Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 31, 6 December 1934 — HE MOOLELO POKOLE O KE KANAKA PO-WA MOANA HELU EKAHI I IKEIA MA MA KA MOOLELO [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE O KE KANAKA PO-WA MOANA HELU EKAHI I IKEIA MA MA KA MOOLELO

I mea e hiki ai i Panama he j»ea pono eholomPi Ch&rgres aku ma ka Puali aku, maloko a]ku o ka waofflfhek mehana aku, inu ka hek \va\.ae ana, ona PanMo. | ka poe i loaa mua na hoike ana o ka po-waia aku, ua~||||y e ] Ina meaai apau ame na holoholona laka ap.au mai heie aku, nolaila, o ka poe.powa.i eha na wawae, kaJ6£c-1 i iawe oie mai i meaai. ua aneane loa e nele i kekahi m&gāi ] ole jio eono la ame na po~a a-neane e nawaliwali m&&U.' Mahope ho-u iakou i ka la.kou mau eke iīi iloko o ka wela, ku'i ia lakou maluna o ka pohaku a wali, alaila mo'a ia mau mea nialuna o ke ahi. Iko lakou hoeajyja j i Panama, ua pololi lua lakou a ua hehena, aole e hjki i: kekahi pualikoa e paa mui ia lakou. ! Ua makaukau pono na Paniola o Panaina no k:o lakoiaei lek aku. līe nui loa na mea maikai ona meakaua kou e hiki ai i Jka waiwai a Supama ke kuai. He manoaHoa ko lakou mau pa a o ka heUuia o ko iakou poe kaMpi i ao ponoia ua pa-pa-umi iho iu i ko ka poe powa., idyre kahi ua loaa ia lakou ne iwakalua kaukani poo p!s2?Ja hapanui he poe bulu aliiu.mai na waonahele mai 0 Arj|fflffi:a Hema mai, a ua ho-aia kela pue holoholona e na |Bg|;i ame- na kauwakuapka Negero a komo pono ilokojHfa laina o ka poe ino e hele mai ana. jBF 0 ka haliia ana mai o na pipi ahiu lilo iho ljHa i hana nui. Ua ahiu io no na pipi buluomapekjheETĀwN hana nui. Aole|no i ahiu loa na pipi hulu. 0 ka r! mea ao]e ! hapa ko'lakou ahiu iko ka poe powa. Ika ai" ajia oko M'organ poe kanaka a lawa pono eloaa k Impu ka īleaika kupono no ka hakaka aku, hele lakou mawaena 0 na laina o ka poe pipi ī pioo a kaikai ia lakou 'a hllei i kahi o ka poe kiai kulanakauhale me ka inaina hiki ole ke hoomalielieia. Oka poe Paniolo, ka poe i paio ikaika mai 1 ka poe komo hewa, ua olepe puia lakou. 'Me ka make ana o na kanaka aole i oi akū mamua 0 hOQkahi haneli, hookokoke aku la o Morgan i ke knjaHolo ka poe Paniolo me ke kau liilii Morgan kauoha mua i kona poe kanaka oia keia: e hoopa ika waina. Ua loaa mai la'u ka hookomoia iloko o ia mea apau ka laaumake. w kamaaina o Morgan i kona poe kanaka. A he* T kan,Oui a kana na lakou e hana ai. ī keīa q,q. ,m|q o Panama i puu ahi nui he\vahewa e hoomalapiatam^,jajja 1 lewa pumehana. I ke kakahiaka ae r ao|e wahi hoailona o ke kulanakauhale i koe iho i holapu meia e ke ahi. " 1 ka hoomaka ana o ka poe powa e hoi hou' i 'nfagre'g, lawe pu lakou me lakou i ka lakou waiwai pio mafuna o 175 poe hoki hoounauna. Eono haneli poe pāahkn i lawe pu ia me lakou no ke kuaiia aku ma ke angohe poe kauwakuapaa. 0 ka huina nui o ka waiwai i laweia mai Panama aku aole ia e hiki ke ikeia, n.q"ica he kanaka kolohe loa o Morgan a aole no i poe nana oia i kokua me ke dala i ka nui o na iaia. Aka me he mea la ua oi īoa aku ia mamua o n|y|p!r liona. Aka nae ua malama mau oia ma kahi pili me ia elima mau pahu i piha me ke gula maemae/TjQs- - I na, kua o elima mau hoki, Ikapoo ka la mia helē ana mal Panama aku, wae kino iho la o Morgan ekoīu tnftu kanaka an& i kauoha ai e alakai i kela hahai aku iaia. Lawe oia ia lakou i ke ; kahi wahi," paha o hookahi hola e hele ai mai ke alanui aku. hookikina oia ia lakou e eli i lua a huna i ke gula.''jE kona mau lima ponoi no pepehi oia i kela mau eli■■l'Ja e.kolu a make'. Alaila kaha oia i palapalaain^'e hoike ana i na hoailona o kela wahi a pololei loa elike jpp.e ka hiki iaia ke hana. Hookuu oia ina hok.i a i ke eamp hiamoe. I ka hiki ana i Chargres, hoomau aku la no oia .l ka. hana pookela o kona ola hoopilikia ana, , Apuka oia i koiaa poe kanaka oki puu ponoi no i ka waiwai i pono e' lo§ikJa l&kou mālalo oka aelike me ia. Mahelehele aleu }a o gan mamuli o ke koi a kona poe he Waiwai noJa, huina o kanalima dala ? ke kanaka hookahi. ka poe powa. Ike o Morgan e';hiki māi ana ka piīikia." t ka po, hoopiha oia ekolu mau moku me kana w&iwai a hookau maluna o lakou i na kela hou he poe hoi mjai ■iWM&na mai o ka poe a ia i hilinai ai i ke kupaa I ka wehe ana mai o kaiao, ike iho la ka 'poe ma ka ūa haaleleia lakou e h»>aa, Ika nana ana Iwaho i kalnoana, ike aku la lakou i eo lakou alakai kolohe e holo'ana me ka waiwai a lakou i kokua ai a loaa me ka hou aiho ke koko. r Hoi o Morgan ma kona alahe'e i me'kā ukana gula ame ke dala keokeo nui loa i aihueia e kekahi kanaka ma ka honua nei. Mahope kakiia oia no ka poWa e kona «nemi kalaiaina oloko o Jama?ca; aka, i ka hoihoi houia an& i e hookolokoloia ai, Ihookuui^'otia> hookuuia noi e lawe i ka hoomaikai a ka poe iaia oloko oka aina hanau. īa wa i hooliloia ai o Mor&an i naita e Charles ka Elua. Iloouna houia oia i Jamait'a ma ke ano he kiaaina o ka mokupuni, i haawiia me ka mana e hoaioau i ka hana powa moan.a mai na kai aku o Caribeandāf Malma maikai o Bir Henry Morgan i kona imL a ulu oia a iilo i kanaka oī loa ae ku waiwai amo ae oka mana. Make oia, ua kahiko loa aua mii Va hanofi£no, a kanuia me ka haiiohano alli. r KA HOPENA "