Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 7, 14 June 1934 — He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika [ARTICLE]

He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika

Ua Hoomanawanuiia Na Inea Ame Na Pilikia He Nui; Pilipu Na Haumana Naauao o Na Kula Nui JBasll Mathews

Hoohikihiki mua ka poe Makololo i ka lakou mau ukana ma kela kapa maluna o ka waa nui, a mahope na pipi. Mahope loa ka nui o na kanaka. Noho o Livingstone oia ka hope loa. Aka oiai ka waa e holo ana a e hoi mai ana wehe oia i kana uwaki, i ka ohe hoonui ike, ame kekahi mau mea e ae mai kona pakeke ae. Hoike oia i kela poe kanaka Apelika hooweliweli i lako me na meakaua i ke ano e ho-a ai i ke ahi mai na aniani rnai ma ka hoopololei ana i ka wena o ka la maloko aku o ia inea a luna o ka pepa. Hookuu oia ia lakou e hoolohe i ka hele ana o ka iaia e hai ana ia lakou i ka hoike mai oia mea ika ula oka la. Hookokokea loa mai la lakou apuni oia e hoolohe, a e nana ana, a e ninau ana i na ninau lehulehu. I ka paū ana o kona poe apau ma kela kapa, mahalo aku la o Livingstone i kela poe kamaaina no ka haawi ana mai i ka waa e kokua ia lakou. " -'O ka maluhia ko'u makemake e īoaā ia oukou," wahi a Livingstone i olelo aku ai, a komo oia iloko o ka waa hoeia ā kau ma kelā kapa. Aole hookahi kanāka 1 hapai i kana ihe e hoopilikia iaia. 0 ka haponui o na kanaka oloko o na kauhale i halawai mai me lakon ua hana aloha mai ia lakou ma kela huakai, a haawi mai iai na lakou. Oiai he liookahi haneli me umikumamaha ko lakou nui, he hoikeia ua nui maoli ka lokomaikai o na kanaka o ke alahele ia lakou. "Aole anei au i olelo mua akū ia oukou," wahi a Sekeletu, ko Livingstone kanaka poo, "he puuwai no ko kela poe kanaka?" ll Ae," wahi a kekahi o na kanaka i pane mai ai. '"E nana! oiai ua loihi maoli ko kakou kaawale ana mai ko kakou mau home mai, aole hookahi o kakou i wiwi iho." Ia lakou i hoōkokoke aku ai i ka poe Pukiki ma ke kapakai hikina, loaa aku ia lakou ke ala poeleele o ka poe kuai kauwakuapāa. Ua inoino ka manao o ka poe o kela wahi a kue ia lakou, no ka mea ua ike lakou i na kanaka me na lauoho kamee maikai ame na helehelena haulaula—elike me Livingstone—e lawe ana i ka lakou mau keiki i mau kauwakuapaa. Makemake o Livingstone e a'e ahiki i ke kapa hema 0 ka muliwai Zambezi no ka mea e kaua ana ia wa maw?aena o ka poe Pukiki ame na kamaaina o ke kapakai akau, Hele mai la oia ahiki i ke kāuhale o Mpende, ka mea i hoouna ole i mau elele i ona la—-he hoailona e hoike mai ana he enemi oia. Ika puka ana o ka la he puulu o na kanaka Mpende, e oniu ana i na welu ulaula a e u-wa ana me na leo hooweliweli, hele mai la lakou a kokoke i ko Livingstone ma wahi e noho ana a h6-a iho la 1 ahi, a hoolei aku la lakou i mau mea hoomanamana iloko. Manaoio lakou e pilikia ana o Livingstone ia mau mea hoomanamana a lakou ame kona poe kanaka. Alaila huli lakou a haalele ia wahi no ko lakou wahi. Ia mānawa ke ākoakoa mai !a na kanaka kaua mai na wahi like ole mai apau o ka ainā a kokoke i ko Livingstone ma wahi. Ua pii ae la no hoi ka makemake kaua o.kona poe kanakā a makemake lakou e onou i ka lakou mau ihe iloko o na kino o ka poe Mpende, "Ua ike oe ia makou me ka elepani," wahi a kekahi poe kanaka opio poo paakiki i oleīo mai ai la Livmgstone, ia lakou i hoonioni ae ai i ka lakou mau īhe ī ka lewa me ke kuhi ana k i kahi o ka poe Mpende, aka aole oe i īke i keia wa i ka mea hiki ia makou ke hana me ite KanaKa." Elike me ko Livingstone ano mau, hoole mai la oia m.e ka ikaika aole lakōu e hana i kekahi hana koe wale no ma ke ano pale a hoopakele iā lakou iho. Hoouna mai ka poe Mpende ina kiu e hakilo ia lakou, la elua o kela mau kiu haawi aku 'Ia o Livingstone i uha pipi, me ka i ana aku:

"E lawe i keia a haawi ia Mpende. Ho makemake au i ka nmluhia." Mahope koke iho o keia, elua mau kanaka poohina, i aluaiu na helehelena, i hele mai oMpende mai, a nana mai me na niak paha'oha'o ia Livingstone a nlnau mai la: "Owai oe?" "He kanaka Lekoa au" (he Pelekane), wahi ana i pane aku ai. "Aole makou i ike ia poe kanaka," wahi a laua i olelo mai ai, "Ua mana<onakou he kanaka Mczaiiga oe" (he Pukiki), ka poe a makou i hakaka mau u Hoikeike aku la o Livingstone i ka il! keokeo o kona umama a ninau aku !a: "He 121 anei ko lakou elike me keia? w wahi a na kanaka elemakule I pane mai ai; "aole makou i ike i kekai ili keokeo loa elike nje kena," Aiaila mahope o ka hoomaha iki ana, Kamailio hou mai la laua, "Alaila ooe kekahi oka poe ho puuwai ko lakou e hiki ai ke uloha i ke kanaka eleeie," "Ae, he oiaio keia," wahi a Livin#stone i paae aku ai, "O ko'u lahui mea hauoli ika ike aiia aia no

iloko o Apelika |he poe i lohe aia no he poe iii keokeo o ka lahui he puuwai ko lakou e hiki ai ke aioha ia lakou. Hele o Sek\vebu, ko Liviujjstonc kauaka poo e kamailio me Mpeiide, ka moa i hooholo i kona manao aole e ha-j kaka me ia, aka| e hoohoaloha, olelo mai !a: j , "Well, ua hiki i'ke kanaka ili keokeo ke hele ma kela' aoao oks muliwai He apuupu a inoino keia aoao, ahe pokole ke aki e ji<-h ui ahiki J Tutte ma kela aoao," "Aka na\\ ai īa e lawe ia makou a kaa nia kela aoao?" wahi a Sekwebu 1 mnau niai &L "E hiki \a oukou ke hele," wahi.a MpenUe i oielo aku ai, a o kana i munao ai he hoaloha oiaio loa oia ia mauawa no lakou, a haawi oia i mau >\ aa uo lakou e holo ai a kau ma kela aoao. j Ilele lake-u ,ai au ma kelu aoao hema o ka muliwai . Zaml>ezi ma na >\aa nunui, a hualeie iho i ka poe apau o| ■ Mponho, i UIo i hooweliweli nui loa ia iakou i helej | mua mai ai, ua pj£ha me na inaiiao hoaloha a m&ikai, mo ka Liviiiffslojjie i lioao ai e ioaa. I ; | aole i pau 1 I I