Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 30, 29 November 1934 — HOAO IKAIKA LOA IA KA BAIBALA E HIOLO AKA AOLE NAE IE E HIOLO NA KE AKUA IA BUKE [ARTICLE]

HOAO IKAIKA LOA IA KA BAIBALA E HIOLO AKA AOLE NAE IE E HIOLO NA KE AKUA IA BUKE

HE HOIKE KA WANAMA Ma kekahi huakai mahope mai i heleia i ka 1559 malalo o ke apono ana a Szar Alekenedero 11.,-hoi hou oia i ke!a mau wahi o St. Catherine, a haiia mai oia aole lie makemake o na wilikina e hoikeike iaia 1 kekah.i_mau mea hou i koe o ko mau mea kahiko makemāke liui ia iwaena o na puke ame na palapala. Taia i mafeaulc_au ai e haaiele iho, loaa iaia-he wa e hoike ai i ka pu-uleu o kela wahi i ku puke i pa'i hnuia <!> ka Septuagint Pia I hoomakaukau ai. "Ae. oia," wahi a ka pd.»ku. "Owau kekahi mea he kope ka'u o kenii puke - - he kope kahiko loa." Alakai o!a Sa Tißchpi , idorf i kona lumi. Lawe ae la o!« mai ke kilii nnai o koniii lumi >ie puolft nui o na aoao palapala, \ owiiiia iloko o kja lole. I ka wehe ana ae o Tisehēndorf i ka uhi, ike ih<i> la oia iloko I'na apanapana waiwai nui ana I noke ai i ! ka liuH no ka mahawa foihi. "Ua Ike au," w&hi ana 1 oleto ae ai, "e paa anā au Iloko r, kuu lima i k? Baibala waiwai nui loa ma Va honua nei,— . e paiapala nona ke kahiko ame ke ano nui i oi pakela loa a'ku i ko nā palapala apau al'u i n?na ai īloko o na makahiki .he iwakalua a'u i huli ai ia mea." Me ka olelo ana aku 'i na wilikina jt ; e mejf kupono e majkanaia kela waiwai i ke czar, ke poo o ka Hoomana Kakolika mai lii kela poe i" kana noi e haawi mai īaia i kelalhe'a no ka hoikeike ana floko o Europa. Mahope mai, hoololiia ka haawiia ana o kela mea,no ka manawa i makana; mau loa 'i ka \ haawi ai oke czar i na makana nu! i kaj poe wilikina o St. Catherine. ■ Aka aole no nae e pono e manaoi&, o kela Codex SiJ**aiticoiai no he waiwai nui loa konarna ona iho, ke kumu hookahi w&le no*o kak!ou o ka mana īīo ka hooponopono ana ike Kauoha Hou. 0 ka helunā ona palapala e hooia ana ika moolelo laalhia, he nui waTe lakou. Mawaho ae o ke Codex Sinaiticbs, aia he mau s Cod6x -Vaticanus iloko o Roma, ke Codex Eperaima iloko o Hale Baibala Lahui a Palika, ke Codex Alekanedero o na Me?. Kahiko Pelekane, ame ke Codex WaKlMKona. ka palapala Baibala kahiko loa iloko o ka aiiMmialāmaia nei ma ka Hale Heluhelu Puke Lahui (Smit^M^an>. He oiaio, aole he ha.anui, aka i hoomaopopoia, ka olelo ae he hoike oi loa ae kā o ke ko'iko'i no ka olelo o ka Baibala mamua o kā mea i loaa ia kakou no ka oīelo o na puke Helene ame Ls?*ina. Aole kekahi haumaua e kanalua i na olelo o ka Hesiod, o Pilato, o AEchyluß, a i ole o Cieero ma, o VerjriK o Livy, ua hiki mai io kakou nei me ka oiaio elike me ko lakou kakauia ana e na lima o ka poe.na lakou i kakau ia mau me&i Nd keaha. ina pela. e kanalua ai kekahi poe i ka Baibafe ma ka olelo ano kanaka ana ae, oia ka puke oia ak'i hoaoiā ona puke apan ho hoi ma ona iho | e Wi-p. ana ia k« Akua. • r >;. a:.'-,. noi^i'.na e ana u paliu nniam, i '•■oakakaia iloko o na huaŌ!elo maliliini, ka kla honua i m;jVemake ai. aka, oka Baibala iloko oka puulwai a o ka naau hoj. Eia no me kakou ka kakou mau nailapala kphiko. o hai i na olelo a ka Hoola; aia ia ilo'ko o Italia, iloko o Palani, ma Enelani, a iloko no hoi oko kakou aina ponoi nei. Ahe mau kaukani o na kope o ka Baibala — ae, mau miliona mau kope— I puka iwaho oka honua nei. Aka oka Baibala iloko o ka naau! —aole anei o ka mea oialo ia he mea JhMu loa no keia i keia wa? Aole anei o kakou ma— me ko ka īseraeld o kela au kah'iko, e pepehi a makena kaula, a hapai ae i ko lakou mau iwi iluna i maiī memoriala? e mahalo i ka delo, a e kapae i ka uhane? O na palapala kahikp apau he mauMea makemake nui loa ia lakou ahe maūiiea kokua maWo. Aka ua oi loa aku ka waiw r aiio mamu«i o na apan$ c lse l ji>& o kela ame keia ano ke ola Krisiano oiaiw ana, ka rhea nana e hoolilo 1 na olelo o ka Palapala Hdiri'blele i ola no na la apau, a e hoike mai i ka mana o ke Akua iloko o na mea i kakauia i hapa*upa'u mamiuli o ke kahiko, aka ma ka mea oiaio no nae he mea hoolaa mai i |na la apau. Ma ka moolelo o ka ihonua nei o na makahiki i kapaia na makahiki poeleele! ma kahi o umikumaamalua haneli makahiki a oi. ua iniii nui loa ia na Baibala iloko 0 na home o na kanaka, aole no ka makemakeia o ia mau puke, aka no ka makemakdia e puhi i na Baibala aapue loaa ana, me ka papaia o naj kanaka aole heluhelu i BuKe. Ua nui loa ka hoopilikiaia io ka poe i makee i ka lakou mau Baibala, a ua nui pu iko hoi ka huna o ka poe i ka lakou mau Baibala i ole e lbaa mau i ka poe e komo ana iloko ona home e huli ai. ree keleahi poe iloko ona ana, a malaila e heiuhelu a e imli ai i ka ke Akua olelo kahi n lakou i nianao ai e nalo lakoi'. 0 kekahi poe hoi, noho iloko o na ululaau, a ma na jkuah:wi, no ka makee'hoa i ka , lakou mau Baibala. :r kela wa kahiko, he pipii loa ke kumuku&i o ka Baibala, me ka hikl ole n*o i na'poe apau ke kuai ia Buke, no ka meai aole i hooiahia nūi ia ka Baibala ia wa. Aka iloko no bae 6 ka hoao ikaika loa ia e kinai ia Bukfi, ua lele oi loa'ae kona ikaikā mai"la wa mai a i keia au mai nei, ke pa'iia 1 r>ei ia ma na mlliona kd£e i ka makahiki hookahi a ke ku4na nei'rtla like ole a pau o ka honua nei, me kal haaw? waleiā he mau haneli kaukani i kela ame keia I ka poe ilihune a pela wale aku. | He mea maopopo loa, aole kekahl buke I Hke me keia Buke ke kuai nui loa ta, ke pa'i nu? loa ia, k& lawe nui loa ia mao a maanei o jna wahi apau o ka honila nei. ame ka hiki ole ko kinaiiii! Manao anei kakou rfa ke kauaka wale iho no keia Bhke? Aole loa! Na ke Akua keia Buk«, No ka mea, ind na ke kanak» keia Buke, ina e kala kahiko loa k<uui poinloia ana: aka. no ka mea na k£ Akua keia Buk<e, nolaila, mlau ia ahiki i kiila la iloko o ka nui o kona hoaola e kinai, 1 Ua lawa ka h!ki ole o keia Buke e kinaiia e holke m«iJna ke Akua k!eia Buke. Oko ke Akua leo ia e kamaiīio rrjai jira >a kak<ju i ko trnkou wā apau e heluhelu ai ia Īīia oko Akua ia e kam&iiio mai ana ia kako: 1 ! * ko knkop e ai ia Buke, »I»iIa haaha ko k:kko\i ano e po|io fko kakou wa e heluhelu m ia Buke? Aolo anei o eohia k|xou pie ka hooh&ahaa me ho tnt'a la oke Akua okoa|no kamailio mai ana ia kakou i kv» kgkou wn o helul|elu ii ia Bnke.! lna kakou e ku imua o «a ttii <» ka honua! noiJao!o i kana mai ko kakou hanlulu me kn makno. e p«fno e oi !oa aku ko kakou makau imuaio ka Bnibal«.;r.o Jca mea o ke Akua lio ia e kamailio maiiana ia kakou' Atse e makau wale, alea e haalulu pu iho'a o noonoo ! ko kaKou kulana 1 paumaele a mihi ikaika inuiia o ko Akna m|imna,o ko kakou ■ ]ku ana $kuīmua ona iohp ai i konn W mai Kann Buke ,'Pfm?!flei»#l .. ; . • I I