Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 17, 24 August 1933 — Ka Hoike o ka Hihia o Ala Moana [ARTICLE]

Ka Hoike o ka Hihia o Ala Moana

O Mrs. Ma v, io oleloike e pl~ 11 ana l kahl i kalatwala al o!a p ka ]x>e rik lake u oia i lawe i ka wa i lilo ma ia laweia ana, a pela aku, tia.lilo i mea na na Makai I3ond ame Benton e maj naoio ai ua hf!naia kela pueia *ana r.a ke kah, . kahiko o kaW hoomalu holoho.ona a hele lam' inalaila i fcakflMiaka nui loa o SepatemiT)a 13,1031. O ka'Hope Too o ka oihana makai ame kn Makai Cypher ua hele laua e nomi. i kahi hoi>c', o ia hr>l, i ka Hom o a. m. o S€pa6emaUa 13, 1031. H?ii mai laūn ua loaa iu 1-aua malaila kokahi s:.-iu poluku jacif» ume kekahi aii'« M okoa iho 4, Mrs. Massie i &■>■ ai mahope iho a olelō mai nonei ia' niāīi walwaī. Mahope ihp olelo mai o Bentori.ua ike oīa i kekahl maka huila kaa iloko 0 ka lepo no na tire kahlko Ooodrich Silvertown Cord a hookaiii Goodycar, he inau tire kalūko wale no apau ohope ao%Q akau, O Makai Benton i ka Lapule, Sepatemaba 13, 1931, me ka hahai pu an*. 0 Huj»co īda, ame ke J?aTnii o ka oihana mal;ai Lau, laweia k.o Ida kaa i kelb, waal-a kalaiwa i ko Ida kaa, ina ka uimo 0 kekahi o na maka &na i ike mua ai. Olelo mai oia liookahi waie no maka hiki ke ikeia ia manawa. Olelo mai oia ua like loa na maka. Eia Makai Lau, i kona wa i hoike af no ka poe i hoopiila ma ka lāhin 0 "ka pjc i hoopiiia, oleld ,shai oia iaia i hoea aku ai ma'lrahi hoomalu holoholona me tfenUm ua eno nalowale loa rfa moka o ke tire 2. aohe walwai' 0 ke pal ana i ko Iwwhope. fnil maopopo Iho la ua kaa o Tdu e Inspector Makai Sa- ; to, i nui loa 0 keia la | hookahi, Ike ole o Ida, no na mana^^HeKuleh u ma keīa| alaoul hc||gp|i oke kahua hoomalu ! * Ōleh naila tiispe£tor M.c.Tn-l i': I ', v - J C ; :- r 'nu?er i \ugplf" 1 iala i k-i ! laivi. ai f kb kaa o Ida i leahi hoomalu 1 kakahiaka Lapuie iepatemaba 31, 1931, ike oia i ria maka huila he lehuiehu wale' apuni kela wahi a malia uā k;i!aiwa paha oia maiuna 0 ka i hanaia e na huila o fien'x> i olelo ai, aka ina ua hana ol; pela aole oia i lke ia mea.

I Sepaterr.aba 13, kala.iwa o .Inspector Ivr A kto'ikoki i ke kaa o I<3a ika Tqo: r ie o Mrs. Massie me ka manao e liaawi aku iala f «manawa e i.ana mai ai ia ka& ina paha e hlki iaia kc lioomaopopo i,a kaa, ōiai ua oīelo niai oia mamua uleu be manaoio kona e hiki ana iaia ke hooma'opopo i kela kaa ina oia e ike ana i ka noho ohope ame hop<3 o ke kaa.

Hoike «lai o Inspector McXn-' tOAh i ka wa.i hoikeia aku ke kaa i ka manawa i'oleloia ae ia liiwnua ae nei aole i hiki'%' Mrs. Massie ke hoomaopoi» ial inea, aka o Mrs, Massie m x kana' oleloike olelo mai oia prnei; "Ua like ia me ke ana. \ j ikO' ai i ka po inamua iho." ]

Laweia mai ko Ida kaa no ka hoikeia t o ka hookolokolo ana ana kiureji ua ikeia he Igaa ( ia o ka makahlki Model A, Ford touring a ma ka nana alOv iloko o ke kulana maikai me kekahi mea poiokeloke a upo'ii»'i ma kou,a kino.

Ua oleloia, ma ka hookolokoloia ana o ia mau no ke kulana o kaa i keia wa elike me, la i ka po o ka pule ana i, oieiola ai a koe waie no ua ia. a ua lloohiuuiihiuia paha.

Hoike o Betteneourt m& ka ana o ka pop i iioopiiia ua olelo o Mrs. Mas--iāe ia Makaikiu Furtado, imua o kuna aio, i kakahiaka nui o;Sepatemaba 13 ma sa home o Massia ma iie Ford eieele kaiiiko a i oie he podge kela kaa. O Furtavip tna kana oieioikg aoie oia i fcjftmw«o iki i kekahi mea e pili aua i, ke kala e ke k&a «ole no hojj o ka j)oe i kamaiuo pui me Mi\s. Massie rQ,g-

ke kauohāfa ka Haku; "E hele ao ovik<ui je ! hoohanmmui aku 1 na lahuikpiaka npau. e bapetfcjso ana ia liyto;u iloko v ku iuoa o ka ii o ke Koiki. a o ka IHia'.io He£ijolele: E no aku ana ia lakou, s c : malanui i ua mea ap.ui a'u aku a; ia oukou. Aia hoi, owati i\o me oukou i na apau. ahiki i ka hopeaia o kj?ia ao."

hope kcko iho guela L oleloia i olelo īki ua ka-maiHo" o Mrs. Mass3e no ke kala o HO kaa 0 .ka "po« nana oia i Hm«ruiii. I Sepatomaba 13, 1931, ma ka,hi p&ha o ka hora 12:40 a. xft; he otō e kaula ana e Mr t ame Mrs. Peeplef>. o ka mea liope, he w&hlne H&waU, ma ke kihl o na alanul Moi ame LHiha, komo oia iloko o*-*kekahL an< ane e. hookul me kekaUi kaa Ford hamama e kauiā aha e 'kekahi aiau kanaka oplopio ehii. Ulu kekahi hoopaap'aa ..mawaena o kekahi mea luns..o ke kaa Pord apau holo. koke o Peeples ihs j j|| Jialevvni ma ke ulanui Moi r ame ; ke aianui Alakea a hojke aku īa 1 ku mea i hauaiu ia Makal C. A, Rickard. Hoomaopopo V.'\ moa hoi>e 1 kela manawa o ka liora 12:45 a. nu Hoike o Mr.s. Peei;ies o'ke kaa e kauia ana e na kunaka oplo, he Chevcrlet. helu 58-895. I ka hora 12:50 a. ; m. hoopuka aku la pia ma ka radio i ka hoakaka r pili ana i , kela kaa i na kaa holoholo raL dio me ke kaueha e huli ia kaa. 1 Olelo o Makai Rickard ma kahl oka I:4s u, in. loaa mai 4aia he kahaa mai ke keena mai e hoouna i kaa radio' i ka helu 2850 | Alanui Kahawai; he limanui ua hanaia. Olelo mai oia hoouna koke oia i keia manao i ke kaa radio helu 2. Ua hoounaia keia | oielo i ka 1:50 a. m. o Sepatematsa 13, 103*- a e ka makai Ma ka hoohana ana i ke kaa lielu 2 ua aoia oia ma ka radio, i ka heea ana i kahi o ka hana e hoike i ke keena xadio i ka hopena 0 kana noii ana i hiki ai o Inspeotor Jardine ke hoikeia aku. Mahope iiio, hele o Inspector Jardine, Mti,kaikiu Bettencoiart ame Nakea i kahl o ka helu hookahi.e noii hou ai. Ma ka Makai Rickard nana ana i ke kaa laikini 58-895 me na moohelu o ke keen'a maopopo iho ia he kaa Ford kela no Idahe meā e noho ana ma ke Alanui Cunha* a hoike ako )a ia Makaikiu Black a ia.Makaikiu Ciuney ua makemakeia laua e hele i kela wahi a e lawe mai i ke kaa. O ka Makaikiu Clunney oleloike, aoie i olelo i kekahi mea e pill ana i ka olelo ana o Ida: "JCe ae neī au hookahi o na, keiki i kui i ka wahine Hawaii aka aole makou i ike i kekahi mea e pili ana i ka wahine haole." o M«itrri G. \ nia ka - ha H'.ke i 'ko mpkou ij .\ii ka- j naka la -T, C Fraser ame G, A. M. i Augat.e 15, 1932, ua olelo mai oia penei : "Ua ninau au iaia ina ua hana lapuwale oia i kekahi wahine haole a olelo mai oia ia'u aolel lakou i limanui i kekahi wahinel haole. Ninau au iaia ina ua ma-1 opopo io iaia ia mea a olelo oia ia'u aole lakou i hana lapuwale i kekahi wahine haole, aka hookalii o lakou i kui i keia wahine Hawali." "I ka wa a'u i ninau ai ia Ida 1 keia mau ninau he manaoio ko'u iloko o ka rumi na Makai Chmev ame Black a e ninau ana no hoi laua i na ninau, Aole au 1 hoemaopopo ina o Cluney a i ole o Black ka i nlnau ia Ida ina ua hana lapuwale o Ida i kekahi wahine haole koe wale no ina ua ninau oia iaia i ka wa a lakou e lawe mai ana ia fakou la iioko." ' Ma ka Makaikiu Cluney olelo ! oleloia maluna ae nei, olelo mai <fla iaia ame Makaikiu Black i hoea aku ai me Horace Ida "o Makai Rjckard wale no kana i Ike ai iloko o ka lumi o ka poe makaikiu. Olelo hou mai o Makaikiu Cluriey penei; "Mahope o ka waiho ana ia Ida iloko o ka lumi o ka poe tnakaikiu ,puka au ma ka puka a ioko o ka lumi o Kapena Makinikoki a ina kekahi puka aku a loko o ke keena o*H O Pe Makāinui David Hao. Noho au iloko o ka lumi'o Hope Makainui Hao no hookalii a elua wale no paha minuke a hoi hou no au iloko 0 ka lumi o ka poe makaikiu kahi a'u i haalele aku ai ia Ida me Tom Biack. I ko'u hiki ana' aku malaila ike au ia Cecil Rickard, ia Horace Ida ame Tom Black, Ia wa hoani aku ia ia Ida a hele maua a ke klhi' o ka lumi o na makaikiu ma kahi e kokoko ana i ka pukaaniani kahi ali 1 eiielo aku ai iaia he nanaina ano kupiiikii uona, a i ole he mau olelo ano Hke me ia. Alaila olelo mai la o Tda: | "15 kaiaiwa ana an i ko'u kaa, E hai aku no au ia oo i ka wlolei." Alaila hoomau mai la o Tcsa i ka olelo ana. "E kalaiwa ana au t ko u ksn ' o ia ka wa a kekahi Hawaii i f kui aku ai i kela wahine kana'ka eleeīo nia ka holehelev.a aka aole au i ike i kekahi raea o pi'/. ana 1 kekahi wahine V.ao>e " t kek m&nawa ;v> 1 . i ke kamallioma Uia

Ua ioa no ia B]a?k ain Ric&ard Ke lohe mai i ka niau, kamailio ar.a aka aole au i ik: itt.ii.ua lohe a iohe ole mai pahn laua." Ekolu o kekahi mau keikl okoa aku» o Joe Hen ■ ry Chatig, ame David Takai, ka PQe oluup.' o ke kaa o Ida i a- i wili'pu ia <me ka poe Peeples a hopuia ai i kakalūaka nui Lapule, Sept. 1931 ma kīibi pāani -e Kauluwela ame kekahi keiki aku i koe, o- Ahakuelo uā hopuia oia i £eia auwma la ma | ia walii hookahi noX Q ka hopuia ana o keia poe keiki no ka mea e pili ana i ka ; poe Peeples ua pono ka haiia iuaanei o ka hapa o ka Mrs. Peepleii olelo e pili ana ia mea: Mal mal o Mrs. Agnes Peeples i ka liispector Makinikoki i gepatemaba 19, 1931, he hapa, penel: .• A. Ia makou i hoea aku ai 1 > k kihi o Aīanui Moi aniē ke Ala. ui Kilinihama, ekolu mau kaa ' e h :Iō ana no k« ala e holo al 1 Kallhi ma ke Alanui Moi, huli ke kaa mua i ke alanui Kilinii hama a o ka lua ame ke kolu l hoomau aku la no ma ke alanui [ Moi e holo ana i Ewa, Hookani kuu kane i ka o-le i ka hiki ana aku i keia Kihi a he kaa For<l nona kr, helu 58895 e hoio mai ana mai ke alanui Liliha mai a ke alanui Moi, aoie i malama 1 ka rula e ku ma keia kihi a kokoke loa e hookul i ko makou kaa ia lauou i hoea ai i ke alanui Moi; kokoke ioa e hookui ke kalaiwa 'i ka hope o ko makou kaa. I mea e pale ae ai 1 ko makou hooku'iia ana mai hoonui aku la kuu kane i ka holo o ko makou kaa a holo aku ia iwaena o ke alanui; hoio ke kaa helu 58-895 .ma ko makou akau; hoopaa kuu kane i ka liolo o ko makou kaa a ktthea aku la au i ke kalalwa q kaa heiu 58895, no keaha kou, mea nana ole i kau wahi e kalaiwa uei; i ko'u olelo ana pela, 1 hoomaka aku la kuu k&ne e hooholo i ko makou kaa. Kookalii o ka poe piuna o kela kaa T }a i oleloino mai ia'u. Hoopaa kou i ka holo o ko lakou ipf|t''aole mamua pono mai o kaa aka hala iki kou. Hoopaa h<ju iho,la ne i ka holo o ko rauk"oii, < kfta~, Hookahi, o na kanaka, o e noho ana ma ka' laiw?, ht ali - iuke "• ia;'a heie E&ai' la l 3P" J , I kou kaa a olelo māi lu e hoo-|

lei i Kela eiamn haole Wa{io o kela kaa a e haawi no au lafe'' i kana mea e huli nei. Ma wahi, owau ka i lele iwaho o ke kaa a pa"hu aku la iaia i kaW e, e ku ana oia■ ma ka akau '6 ko makou kaa ia'u i pahu aī iaia, lele ma.i la ke kalaiwa mailoko mai o ke kaa, he Kep&ni oia. la'u i huīi ae ai e nana owai la ia, kui mai la ke kanaka Hawaii ia'u ma kuu pepeiao hema me koha*lima i puupuuia Kulana aku la au ii-iope a ia'U i ku pono hou ai hopu au iaiii ma ke kania-i me kuu lima he 7 ma a kui i kona helehelena mej kuu lima akau. Ia wa kau auj iluna o ko makou kaa a hele ka halewai .a hoike ia Makaikii) Rickard ka mea ma ka hale malalo. Hai au ia Rickarcl i na mea 1 apau e pili ana i ka hakaka anai a'u me kela poe a haawi aku I& īaia i ka .helu o ke kaa a kela poo <> kau ana. Hoepaanaau a4 i ka helu o ke kaa ia makou i ho! ai. ! !•: N. 11-iea i holo ai kekahi kaa? H. Aole au i ike, aole no makou i iho e nana. N. Elike jue ka hiki kupcsi6 hiki anei ia oe ke hai mai o"ka mnnawa hea ia i loaa ai keili hoopaapaa me ke kokoke ana e hooku'i me na keikikane? H. Aole i maopopo i&'u. Manao au ma kahi paha o ka horl> 12.35 a i o!e 12.40 o ka wanaao. Aoie e hiki ia'u ke olelo no ka mea ua nohaia kuu uwaWL | N". Ga kakau anei ko kaiie 1' kekahi mau mea hoonianao pili ana : ka mamu\a? H/Aole ! N. Ua ona anei oe a t ole paht x i kela mandwa? H. Aole au i ona aole no i onb ole, P maikai ana au, Me a u n'o ao'u mau noono apau ix ua ik|e au i na inea apeai a'u i hanu i olelo aL ! N. Ueaha ke ano o kou kala Hudi?on? . i H. He 1924 koii manao. N. Heaha ko oukou holo e hu o 11 iai ka h>\le uku o Ro.bik īn U ilanui I iliha amefeah«uMoi^ H. Ma kahi o 25 n\;3r i ka Kora. ! N. Ua kamaauia oo 1 kekal\i o na keiki olunai o kola kaa? H, Aole. t ! N. Ehi.\ vw oioko o kela H Eha* " : lAole t piur' , I