Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 1, 4 May 1933 — KA MAKAHIKI 1933 [ARTICLE]

KA MAKAHIKI 1933

Ua haalele aku kakou i ka makahiki 1932 me kōna mau pono, -aka me na manao kaumaha no no ka mea aole īkeia", nia ka moolelo'o Hawaii nei, i ka i?ui o ka pilikia ame ka inea i.pahola iho maluna o na makaainana»apau o keia t(:rilore, mai ka poe i 'manao ole ia e ike ana lakou ia mea he pilikia, no ka nui'o ko lakou waiwai, ahiki loa aku i ka poe i ike mau ia mea he piiikia, aka, ua oi loa *e nae hoi ka pilikia i kau iho maluna o ia papa, i'ka makahiki i kaahope aku la. Aole he mea i ike i na mea e ho'ea mai ana i keia makahiki a he oki loa aku hoi i na makahiki e hoea mai ana mahope aku o keia makahiki. Eia ka poe naauao o ka honua nei ke hookala nei i ko lakou mau puniu, aka aole nae he wahi mea a oi iki, aka o ke kohokoho wale no ka mea hiki ia lakou ke hana, me ke ka,u nae o ka weli no na mea e hiki mai ana maluna o ka honua holookoa. Aole o ia wale, aka, eia no ke ikeia aku nei na kahoaka o ka uhi mai o na ao pouliuli maluna o na aupuni o ka honu? nei, a hookahi mea i maopopo loa i keia wa, o ia ka hoopu o n#va.upuni nunui, ia lapana nae ame Kina e huli mai ke alo ina pukuniahi ame na mea pepehikanaka e ae e luia mai la ma ka honua a mh ka lewa, me ka maopopo o*e i na ahahui nunui o ka honua k$ lakou mea e hana ai i aī ka maluhiia mawaena o kela mau aiipuni. !■'■■■

No īia makahikl ka hoopu ana o na manao iloko ō na alakai o ieekahi mau aupuni nunul o'ka honua nei, he manao nae, aole no ka pono o ko ka honua holookoa apau, aka no ka pono pilikahi 'Wale iho no o ke 'aupuni hookahi. O keia no hol ka rnea nana e hapai i ka manao iili iloko jo kekahi mau aupuni e aku i lilii launa ole mai iloko o na lioopaapaa a kekahi mau aupuni e hoopaapaa ana, ā peia i hele ai ka pilikia i ka nui loa i na manawa i hala aku, a o ia iio auanei ka mea nana e ho-a i ke ahi mawapnā n na iāhui like ole o ka honua nei i keia mau la pokole e hiki mai nei, a he wahi ahi uuku wale no auanei ka ka makani o ka lili pili aupuni e ho-a mai ai a o ka pulumiia aku no ia o na aupuni apau o ka honua nei iloko o ka hakaka nui loa i ia iivamua ma ka honua nei. Ua pau wanana a ke Akua i ka waihoia imua o oukou hoaloha ma na kolamu o ka kakyu wahaolelo, «*alia paha, ua hoohenehene iho kekahi o kakou ia mau mea i kakau mua ia aku; aka aole nae keia wahaolelo i kakau ia mau ma,nao mamuli wale iho no o Jca manao o kona lunahooponopono, aka ua waiho pu ia aku imua o kakou na olelo mai ka ke Akua b"uke o ka oiaio lua ole, no ka mea o ia wale no ko kakou ma keia heihei honua ana no ke aupuni lani. A.ole a Isa,kou panana e ae e hiki ai ia ka.kou ke ike i na mea ē hoea mai anra maluna o ka honua nei. O na kuhikuhi e ae apau, ina aole i kulike me ko ka Pafapala Hemolele, he lalau ia me ka pololei ole; a aole e pono ia kakou e hahai ia mau ao ana, no ka mea, ua like i» me ka makapo e alakai a.na | i ka makapo, a o ka hopena, e haule like ana laua a iMokookalua.

Ua hai mua mai ka olelo & ke Akua ia kakou ma Daniela 12:1, o keia mau la hope o ka honua 'nei, he mau ia ia i piha me na popilikia i like ole me ia mai kinohi mai. Eia na olelo i palapalaia ma kela pauku;

la mwiawa, e ku mai īluna o Mikaeīā, «a alii nul la, ka Mea nana e kokue i na keiki o kou poe kanaka; a e kiki mai no ka mar.«wa popilikia, mea !xk j o'p me La mai ka wa o ka ahikl mai m a ia maxiawā no e hoopKkeleia mai kou poe k&īwkn <? kela me»keb iilea'ikakauia iloko o ka ! '

A©le keia he mau olelo pohihihi e hiki ole ai ia kakou ke ike maopopo lea iho i ko lakou mau manao, aka he inau'olelo moakaka loa keia e hiki ai i kela arrje keia kanaka ike i ka heluhelu ke hoomaopopo i ko lakou mau manao me ka hooheiwahewa ole. 0 ka pilikia me kakou 0 ke o ia k& manao iho, he «ane na olelp a ke 'Akua. He oiaio no ia. Ma kahi o ka olelonane, ua haiia mai no kakou he olelonane na olelo i waihoia mai, aka aole keia he mau olelonane, aka he mau olelo pololei loa wale no keia, a o ko kakou olelo iho, he olelonane keia, he hoololi ana ia i ka manao o ka ke Akua mea 'i makemake no kakou, a ua maopopo nō ia kaKou, aole ke Akua •e apono mai ana ia kakou no ko kakou hoao anā'e hoololi 1 kana mau olelo maopopo i piau olelonane.

Ua kakoo ikaika loa ia mai keia mau olelo ma Daniela 12; 1, e na olelo a ko kakou Haku i palapalaia ifta Malaio 24:77, e olelo ana: Ē kue ana i kekahi lahuikanaka; a o kekahi aupuni i kekahi'aupuni; a 'e hiki mai no na wi ame na ahulaii.. ame na olai.i wahi keia wa,hi. 8 0 keia mau mea ka .ana o ka pilikia.

' He mau hanen makahiki oka ka Haku ho<?pjuka ana i keia mau olelo, ua haawi mua ke Akua i ki ia mea i Kana kauwa ike kaula ia Daniela; a i mea e hooi !o$ ae ai kō kakou manaoio Kkeia mea'l haawiia ia hou rgs! 1a ko kakou Ha"ku ia manao hookahi i ole ai kakou e hotihewahewa i ka manao o ka Daniela wanana e pili ana i keia mea hookahi, i ka pilikia e kau mai ans inaluna o ko ke ao nei apau ke hiki ak;u i na la hope o o ka 'honua nei, a' o "Ico kakou olelo ae la he m&u olelonane keia mau olelo i palapalaia maloko o k.ft he lalau ia me ka manaoio ole i ka ke Ākua olelo.

Hoao kekahi poe e hoololi i ka manao o kft Jte Akua oielo mamuli o ko lakou mana.o maoli iho no; $ o kekah! poe hoi, hoololi lakou i ka ke Ak.ua olelo īnamuli o ko lakou makemake e hooakamai; a o kekahi poe hoi hoololi lakou ia olelo mamuli oke alakai ana ak« kahi \iksne okoa.

| Aole e hiki ia kakou ke hoole i ka oiaio o Jfe;eia mau | olelo ft ke Akua, no ka mee. ke ikemaka nei kakou i ka hooko io ia o ia mau olelo 1 keia mau la a k;ik<>u e noho nei i i keia au. Ma ka Daniela, aole oia i hai m;-opopo mai i ke ano oka pilikia e hiki mai ana i koia mau 11 hope o ka honua nei, aka ua lawa no nae ka maopopo ii kakou he pillkia nui loa ke kau mai ana maluna o ko '<S h£>nua nei i like ole tne ka pilikia o na wa i haia, a he hoike kakou jipau iio ka oiaio o keia mau olelo. Ma ka h\. Haku hoi, ua hai maopopo mai Oia i» kakou i na kum'". o ka pilikia e kau mai ana maluna o ko kakou honua ue' i ke!ft mau hope o ka honua nei, o ia hoi: ka mua—e 'aie an& kekalu lahuikanaka i kekahl lghuikanaka; ka kue ana kekahi aupuni i kekahi aupuni; ke kolu—e hiki m&i atia no na wi; ka ha—e hiki m»i ana m ahulau; lea lima—o hiki māi ana na ahulau; ke ono—e pa ana na o\\i ma 'kela ame keia wahi oka honua ne\ 0 keia mau a up.au, ke ulu nei maluna o ka honua nei apuni. Aole a'u hoakaka ana aku e pili ūiu\ r.o keia'niau pilikia a ka Haku e ole.lo nei ma Mataio, no ''6 mek he mai| | hoike kukou apau no koia mau mea, oiai ke il®maka nei kakou i ko lakou ma Hawaii ue;, a 1 &a oi loa' āku hoima na aina nunui. f| Mahope iho nae o ko ka Haku kai mai i keia mau olelo apau, hai mai la Oia ma k ».pa®i 14 o ka| aiokuua 24 no o MaUio i keia mau ololo: K e hMis aku no; keia o ke Aupuui ma na wahi AP&u, i; mea e ike ai na lahu?kauak;i apau; alaiUjiho|| Jiiki mai. ka hopeua. \ .-,• j Ma na olelo o keia pauku 14, e hik i& k&kou ke, hoomaopopo iho, ua kaniailio ka i kana ole!oj I pAlapaUU ma na pauku mamua «e !hoi

ku mahope ae no ka'mek e pili aea i na Ia mamua koke iho o M.hppena o ka honua nei. Nolaila aole "a kakou ana ia moa. Aole e poao iki la kakou e olulo ae, he okoa ka manao o ka ka Ilaku e olēlo ftei raa keia ina\i pauku mawa.ho ae o na manao niaop'opo loa- o.ia olelo i palapalaia ma ia mau pauku. ■ * u'. k , ;:i Pl ea e P Ui ana Ike ku-u ona lahui&a naka ke kam i kekahi, p g na aupuni hoi kekahi i kekahi, aole e ,tau ke o'leīu ke~ikemaka nePkakou'ia mea, aka oa lohe nae kakoa īa mea, a ke lohe nei no hoi kakou ia mea, a, ke heluhel'U nei malok'o o na nupepa* I keia la eia no ke kaua mai la kekahi. mau aupuni me kekahi mau aupum, aka no ke kokoke ole mai paha o ia mau kaua e hooukaia mai nei, aole o kakou hoomaopopo ia lakou a i.oie kau kau paha ka weli ia kakou. 0 kekahi paha hoi. ea, iiiaj;mir o ko kakou lohe mau i keia mea o ke kaua mawaeea o na aupuni like ōle, nolaila, ua maa'kakou i ka lōhe a heluhelu no ia mau mea, nolaila aole i iilo ia mau me?i i mau mea hoolelehauli ia kakou. Mamuli o ka makemake o na aupuni o ka honua nei e low ka maluhia mawaena o lakou, nolaila kukuluia ka Ahahui o na Aupuni. O ka manao a na aopuni nui i ku£ulu ai i keia ahahui, o ia ka waiho ana aku imua o ia ahahui i na ninau hoopaapaa apau e ulu ae an*i mawaena o na aupuni o ka honua nei, eia, nae, i ka ulu ana o ka hoopaapaa mawaena o lapana ame Kina, a waiho aku o Kma i kana hoohalahala imua p kela ahahui no ka hele ana aku o na Kepani ma Shanghai a lele kaua aku maluna ona, aole wahi mea i hanaia mai maluna o kela hoohalahaia ahiki waie ika pau ana oke kaua mawaena o kela mau aupum i na mua o keia makahiki. I keia wa, ke kaua hou mai nei no keia mau aupuni, a ua waiho hou ae no o Kina ia ninau imua o ka ahahui o na lahui, ahiki no i kēia la, aole 'Wāhi mea i i kela hoo lialahala. Ua noonōo no ka ahahui i-ka hoohalaliala i na wa si. elua i waihoia aku ai ia hoohalahala imua o ia aha4uL a ua no lakou e kue ana ia lapana a kauoha ia lapana e hOopau i kana hana a e hoi i kona wahi, aka aole no nae i hooloheia ko lakou leo.

Ai»le o ka ahahui o na lahui wale no ka ahahui i kuku4tti£ v no ka hoao ana e mau ka maluhia mawaena o n,a aiipgiiii o ka honua nei, aka elua mau ahahui mawaho &e, m Uk'e ia me ekolu mau ahahui like ole i kukuluia-no ka hoae ana e loaa ka maluhia mawaena o na lahui like ole oJca fconua nei, aka ahiki no nae i keia la, aole he wahi alaala i loaa mai ka lakou hana mai i manaoia e pono a e ana ke kuikahi maw.aena o na aupuni o ka honua nei. Ua palapala mua ia mai no keia mea e ke kaula e penei: E hana ino (hoohui ma ka olelo Enelani) oukpu, « na a e mokuahana hoi; E oukou ia o.;sJfcou tho, e mokuahapaiio; E kaei oufcou ia oukou iho, e inpikuahana 'ke. kukulu ana o na aupuni o ka īiei i no ka hoao ana e lpaa ka maluhia a pa&oly no hoi ko ke Akua olelo ana mai ma keia pauku 9 ole? mokuna 8 o Isai%, e mokuahana ana no /Ma ka olelo Enelani, o.ka, pololei, e weluwelu liilii, he pololei o ka miuhiia an«i e mokuahana. Nolaila -e Wki ia kakou ke iki ipaopopo loa, «ole ana he alaala a #a.au ahahui e lpaa aj ka maluhia, no ka mea ke olelo »ei ke Akua i&a o .I£ana kaula la o Isaia,E kaei wale ia U,kou $ weluwelu liilii auanei lakou. Hea-' M manao o kela Akua e olelo nei ma keia pauku?" H.ookah! no man&o nui, o ia hoi e weluwelu Ililii ana ka lakoii hoop'aa ana ia ]akou iho e hooikaika no ka maluhia m"āi,vaeiia o lakqu. Aole no i pololei ka huaolelo "kaei," t,unt3luia ai ma keia pauku, np ka mea, o ka'olelo Haoīe ma' ia wahi, "§ssbeiste, M a p q "hoohuihui". ]Solaila, o ka o keia laJta hoohuihui o na aupuni a i ole'o na ia lakou ilio, elike me kō lakoii hoohuihui ana ia malalo o keia mau ahahui ekolu a lakou i kukulu ai, & £ weluwelu liilil no. i(Aole i B8U) i