Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 34, 21 December 1933 — Na Ilikini Ilihune Waiwai o Oklahoma [ARTICLE]

Na Ilikini Ilihune Waiwai o Oklahoma

H He M<K»lelo oKa Aihue Ame Ka Pak&ha; Mal Ke Keen« Mai o Ka Ahahui o Na Pono Ilikipi jjj Gcrtrude Boni\ln, Charles H. Pabens, Matthew li. Sniffen |p

Hookahi hihia i hoikeia mai ia m-.ikou ua makaukau ka poe pakaha e uku i kekahi kanaka i ka uku maikai loa no keia ano hana ino e aihue ana a i ole e lawe ma-lu i kekahi keiki liilii loa o ke koko hapa īlikini a i ole keiki Mekiko pe.ha, no ka haawi ana aku i kekahi wahine haole i hele mai a mah i kekahi Ilikini waiwai, i hiki ai ia wa~ hine ke olelo ua loaa iaia ka hooilina koko iloko o ka waiwai e hoopaapaaia ana. He mikemake'loa ia ka poo' kahu poIofesa e na'hanako, i makim ike iaia e hoahu i ke dala iloko o ka Lanako ; he makemake pu ia no hoi ia ano kahu e ka poe kalep i i loaa ka hana a ka mea e noho kahuia ana; he makem ike no hoi na hoaloha o ke kahu e aie dala me ke kaupalena ole ia maluna ō na waiwai hoopaa hihia—a ma keia ano; ua hoalaia ka noonoo o ka poe apau—me ka hookoe ole i ka lunakanawai, ka mea e iini nui loa ana e koho hou ia a puka. . Lehulehu wale o na Lunakanawai Kalana e hana ana ma ke ano oluolu hoomeamea no ka pono o ka poe i nōhō kahuia, eia nae no ka pono o na kahu ka lakou e hooikaika ana; aole he nana ponōia o na buke moohelu e waihoia mai ana no ke aponoia e ka lunakanawai, a o ka mea maa mau he O K waleia no na mea apau Ioa. ■' Olelo mai la keka.hi loio e noho ana iloko o Okmulgee, he mea I noho ma pkalahoma mai ka 1898 mai, aole he pono i na kahu e loaa na loio. Olelo mai la oia o ka hoolilo o ka hooponopono ana i na waiwai o na IliWni, o ka haahaa loa-ua papalua ia i ka mea kupono; o na uku i aeia ua nui ino loa, a kamailio mai la i kekahi manawa i loaa ai i kekahi loio he komisina o $18,000, oia no nae he $180 no ke kupono maoli. Olelo pu mai la oia, he lehulehu na loio iloko o .Okmulgee i nui ke dala mai na uku ohi dala mai o umi pakeneka mai na bonus mai o na hoolimalima aina aila mai, a o ka lakou hana wale no e loaa ai ia mau dala o īa ka hookomo ana i hoolaha iloko o na nupe.pa kuloko. Olelo hou mai la no oia, he lehulehu 0 na hale iloko o Okmulgee i kukuluia mai na dala mai a na īīikini; a o ka mea oia*o, ua kukuluia ke kalanakauhale holookoa me na dala a ka poe Ilikini, a ua hiki no ke olelo pu ia ae pela ka mea e pili ana ia Tulsa, Mus];*>gee, ame kekahi mau kulanakauhale -2 ae iioko 0 O r a lahoma. . i ■ He mea paakl^[oa Jka uLIo ana ae heaha la ka hui,na nui 0 na lUkini jTpāKahaia, a i ole 0 ka waiwaiio 0 ko lakou mau ajna, a#a o ka heluna o 64,339 no Iakou na kaupalena ana i k'apaeia i ka 1908, me he mea Ia aole 1 oi aku mamua o umi pakeneka o lakou he wahi mea koe ma ko lakou mau lima. Ano o ka hapanui o lakou eia ke noho mai nei mahope aku o na kuahiwi, a i ole ke malamaia mai nei e na hoaloha ame na ohana. Aia ma kahi o 18,000 poe Ilikini i ke'ake'aia, he mau aina ko lakou—ka lakou poe keiki, i hanauia mahope mai o ke paniia ana 0 ka papainoa, aole i paa ko lakou mau inoa iloko o na puke n iohelu. I ka wa e make ai kela poe kanaka makua, pau iho la ke ke'ake'aia ana o ko lakou mau waiwai, a o ka poe pakaha, elike me na aeko ai kupapau, e ppkakaa ana apuni ke kupapau, a e kali ana paha i ka hele bai o ka poe luluhua, ua makaukau e po'i mai maluna o kia poe hemahema o na hōoilina koko piha i ka wa e haalele mai ai ka hanu ola i ke kino okona ohana. Hoao mau keia poe pakaha i kakauinoa na hooilina i kekahi aelike e uku ia lakou i kanalima pakeneka 0 ka huina e loaa mai ana ia lakou, eia nae aole a lakou wahi hana e lawelawe ai iloko 0 ka hana. Hoalahi Ka Noonoo Maikai He mea kaulike ole ka-olelo ae ua apōnoia keia ano hana e na makaainana apau o Okalahoma. IIe manaoio ko makou aia no he heluna o na 0 na kanaka 1 ike i ka pono ole o keia mau hana i hanaia, a e ku makaukau ana 110' l&kou e kokua i kekahi hana e hiki ai ke hoopau i keia ano hana ino o ka hana hooponopono wai. Ua manao pu ia no hoi i ka wa e waihoia mai ai ka lakou koi no ka hooponoponoia aku o keia hana a Iohe ko lakou mau lunamakaamana iloko o.ka ahaolelo makua e maliuia mai ana no ia. O ke Komike maluna 0 ke Kanawai Kalepa o ka Ahahui Loio o Okalahoma, ma ka hoike 1 waihoia 1 ka Papa Loio o ka Mokuaina nia'ka halawai i malamaia iloko o ke i Dekemapa 28, 1923.. ua kanuiilio mai lakou no ka mea e pili ana 1 ke kulana Hooponopono Waiwai elike me ia mahope ae nei: "O ka pilikia laula e ikeia nei iloko o ka Mokuaina, ame ka hao niau ia o na waihona o ka lehulehu e ka poe i manao i ko, lakou mau palapala 1 kohoia ai a puka ma ka holo baloka he laikiniia e lawe ai i na mea apau e ikeia «i.a e ka maka; o ka pakahaia 0 na waiwai ma ka hookohuia ana o hookahi a oi aku paha mau kahu a i ole lu-

na hooponopono waiwai paha me kekahi ike oihana ole a ike ole maoli i ka lawelawe !ana i ka hana pili kalepa, a he lehuleehu o lakou he poe i puka pono mailoko ka aha hanakalupa, a: i ole he komike wahine i hooikaika mohō i puka, ame ka hookohuia ana e ka aha o elua a i ōle ekolu paha a i ole oi alp mau loio no na uku nunui ē kokua i keia poe kahu ame na luna hooponopono waiwa4 ma. ka hana pololei a naajuao ana i ka lakou naau na- ' na a e hookuu i ko lakou haku e hele laula mao a maanei oiai na wahine na keiki makua ole e hele pololi a kapa ole.ana, a hoopaha'oha'o mai i ka mea e nana aku ana, no keaha la, oia e make ai a waiho iho he waiwa l iloko o Okalahoma^ Q » leia mau kulana iloko o keia Mokuaina'ua ikeia ia poe, apau a koe ka poe i pakaha i hoopomaikaiiaj' j ; E hooinaopopoia, o keia ;hoike, ua apono lokahiia ia e ka Ahahui Loio o Okalahoma. * (Aole e pau)