Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 14, 3 August 1933 — He Moolelo no Aukelenuiaiku [ARTICLE]

He Moolelo no Aukelenuiaiku

A hui o Aukelenuiaiku me Kawahailo, mnau aku la ka hunona; "E, imua au ou i haaa aku ai i ka hewa, ame ka pono ole, a nolaila ke waiho aku nel au ī ka mohai imua oū, eiua lau kanaka «ewalu haneri ia)." Ahiki i Kuwahaiio me na lau kanaka elua tmua o Aukelenuiaiku, ninau mai o Aukelenuiiiiku; "He poe kanaka aha keiu?" Oleio mai la kona makuahonowaikane o Kuwahallo: "He mohai keia na ! u ia oe e kuu hunona.'' I aku la o Aukeleniuaiku: "Ua oki ke kanaka no ka moopuna» a 110 ka aina no hoi." Mahope olaila, hai aku la na keiki ia Kuwahailo i ka moolelo ame ka lakou hana o ka hoea ana aku imua o Kuwaha-, ilo: "He olelo ka makou i hoounaia mai aei e ko kaikamahine, e Namakaokahai maiialo mai e| hai aku ia oe," Ninau mai la o Kawahaiio;! "Heaha kana olelo i kauoha mai nei ia oukou e lawe mai a hoike ia'u?" * Pane aku la na keiki, Ēia ka oWa a ko keikimahiiip i haawi mai nei ia makou e lawe inai ia oe: "Oluna, olalo, ouha, okai f maluna oko hunona, a maialo aku oe e noho ai, ame ka poe apau loa," Ma keia mau olelo a na kelki he mea oluolu loa ia 1 ko Kawahaiio manao. a mahope o keia olelo ana, ahaoielo iho la lakou Ma keia ahaolelo ana a lakou, hele ma\ la o Makalii e halawai me Aukelenuiaiku. Ma keia hele ana mai o Makalii, hele pu mai la me kana wahine me MaLanaikuaheahea, ■ Ma keia wahi e kamailio uuku kakou no ka wahine a Makalii. O keia wahine o Malajxsdkuaheahea, he wahine maikai oia ame ka nani lua ole loa, o kona kino ke nana aku, ua iike me ka ula o ke ahi ula. I kona ku ana a hēle mai koua hale noho mai, ua paku ia ka malamalama o ka 3a, a pouli, hee' ir.ai la ka uakoko. uhi mnl la ka ohu, kokolo mai la ka noe, halii mal la ke awa, kah>: >nu.l la ka wai ula, olapu ku uiia, Mahope o keia mau tn< .i, ik<*ia mal la ke k'mo o Malariai - : kuaheahea, e hele mu\ ana /naluna o ka welelau o ka lima o na kanaka, ua nani loa me ka hiwahiwa ua waliine Ia ke nana aku. no ka mea, ua hoohinuhinu loa o Makalil i kana wahine, a ua nani loa. O ka la, ua pau ia jnahope; ona, o ke anuenue malalo o kona 1 mau wawae, , A ike o Aukelenuiaiku i keia mau mea apau imua ona, ame ka wāhine a Makalii, ua maule kona manao, ua poniumu kona lunaikehala, a ua maule kona noonoo kanaka, nolaila. olelo o Aukelenuiaiku, e hoi iialo nei o ka honua kahi kupono iaia.

MOKUNA XII

No Kaumaiiluna 'oholaniku Ahiki o Aukelenuiaila imua o kana wahine ame ka leī aioha a laua, noho īho la laua he kane a he wahinene, a hala elua la wa, moe iho Aukelenuiaiku i ke awaKea, a iloko o keia moe ana ana, ike aku la ia ma ka moe uhane i ka uhane o kana keiki, o Kaumaiiiunaoholaniku. O keia keiki a Aukelenuiaiku, o ia no kela keiki a lakou i holo pu mai ai mai Kuaihelani mai, a kela kaikuaana huhu makahinuiaiku. A ike o Aukelenuiaiku 1 ka uhane o ua keiki īa* uwe iho la ia iloko 0 kona wa hiamoe, a puoho ae Ia me ia uwe no. Ma keia ala ana a Aukelenuiaiku, kau mai la ka halialia iaia no ke ke:ki ame na kalkuaana, nolaila, uwe hamama ae la ia. Ia Aukelenuiaiku e uwe hamama ana, ninau aku ia kana w-ahine o Namakaokahai: "Heaha hoi kau e uwe nei?" "E uwe ae ana, au i ke aloha i kuu keiki." Ua loaa keiki 110 ka oe?** "Aohe na'u, na ko'u kaikuaana, i ka la a makou i ku mai ai ianei ka inake ana. A mailoko o kuu inoe uhane,, ike alni nei au i kona uhane e pii mai ana mailoko inai o ke kai. oia ka maka mua loa| 1 na uhane apau loa." j A lohe kana wahi o Na-I makaokahai i keia mau o-j

I lelo a kana kane, i mai la ia: "Ua ole L > '-oiki," I aku!a o Aukelenuiiiiku: "Pe'nea e oie ai?" I mai la kana w ahine: "Aia a hoolohe ūu i ka'u niiau olelo, alaila oia io ko keiki." "Pehea au e hoolohe ait" "E lawe oe i ka ai me ka ia a waho, ilaila oe e ai ai, malama o ikt j mai ka uhane o ko keiki i ko ai aku, -a-he~ le-inrta. A i'ka hiki ana mii 0 ka uhane o ko keiki i ko alo, mai hopu'oe iaia, a i heie a ku ma ko kua mai hopu no oe iaia, aka, i heie mai a noho iiuna o ko uha, alaila oe hopu aku, ola ko keiki a me ou kaikuaa-na, aoie e make, no ka mea, e pii ana ka uhane i ke kuahiwi, 1 ka ai pioia." Mahope o keia mau olelo a Namakaokahai i kana kane, hana aku Ia o Aukele-nuiaiku-elikē me ke ao ana mai a kana wahine iaia, iaia e ai ana, launa mai la ka uhahe o kana keiki me ia. I aku ta o Namakaokahai ia Aukelenuiaiuk ke kane: "E wikiwiki kau ai ana i noho paa mai ka uhane o ko keiki me Ia Aukelenuiaiku £ ai wikiwiki ana, poai apuni mai ia ka uhane o ke keiki ma kona mau aoao apau loa,.ma ke kua a ma ke alo. No keia kokoke loa o ka uhane o tia keiki la, hopu aku- la o Aukelehuiaiku' ia'ia> a ia wa,! nalowale «honua iho 1a ka u-1 h'ane o ke keiki mai korā alo aku. T aku la kana wahine iaia: "Aole e loaa ko keiki ia oe, no ka mea, ua' hoolohe ole oe i ka'u mai; olelo ao ia oe, aka ua piipu'ahulu oe i ka hopu i Vo kei'ki e kue ana i ka'u i ao aku ia oe. Ina oe i hoe.nanaf wanui a hoolohe i ka' .i mau ! olelo ia oe, ina ua oia 'eo ke ; - ; iki ame ou mau kaik'iaana'. [ Ua make loa aku la )akou.| M;t keia i-?"1o n. kana \a-i ho m-:u nmah;i 1 loa mai ia i ko Aukeleiiuiaikn manao, a ua :maof'oj)o loa iho la ia m* na alolo a kana wahme, e ke io ana ni ka' uham: o ke keiki, Nolaila, hooke ui iho la o Aukelenuiaiki l , maloko 0 na la elima, a me na po eh'ma, aohe ai ? aohe inu i ka wai, pela no apau na mea e ae, no ka nui o ke aloha 1 kana keiki ame na kaikuaa*na. A ike o Namakaokahai i ko Aukeleniiiaiku hooko ai, i aku la ia 1 kana kane: "Heaha kou mea i haalele ai ika ai?" I aku la ke ka.,»ē; "Ua ike no oe e ka wahine i ke kumu o ko'u hooke ai ana, o ia no ka uhane o kuu keiki ame kuu mau kaikuaana; aia apau ae kuukaumaha, alaila, ai aka no wau i ka ai/' No keia mea, komo mai la ke aloha iloko o Namakaokah'auno kana kane, nolaila, olelo aku la oia i ke kane: "Aia a nui ko ikaika, alaila ola ko keiki, ame ou kana wahine: "Mahea ko'u alanui e kii ai i"ka wai ola loa a Kane?" I aku la ka wahine: "Ēia ko alanui e hele ai; mai ke alo o k'aua a ka hikina a ka la oe e hele ai, loaa ka w T ai ole a Kane ia oe." mau kaikuaana r aka, i hapa ko ikaika, a'ole ē ola ko keiki ame ou mau kaikuaana." i aku la o Aukelenuiaiku ī kana wahine: "Heaha ia mei a'u e hana aku ai me ka ikaika?" "O ka wai ola loa a Kane. īna i 'loaa ia oe, ola no ko keiki ame ou mau kaikuaana." Ma keia olelo a ka wahine, lalau iho la o Aukelenuiaiku i ka ai ame ka ia, a ai iho la, o ke kumu o ka ai ana, o ka lohe ana i ka) mea e loaa ai o ka uhane o| kana keiki, ame na kaikua-| ana ona. I (Aole e Pau) -O O ka noho nialie ka inea e raaluhia ,ai, Maniua o ko ke KrMiano ko- ■ rao ana iloko o ka hale kiU'iūoni e i.inau mua iho oin i.ua. ina paha oia e aa e kono ia Kusto e komo pu me. ia iloko o ka ; halekiionioni. ]