Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 2, 11 May 1933 — KA MOOLELO O KA AINA ANA MA KEIA MAU MOKUPUPUNI A ME KA LAHA ANA O KEIA LAHUIKANAKA HE MOOLELO NO AUKELENUIAIKU [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA AINA ANA MA KEIA MAU MOKUPUPUNI A ME KA LAHA ANA O KEIA LAHUIKANAKA

HE MOOLELO NO AUKELENUIAIKU

MOKUNA II KA HAULE ANA O AUKELENUIAIKU I LOKO O KA LUA O KAMOOINANEA, A MEA KA LOAA ANA O KA PONO IA IA MALAILA

Maanei e ike ai kakou i ka poino o Auekelenuiaiku, a i kona pakele ana i ka make a kona kaikuaanahuhu, a ole ole. A haule o Aukelenuiaiku i loko o ka lua, kahea iho ua kaikuaana huhu la, penei: "E, Kamooinanea e, eia mai ko ai la, ai ia mai." laia e kahea ana, hoio mai la kekahi kaikuaana o Aukelenuiaiku (he kaikuaana aloha iaia), kahea iho la ma ka waha o ka waha o ka lua: "E, Kamooinanea e! mai ai mai oe, o ko moopuna mai na o Aukelenuiaiku e lele aku ia." Ma keia haule ana o Aukeienuiaiku, ua olioli loa kona poe kaikuaana huhu ia ia, no kona maka (make) ana, e manao ana lakou ua make io no o Aukeienuiaiku. Ma keia haule ana o Aukelenuiaiku, manao lakou, ua lilo kona kapu i mea ole, a ua nele ka olelo hooilina a ko iakou makuakane maluna ona, a ua lilo i mea ole loa.

A haule o Aukelenuiaiku i lalo o ka lua, aia hoi, elua kanaka e noho ana. Mamua o ko Aukelenulaiku haule ana, ko laua haule ana i lalo o ka lua. Na ua poe kaikuaana la no o Aukelenuiaiku i kiola, īke mai la ua mau kaaiaka ala ia Aukelenuiaiku, minamina iho la laua, no ka maikal o na helehelena o Aukelenuiaiku, ke nana aku, no ka maikai a me ke kina olē o kona ano i mua o laua. Ia laua e kamaiiio ana, lohe aku la o Aukelenuiaiku, ninau aku la ia: "Heaha ka olua e kamailio nei?" Imai laua: "E minamina ana maua ia oe." A lohe o Aukelenuiaiku, ninau aku la ia: "I ke aha hoi?" Wahi a ua mau kanaka nei. "I ka make i ka moo, ia kamooinanea." I aku o Aukelenuiaiku: "Ahea puka mai ka moo?" I mai ua mau kanaka nei: "Aia a pii mai ke kai, a emi aku pii hou mai a emi aku, alaila, hoea hou mai ke kai, alaila, piipu mai me ka moo, o ka make ka hoi ia o kakou." A pau ka olelo ana a laua ia Aukelenuiaiku, mahope o laila, pii mai la ua moo nei o Kamooinanea, a kahea mai la: "E, Aukelenuiaiku e! homai oe i kekahi kanaka i mea ai na'u." I aku o Aukelenuiaiku; "'Haawi aku auanel au ia oe, i aha hoi ko'u hoanoho o keia wahi mehameha?" Alaila, nalowale aku

la ua moo nei mai ko lakou mau maka aku. Ma ko lakou ike ana aku i ka helehelena o ka moo, he mea e ka weliweli a me ka makau launa ole, a he mea kaumaha loa ia i ka manao o ua mau kanaka nei. A nalo ka moo mai ko lakou maka aku, i mai la ua mau kanaka nei ia Aukelenuiaiku: "Kupanaha! eia ka ua loaa kou inoa i ka moo; akahi wale no hana ana i pakele ai; ina e hoea mai ua moo nei, o ka manawa ia e pau ai i ka ai ia, aka, ano ke ike nei maua, ua pakele i keia wa, a ina e nalowale loa, pakele maua i ka make." Ia iakou e kamailio ana, hoea hou mai la ua moo nei, a kahea mai la: "E, Aukelenuiaiku e, e haawi mai oe i kekahi kanak na'u." Hoole aku o Aukelenuiaiku: "Aole e loaa aku ia oe ke kanaka." A lohe ua moo nei i keia olelo a Aukelenuiaiku, i mai la ia: "E haawi mai oe ia'u i hookahi kanaka, i aha kau uku o ka hiki ana mai i anei? no ka mea, ua haawi ia mai oe he kanaka make e ai aku wau ia oe, aka, nana ae nei au ia oe, a o ka mea i puka pono aku mai loko o'u, nolaila, aole au e ai aku ia oe." Ma keia oieio a ua moo la, ua ae aku o Aukelenuiaiku, a ua manao iho la ia e hooko i ka olelo a kona kupunawahine moo, a Kamooinanea. Ia wa, haawi aku o Aukelenuiaiku i hookahi kanaka i ua moo nei, i ka manawa i loaa ai iaia, oia kona manawa i ike ia ai, ua nalo koke i loko o ka opu. A pau ia kanaka, nonoi hou mai la ua moo nei ia Aukelenuiaiku i ka lua o ke kanaka. Haawi aku la no o Aukelenuiaiku ia kanaka, a pau no iaia i ka ai ia. A pau na kanaka elua, koe iho la o Aukelenuiaiku, ia wa, hoi mai la ua moo nei a noho i luna. Olelo mai la ua moo nei ia Aukelenuiaiku: "E kii oe i elua ape." A loaa na lau ape ia Aukelenuiaiku, lawae aku la ia i mua o ua nipo nei, a luai iho la ua moo nei luna o na lau ape elua a piha ae la. I aku la ia ia Aukelenuiaiku: "E ka moopuna e nana oe." Nana iho la o Aukelenuiaiku. Alaila, i mai la ua moo nei: "He mau aina keia e ku nei i loko o ka lau ape, he aina nui, he hina uuku, he aina mahana, he aina wela, he aina anu. O keia mau aina nae elua, o Holaniku, o Holanimoe, he mau aina maikai loa keia, he nui na pono o ke kanaka e noho ai, he ai, he ia, he ko, he uala, he maia, he awa, he ulu, a me na mea