Ke Alakai o Hawaii, Volume V, Number 47, 23 March 1933 — KA HOIKE A KE KOMITE KUIKAWA NO NA HOME HAWAII [ARTICLE]

KA HOIKE A KE KOMITE KUIKAWA NO NA HOME HAWAII

Mamuli o kekahi olelo hooholo 1 hookomoia aku iloko o ka ahaolelo o keia Jcau i loaa mai ai ka hoike a ke komite kuikawa i kohoia ai e Kiaaina Lawrence M. Judd e noii i ke kulana o na hana i lawelaweia ame ka holomua o na hana pili i na Home KawaH, a ke hoopukaia aku nei ia maloko o Ke Alakai no ka pomaikai o ka poe heluhelu o keia wahaolelo o ka lehulehu, a eia ia malalo iho: r TERITORE O MAWĀII KĒĒNA MANA HOOKO Honolulu Peberuari 21, 1933. I na Hoa Hanohano o ka Ahaolelo Umu-kumamahiku o ke Teritore o Hawaii **>-'■ Honoiulu, T. H. Ua loaa ia'u ka hanohano e hoike aku i ka loaa ana mai 'o ka olelo hooholo hui a. ke senate, Helu 1, e kauoha mai ana la'u e hoolako aku i na hale a elua o ka Ahaoleio me ke kope o ka hoike a ke Komiie Kuikawa i hookohuia i Okatoba 9. 1931, no ka noU an& i na kulana e plli ana i ka lawelawe hana ana ame ka holomua o na hana Home Hawali.

No ka hooko a'na ia kauoha, ek hoopili pu nei au i ke kope 0 ka hoilie, I ka wa i loaa mai at o* keia hoike, ua hoounaia aku ia i ke poo ame ke kakauolelo o ke Komislna o na Hoine Hawali a i na komistna Hawall ekolu o ka Home Hawaii no ka lakou mau noo»ioo aana a hookupono ana elike me ka lakou 1 manao ai he kupono hat\aia.

Ke hoohui nei au no ko oukou pono, he kope b ka hoike i loaa mai ia'u o laiu;ari 16, 1952, na ke poo ame ke kakauolelo o ke kon\islna,. a he kope pu hoi O ka hoike I haawiia mai ia'u o Tanuart 30, 1P32, e ka Mrs

Elizabeth Woods„ ka Rev. Akaiko Akana ame Mr. James A. Dwight na^komisina. Ma ke KarawaC Ah'aolelo Makua o lulai 9, 12$|, uā hoo-

kaawaleie he mau nunui 0 na aina aupuni o Teritore no ka puunauweia aifj|t'sku e ke Komisina Home ka pono o na Hawaii i mea e hoolaupa'l hou ai jQga Lahui Hawaii a e o*llQi i ka hoemiia i o le loa ana paha o ca lahui. mau [ ke Komuina i keia he( imu.a, ,o ko lakou noonoo, ma ko Imsu hooko ana ia . Ua kukuluia ke lHttftisina a hoomaka i kana hana i gepatemaba 16. 1921. Mal Jteona hookumuia ana, nui nn &ana pohihihi i halawai pu inai a i iaweiawe ntu>uao ia a aole! ke n\ea kanaluuin ka J&smao iho e hoea a?ia o ia ano ma keia hope aku, a o ka 01 loa aku hoi mamuli o ke kuiana pilikia I keia m&nawa.

Ua haaw! ke KoiMĪlaina i na manawa apau i £bna hoonoo nui ana maluna o na e hooikaikaia ai a e hMomua ai na hana apau 1 Uoko o ka poho o kona Iliia.

Ua aponoir na h|na hoolala a ke Komisina |haolelo umi-kumamaiia l ai me na hnaolelo maho'pe iiel, o "ka hana hoopul&nuia ;v Koniisina Kawaii no ka I ahiiil Hawuli nia keiiS ke aporfbia nei a ke knahaua :, mi he%olonnu\," I ke apjbo* anu 15» hana a kr Komi\in& me k| %M»haua ana ac ur. hilomua Hawuii i Inwe i na liome m\|slo o na apana T lon\elKawaiwaiho niai Aha«elo ha. i ka hoi» nei: Sta> O kk:ahi o ria uiea iko maiPipo ia Jks la keia. aole hookahi} lawe i honu- i haa!e(e ta ho«Gk Ke na j - hiwia ho hoeliahi har>jsri amo u-

mi-kumamaono e noho nei ma ka Mokupuni o Molokai, —he maemae a kupono ko lgikou mau , lio-ue, o ka hapanui o ko lakpu p-'au aina ua waiwai ma ka maana, oiai no aole he wal- ! v.'"i nui loa i ikeia aku a i ote mau mea hihipe'a, ke uku pono nei lakou i na dala i hoaieia la lakou malalo ka aelike o na hoolimalima. "(e) O na apana kauhale e kokoke ana i Kaunakakai ma ] Molokai ua 'noike mai i ke&ahi 1 o na hana nani loa o ka hana a 1 ke Komisina,- -a oka oi loa ! Hawaii ua hookoia ka manap 'i] makemakeia o na apana ma Ka- 1 waii ma ka hookaawaie ana i | na kahaka mai na .hale hoolima-1 lima balaka mai. "(,d> Ke hoomaka nei ke maaaaawa laliui ia ana o na meakanu, na manu ame ksi puau mawaena o ka poe hoōkuonoono. Eia hou, pa kuahaua ae ka Ahi: olelo Umi-kumamaha penei:'

(aj Mai waena mai o ka huina kanaka» o eono haneii a®e kanalima Hawaii ma na pafena o ka poe hoonuonoono ma Molo'kai he 38 mau keiki i a' he umi wale no make; o ka'poe : i make, he ekolu mamuli o ke akepau; hookahi mamull o Jca ulia; hookahi mamuli o ka īaaumake; hookahi i hanau apiki ia mai, hookahi "aolē he iauka, a eha mamuli o na kun|u e ae, ua like hoi ia ua haule.sio malalo o hookahi pakeneka awerike;" a "

(b) "A mamuli o keia holomua, he pona e hoomauia aku na hana a ke Komiaina."

O ke kulana i keia wa, peaei 110 ia: (a> Me ke koe o elua, aole hookahi kanaka i lawe i home i halele mamuiī o kona mākemake iho.

(b) I ka 1927, he iuau ohana e noho ana ma ha hookuonoono ma Molokai. I kēia wa he -187" ohana. Mawāho ae o na mea i hoikeia maloko nei, ke holomua nei lakou i oi aku mamua o ka mea i ikeia i ka 1827. ic) E .''amail'., no au mahope aku no ka mea e pill nnp. i ka mea e pili ana i ka poe paa home ma kahi e kokoke ana i Kaunakakai ( Ka Home "Kalanianaole)" ame ko Keaukaha. id) O ka hana maauaua lahui no ka lawelawe ana I na huaai, na manu ame ka puaa ua hoopauia ia i ka wa i hoololiia ai ka hooikalka ana a na kanaka ma ke kanu halakahikl ana. . I ka 1927 o ka huina nui o na kanaka ma ka palena home o Molokai he 65Q. O ka heluna kanaka i keia wa he he oi ae o hookahi hanen pakeneka. O ka awerike hanau i keia wa ua oi ae ia i ko ka 1927 a o ka awerike māke hoi ua emi iho ia. Ma ke ano nui, o na kahua lawelawe hana i hookumuia i kinohi ke hoomauia nei no ia. (Aole .i p»u)