahs me ka nui o ia mea e ikeia ana ke kupoiio, mailoko ae o na }oaa laula o ke teritore no na hana o keia Kanawai. e komo pu ana ka uku ara i na hoolilo o ke komisina i oleloia, ma ka e pili ana me kekahi mau hana i kauia e keīa Kanawa, a e komo pu ana na hoolilō pili kakauolelo, pili kanawai ame na kokua e ae, elike me ia a ke komisma i ike ai ua kuuono e hoohana a \ ole e loaa mai ai paha. E ukuia na hoike hoolilo i aponoia e ka lunahoomalu o ua komisina nei. O oa hoolilo o ka la a i ole o kekahi mau hooīilo e ae paha o na lala o ke komisina i oUloia. aole w e kaupalenaia, ena manao oka Pauku 1a elike me ia 1 hoololiia ai, o na Kanawai Hooppnopone llou ia o Hawaii 1925. PAUKU 4. E mana no keia Kanawai i koua wa e aponoia ai. Aponoia i kela la 3 o lune, A. D. ■LAWRENCE M. ivin\ Kiaaina o ke Teritore o llawaii. KANAWAI 72 <B. H. Helu 59) lIE KANAWAI E HOOLOLI ANA I KA MOKI'N A 1 tS . O NA KANAWAI HOOPONOPONU HOI' 1A O HAWAII 1§25. KUKE MK 1A l HOOLOLUA Al. MA KA HOOLOLI ANA l NA PAI Kr ISSIF AME īmi. O IA MKA, K ni.l ANA 1 KK AITVa\I KIiLANAKAVUA!.K, A O KA OI LOA AKV 1 KA OIHANA.MAKAL E H©oholo ; a eka Ahaolelo oke Tei itorc o Hah«u; PAUKU 1. Ma kem ke hoololiia uei **