Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 1, 4 May 1933 — KA MOOLELO O KA AINA ANA MA KEIA MAU MOKUPUPUNI A ME KA LAHA APA O KEIA LAHUIKANAKA HE MOOLELO NO AUKELENUIAIKU [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA AINA ANA MA KEIA MAU MOKUPUPUNI A ME KA LAHA APA O KEIA LAHUIKANAKA

HE MOOLELO NO AUKELENUIAIKU

Ia lakou ma Maui e kaapuni ana, kaulana mai la o Kepakailiuia i ka ikaika a me ke koa, e hiki ia ia e haihai i ke kanaka,. a oia ka oi o Hawaii a puni. A lohe lakou 1 kona kaulana i ka ikaika, makau iho la lakou a hol mai la i Kuaihelanl, A hiki lakou 1 Kuaihelani, lho la lakou 1 na hana lealea a pau loa, ka hakoko, ka mokomoko, ke kuikui, ka honuhonu. ka puheAehene, ka hula, ka-oiohu, ka lele kawa, ka pahee, a xuc hana e ae. Ma keia mau hana 'lea a iakou a paii lōa, ua hooulu lakou i mea e hele mai a! ko lak<m kaikaina o Aukelenuiaiku, alaila, pepehi lakoij ia ia a'make. No ka mea, o Aukelenuiaiku, m paa īoa ia i ka malama ia e" ko lakou makuakane e Iku, ma ke aho kapu a!H, a me ka puna-' hele loa, '

Ma keia noho kapu ana o Aukelenuiaiku, ua lohe ia'aku la ka plhe uwa a na k&ikuaana ona, e lealea an&, alaila, ninau aku (Ia o Aukelenuiaiku la Tku, ko la- ! kou makuakane: "He pihe aha keia o kai e uwa nei?" Hai aku ka makuakane: "He hakoko." "Pehea ia mea?" "Elua kanaka, ku i luna, kulai kekahi i kekahi, a hina kekahl, alaila, uwa ka aha Oia keia pihe au e !jhe Ia Ika uwauwa mai." Alaila,' aku 0 Aukeienuialku: "Makemake wale." Pela no o Aukelenuiaiku 1 nlnaninau mau ai i ko lakou makuakane. Alaila nonoi aku la ia e iho e nana. Hoole mai ko iakou makuakane: "Aole oe e iho." I aku o Aukeienuiaiku: "No ke aha. hoi?" I mai ka t»aku.akane: "Mamuii oe make i ou mau kaikuaana, no ka mea, ua hoomauou kaikuaana ia oe e noho nei," Ninau aku la o Aukelaenuiaiku: "Heaha ka haia i hoomau ai? " I aku ka "He oia kuu hooiii ana i ke kapu jqou a me ke aupuni; nolaila mm ibo oe, o make auanei i ou j£«u kaikuaana ."

A he analiuln, a!a?K ioiie ftm m<%l la ka pīhe uwa hou. aole o Aukelenuiaiku i hai aku i ko lakou makuakane, no leela teo itwa hou. Ku ae la ia a lho malu i kai e nana ai, me ka ik» ole © ko iakou makuakane, Aia ttia 3ma o Aukelenuiaiku, he p**a e paa uia. A hiki o Aui ka hale o na kaiku•«na, k&ka iho ia oia i ka pua, iele aku la ka pua a komo i ka hale o kona poe kaikuaana. A komo ka pua a Aukelenuiaiku i loko o ka hale, laiau iho la na kaikuaana a olelo iho ia: "Kupanaha! o ka kakou pua he pa,uku, o keia pua hoi he owiii." Ia iakou e oleio ana, lai&'i mai Ja kekahi kaikuaana o Aukeienuiaōku i ka pua, a olelo mai la: "Aole keia he pua e; o ka pua no keia a ko kakou a Aukeleauiaiku." la ia, e olelo ana, ialau aaai ia o Kekamak,ihinuiaiku, ke kaikuaana huhu o lakou, a haiiiai Vio la i ka ima a haJcihafei loa. Hahope o ko ike ana i ita pua, hiki o Aukeienuiaiku i mua o lakau. a ku iho la ma waho o ka pa o ka hale. 1& Aukekmiiaāku e Jsu a£ta niaiaiia, naaa. aku ia mau kaikuaana a pau ia ia, he mea e ke kaaaka Ua like koea ili me ka maia paia mesmL&, a o kona mau c»oJii

maka opuu maia la 0 ka hua aāS oxā wa holu, a he pololei hoi IftSfia kiuo, aohe puu, «)he kē€>,'aohe or/a mea e like ai.

' " O'lSri«*iuiēhu e piha ana, mahalo aku la iakou i ke kino 0 AukelehuiaiM' ! ka maikai laui»a c>le. īa >.ikou e mahalo ! ana,. ua h6bpihi loa ia lakou \ kaikuaaha Miia 'loa i ka huhu no lAukelelMaiaiM, a ano e ae la koina maU KHīēheleiia. Alaila, ke--1 na aku WW i kēkahi o kano mau l muli ihe/ $ hele aku e ninau ia i Auk<?le7SSidku i ke kumu o kona ltho o ka inoa o ia i mea e Kuaiku. A hiki ia i mua [0 Aukelenuiaikm. niaau aku Ia; I "Heaha feu liu&kai o ka iho ana i mai?" I 0 Aukelenuiaiku: "I ka le«lefe.'' Eai aku la o Kuaiku a i tee kaikuaana huhu o f lakou hai aku ia. A lohe ia, hoo«na aka & ia Kuaiku, e hele a i € kui aku i hookahi puupuu ia Aukelenuiaiku. īa ia i hele ai ! a kui ia Ai&el nuiaiku, aole i hina, aoie hoi i eha o Aukelenuiaiku, aka, o konalimaka i haki, kul hou kekahi lima, haki hou no, pau loa na lima elua, A pau ke kui ana ia Aukelenuiaiku, kaha aku hoi: ia wa o AukeienulaikU 1 hoDu aku ai a paa i aa linia, popo ae la ia a kiola aku k i1» ae k?i. A ike na mea a paa loa 1 ka ikaika o Aukelenuiaik'u, «walakou a haalele, » olelo iho la "Akahi wale no mea i hina ai ( a i hai ai na lim,a 0 Kuaiku." A mahope o keia, puka hou mai kokahi kaikuaana 6»a me ka itianao e pepēhi ia He oi ia ma ka hakoko ana, i luna no hai ke kanaka; a ia Aiikelenuiaiku, aoh» hina, aohe eha. A ike iho la ia. aohe hina 0 Aukelenuiaiku, hoi aku la, ia wa o Aukelenuiaiku i lalau ai a kiola 1 loko o ke kai. Uwa ae la na kanaka. Pela no o Aukelenuiaiku i hakaka ai me.kona poe kaikuaana a pau loa. Nana wale no ka eha, a koe ke kaikuaana huhu ona. A ike ija k&ikuaana huhu *la o ua pau l<>a ny, ; sa ehu, hele uiai la ia me kona huhu loa i.a.Aukelonuiaiku, me • kona manao e lalau a kiola i loko o ke kai, aka, 1 kona liana aim pela i kona pokii aole i ko. la laua i hakaka ai me Aukelenuiaiku, me ka ikaik.a loa. aohe hina o Aukelenuiaiku. Ma keia hakaka ana 0 laua, ua paupauaho loa kona kaākuaana. Nolaila haalele iho la kona kaikuaawa i ka manao hakaka, hoi āku la. īa ia e hpi ana, lalau aku la 0 Aukelenuiaiku ia ia, hopu a&u la a kiola i .]afc»<o-fc».tei. Me keia haule aaa i loko o ke kai, pau ae la kona mauiao hana ino ia Aukelenuiaiku, h,oi mai ia'ua kaikuaana huhu la, a hoomalimaii ia Aukelenuiaiku, I aku la ia Aukelenuiaiku: "Pau ka hakaka, ka huhu, e noho aloha, he haka&a a hoahanau, he kalkuaana, he kaikaina." Kono mai la ua, kaikuaana la ia Aukelenuiaiku, e hoi i ka hale; ae ak» la ia, e auaa he oiaio. A komo lau t Iqko o ka liaie, ia wa, i wehe ai ua k&ikua&na ala i ke pani o ka waha o ka lua o Kamooinanea. Lalau mai ia. ua kaikuaana la ia Aukelen'uiaiku, a kiola aku la i laloo ka lua, malailalakoui manao ai e make o AukeleaūMku, iAple ,e '&pl). •.