Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 20, 20 September 1934 — KA LINEKONA ELIWAI I HANA AI NO NA KONA, MA KE KALANA A TERITORE O HAWAII [ARTICLE]

KA LINEKONA ELIWAI I HANA AI NO NA KONA, MA KE KALANA A TERITORE O HAWAII

I Ia kau no ua laweiii mai a ji.o.qjooo> ke kupono e |hanaia 1 |Q%u alanui hou.no.'ua. mau e laa ke ,alanui maijs:e alanoi mauka ajiiki i 0 gooke^,, Kona Hema; i alanui ma P^lipoko ( kcT aw^ae, ma a njsi Keei a ( ku aia āwapae hookahi; afj|-j nui no ||jgjLaunau $hiki i ka.hakai i 0 okeawe;. $janui mai Kailua, aku e ōkMi ana ma kula i £ftftuhou; mai kahaluu aku jftjja hooka^i' ālkiM rker awapae ina Keauhou; ke Kailua aku { aTKohanaiki. ' * ' ""* J t py- me aianul e aku no kk pōno ame ka po-' maTkāi oua la. tla haawi a!fu' oia i kana maiT kaleoō ana no keliiīkuluia i mau halekuīa apuni ke kalana ollawaii; pela ]pii me ke kiukulu ana i ria hale hookofo/ k'olo* no ua kalaria*la; hoakea a kukulu ana i na halepaaTiab- no4a kalana; Ihoakea aiia i na alanui, na alahaka ame maikai e liooholomliaia ai-na kmi 0 ua kalana la, r m~e ka hoonuf l!lo J o!e i mea'e hoopilik ; aia ai ka pono ame na poinaikai 0 na 'poe auhau 0 ua kalana la. Ua haawi slku oia i kiana mau kakō'o ana i na hana e hōoholomuaia ai ke kalaiia 0 Maui, me kana mau hooana i na ha!na e hoollolomuaia ai e ia kalana; pela ke kalana 0 Kauai. 1 "Ua hana a hooikaika oia no 'nā ipono ame na pomaikai 0 'na kalana Uke ole 0 keia Teritore, a pela iho la kakou e' ike nei i ka nani ame' ka u'i o na kalana 0 kakou mai a 'a 0. Aole oia he kanaka'e hana ar.a no ka pono o ka Ohana hookahi w&le iho nō a puulu hookahi, hoaloha a 'mau hoaloha walē iho no, kka, he kanaka oia no ko ka

lehuiehu mau poifo ame ko lakou mau pomaikai. E makaala pu ana hoi i iia hana uhaai a na hoa hauohano o kona'hale" kaujkanawai, oiai 'oia Kekahi 0I& pohai i kona au; e kupale mau ana oia i ko ka lehulehu maa pono ame kona mau pk>maikai, mai na uhaai waleia #ita e ka pohai alunu, e haa>|vi pu ana i na a'o aine na kuhiieuhi ana i ua mali hoa hanohano la e hooneeia na hana me-'ke akahele a iloko o na palena kupono KEKĀHI O KA LINEKONA ELIWA IIANA I ICUPONO AI NO KO O HAWAII PONO A POMAIKaL

Ika 1903,.he senatcfa ko Linokona L. McCandless (Likana Eliwai) kulana ilojko o ko kakou mau hale kaukanawai ia kau, 0 kekahi <;> na hana ahonui aia mau hale ia kau, o ia no ka noonoo aijia, no ke kuai aku o ke' aupuni i na pono wai o Kahuawai| ame Kaaikahl ma Pauoa. He kila keia i hapaiia mai e ka mea llanohano Cecil Brokn, uo kuai ana aku o ke aupuni i ua mau pono wai ia, Aa ka hoolawa ana aku i jke kulanakauhale o Honolulu i ka wai, 110 ka huina d|ala o hapaha miliona, oia hoi, Eiua Haneri Kanalima Taijisani ($2o0,0Q0) Dala. I ka noho ana o ia biau liale a noonoo, ua lokahi iaua no ke kuai ana i ua wai la» oiai eia keia hana iloko'o ka hale e noonoo ia nei; ua ;nonoi aku o Eliwai e hoop&nee ka noonooia ana a lawe nujii oia i uo ia hana. I kona hoihoi ai;a mai i hoskt- iingja o ka hale,- ua waiho aku oia penei: | # " i \ka huli ana me akahele in| ,mea e pili ana i waihana e oleloia nei,; ua loaa ia'u|ka ike, o ka ikaika huki o ka wai o keia ipau \vaihoiMg^vai, a ua lawa ole ia no k$ hoolawa i ka uel| wai g ke kulaun-' o Honolulu o iiei, a aku oiail»,, w*iwaiio wale no o keia waihoual >\ai, he Ilookahi iiwmi Tau&aiii ($100,00<}) Dala Uio uu ia, a ua like ke kiloi wale aiia imi ka \% uiu y ka k-, * ka hyjUi« aui ' ilimn

Kanalima Tausani ($150,000) Dala. A mamuli o keia mau hoakaka a Eliwai i hoopau loa ia ai ka Hoonooia ana no ke kuai ana aku i ua ponof> Paaoa. ē'la aku ai i keia huina nui makolukolu D h&ī>ih& jaae e kanalna , ke ,|tai aka x , inao u$ Ih#%:cm4kcla, a i kekahi ina "ua pa!u aoie Ae lau kanu," Aka nae, aole pela ko Eliwsi maeao. He makemake mau oia e nana mauia aku ko ka 4ehuiehu r.rau pono, ame kona mau pomaikai. Pela kakou *Ike mai ai i ka oiaio o ka'u i Tiai mua ae nei; oiai, o Cecilj iwwn i haiia aē nei, oia no ka mea naiia e paa a hoo-; hana ana ke daia a Eliwai ia manawa. ! Ua kapsē aku o Eliwai i k° kulana hoaloha ma- 1 waena ona ame l CēQiT Bvowri, a ua hoolele mai oia i kana hana ana maluīia o ko ka lehulehu mau pono ame ko iakou mau pomaikai. Oia iho la na ano maikai, a kupono 'o ke kanaka e nanaia aku ai e pono ai i leauwa maikai na ka lehūlehu, e lele ole ai ka oili; aole hoi o na ano kan&ka" i hiki ke huki waleia no ke kuka.'e hoohulihuli wale|a ai no, elike me na pipi Pake moewai. Ai oiai, <s ke kulana Elele Lahui e alualuia nei, aole ia he kulana paani a ano ole, oiai aia iloko o ka lima o ka Elele Lahui ke o!a ame ka palekana o. keia Teritore, mai na lele kamokoia ana mai a na ninau kuwaho o ka manaa, a ina he Ēlele Lahui hiki wale no ke hoohulihuliia

mao a māanei, alaila, e lilo ana oia i mea paani waleia e ko hai mau makemake ame ko lakou mau maaao, a e pilikia ana kakou. Maanei e huli aku ai a e nana me ka hiaJaai nui i k* Eliwai i hoopakele ai i na limahajia aupuni o na kalana ameke aupuni kulanakauhalē o keia Teritore. KA HIHIA POINA OLE O KAHAHAWAI

E hoomanao e na manakoho paloka o keia Teri-i tore. Aole i elua makahiki ae nei i hala', a o ka manawa] like ia e mooleioia ana o ka hihia poina ole o Kahahawai;' a ojai e liookoiokoioia ana, ua hoounaia mai he radio mai Wasinetonaj|Mfi e ka Elele Lahui o Hawaii uei e noho ana ia kau ma Vfasinetona, ma o ke Kiaaiaa Kauka la,.e uwalo mai ana "E pono e nanaia afcu ka pono oka poe haaahewa, ina aole pela, alaila e kailiia ana ka pouo hooponopono aupuni o keia Teriioi\\ malalo o ka in&na o ka Oihana Kaua oke Aupuni o Amelika." (Ke manao nei wau, aole e hiki ana i kekahi ke ku maip&io, uo ka oiaio ole o keia mau olelo e haiia aku nei; oiui, ua piha na kolamu ana nupepa like ole nio ia nioolelo oehaa); o ka uiuau nui ā koikoi. Ka kfe lahui anei i lulu i dala 110 aa hooiilo o Eliwai no ka na'i ana i ka \>vno 0 keia Teritor«i uo kaia

.ninau ano nui o k& mamwa i;o ko Ilawaii mau pouo aiue ! kona m&u pomuikai ma Voia tānau? I Aoio! aole loa! aka, iku niaiiawa i loaa ai o ka lohe ia £iiwai no keia.lono o wa hek ana iloko nei o Ilawaii, aole oia i kali a ku nan« \va-o, e lioepau manawa wale ai, *wm» o ka kakou i ike a hoomaopopo ai f ua kau aku oia ma ka moku uiua loa mahopo īlie o ia lono o papuhea &na ma na aekai g Hawaii nloha, a uu Au 1& i ke kai e aolo ana. uo ke kaliua o ka haiui ma W.asiiietuu,u. ' Ua ike kakou, ua hiki aku oia, a paio uo ua niu&u la mē ka uwalo aku a paio imiui o ka Ah&ololo JLahui ma me ka paio hāl\ana > koua Uookalii aku uuua .0 kda Uhukhu na ka hoon\anici q ka hoopouopaiio a>HPUm. kuok?a mau o Kawn'l, uok hoi uulalo o kī Oi- ---