Ke Alakai o Hawaii, Volume V, Number 37, 12 January 1933 — KAPENA KEONI KAMIKA A ME KE KAIKAMAHINE ALII ILIKINI POKAHONTASA [ARTICLE]

KAPENA KEONI KAMIKA A ME KE KAIKAMAHINE ALII ILIKINI POKAHONTASA

ClCop|oTin $mUh a me Pocahontas. Mal ka .Moolelo iaea o Amenka Huipuia.; 0 kelā ftialaTc Iho nei, ua lawe ia. mailoko mai o m%klo 0 -Ameiilea Huipuia, niea oiaio hoi. % •i»a" 1-a m.9«iamu;' loa o ka noho ia ana'ku o Amer!lca liaok, 'loko o ka makahiki 1607, ua kaulana ae ka in<s& <5 Xam>kā fhawae?)a o ka poe i noho aku ma ka ititfktialns o Verigi:nia> a me kona imi ana'ku i ke ano a e pili ana ia mokuaina. Ua hanauia oia ma LinēoTi|Sh!re, Enelani, i ?nakf>iiki 1 "79, a ua olelo ia, i fcaJKfgf afta o kona ma'_ makMhLki i ka umikumama~kotuf iia liōeililo aku la -ia i k?sna eke buke kula, me ka manao ē īsB?iuka a"ho?c ' k<- k?»'; .--ka, ua m;*ke hikiwawe iho Ta liiakuakano a -noh-il-i. un ImuloH hou oia i kona tn*3®o e nōho, 1 ana, aoh> no i liuliu, he elua waīe no ma-'-ahiki, % Ilaalete aku la oia ia En.-hini a hoU» aku la no Faranf S lllk! Joa i Holani. Ma ia rrum aina, ua komo oia iloko o JTa v lehulehu, a ua halawai mai oia me na. ouiri lfle na ulia iehulehu o k<; ano kamahao a kupaianaffe. ~ ; T oiai oia e hol<> a.na maluna o kekahi moktt'#« : lf*Fafapi aku no Ttalia, ua ala mai la he ino nui ma ka "S'l>a ana ke kikiao makani ikaika, a okuku mai la nff'|tT|'mliweh\ a e paialev/a i ;i ana ka moku me ka Ia manawa. ua ulu ae la ka manao 1 apuwaīfe'"§l lw&'f na o kekahi poo ohu'a hoomanamana' no Keoni K^fika J lce kumu o keia ?t]a a'na rnai dka ino, aua hooleiin ōtS" fto&d o ke kai. ~ ana iloko o ke kai, aole oia i haalele i kona mafri?w&lfa } āka ; ua au aku U>. oia a pae ma kekahi mokupu)it, Vltdle no hoi i liuiiu mahope'mai ua loaa oia i kekahi rrl f 6ku"ltsūa Farari. a lawp ia aku mai ua mokupuni nei. Ā maluna oua moku nei,'ua ulu mai la he hooaka k^tfa^ y ne kekahi ona m'oku kaua enemi o Farani, a mamulf"b' :i ī'ia h.-welaw" akamai a Keoni Kamika, ua liW^ia ua moku ia. No'keia mau hana, ue ■ haawi aku ia ia kekahi'mahele nui o na waiwai o ūa mokUll^. MahoP&'a? o keia, ua komo aku la ia ma ka aoao o ke ana m<\Turoke. a iloi o <>, !;a manawa

o lioouka kaua. ua ru, rr.;ii h\ ' AlīHeōa TsTek% e paio pakahi 'mo kekuhi Aliikoa Karlstiano» "i ina wahi ana. Ua apo koke aku la 6 i ke.ia aa a ke Ali p i Tur<-kf, a ua hele aleo la pu'ni" ia, a ? ka 4 . f> ;ina, ua make aku la ke Turelre a m»* elua mau AMkoa h»>u aku iloko o ia mātfa"#a, A h.a!i manawa, ua lawp yio ia oia, a kuai ia aku la k<§*'ano" kauwa kuapaa; aka, mumuli o ke aloha o kaA% kkvt\vß wahii»e o Tragabizan< 1 a kona inoa, ūa kok&a lsē a me k« maō.ii a pakele oia. aku 3a oia a hiki i Rusia. e mailaHa pku a hiki Sepania a"i Moroccu, » hiki hou i Europa, Ihe no ke komo hou aku iloko o na ouli*pahī , |haS s f "hoea mai ara Lohe iho h oiu no kekahi no Vēriginia, ua hui l nke - t ku la m me ka 3a J0 o Dekemaha, 3C0 f k u<, haaiele. aku Ja moku. O ka r.uī o ktia e Holo mak*| e huli.a e hoom;!", > a ,a ;ke ano jne kp kela aina hou, he hookaLi hānoii me ēHrna ! at< - i?e l wahine a keiki hiu, A ma ka~ la T% o ( -ime" sk s i la lakoo: m'a tu'.?si i lu;i'aLa 1 ketā ■ ,i- "i"fj Jarii6&To"wn, a ua j)iha i no.ks nani ame ka momaaa o Ifeia aipa T>ou. Na iakou i iukulu. mua loa he wahi hnokih'ua paa o r.a ma Ameri'ka Akau. ' ;■■'■■.■ ■ r ■ ■:■■■''■ I ka manawa i kuleulu mua ]<>'<■ ia .-i ua wahi nei, ua ;• ■ manaoik o K'amika keleahi.o na l.una Nui, aka, ua lili nae kekahl poe iaia, a nolaiīa aole n«'a i hohoia ma ia kulana. Akan'-olai oia ke kanaka Oi o ke «'ikaniai a me ka naauao r awa'ena o lakou, ua hele mnu aku imua ona no na oleīo kuhikuhi a me na olelo ao a laaliope māi, u.± kohe & !akoīi ia ia i Peresidena hō Ukon Ua nui a iehule/.u na hana ina kona lima, ka'"hoopaa mau i kela a ma l.eia e 'hookolna ano h«etna 'i hookāawah.ia na lakou, ke kukikuhi ana iā'lokou ma ke"kua ana i n?i ' i.iiiu'aai-, ke '-uku'.. ana Ina ha!fc, ke ao j 4ca oihar* ' a. a me ke kaahel- ana rka aina e imi i na mea ai iia lakou. Ua kau oia i kana hoopu" >, i l.a mea molowa, he hoo--ke ia i'ka ai, a i kumu e hoopauia ai ka hoopuka ia ana o ka<6felo ino, ua kakau oia i.jk, - kana buke hoomanao i kamanawa o kela a me keia v hoopuka ai i ka olelo ino i ke'la a me keia la, a i ka-hik? ana i ke ahiahi, alaila. no kela a me keia oleloino ana a kekahi mea. e ninmiia ana kā 'Wāl anuanu mailoko aku o i.ekahi tini piula nui iloko o k# Hma o ka palule.o ka .mea hewa, a no ka huihui ioa. ua tft%kāu ia keia hoopāi. Mamuli o kona hana me ka' hoolkaika i oi aku i ko na mea e ae, ua hoohilahilaia lakou. • ' ; ;t?ā kaahele aku r. Kapena Kamika ma na' aeka! 0 ka aina, e nana ana i •«< kulana. a hiki !oa aku ma na palena o ka mokuaina o Maine. a ua hiki aku ma kahi o na Mokupuni o SV>a!s n:a Nu Hampshi:e, kahi ekU īlēn keia manāwa he kia hoomanao nona. Ua lehulehU' iio.hoi na huakai i heleia no ka hu'li ana aku i ke ano O Ita aina, a m'a kekahi o ia mau huakai i lawe pi« ia ai oia me kona mali hoa e na In'kini. 0 kona ruau hoa ua pau'lakou i ka.pepehi ia, a k-v oia; a' o kona umu i #>le ia ai, mamuli no ia o kona lu ikeike aua akui -imua'h na Ilikini i kekahi p:- iana pakelo, me ka h«>i! eike, aku i na.mea hiki ke*hanaia~namuli o ka naauao, a me nai mea kupanalia; a mamuli o ia moa, ua hoopihai;. na Ili-J kinf "lfl# ke kahaha, k ua kom ,> ]<a manao iloko o iakou he' ano akua.oia, he mea h.ū i oi ae mr.mua o ke kanaka. 1 Mahope mai ua lawe paakao 'a oia e na īlikini imua o Powhatana, ke Alii o na r : kiu;. a ua ia'! u nana e hooholo ka hopena e kauia ai ma'un;. o Kapena Kam.'ka.* •Akoakoa ne la ra kaukiu Alii a kukakuka iho la iakoii, b hooh,.lnia ilio !a e m«i\e t,aweia aku !a oia a' ma 1 « waiho an i ;.a 11 ' • ku mohai imua hoi o kr \|i?i Powhatan a tr,v i< <-■- nia-i knnkau Alii a hskiikii ia rc ia l ona mau .ima mahotv o ke kun, ahoo-l paa ia ae Ip konr mau wawae. a hoomo-ia aku la oia ilalo oka honua kona poo o! .a i:ohaku mohr • Mo' na < maka o ka wiwo ole oia i alawa ae ai mao a maane.i, a ike! aku lā i kekfihi liiklni nui e pa-' ' k.-r 'iewk' ' rt we'cls I ma kotoa Uma, a hoomaopopo ilio ]v. tia liiKi mai ka hopena' o kon« ola arta. *j Hele mai la ua Ilikini nei a kn iho !a ma ka aoao "o< Kapena Kamika. hapai r.e la i : -,a ; ,> ; u n a . &! mena Hma ua niakauk'au t /*o\ ' i}..-. i \- 0 laua ikaikapau malum <i ke poo <> ke pio: ». ~.o ka matr.a o ke' o ka waonahele, ua holo mai 'r o Poka>< in ta<a, U ka;- : kamahine Alii «pio. ka punah.«v] 0 a r nilimili a ko Aiii iiui" Powhatana, h » ka hooi.ina ho: o ke aloh.i o na Uikini a V<:. * ■

i Loh, aiai L; '.'ia a lele mai la o Kapena Kamika a me ka Uikini. a hoomoe aku l. i kona pōo maluna l iho o ko Kamika, a ua paa hou t- ta ka liikini i kana hi, v\ u liiw ka hiki\vawae., I-kili akuJa ua kaikamahine Aliinoi imua o kona makuakane a noi aku la me ka leo uw'u <• hoopakele ae 1 ke ola o ka ilikeokeo, me ka hoike paa a u ina -e make o.Kamika alaila oia pu leekahi. Ua hoonau uieia ka manaopaa o ke Alii, a ua kauoha mai la e weh'ia i<a kaula nana i hoopaa i kona mau lima a me na \\ava'e, a ao!je wale no i lioopakeleia kona ola, aka, ua aeia a' oia e h'pi no kona home ma James Town, īhe ka haaw 1 " mai ona hooia no ka hoopaaia oka manao 'mailmi ona Il'.kini maiJa wa'-mai, ame k.a malama ana i ke aloha nona. I keiā~mānawa/he umikumamalua wale no nnīkahiki o • kaikamahine Alii nei, a o kona kumu i aloha ai ia Kap*< ua Kamfka, mamuli no ia o ko Kamika hana ana i na mea , aani nana, a me na hana aloha a olhoiu iaia oiai i kona manawa e noho pio ana. A hala ae la he mau makaluki j 'kole, ua ho_oihaka ae la e ulu ka manao lili o.na IKkini i > ka piha loa o ko iakou aina nie rra"ilikeokeo, a ua kukn malu lakoū a hooholo e hele aku i ka manawa nanea o iia ilikeokeo, a e luku ia lakou a pau. Ua lohe o Poknhontasa;i. keia mea, a ua hiki ole i kona puuwai "palupalu ;■ ke aloha ke huna. Ala ae la oia i ka'waenakonu o ka po, i ka wa a na kiai i haule aku ai ika hiamoe, a o na lau v !o no o na laau ke cnve ana i ka welelau kehau o k.e kuluaumoe, a me ka makau ole i Jkona ola, ua puka' niai la oia mailoko mai o ka hale iliholoholona o kona makua Alii a h.olo akw la me ka mama maloko o na ululaau pouli, , m« na wainnka e hoopulu ana i kona mau papalina, i-hili aku ai imua o na ilikeokeo a hoike aku la i keia mea ia lakou, me ka olelo aku e hoam&kauk'au ia lakou iho, a u;. paksle lakou mamuii o ia'hana aloha a makau ole a ke kaikāmahme Alii. A mamua o ka nalo ana'ku o na hoku mahope o na a<>. ma ia po, ua hoea hou aku la oia i kona home me ka ike ole ia. Aole i liuliu mahope Iho o keia, ua halawai mai la o Kapena Kamika me kekahi ulia, mamuli o ke pahu ana o ka pauda, a.ua loaa iaia kekahi poino a ua hiki ole iaia ke noho, nolaila ua hoi akU la oia no Enelani, loa mai, i ka makahiki 1631, make iho la oia. me ka waiho, iho nlahope i kona inoa kauliina a hanohano mawaena o' ; ka poe a pau o ia au. . Aia i'ka" makahiki !Gl3. oiai hoi o Kanena Kamika e

j ola ana ma Enelani, .u. holo mai la k' l w..hi Kapena >A- | rgall kena inoa mai Enelani -mai a hiki ma na j>aleua o i \'eriginia, a malaila, īoaa iho lā o Pōkahontasa maHeekahi wahi kaawale mai kona wahi mai, a iwaena hoi o keka-hi pee lahui Ilikini okoa, a ua kuai ia mai la a lilo e ua Kapena nei o kekahi ipuki keleawe. Ua.lohe kona makuakane i keia, a ua hoomakaukau ihts la e lioakoakoa ae i kona lahui a pau a e kaua aku ina ilikeokeo. Aka, ua hoopau wale ia nae ia manao o ke Alii Ilikini, mamuli o ka ae ""ana'ku o kekahi haole kuonoono o John Rolfe kona inoa e naare i%e ka'kamahine Alii ui, a e a*o aku iaiā i na ano a pau oka noho'na Kristiano me ka naam ■«. Ua apo koke _mai Ia ke A-lii Powhalana me ka .apono i keia manao. a mahope mai o ka mare ana, o ke kaikamahine Alii, ua lilo iho la ua Alii nei i hoa'loha.a i kokua hoi no na ilikeokeo. He ekolu makahlki mahope mai o ka jnare ajia * o „ Roife me„ke kaik&mahine Aīii, ua holo akti.,.,ia. qo ..Knelaiki.. A % ko laua hiki ma r Ladaīii, iQlip Ke kaikamahine Alii Ilikini i a ; I al &aia- , mu niau kona alq me hiw a ka i'ahiil hAI £ .* \ti a o I;a Ilale Ah'i nona, f f mauilla £h ( >Io aku aik.iv a e hoolauna aku me ia.."' .. / 'Mawae'na o ka poe t hele aku e ike«iaia, o kona.hoa'!oha kahiko kekahi, o Kapena Keoni Kamika. Ua lohe mua aku ua kaikamahine Alii nei ua o;a, aka, i ka manawa i haule ai ka ike o k >na mau ,mak, maluiia_ o Kamaki,,ua hoomaopopo kok< aku la no ia n" ka hoohe|'wahewa ole, a hiolo mai la k<-na mau ko laua ' halawai pu ana, -a pela o Kan.aki i uwe ai no koiia hauoli a me ke aloha no koha haia-ai pu hou ana me ka 'mea nara i hoopakele i kona ola ne mau makahiki lehulehu i hala ae. Oiai rna Ladana, ua hanau mai la he keikikane na ke kaikamahine alii, a mahope iki mai, oiai e hoomakaukau ana no ka huli hoi aku i kona aina hanau, ua make hikiwawe iho la oia, a ua nui ke kaumaha a me ka minamina ia o keia kaikamahine. 1 kona manawa i make ai. oka piha. ana ia o na makahiki he 22 o kona oia ana. Ua apo ia kana keiki uuku e k'e aloha o a mea a pau, a ua mala'ma la a hiki i kona nui ana, a ua hoonaauao ia, a ua lilo oia he kanaka hanohan6 a waiwai ma ka aina hanau o kona makuahine; a mai iaia mai i ulu mai aikekahi o na ohana nui a hanohano me ka naauao o k.a mokupuni o Veriginia.