Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 9, 29 June 1933 — HE MAU OLELOA'O LIILII I NA KEIKIMAHINE He Olelo Hoopaa Maemae [ARTICLE]

HE MAU OLELOA'O LIILII I NA KEIKIMAHINE

He Olelo Hoopaa Maemae

KE HOOPAA KEI AU ME KE KOKUA MAI O K} * KUA,— T E malama ! ke kanawai o k'. maemae ma ka'u mau hara ame ko'u mau hana, n, E kaohi ia'u a e kokua ia hai, aole e kamailio maiuna o na mea maemae ole, a e fcapae 1 na buke apau na mea hoohauoll, ame na launa ana e alakal al ma ka mea maemae ole. īīī. E maemae ma ka'u mau olelo, ko'u noho i&na, ame ko'u aahu. IV. E kakoo i ke ana maemae like no n& kane &me na wahine. V. E fcue i na kanawai apau ame na ane apau e huki ana i' na wahine ilalo, a e hana no ka hapai ana ae ia lakou Uona. VI. E hoao e pahola aku i ka ike e pili ana i keia* mau loina, a e kokua ia hai e malama ia mau 4 lolna.

X> na olelo maluna ae ke apo o na olelo hoopaa no na wahine, elike me ia i aponoia e k& Ahahui Malama Oia ame Pakiko Amerika Ha fca mahele inua, ua noila na. k'eīklmahine e malama I ke feaxtawal o ka maēmae ma ka. hoonoo a' ma na hana. Aolē e hllti la lakou ke ola me ka maemae me ka noonoo ma na mea maemae, lna Jakou e hookipa I tia manao pelapela, o aLikai koke ia mat» manao ia iakou e ha.na. 1 na hana maemae ole. "He powa me fca aihue na nōonoo lapuwale; Komo lakou ma na pukaaniani o ka puuwai, A i pohoio kela maloko e lanakila no auanei oia, O kona hookipa no ia i na powa he mau haneri." He kuhlhewa na keikimahine a manao o ka lakou mau ha-| na wale no—na mea ikeia e hiki ai i kekahi poe e ana ia lakou—o ia wale no ka lakou mea e akahele ai i ole ai lakou e maemae ole. Poina q ko lakou mau noonoo ke alahele a ka lakou mau hana, a ina e paumaele ke alahele, e pela.pela ana no ka mea e puka aku ana iwaho. Ua waiho ka Baibala, kela buke aiaieai e hiki ai ke ana'a ke ola ana o. kela ame keia mea, i .kekahi oleloa'o maikai loa ma Na Solocaona 23:, 7: "No ka mea, elike ia 1 noonoo ai ma kona JBaau, pela no la." Ua manao mua ia he wahi mea līllil wale no ka manao; al e manao auanei kakou, aole he! hewa o ka noonoo wale no; inan° e noonoo kekahi ma na mea l elapela, aole he hewa o ia, ina e hana ana ke keikimahine i ka mea maikai. He kuhihewa nul loa keia. "O na msuiao o, lakou no na hua e laha aku ai| o na oīelo ame na hana," a iloko o lakou kahi i moe lolU ai o na anoano hewa e hana hewa io aku ai. o lakou no na mole ° na bana hewa apau, Ma Mataio 15:10, ua olelo mai ko kakou Haki'. penei: "No ka mea, mailoko mai o ka naau ke puka mai nei na manao ino, ka pepehikanaka ana, ka moekolohe ana, ka hookamakama ana, ka aihue ana» hoopunipuni ana, ame na olelo iho." Maanei kokoke e pau m na hewa e ulu ae ai iioko o S Jtol6 he mea e pakele ai ke keikimahine e makeniake ana e ma«mae kana mau han a a noo . noo nae oia ma na mea maemae ole Aole e hiki ia kokou ke hooWpā I na manao pono ole iloko o kakou me ka hoonawaiiwali |ft mai o ka mana o ka lunaikehala. I kela manawa am? ke-'

ia inanawa a kakou e aela e hooko e hana i kekahi n<tra hewa, ma ke alakai ana a ka x oonoo, a i ole a kakou paha e hoomau ai I ka noono ana maluna o kekahi mea pono ole e eml aai». ke ino o ia mea v a lilo. iki jfeo kakou kuokoa a hoopono. O ka wahine noonoo i hookipa pinepine ma! I na māhad hewa, e hiki mal ana konā ē pau ai ka ike he hewa ka mea āna e noonoo ana. Me ia hawaliwali o ka lunaikehala he manawa wale no o ka hlolo nō ia o ke keiki 1 ka hewa.

He pono ia kakou e hoomanao iho o ka loli ana mai ka &\ftemae a ka maemae ole, aole pololei. O ke ala e hiki ai i ka poino, he nee malie ia, nona ka hoomaka ana i ulu mai mamnll ia he mea loaa i ka manawa o ka hookipa aha i na manao pelapela, ka hanai ana i ka noonoo me na manao pelapela ame na lealea pono ole, ka hoaikane ana me ka hewa, ahiki i ka hora o ka powa e lele iho ai maluna o ka opio a ka hoowalewaie, o ka hoomaka aku la no ia o ke ahi a ka ino e i kana hana a hoopukaia mai ka hewa.

Aole o kakou mea i ike i ka wa e oili mai ai o ka hoowalewale kimopoo a o ka lilo aku la no ia o ka opio. Nolaila la he mea nui ioa ka hoomaamae ana e loaa na noonoo maikai 1 na wa apau! O kekahi o na mea koKua nui loa mai ka hooulp oua i na m.anae d ia ka hoao ana e loaa kekahi hana e w.alwai ai ka hoolilo ana i ka manawii, a i 61? ma ka hoolilo ana paha i ka manawa ma na haawinu waiwai nu? O ke kiaha i piha mua aole « hiki ke /hookomo hou aku i kekahi mea iloko' ona; pela no hoi ka mea i piha mua kona waihona noonoo i na manao waiwai nui no ka hana a i ole no ka haawina paha, e loaa ole ai he rumi no kekahi manao lapuwale e komo aku ai. Ina kakou e ike i ka hookele i ko kakou mau noonoo a malama ia mea ma ke alahele maemae, e malama no auanei kakou i ke kanawai o ka maemae ma ka kakou mau hana. "Aole puka mai ka hua piku mai ke kakalaloa mai;" pela no hoi e pukā ole mai ai na hana maemae ole mailoko mai o na noonoo maikai. Ua koi mai ka mahele elua o ka olelo hoopaa ia kakou, 1, e kapae i na kukai oielo ana maluna o na kumuhana maemae ole, a e hoao i kekahi poe e hana pu pela. He wahi mea uuku loa ke alelo, aka ua hiki loa nae ;iaia ke hana i na mea nunui he nui wale, no ka pono a no t ke ino. "O na huaolelo i hoopuka kupono ia ua like lakou me na japala gula iloko o na kii dala;" aka nae heaha ka kakou e olelo !ai no ka mea e pili ana i na |manao lapuwale, na L">mailio o ke ano haahaa loa, na moo- | lelo pelapela, i hoopuni i na noo[noo i hapaiia mai e ha manao | pelapela? | "O ka mea mohai ika hoo-, ! lea no'u oia ke hoonani mai ia'u." Halelu 50:23. Pinepine ka hoahewaia o na \ kanaka opio no ka lakou mau kukal olelo pelapela ana; a oiai aole i manaoia e komo na keikimahine iloko o keia hewa elike me na keikikane, ia wa hookahi no nae, he mea hookaumaha ioa mai no nae i ka noonoo ka ike ana he nui wale nu keikimaliine i manaoia noioko o ka papa o ka poe maemae, ii hookuu ia lakou e komo Hokol o na kukal olelo ana maluna o na kumuhana pelapela a lakou; no i niake*;*ake ole ai e loheia mai e ko lakou mau makuahine. O ka hana maa iwaena o na keikimahine e k&mallio ai maluna o na mea pUI i ke kane ame ka wahine» he mea pilikia loa keia, a he mea hoi e alakai

i £e alahele hookahi elike me ka mea e loaa ana i na kanakā opio 'e auwana hele wale ana jxo m& na e ana 1 na olelo peiāpēlā ē plli ana 1 ka poe e maalo ae ana ma ke alanui. O na kamailio lillli ana 1 aloha mii loa ia e na keiWmahine me ko lakou mau hoaloha. ua hopīiio nuj ia la i mau kamailio ana no na hana inoino o ia mau la, elike me ka moolelo o ka haule iana o kekahi 0 ka poe 1 kamaaina ia lakou, a 1 ole maluna paha 0 kekahi mau "mea a oiai ua kamailioia iwaena 0 na hoaloha piiip«?a. ma ke ano ma-lu, a no ka manaoio. ana, aoie lakou'e haule aku ana a like me kela poe, manao iho la lakou aole he hewa o ke kamailio ana peia. Oiai aJa no he mau kumuhana kuponu no kekahl e kamallioia ai I kekahi manawa maiwaena o lakou iho, oiai no nae 1 he mau mea kupono ole ia e Y.-<> m&Uioia e na keikikane, ua i manao no nae kekahi poe keiki- | mahine aole he rp.au pelapela a maemae ole i hoopukaia ma iā kamailio pu ana me na keikikane. Ina e anaia ma ke kahua o ka maemae, alaila o na. kukai olelo ana apau e hoopiha mai āna i ka noonoo me na ir.an.ao pelapela; me ka nana ole ina paha ua hoopukaia m» ke akea a i ole ma kahi ma-Iu paha, ina paha ua hoopuniia me na olelo hoalohaloha. a i ole ua aahuia paha me na olelo hailiili, o ka hope.aa maluna o ka noonoo ua like wale no.

"Mailoko mai o na mea i pliaa ai ka naau i puka mai ai ma ka waha." Ua pololei no ke plelo ae o ka wahine opio e hauoli ana i ke kakiolelo ana ma na kumuiiana pelapela he puuwai kona i piha m§ pelapela, a ua kiai oie ia kona waihona noonoo e hoopakele iaia mai na. hoowalewaie mai ina e kipa mal ana ia i ona la. O ka hoolohe wale aku no i ke kuakioltlo pelapela a kekahi mau hoaloha me ke komo pu'ole aku iloko o ia kukaiolelo ara, he mea pilikia loa no ia no ka maemae; no ka mea o ka noonoo i maa i ka lohe mau ana i na olelo pelapela a maemae ole, me ka' ; hoomaopopo ole, e hiki mai ana ka wa e makema.ke ai' ia ano kukaiolelo ana, a pulama pu aku i na hana oloko o ia ano kukaiolelo ana. i ' ■ > •Vhl»- 9 ■ Aiaiia he pono e hoao e malama i kou alelo mai ka ino rnai a i kou iehelehe mai ka hoopuka ana i na oleio pelapela, a ia manawa hookahi e hoao p uana e hoopakele ia;,hai mai ke komo pu ana iloko o na ana maluna o na kumulmnu maemae oie. Ua hiki loao keia ke ma ka kou hoole ana aole e hoolohe i na kukaiolelo ana o kela ano a ma ka hoike ana i kou apono ioi ole ia ano kukaioleio ana. Ua heluhelu au i kekahi x»anawa pokole aku nei i ka mea e plli ana i kekahl &na~ ka ppio i haiolelo me na olelo pelapela ma kekahi ahahul, o kekahl kula nui. Noho malie loao na lala me ka ekemu ole, me ka minoaka ole aole no hoi he pa'ipa'i; a he' manaoio ko'u ua loaa ka ike i kela mea haiolelo ua ahewa loa na lala i kana haiōlelo. Ua like no k ahewa o ka hoolohe i kekahi moolelo pelapela; me ka hai maoli ana o kekahi i kekahi mooīelo pelapela.Ua loaa i keia ame keia wahine opio ka mana e e keakea a e kue, ma ke ano malie o ka hana, me ka hoolilp ole ia i hana c walaau nui ai. E ku ae ho a hookaawale aku iaia iho mai ka mea aku e hai ana ī ka moolelo pelapela. tfa koi mai ka olelo hoopaa ia kakou e kapae i lia buke e alakai ai ia kakou e iho ilalo i ka pelapela. He makemake kB hapanui o na keikimahine i ka heluhelu, aka, he mea kaumaha ke olelo ae, o na buke a lakou i makeniake ai e heluhelu, aole o na buk<? e hapai ae āi i ka nookoo o ka wahlne opio iliina, i) ka rr»itemae, a i ole e pomaikai i ai paha lakou. O na buke moolelo aine na buke i piha i na mea hoomamene mahamaha, na moolelo hooipoipo, ame na buke o ia ano like, o lakou iho la na bufce ame na pepa makemake nui loa ia e na keikimahine. O ia mau mea, he mau mea wale no ia e hookala ana i ka noonoo e makemake i na mea maikai ole ame na mea pelapela.

{Aole e Pau)