Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 19, 7 September 1933 — KAHEAIA NA KOHO NO KE ALANUI O KAWAIHAE [ARTICLE]

KAHEAIA NA KOHO NO KE ALANUI O KAWAIHAE

Hoopuka mai la ke keena o na hanahou malalo o Ljman H. Bigeiow i kt kahea no na koho' a ka poe koho aellke no ka nu\i e piii ana i hana ana akn i' kc alanui ma Ka\vaiha\ j?uni o Hawaii, a e we'ieia ak\r \ %na ia mau koho i ka la t5 o' Sepat€mapap nei. O k& hoolilo i manaoia no ka bana aiia i keia alanui, aia ai' ma kahl o Mpaha miliona <jala ' Ho niau dala federala a he mau da)a teritore kek&hl e hv>oliioia aku ai no ka lu\naia ana o kek alanui, O ka pule o ia ka o'oīo i;*'ea Me aii e- pu ai nn-- ko\i 1 Akua, i

'ui. anei oe i ike i ke k&na£& kolohe a mahaoi, hookalakupua i pii mai riei iluna nei?" I mai la o Kuemanu: "Ua ike aku.no au iaia epH ' mai ana maiialo mai, o ko kaikaina kolohe 110 o Aukelenuiaiku, i kii mai nei i wai ola no ke keiki ajiie na kaikuaana ona. ua pau nui ia 1 ka make.'*' A lohe o Kamohoalii i keia mau olelo a Kuemanu, olelo aku la oia: "He kanaka hana ino o Aukelenuiaiku. A i>!*' i;t ka hana pono ake kaikaina, oka hele malu mai pela me ka hele ole mai e hoike ia'u; kai «o a ka hele mai a launa. he alo a he alo, kamailio pono ana, f, hoike mai hoi i kona manao ame kona hiakemake, oia ka he kii aihue mai. Aole au e au'a i ka ! wai, aole no hoi āu 1 ahewa iaia i ka lawe ana i kp. wai ola; i malamaiā hoi paha ia wai i mea e hoola ai i ka mea make elike aku la me ke keiki ana *.me na kaikuaanA ona; aka aole o'u apono i kona hele ma-lu mai ellke'onai I*. me keia. Ahewa au iaia i ka hanaino ana i ke kupunawahine ame ke kupunakane. No maua like no ia imau kupuna, hanainoia hae e iala." O Huewaiakaula ,ka |inoa o ke kupunakane o Aukflenuiaiku a 0 ka inoa o ke kupunawahine. Eīa ke ano: oka hahahi i *ka nuku oka huewai, o ka mokumoku ana,i ka aha Owaho e paa ai. Apau ka Kamohoalil kamailio ana rne Kuemanu ia wa oia i hao aku ai i kona martia ma ka. lele, aole 0 kana mai e ka lele, me ko Kamohoalii manao e loaa, 0 Aukelenuiaiku iaia, alaila, liana ma ka aoao keikikane. Ahlki 0 Kamohoalii ma ke kae o 1U lua, ninau aku la oia i ke kiai o ka lua ia Kanenalau; "Aole anei oe i ike iho nei 1 ke kanaka i pii mai nei mailalo mai?" _ "Ua ike no au, o ko kaikaina no 0 Aukelenuiaiku." "Pehe'a ka loihi 0 ka manawa 0 ka lole ana aku nei mai nei aku? 7> "Hookahi m&kahiki ame na mahina keu eono." ? - : A lohe o Kamohoalii i keia mau olelo a ke ki&i, lalau aku la oia i ka laau a Kekuaokalani, a hoi aku la ila'o 0 ka lua. MOKUNA XIV . No Ka Hoola Ana o AŪKELENUIAIKU i Ke Ame Na Kaikuaana Ahiki o Aukelenuiaiku'i ka moana kahi i enake ai ke keiki ame na kaikuaana bna, ninini īho la ia i ka wai olft-iloko 0 ke kai a kokoke e pau loa ka wai, he hapalua paha koe. Ta Aukelenuiaikii e ninini ana i ka wai iloko 0 ke kai, ike aku la 0 Nam&kaokahai i ke kane e nihini . ana iluna o ke kai," aole nae n§ ola iki mai 0 ke keiki ame na kaikuaana. Kahea mai lk ka wahine; "E Aukelenuiaiku e, hoi mai kaua." Ahiki mai la o Aukelenuiaiku i ko laua hale, olelo mai la ka wahine iaia: "Halaoa oe e ke kane." 0 ke ano 0 keia olelo> o ia kefa : mahaol oe e .ke kane. Wahi_a ka wahine: "Kai no o ka imi kau i ka wai a loaa alaila na*u hoi e hoohana aku, alaila, ola ko keiki me uu mau kaikuaana. Aole ka! O ka hoi mai no ka'kau a hana naaupo; e, pau loa. aku la paha ka wai, aole hoi e ola keiki ame ou m,au ka.ileuaana. * . . .. Eia ka mea hou hoohauoli rnai ia Aukeienuiaiku. laia i hoea ai i ka hale a launa me kana mea alohy he wahine, mahope koke iho, hanau iho la ka wahine i ka laua keiki, a kapaia kona inoa 6 Kauilamiimakaehalka- ' iani. Elua ano 0 fieia keiki, he ano akua, a he ano kanaka, Ma ke ano akua o ke keiki, he pohaku oia mailuna 0 ke poo a hala loa ilalo 0 na wawae, a ma ke alo hoi, he kanaka mailuna alalo o ke kino, Olelo aku 0 Namakaokahai ike ka^e: "Ho mai na'u e hoola ko keiki arae ou.mau kaikuaana." Ae aku la 0 Aukelenuiaiku i keia noi a kana wahine. Holo aku la laua a ka moana kahi i pau ai ke keiki ame na kaikuaana o Aukelenuiaiku i ka make, Jana iho Ia laua malaila. 0lelo aku la 0 Namakaokahai ia Aukelenuiaiku: "E ninini iho oe i ka wai ola a ka poho 0 ko lima, na'u ia e lalau aku a kapi'pi iluna 0 ka i!i 0 ke. kai." Mahope o keia olelo ana a ka wahine, hooko aku la o. Aukelenuiaiku. Ninini iho la oia i ka wai a,10k.0 0 ka poho 0 kona lima, a lalau mai la hoi o Namakaokahai me ka manamanaiima a kapi aku la iluna o ka ilikai. A pay, keia kapipi ana, hoi mai la laua me ka, nana ole Ihope, ahiki i ka lakou pae ana iuka. Ahiki lakou iuka, huli aku Ja lara a nana ihopi e, aia hoi e ku mai ana ka moku 0 na kaikuaana 0 ia manawa, a e pii ana na kanaka iluna 0 na kia, e' lawelawe ana i na kaula mt> m pe*. . Mahope nae o ka pae ana o Aukelenuialku ma iuka o ks aina, olelo aku la oia i ka laua keiki ponoi me Namakaekahai, 0 ia 0 Kauilanuimakaehaikalani: "E! 1 pae ou makuakane me ko kaikuaana iuka nei a 1 hakaka olua ea, mai oielo ino oe, 110 ka mea, he keiki leo kapu oia, a he keiki punahele i kona mau makua ame na kupuna, aole pane ka 100. make ke kanaka, kau i ka lele, no ka mea, 1 he manene wale o*u mau kaikuaana Jce lohe i na olelo pono ole, yolaila, e noho malie loa oe a mai pane leo iki; 0 ka noho oiuolu wale no ka pono, pela hoi makou na makua." ! | Ma keia mau olelo aka makuakane. he ae wale no 'ka'ke keiki. 1 : Ta Aukelonuiaiku e o!eIo ana 110 ke keiKi. pae mai la [kana keiki i hoola hoū ia hw kona ma 1 kaikuaana iuka ka aina. Uwe iho la lakou apau.me ke aloha, hoi aku la a ka haJe, noho iho la. Mai ka make ana 0 ke!a poe ahiki i ko lakou hoola hou ia ana, ekolu makahiki ka loihi. Mahope o ko lakou Lui pu ana, haawi aku la o Aukelenuiaiku i ka aina apau 1 ko"a mau kaikuaana. Kia ka lua, o ka wahine o Namakaokahai, haawi aku ia ia i kona mau kaikuaana, 0 lakon ka mea mana maluna 0 ka wiUiine, me lakou ka, nk\ v.r a, ka hele ana, anie ,ka nolio ana. Penei ke ano 0 ka wahiue i na kaikuaana: hookahi po me hookah: ao, e moe ai me*l?ekahi kaikua,ana. pela apau Hke lakou. a,ka„o ko lak&u loa, oiu 0 Kekamakahinuiaiku., ko ka&uaana huhu 'iku, elua ona po, me e!ua aei e moe ai ine a U,ikou» alaiia pau. *. ■:■ i

e pau>