Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 41, 8 February 1934 — Na Ilikini Ilihune Waiwai o Oklahoma [ARTICLE]

Na Ilikini Ilihune Waiwai o Oklahoma

He Moolelo o Ka Aihue Anie Ka Ke Keena Mai o Ka Ahahui o Na Pono Ilikini . Gertrude Eomiin, Charles H. Fabens, Match§^§.

"Aole he E kanu i ke kino/ wapvajje. kahu i j l,anc njai al. , , /f . 4 . . j Ua e mai la ka aha i kahu no, k^puna^a-, liine,- —e kue ana i kana paio ikaika ana, Oia- pu kekahl e hele aku ana o ke ala a kanā, \vdtiī om- , ku i hala aku he hipa !a e laweia ana!i kajii pepeh? j liipa e na iliohae hihiu i aahuia i ka lole kānaka ke ole ej komo v»ai na kanaka maikai o Amplika e ke*ake A a koko ma 1 ka hr>na ana i no keia anc> hana 1 paif af la. O ka ifi a hk Amelika oiaīo o ka hoopa¥ele I ko lakou poe hoopilikia wlaleia. - Me ka hoohewahewa ole ein hoū hooilina e hookomoia ana iloko o ka hoopii aina, aka Me'ka nana ole ma ka aoao hea 'Ia e hooholoīa mai al ka hlhiā Ihe manaolana ko ka loio e komo mai e olii i kona ukil'loio.

T ka lohe ana i ka hana pono ole a na T J uftakanawai; Kalana. a i ka heluhelu ana ī na mooheKi' o na hihia iloko o papahana om> Aha Katāharw»ko»''>:iko iho 1a an e hel£ e hoolohe i loaa ai ia'u ka ifeniaka i na ; mea e lawelaweia ana. Ma ka niele anā lOaa ia\i ka iko 1 he lehulehu na hihia maluna o ka papahānl'o ka aha Oj na kalana like ole»o Okalahoma Hikina. Kolio au he hihia j a'u i kamaaina ole ai i kekahi o ka poe f pih i "ka hihia a i maopopo oie no hoi ia'u ke ano oka hihia. I Nov%enid,ija 19, 19,23, heie au i ka hoolohe ana i ka hilūa o I>iartha Axe Roberts (o„ iajfg|jpa keka}! ; inoa o Wakinekona), iloko o ke kalana g ti Q| r a i g i e, e niMamaia ana iloko o Pawhaska, Okalahoma,,,..J) j||jarlha > --he wahine Shawnee, ahe k§kahi kan.-i--ka Osa.ge, mai iaia mai j. ili inai ai ka hapa maele kea ilok.o o ka Lahra Osage 1,ir,0 ac. Ua hiki ae kona loio, o >tr. T, A. h«namakaainana mpa o'ka ahaolelo mak^^ai.^i.a]al ?;! n: aku. Iloko o hihia e hoaoia ana e ke kaliu oia manawa a, e hoihoi i maiia ko —*.i i.- k, ka'uiUi u?.*■ 9 iwU k<* l's'* !" Si - • ,»* =&-',«•> &*" 't,:\, A» 1 -- .• i y r wuwe. hi\H aiai o kona 1010 iā M"arthaaku Ta out he palapala mophelu aupuni o kona ana a ole mai ka aha'e hookomoia ia.palapala. 0 ke kue pinepine a Lunakaliawa Sturgill, ka loio o Hill, ke kahu 0 Martha, ua !i!o ia i mea e hiki ote ai ke liookomoia mai kekahi oleloike 1 ma ka aoao o ka wahinē īlikini. Aole ae ! oka aha ika mloolelo o ke kailiia ana o kona waiwai anie 1 ka hoihoi houial ana mai o ia mea. Oiai ua ili'mai maluna o Martha ka waiwai (he loaa makahiki oka iaahaa ma kahi o 5,000} f ua lawelau eia ' ia e kona kahu'ilikea. eL. T. Hill, o Hominy, Okalahoma, ma kahi o ka loaa iaia he $75 o >a hepekoma, ua oleloin a\*u oia aole aiia dala. Haawi o Mr. Hill iaia he $1,50 o ka hepekoma k i kekahi mau manawa he t?f.so, me ha oln'o aku he kaila hoaie ia mai iaia ponoi aku i ka wahine, lele o No ke kupono ole i ka manao ame ka mehanu»ha haalele o Martha ia Hominy a hele e noho me kona makunkane ame k'ona makuahine Iloko o ke kalana o Craig T-T'v->riro oia i keina pono hale i G-aks K-eoKeo, iwaona o ka ; īMlini P'iawne kona kahu i Vinita, he kiioiui 1 i-iii kokoke nuii ana, a malaila loaa o Marlha iaia Uoko u 1.0i.u k«a Packard, kipaku iaia, iwaho e kv

a i kona ,au malalo o Ka paiapaia koi aio. I>oaa ia Martha ke kaa e holhol ai ?aia ms|lalo o ka lokomaikai o kekahi hoaloha, a hoi i kona hdme me ka loaa aku o ia home iaia ua neoneo oloko. Ua laweia kona mau nono p Vora kahn. a pau pu me na pono o ka halekukt azne ke kapuahi. Nona iho ame kan£. mau keiki elua, aole he moe e moe ai aole no hoi he wahi noho aole'pu.no iioi ne ineaai iioko o ka haie. Hookomo pu kona kahu iuaaiea he hooiaha iioko o fca nupepa e papa ana i ka leliulehu mai ka hoaio ana ia Mai fha i kc*ka|hi mea. Mp-k&u mai nla iai> he leka : e oleīo mai ana ia Martha s aole eloaa iaia kekahi dala mai iaia aku ahiki i kona Jioi ana i kalana o Osage. : ■' :. Iloko o keia mau manawa popilikia lj>aa iho la lkana wahi per>o o umikumamaha mahina i ka ma'i Ilokō <j kona pi'ikia nui, Kelepona hou aku la o Martha.i kona kahu no ona elala, no ka mea aole hiki ke loaa iaiā"kekahijkauka e Lipaau i kana pepe a kōe wale no he kauka ka j kon-i lohe ana i ka mea e |)ili aiia 1 l|a iloko o ka nupepa, haa'ele oia i ka lapaau ana i ka pepe. Sōole o Mi\ Hill i ka uku ana ia Martha i kekahi o mau dala ponoi. | .

liooleiia keia wahine Ilikini nona ka hiki o ka haahaa ma kahi o ka $15,000, ī ka loTc^a||ai 0 ka lehulehu, oiai nae ka aha i ae aku ai e.ukuia Hej|jLs.§o 1 ke kahu no ka hooponopono ana i kona ai kupono ole ame ka. lapaau oleia, iho Ia k;a jjepe. I ka lohe ana o Mr. īīill i ka make o ka pepe, keWpona akii ki oia i kona haku e paa i ke kino mjake o k,§ P£pe i hookahi la a e kali a hoea mai.oia a nana e i.na hana pili hoole-wa apau.lloko o ka ole aole e haawi i kona haku i k'ekahi dala no ka j|gna pepe oiai ka hanu ola e koe ana ma kons| iie wa hoi e lo; 1 » ai ka manaolana no h Jmopakeieia kona ola—i kela manawa, ua niake, ka "£e|jg tjjiakaukāu loa iho kt oia e hoolilo i ke dala a ka mahope oke kaawaīe ana aku o kana pepe-no lea 'manaw'a pau oie mai ka poli aloha aku o ka makua ka pi?uv.-r-i i v i-wahīia a nohaha, aole e ka makē'.ana o kana lei aioha, aka ena -hana puip 7 ai eleele pu 'a ke"i:ahu.' Aole ae o ka aha hookolokolo o ke kalana o Osagē elioolohe i keia mooleīo walohia o ka wahine Ilikini Sha*wnee nona ka helehelena a ka lunakanawai i hooie ai ao!e"e hoomaopopo. E!ike me na Ilikini lehulehu e ae. "he'wahi nalo wale no oia iloko o ka iila maluna & ka kaa o kona kahu lokoino. 1 • - ■ r "'O Lunakanawai Sturgill ko Mr. Ilill ona aj ōta i kahu no Martha Axe o ia hoi ma kekahi inoa.. O na kue a Lueiakanawai Sturdll i ka hapanui o na oielnike i lloko o ka hihia o Martha aa kakooia lakou eka l^^^^^nawai o ka r. dTt.ilr>. i:.i kapaeia mai ka i^ o Ak'n ntm aha. Poina ke kakaupokole o ka aha i ka ho x a Mf. Chandler. ko Martha loio, ;:hild i kona lrni mīa i a ia e hoopa.a ia mea. He mea maopo.po loa ti'ahn ~ Lunakanawai Sturgill. He olelo nuiia nawai o kela manawa i kona kulana i ka nawai Sturgill, mahope o kona huaiele ana'^^E^^&na, I na manawa apau a Lunakanawai Sturgi|l & kamkiiin ai, i māik.ai ae la ka hoolohe ana aka aha a nu4hoopaaia iloko o kon a moolelo e piii ana ii : kona. ka makuakane o Martha, a oiai he haaloie loa. a o Martha hoi aole ona hoom o ia mea he dala, aole hoi i ka pono ame ka.i|a. pupule ka oia. Tloko o ka manawa pokoie o Hola, hoopau mai la ka aha.i ka hi¥a. Hoolaiia Mr.' e lioohalahala i ka Aha Mouūum' . . 1 j Piha-loa īa au i ke paha.oha'o ame ke i'ka j loaa olē o ka pono kauiike imua o ke kanaway | Wiihme Ilikini ilihune he'waiwai no nae. JT | Eia nae, aia he kanalua iloko o ko'u noonoo o gjs;u i o Martha i mea inoino o ka noonoo maniuli p ke koikoi a- : me kona hoohaahaa ino loa ia nia keia hana; e he kumu no ka olelo a kola poe e k-.o ana iaia i | kona opulepule. ī mea e loāa ai ia'u ka ike maopopo inai luna o keK» mea, hele'au i Vinita. Maknla halawai aku la i au mo kekahi wahine Ilikini olaoiu, a maka hoihoi, Mahope o ke kukai kamailio UoUahi msu ia»„ t ma Ka maua hui launa.pu ana. iite iao la au he eaalaipialama maoli kela wahme, o\ti no ao|e i makaukau i ke kakau. ' . Hoohala au i kela po me kela wahinie, kana keiklliīI iii ame kona makuakane anie kona niakuahinei Leliu^hu \ na mea i haiia mai ia'u e pili ana i kona kahu. o Hr. HUk I Olelo mai ka wahine ia u lie haiekuai ko ke kahu ma H„oI nunj kahi ana i niakemake ai i ka \\ah*jie e kuai i kona imau makemake apau malaila. Kiuuia nuil iaia m lole a- | lu a, pela me na huluhulu i pukapuka .kamuno na kumui kuai piha ona mea maikai a hoole i ka hoihoii* mai oia i mau mea no ke ana me na mea maikai i ukuia ai I ke daia. Ika manawa ona i niakenvake ai kuai i mikini | humuhumn U>lo Singer, olelo aku o Mr. Hill aoie ana dala. » Kuai oia mailoko mai o ke dala a kela wahine, he kaa i Paekard pii loa oke kumukuai. n waiho. aku la iloko qka ! aha hookolokolo he pih% kak'.lina no . o;vo mahina mnia ' kn huina o $2750. O 1 S;u ka Umak**v*~ I wai ia wa. apono mai la oia ia piiā. Xa ko Mi. lliU mai-;a--j kano i kuai mai i ke kakahna, Kueia koia ma.iope I mai. i , i