Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 32, 7 December 1933 — HAI O KING HE MAKAU I NA POE KOPAA Haiia Ke Kakauolelo He Puulu Uuku Ka Mana Onei HE MAKEMAKE E HOOKOHU I KANAKA KUOKOA MAWAHO AE [ARTICLE]

HAI O KING HE MAKAU I NA POE KOPAA

Haiia Ke Kakauolelo He Puulu Uuku Ka Mana Onei

HE MAKEMAKE E HOOKOHU I KANAKA KUOKOA MAWAHO AE

Na 3AMUEL W. KING Na ka Lunahooponopono—Ua kkan mal 0 Mr. Kiftg, he lala o ke Komisina Home Lula Hawaii i hele ai i Wakinekona i keia mau pule koke wale aku nei no i haftl € h6tke i ka ai i ko Hawaii m'au manao kue * ka pila Hankin, no ka nupepa Star-Buieiina he mau manao no kana mea 1 ike ma Wakinekona. Hoea makou i ke kapikala maialo o ka hookohu o Okaktfpa 30. No Nowemapa 30 nae ko makou hookohu, a hoohala makou l na la elua mawaena o na la eiua ma ka halawai elike ka nui me ka.mea e hlki ana me ka poe * e "hiki ana ia nmkou ke hui a pela hoi 7ia ike e loaa ;nai ana ke h:akauolelo mai o ka oihana kuloko ame ka halawai aan aku me ia fna Ka Hianawa i hhoholOia. e ia i ka hola 11 o ke kakahiaka. * * Hoea koke mai la o John H. Wilson, ae komike lahui o ka •* aoao Demokaraka o Hawail i ko- ; na lohe āna Ua hoea aku makou, makou hana. wāiwai nu!" loa kona kokua ana mai. no ka mea ua kamaaina loa ia oia iloko o Wafctoekona. Hoea pu mai la o Stowell Wrigiit, ke kakauolelo a ka Elele ame kona kokua o Atthiir*rraBk oplo, a hoohamama ihō" la t fee keena o ka elele ia maWaho ae o ka hoolala ana e kukai oīelo pu o Lunakame Kiaaina ;Judd ma ka radio o ka oihana kaua moana. Aole makou i nele i na hoaloha ame na kokua mai ia lakou o Hawail, me ka lekahi o ka mana? me ka makou misiona. Hoe& mai & o fterhert L. Spain k& i fecSio tokela 'ihō iiei i kanaka no Hawaii o ka Ahahui Hoaie Kokua i na Home a e hooTnakaukau ana oia e haalele no ka holo ana 1 Hawaii Ime Daniel MeGregor opio. lioomamaia Na Hana Hiki !a"'lunaianawal ltobertson ame Senatfe& lteen ke hoomama 1 na haiia a M"r. Spain ma ke ana' I ka t>a!apala pal hakahaka o na molaM ame' na noka e hoohanaia aku al ma a kuka pii me la maluna o na nirifiti lelrotehu * fia m&nawa iehuiehu. Iwaena o ka poe a mako ī i hui pu al o ia o Barney Trask ama Benjamin Kofig, e ao kanawai ana lloko o Wakinekona, ame David K. 6ent f ka mea i hookohula iho nei no kekahl kulana iloko o ke keena kuloko. Ua hooh&la au he nui 0 ka Pookalii ame ka Pwlua lloko o ke kena o tca c4hana kauvt. e hoolaua hou &tia me ka poe 1 kamaaina'msvmnā, o kekAhi e lakou aole au \ tke mai na la mai e hele ana i k ekula he iwakalua makahiki i hala ae nei. 0 kekahi poe © 1 Ra*a!i lakou i haita ai m&lalo > ka oihana iloko o Kawai! a hoi mai la no ka tke hou sma 1 ka A maanei, na hoaloha a peln he poe hoi i loaa na manao aloha no Hawaii a no ka hana a makou i hele mai la. ■ BMW& Mai K e 1 fca ma ] keeaa ta£ ck\x no makiK i ukali, pu uiueU « 8 WllsoiV, ka aw* i lwa*w*i o n*«oi*! ms ke kaioauMiek) kuioko. Ka ka lunv, ee iio oka poe hAkwai makon v Wllliam H. o V-

tah, ka :nea i kauleo mai ia Ktnakoa malia paha aole me ke ano kuio ioa, in& e hiki ole i na Kemokaiaka o Hawali ke iokahi e iilo ana ka hookohu kiaaina i ka Repupalika. I ka hola 11 a. m, ponol hoo- ' kipaia aku la makou iloko o ka jlumi olhana o KakauOlelo Ickes. Ua hookomo pu ia no kekahi |x>e ! e ae, I ka hola 11:45 komo mai la q KUikauoielo Ickfs a hoomaka 0 Lunakanawal Lopikana e kamailio ma ka hoike ana aku l heie aku makou e hoike i ka m» ~ nao kue o Hawaii ika pila Han - | kin. Pane mal la ke ka'kauoleloho j Kt MjLkoo Nel No iKa PUa | Nmau o Lunakanawai Lopikaj na ma aia no ka manahooko ke I kaoo neī i a piia, a pane mai ke j kakauoielo nana i onou kela pila hooioii i ke Kanawai Kamu a ke mau la no kona kakoo 1 k pila. Oleio mai oia ua manao oia he i mea maikai no na mokupuni, a jua haiia mai oia e kekahi poe mai na mokupuni mai aole o lakou kue i ka hookohuia o ke kanaka mai ka. aina makua nei aku i kiaaina. He manao waie no keia no ka ka iioao ana aoie ma ke ano hookikina a ua ioaa kekahi maikai 1 keia wa mamuii o ia mea a a.lakai i na kanaka o Hawaii i kiiiii iiookahi Oieio mai ko kakauolelo ua haiia aku oH aia o Hawaii maiaio o ka rn ana <. ka hapa uuku loa; a ua ioaa aku na leka mai Hawaii mai e h<**ūa mai ana i keia mea o :a hoi ka mana o ka poe pilipiu kopaa. { Oieio mai la oia he pono ike f kiaaina o Havaii i kanaka kuokoa mai ka poe pilipili kopaa Jmai; s he kanaka manao laula a kauiike i na iahui iike oie apau o na mokupum a he mea paakiki ka ioaa o ia kanaka iwaena 0 na kanaka olaila. Ua kuoo ioa oia me kekahi mau olelo ana ma ka olelo ana mai ua ike oia i ke ano ame ka | hana a ka poe kalepa mana wahi j apau o ia ka alunu a manao oia (aia no ia ano ma Hawaii. ! I ka Kennkoa Heen olelo he ' rp«n no ke'kahi i * kfī>or.<' ! paa j ka poe pilifp'lf oU'ln ma! la oia } ma- ?!'!. p:ih 'i aole ]r&'M i kupono ma Y< Y:i}-A mau ant> e ae. Ae mai la ola malia paha he hokahl a i 1 ole elua paha poe kupono iwae- 1 r;a o na inoa i waihia mai. Noi mai la oia la makou waiho aku | ' Lnoa a mau Inoa, paha o kekana kanaka o ka mokupuni e kupono ana 1 kona makemake. Pane aku makou he poe kalaiaina ole makou a aole i hoamanaia mai e waHio i ka Inoa o kekahi karaka hookahi Olelo mai la oia. "O ia ka piliMa. Aole o ōukou waiho mai i ka inoa o ka mea a'u e noonoo ai." • I ka ninauia ana aku o kawai I inoa kana e nono ai, pane mai la !oia, aole ona nana i ke alah.eie |e waihoia mai ai ka inoa o ke i kanaka a olelo mai la ; ina aole | o makou makemake e waiho aku ji ka inoa o hookahi kanaka ua [hiki no ia makou ke waiho aku i i na inoa lehuiehu ' He Paio I'oko oKe *tenake j la wa olelo aku au ina'e pii | hou mai ka pila Eankini iloko 1 o ke kenake o ka poe o Hawaii 1 kue ia pila e hoao ana lakou \ hana i na hana apau e hooholi ai i ke kenake aole e hoo'holo i ka pila, a pane mai o Mr. Ickes, ua niaopopo iaia ia mea, a o ko kakou kuleana no ia. Oiai o keia !ho la ka pau ana o ke kukai olelo ana me ka loaa ole o kekahi hopena kakoo mai, noi aku la makou no ona manawa e kuka hou ai me ia maluna 0 keia mea : a pane mai ia, oiai ua hele aku makou n ai kahi loihi aku e haawi hou mai no oia 1 manawa hou no makou, 1 ka ike ana ua hoolala makou e hoi 1 ka Poaono. Nowemapa 3. ae mai la o.a ia makou e halawai hou mr ia i ka hola 10:45 a. m o keia la Ua paa make u me ke kakauolelo no 20 m 4 .nuke paha. a ua na kr.ua ana e kamailio aku ana a e ?ramailio mai ana. Aole he r /a a ke kakauolelo i hocko!K>i mai ai n.aluna o kekiihs mea e ae maw; ho ae o ka noho H\:uta o ka poe mahiko ma Hawaii. a me he mea la ua ano ae no oia e waiha hou ta aku keknhl man inoa o ka poe onei no ke kulana kiaaiim. Ua M aku ka mea i loaa la makou inamua o ka poe i kna mamua o makou i ke ps\kaukau ō ke kakauōlelo. a aoie makou i haalele ahlki i ka pau ;ma o ka hola 12. "Ooko o kela ma.nawa lia ua nui ka makou mau mea i ka-

[oiaUii» ai i ke kakauolelo. | i Ua haanui wale no kekahi poe I kakau nupepa a oi aku rnarnua i o ka oiaio i ke &noo ko ma-; ikou hookipaia ana e ke kaka u- ! oiek>. He oluolu o Mx. Ickes a he eleu i ka hoike ana mai i ka.. ; iike o kona manao me ko makou iua na ninau apau i kukaia. | O ka manao i hoi pu me a'u mai ke keena aku o ke kakauo- j Leio, he kanaka manao paa pia, e hana ana i ka hana a na ka- j naka ekolu malalo o na kaumaha launa oie me ka hookikina e maiamaia ke kuiana kiekie o ka hana a ka lehulehu ina no malaio o ka hooauau ana i ka mikini paahana o ke aupuni. He mea pilikia nae ka loaa ana iaia ka manao no Hawaii i like ole me na mea oiaio, a he ilni e ioaa ka hookuponoia o ia mea a'u i manao ai ua oi aku ka maikai ole mamua o ke ino I manaoia, He kaumaha loa Ko'u no ka hiki ole iaia ke hele i Hawaii e ike ai hona ponoi Iho, ana no hoi I olelo mai ai he makemake loa kona 4 hana pela, aka ua mai na hana hou i hōokaula aku malūna ona i ka liookoia o ia manao i keia wa. o ko makou haalele ana i ke keena o Ickes. hul hou aku la makou me Mr. John H. Wilson a hūi pu aku la me Mr. Hūria, kekahi o na hope kakauolelo o ke kēena Kulōko. Ua hui mua makoū me Mr. Slattery, ke kokua ekahi. Ua l&e ka manao o keia mau keonimana ma ke apono i ko kakou manao a i Hiai he noi pono ka kakou. Hoikeia Ke Kumn Ua ike makou a ua hoom&o--popo i ke kumu no ka- plla Rankin, a ua hiki ke waiho aku i na manao i keia wa i ikeia he kupono no ka waiho ans aku i na kue i ka olelo i oleloia ua kaa o Hawaii malalo o ka mana kalepa. Ua maikai koli noonoo, aiole he papahana maiKai oie » ka oihana kaua aina ade no hoi a ka olhaam kaua Moaha no ame kona aupunl, a o ka rtiea pili i ke kue lahui ma Havhsit aole la i nanaia mal e kft mahahooko me ka makau. ; He maopopo loa ka ninau o %a "poe nunui iloko o ke aupuhl." a o ka kakou hana o ia kā haawi ana ia Mr. Tckes ! ka o kana alaliele aole o ia ke alahele jx>lolel ina no he ae aku rtna ua polole! kana i manao al, i* e l<»a no he lumi e hoop&apaWa aku ai maluna oia kumu. 1 ; !