Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 3, 18 May 1933 — HE PONO AENI E HOOPAUIA KE KANAWAI HOOLE WAIONA ELIKE ME KA KEKAHI POE E MAKEMAKE NEI [ARTICLE]

HE PONO AENI E HOOPAUIA KE KANAWAI HOOLE WAIONA ELIKE ME KA KEKAHI POE E MAKEMAKE NEI

EJ hoomaopopo mai kakou, o keia heluna nui i make ma Amenlea Huipuia, i ka mstkahiki hoole walona iā, a he mea mao'popo loa', ina e lAiu akeaia mai āna ka lama, e oi loa a,ku ana ka nui o ka poe e make a e ehs i na ulia otomobiLe mamiia o ko kela makahiki 1 hoikeia aku la ka heluna maluna ae, no ka mea, ua ikeia no i keia wa ka pilikia o ke kaiaiwaia o na kaa otomobi3e e ka poe i ona i k* lama, om no nae he kapu ka lama i keia wa, a o ka bia wale no ia i aeia i keia wa. Aojte paha e nele Jca olelo mai o ka poe k#koo i ka lama, nui iQo hol ka poe e ona nei i keia wa e kalaiwa nei jio hoi i na otomobile, a pehea hoi e'oi loa aku ai ka nui o na make i ka wa e »weheia hou ia ai ke kual lama ana? Aoie ke)a he ninau naauao e ninauia mai ai, no ka me&, ua maopopo loa no ia kakou i keia wa, he hoomaka'uka'u wale no ka hoonana mai o kekahi e kalaiwa i ka oto me ka ona i ks lama i keia wa, aka ke noa aku ka lama ma kei« hope aku, e pau ana ka hoomaka'uka'u o ka ona i ke k&laiwa ana i na> otorrtobile, a hookahi a lakou hana, o ke kani o ke o a hu £uia ka makani e, kapalulu ana a puahio aku la, o oe e ka mea hele wawae ke pono e makaaU i kou pono o ka hele ana ma ke a.lanui au e uku mau nei i ka auhau no ia hoohana ana ou i ke ala-, nui. Auwe ka weiiwela laun,a ole e I Ma ka hookaku ana' i na make iloko o Amerika I na uHa otomobile i ka makahiki nona, na huahelu 1 hoikeia ae nei maluna 'me na make o na a(na e noa nei ka lama, ua oi lo«i aku na make malaiUi mamua' o ko Amerika i kela ma(kajifki hookahl, oiaLno nae he aui aku ka| heluna kanaka o AmeHka, a pela no hoi ka heluna otomobile. Palima iho ka nui o m kaa otomobile o Amerika; mamua o ko kela aupuni " ! O ns make i m ulia otomobile iloko o Kelemaniai i ka makahiki nona na make iloko o Amenka i hoikeia ae' nei mamuei, lie han_erl kaukani a oi ia.' 'Aole i !fl£e "m?! o Kelemania me ko Ame- 1 rika; he hapa wale so i'a, nolalla, ina i Hke kona helunu 1 kanaka me ua oi aku mamua o ekolu haneri me kanalima ka.ukani poe i make i na ulia otom©biJe. He noa ma Kelemania, ?. ua oleloia, mai ka poe kalaiwa ona mai ka hapanui o na make iloko oiaaina.

He ami iki m «a ulia otomobile ma Canada, o >a ho', ua papalua ipe ka hapa wale iho no ia iko Amenka, aka, haahaa Joa kona a<werike otomobile mamua 0 ka, Amenka, kah! 0 ka eha 0 Amerika i ka hookahi 0 Canada, nolaila, ina i like mai ka heluna aweīike otomobile 0 me ko Amerika,' ina paha ua pa-umi iho na make malaila i ko Amerika i na ulia otomobUe. Mana'ona'o wale t

Ua ike ka poe mea kilonioni i ko lakou pilikia oui e hikl mai ana ina e noa hou ans ka jrta Ammka, lio ka rnea, i ka pau ana o ke dalsi a ke kanaka i ka lama, aole ana e hiki iaia ke hele iloko o oa hale kiionioni e nana ai I na kii, 110 ka mea, aole w% dala e kum m i ke kikiki no ke komo ana a,ku iloko o ka hale kiionioni, nolaila ke hooikaika loa mai nei ia poe e pajo a e fcue i ka hoi h&i mai o ka lama i Amerika.

Aole o ka poe klloiiioni uo ke pilikia ana i ka lama, aka o na hana kalepa e ae no apau. Ma kahi e holo ai ka pomaikai iloko o na pakēke o ka poe kuai lama, © pao ana ka holo ana o ka pomāikai iloko om pakeke o ka poe o na oihana kale|>a $ ae, Ma kahi o ka pomaikai o keia papa hookahi, o ia hoi ka poe kuai lam'a, e poino ana na oihana kalepa lehulehu e ae. Mamuli ana o ka oilikia o na oihana kalepa e ae, e )oa aku ana īa pomo i na limahaiia o ia mau 01ho ka mea, ma e emi m'ai ka hana pela no e hoemiia mai ai fca heluna 0 na limahana e hana aku maloko 0 ia mau oihaan, a e hoemi pu ia ?nai ai na uku 0 ka poe e koe aku ana iloko 0 la oihana. Noialla he ma'i ahulau ke pahola ana malima 0 ka hapanui, oīai paha e hoopomaikaiia ana ka hapa uuku. 0 ia hoi ka poe kuai lama, a elike me |ca, eml mai o ka poniaikai 0 na oihana kalepa e ae apau i ka hemo laula ana 0/3ca lama, pela no hoi e emi loa mai ai na loaa e loaa i ke aupuni mai ia mau oihana kalepa mai, ma ka emlioa mai 0 na da'a e ukkuia e ia mau oihana no na laiklni ajne na auhau 0 kela ame keia ano. Pii 10 pa,h<J hoi ka loaa o ke aupuni mai ka poe kuai a hana lama mai, a emi na |oaa mai kekahi mau oihana kalepa e ae iloko 0 Va aina. Nolaila aia iho la mahea ka nui ana o ka pomaikai c ke aupuni mai ka ae houia aha aku 0 ka. lama e ho.lapu md 1 ka aina anie na kanaka ame na home iliheone 0 kakou? Līe bulu keia a ka poe e kakoo ikaika nei e hoopauia ke kanawai hoole waiona, aole no' ko lakou makemake io e loaa ka pomaikai i ke aupuni, aka no ko lakou makemake e loaa ka pomaikai ia lakou wale iho me ka nana ole i ka hopena oiaio e hoea māi ana mamuli o ka hookuu hou ia o h lama e kuaiia. •

Aole ae la keia o n& pilikia wale e hoea mai ana lama ke komo a hooha#haa loa hoii aku ia home me ka hoonui loa aku ika pilikia oka poe oia home Hookahi wale no mea e pakele ai na home o kakou ame na kanaka oloko o na home, o ia no ke kaawale loa aku o keia kupu ino mai ka aina aku. ! Aole ae Ia keia o na ipilikia \vale e hoeo mai ana mamuli o ka hookipa hou ia ntai o ka lama iloko o ka aina, ak», oka piha loa aku ahuo na halepaahao■> kakou, a nui ka lilo o ke aupuni i ka malama ame ka hanai i ka poe e paa a,na i ka honuia no ka ona. R Pomaikai ana nae p«ha na loio, i ke Kiiia aku e pale i na hihia o ka poe i hopuia no ka ona! P«la paha, a pau aku la ka hoi na dala a kela poe i ke kuaiia i ka lama } mahea iho e loaa ai na dals e uku ai 1 ka loio? Mai na ohana ame na hoaloha nuii ap me paha! Malia paha « ka lakou dala no hoi kekahi i puehu i ka lama ? "

He kuhihewa loa keia a ka poe e manao nei na ka lama e hoohuli hou ae i ke alo o ka aina iluna i keia manawa. Aole loa e hiki i ka lama ke hana ia hana maikai. O.ke iiio ka mea hiki i ka lamua ke hana, ao'e olea, maikai! Mahea kakou i ike ai he maikai ka hana a ka lama? Olu-->7u ke m'ea i ike e holke mai. Malia paha o olelo mai kekahi, he laau ka lama. Ina pela, eia no ka lama ke aeia nei e kuaiia no ka hoohanaia aku ma ke a,no he laau.

I keia wa,_lse/haalele aei na kauka, -o ka hap&nui 0 lakpu i ka mpiaone laau ka lama. No ka man&wft īoihi ka manao ana o nā-kauka, he laau ka lama, aka i keia mau makhiki mai nei, ua hoopau ka hapanui loa o na kauka ia manao kuhihewa. O ka poe kauka no e hoomau nei i ka manao ana pela, he poe kauka makemake iakouia mea he lama, a aole pono e laweia mai ka lakou olelo ma ke ano o ia ka_pololei, aka, o ka olelo a na kauka i lawe mua ia manao a ike i ka pololei ole, o ka lakou manao ke liiki e iaiweia ma ke ano.ua pololei. Aole no he kuikahi o na kauka ma ka hapanui o na mea a lakou e hoike mai ai 1 ko lakou mau mana.o. O kekahi ua ike no ke kauka he pono ole k.ekahi mea, eia no nae, a'o mai aole maikai 0 ia i»#a, eia no nae ,ai no ia mea.;''..

He mau m&kahiki lehulehu i hala ae nei, liinau au i ko'u kauka ohana, ina paha he maikai ke kiks puhi ana, a olelo mai oia ia'u, aole he maikai o ia' mea, Niiiau aku au iaia, heaha 1a hoi kona mea liaalēle ole i ke puhl ■ana ia mea, a olelo mai oia ia'u, ua maa"lo'a oia i ke puhi ana ia mea, holaila aole e hiki ke hemo mai iaia aku. Nana mai kakou i keia? He kanaka naauao kela, a ua ike no he mea ino ka paka a a'o mai ia'u pela, eia ho nae, hookipa no oia ia mea ma kona waha. ■' '

Mabope mai ninau hou no. au iaia, ina paha he maikai ke ki ame ke kope. Olelo mai oia ia'u, aole he maikai o ia mau aiiea, aole no hoi he ke chocolate e inuia nei e ka poe. Ua hoopau mua no au ika inu ana i k« ki ame ke kope mamua aku, aka e inu liilii ana no nae au i ke chocolate, a noka olelo anamaia ko'u kaukaia'u, aole he maikai o ke choeolate, nalaila hoopau au i ko'u iau ana ia mea, a he wai rne ka waiu wale 110 ka'u e inu nei, a he kakaikahi loa ka inu i ka wai momona, 1 mamuli o ka onou mai o na hoaloha.

o k* mea apiki, i ko'u ninau ana aku i kuu kauka, iim paha aole ona inu i kela mau mea, olelo mai kela ia'u, he ono ioa kona puu i ke kope, a he inu mau oia ia mea i na kakahiaka apau, a o ke ki hoi i ke ahiahi. Hai pu mai no oia ia'u, he inu no oia i ke chocolate. Keu no paha ke kupanaha! Ua ikē no hoi kela kauka aole he maikai o kela mau mea, eia no nae inu no, Ninau au iaia i ke kumu i maikai oie ai kela mau mea, a olelo māi oia ia'u no ka mea he laaumake koloko o lakou apau, He laaumake, inu no nae. Nawai no la hoi e hele hewa kakpu i ka hele hewa no hoi o na alakai o kakou, elike mai la me keia kauka. ' Ke nana aku nei ka lehulehu i ka poe i manaoia mau aiakai lakou no kakou, a i ko lakou hele hewa ana, hele hewa pu aku la no kakou, no ka mea he maa loa na kanaka i ka hahai i kekahi mau alakai. Pomaikai ioa, hoi ke ioaa na alakai maikai, pela hoi e pono ai ka hahai aku o ka lehulehu ia lakou.

P«la no me keia ninau nui loa o ka la, o ia hoi ka mea e pili ana i ka waiona. He loheia aku kekahi poe i ka olelo mai, o ka lama e loaa nei 1 keia wa kapu o ka lama, he laaumake ia, aka o ka lama e loaa mai ;aiia ke noa ia mea, he nanaia e na inspector o ke aupuni, nolaila, he lama nijaikai ia. Pehea e hiki ai i kela poe ke olelo mai M lama maikai ka lamā e nanaia ana e na insp.ector o ke aupuni? O ka.me#< polol.ei» o na lama apau, -he laaum,akg waie no lakou apau, aoie kekahi lama i nanaia malalo o ka maiamalama o ka. la he laaumake ōle.

E akahele kakou o puni i na olelo pa-he a ka poel kakoo i ka lama. Pela no hoi ko kakou mau k?iipuna mua loa i puai ai i kahi nahesa* hoowalewale, a kau mai ka hoopai m>iu loa maluna okoke ao nei apau mai ia wa mai aiiiki i ke|a (wa. He nui aku no na mianaao i koe no keia kumuhana, aka ua lawa paha keia no keia manawa. Malia paha na oukou mai hoi e hoolawa loa mai i na mea i koe. Eia nae paha manao e pono e hoopuka kokeia aku like ole, na luna ek<ilesia, na kahu kula Sagati, na kahu 1 keia wa, ao ia kaia. I r T » hoahanau apau ona ekalesia like ale ame ka no ap?,u iloko o na hana pono, aole i lakou e pono e hiajr»oe malpna o keia ninau, aka e pono |lakou e makaala a e hana 1 na hana apau e paaia aku ai keia' kupulno mai ke how ana mai iloko nei o ka aina e hoopilikia ai i na Kanaka* .Hookahi no lapaau nui o ia no ke noi i k<t Makua Lani e kokua mai ia kakou ma keia mea nui loa, -- —<»_ :—l