Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 12, 19 July 1934 — He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika [ARTICLE]

He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika

U» Hoon?anawanuiia Na Inea Ame Na PHikīa He Piīi|»ji Na Haumana Naauao o Na Kula Nui : ; Basil Mathews t -

: • MOKUNA XI KA UWAHI 0 NA KAUHALE E A-IA ANA Npho o Livingstone e kakau i mau leka loloa i kona iiOme i Pelekane, e olelo ana: "E hele mai a o kukulu i wahi no kanaka e noho ai a hoopiha i na kanaka ma'anei: e hoouna mai i mau mkionaīi, i poe mahiai. a i poe' hjana." E laweia ana ka poe kauwakuapaa i paa hou ma ka Loko Njassa aku i hoopaaia i kah ; hookahi haiki elike ine ko ka poe Arabia. He poe mokupe'a holo i hoohanaia ma ke kapakai hikina o Apelika ama ke Kai Tnia. Ike oia ina hookahi moku Pelekane ma kela loko, ua hiki loa ia ke ke'ake'a i keia hana hookauwakuapaa i ka manawa pokole. Leha aku I*. kona mau maka i na kapa nani o ka loko ame na aoao o na puu e uliuli mai ana a kukr* iho la, ina no hoi e piha ana kela mau ala.iui ololi hele wawae waleia no e ka poe puulu hookauwakuapaa ino, i na miaionali mai Pelekane ame Amelika mai, nani loa. laia e kali ana i na pane no kana mau leka, hoi hou oia ilalalo i"Shire ame Zambezi ahiki i Tetto ma ka moku o "Ha-no," e liu ana ia wa ma na ,hookuina apau, oiai hoi kona enekini e hana kuh' ana i na ku'e ana apau. • Lele oia ma Tette,alaila hooko i kana hoohiki mua ; a alakai i kana poe Makoloio ako lakou aina, a lakou i ; haalele ai he mau makahiki i hala aku mamua. Hoi hoo- ; kuanui hou lakou ma ke a!a kahiko, a hala na Wailele j Wikolia ahiki i Linyanti. Ua hookaumaha loa la mai oia i ka ike ana ua make na misionali apau i hele e ao i ka poe Makololo, a o ' Sekeletsu hoi, ua ma'iia oia. Hauoli oia ika ike ana aku \ i kona hoaloha ike alii opīo. | Nana oia i ka paani mai o na koikimahine amp na : keikikane Makololo ika lakou mau kemu. Ilookahi ke- : mu oia ka hapai i kekahi keikimahine uuku maluna o 1 na poohiwi o kekahi mua keikimahine okoa aku ehia, a ' hele mao a maanei me ia, oiai ka poe apau e pa'ipa'i ana : iko lakou mau lima. Ku na kamalii mamua ona hale ! pakahi a mele ina mele u'i, me ke pana ana ika manawa ma ka hehihehi ana i ko lakou mau wawae ame ka pa'ipa*i ana i ko lakou mau lima. 0 ka hapanui o ka lakou mau paani he "Ho'Omea- 1 mea wale iho no. * , ' Hookohukohu na keikimahine me he mea la he mau J makuahine lākou, e kukulu ana i mau hale liilii, e hana ana hoi i mau ipu liilii, e mahiai ana i na mala liilii, c ku- ! ke a e wili kulina ana. Hoolele ihe hoi na keikikane i ha- ! naia mai na akaakai mai oka loko i hanaia me na oioi laau me ka paa i na palekaua liilii, a 1 ole ki i na kumulaau me na pana aoie na pua l'iilii; a i ole hana i mau pa pipi liilii, a ho-a i na pipi a lākou i hana ai mailoko mai o ka lepo iloko o ia mau pa liilii—ahki loa i na pipi me na kiwi wili. Nana mai !a na kanaka iaia. Hookahi wahine Makololo—o Tselane—i ka ike ana ia Livingstone e nana ana ma ke ano akeakamal me kana mea ana wela, akaaka a olelo mai la me ka leo nui kaHkaīa: "Auwe no hoi ka haole hu-po! e paani mai nei elike me kamalii!" Hoi hou oia ihope ilalo ma ka Zambezi, me ka h iie no o kekahi poa hoaloha Makololo ona me ia. Oka "Hano kahiko," a ke kani hooweliweli a ka mokuahi me he makika la, ili iho la oia ma ka puu one a piholo iloko o' ka muliwai a moe ilalo o kona papa-ku. 1 ka pane ana mai nae i ka IJvingstone mau leka, @ liolo mai ana he moku hou ma ke ala—o ka moku liilii maikai o ka Pionner, ,a hookahi wale no ona hewa: elima kapuai kona hohonu ilōko o ke kai aole hoi he ekolu, me ka hopena e ili mau ana oia ma na puu one iloko o ka muliwai. Ani mai la hjupuulu kanaka i ko lakou mau lima ia Livingstone mai ka oneki mai o ka Pioneer iaia e komo ' aku ana iloko o Zambezi. 0 Bihopa Mackenzie ia ame 1 ka puulu ona misionali i hoounaia aku ena kula nui o Oxford ame Cambridge.. o Ēnelani, e hana .loko o ke Awawa Shire, Holo lakou me ia ma ka Shire ahiki i Wailela Murshison, alaila heie wawae aku ahiki i na aina; * kiekie e kokoke ana i Lokowai Nyassa. ■ i Mamua pono o lakou he puilto in'o o ka poe Pukiki ua hala mua, e olelo ana: "O makou na keiki a ke Kauka." O na kamaaina. no ke aloha ia Livingstone ua ho'okipa i ahiila ike iho la ua kaa lakou malalo o ! ka umii a kuaī kauwukuapaa. I kihl 0 kekabi puu he lahia loihi o na ! kane, na walpj?riile r.a kamalii. ua hoopaaia mo ko kauīa ! ame na kaulahao kekahi i kekahi. ma na laau-hookauwa-j kuapaa ma na a-i o na kane. O ka poe kuai kauwakuapaa Apelika, nie n<j pu maluna o ko lakou mau poohiwi. hele mao a maanei me ka lanakila, e pepehi ana i ka poe i paapio a e puhi ana me ka haakei i na o-le kini īoloa. Ike lihi ko iakou alakai ia Uvlnhstone. heiehelena, Haa%vi oia I ka hoaiīona maka'u. Iloko o ka manawa pokole holo kiki aku īa poo koīohe me he poe pupule la iīoko oka ulnlaau Oko lakou mau kapuai waw&ei hohe wale no amo ko lakou mau papalekapu ulmu!» na mea hiki ko ikeia aku. Me ka olioli nui wehe ae īa o Liviii#fetone anie kona mau hoalona j ka lakou mau pahi i m, ; ■ : ;;;:v

a okioki aku la i na moa ilhoopaaia ai i:a wahino amo na keiki. Alaila oia h|t» pahiolo a oki ina laauhookauwakuapaa i hoopaain roja na a-i o na kane. Me na 1-aau hookauwakuapaa I kuko ai i V4 lakou moaai o ia kakahiaka a no ka poo|kokahi i polo!j! maoli o kola poe i makernak«na o l;<woia }» kuai i poe k|uwakui\paa. He wahi keiki uuk\j— he kauwumiapaa ho umi wale i3o minuko mamua aku| aka ua nao ia wa— ka i hele m<M imua o l.ivingjrtono ame koiia poo a i mai: Hoopaa a hoopololi |keJa poe ia makou, oki hoi i ka lakou niau nioapaa a koi mai la ma'kou e &i. Heaha ko oukou ano? Maih?a mai oukou 1 holo mai ai?" aole i pau %, I . - i_ ■