Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 31, 6 December 1934 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Iloko o Europa, ua Illd ke pio ana o ko pualikoa.i mea hoonioni nui loa i na kanaka malaila. 0 ka poe Pnlani hoi, ua hoohau<!>īi nui !oa ia aku lakou ma--muli oia nu-a. Ano h*- oiaio ef pakele ana lakou ke kokUft aku i ka poe nawaliwali e hooikaika ana <TTcela aupUTii > uuku. Nolaila ike lakou a h<4omaopopo fa Amelika Huipuia m« ke ano aupuni a lahlui kuokoa a hnola ia lakou' e kokua aku. [ I luiai 4, 1776, kuahaua aku la na Cw>ne Amj|pa i ka honua holookoa ua lakou, a lālokoa Enelani mai, Hanaia kela hana mahope waH'no o la— kou noi ana i ka moj e haawi mai ia lakou mau kuleana. a ua hoole mai oia mle ka na'nn ole rflE|ilfou noi. Ai:< h<i ! , ;»w- h<- m"." la. hookahi wale fto haĀflHo|e — Oia! ke kuahaua kaua no ke kuoki>a. *JHfcUa holo mua nu Pelelj;ane mai P»okWcßHaku O ka lakou hana hou oia ka heao e loaa ka m'IHK na aīna oNu loka. Lanakila lakou rpaluna oka Wkā ke kaua o Long lalanel. i Augite, 1776. a'' o Wakinekona maloko aku o Ku Jereey, ikaia eka en«mi. Me ka maopopo mua oleJfī||Sffxak u la oia rae ka poe ma frenton, i 1770. a iawe t>io ia lakou a lawe pjo pu no mau Lilo' ia Wakinekona ;ka ma Prineeton a hoopau i kana paio &na ma IeHHHIa o ke r kulana maikai o MorristownJ Hoohala oHH|Hßcoena o ke kau anu ma ka hooikaika ! ana i kona Haawi mai o Robert Morris i ke kokua loa ma ka ae ana mai i ka Wakinaleona noi e aie'i' dala na na pualikoa. 1 '. 11 ] Ike kau mehana o 1777 ke pio ana'o ka podj Pelekane. Manaolana lakpu: e t lilo ka mana ia fakou o1 ke awawa Hudson, a pela e lj:aawale ai o "Ku Enelani m'a? kekahi mau kolone e ae. Iho mai o Buraoyne ahiki ikj Hudson miii Loko Ohamplaimmai, aka auhee kekahi ma— hele-o-knna pualikoa ma Beriningtoii. E huiia aku ana o Burgoyne e St. Leger, ka mea e hele mai ana maloko mai oke awawa Mohawk. Aka ua hookikinaia o Leger e auhee no Oswego. | O Howe kekahi i manaoia e hui aku ana me Burgoyne, e pii mai ana mai Nu iloka mai. Aka loaa ia Howe ka manao ua hiki no ia fi<<rgoyne ke malama iaia iho. Nolaila holo oia i ke Kaikuono o Chesapeake i mea e hiki ai ke loaa o Pilakel.epia. Hoopilikia mai ka o Wakinekona 1 na Pelekane ma Ka lakou hele anama ka akau i Pilakelepia, a oiai no ua oio oia ma Barndy—wine ame Gerinan— towu, hoonui mai >a*oia i ka hana a na P#le"k;>ne ao na la lehuiehu. Ma i.a mau mea paa o Wakinekona ia Howe aole hiki ke hui me Burgoyne. Pela i haaleleia ai o Bur— goyne iaia iho, a pio ma Saratoga a hookikinaia e haawi pio i Okakopa 17, 1777. Hookahi kumu o keia lanakila; mamuli nn ia o ko Palani ike ana mai i ke kuokoa o ka poe Amelika u. hooiala e kokua ia lakou. MOKUNA 111 4 KAIMAANA No ekahi mamua o ko Palani ike io ana mai i na Ameiika e hoolkaika ana ma ke ano he lahui, ua kokua malu na kanaka Palani hanohano ia lakou. O ka moi no kekaH i hoouna mali| rr?ai i dala n6 ka hana o ke kuokoa. Ua hanaia keia lokomaikai mamuli ia oka oioko o k4v hale Palani o kek&hi kanaka Amelika, o Benjamin Franklin. . He i;anaka pena hale o Franklin. No na makahīki lehulehu pa'i oia i ka "Alemanaka Likeke IliKune," no'na na oleio naauao lehulehu i lilo koke i mea ik&' nui loa ia. Ahiki no i keia la lioopuka nb na kanaka he leliuīehu wale oia mau olelo elike me keia: "Eleu ka moe no ke ala ana, a lilo ke kanaka i mea ikaika, waiwai a naauao/' He haumana pu o Franalin o :na hana akeakamai, a o kona inoa maikai ma ke ano he kanaka noonoo ua IKokoke ia e liio ia wa i mea kaulana loa ipuni ka honua. X)ia ka mea mua loa nana i ike o ka uwila o ka lewa e aiiapu nef ua loaa mai ia mai ka uwila mai. " ' ' | Ua lawelawe p Franklin no koiia aina m'a na aiahele lehulehu wale. Qia ka mea nana 'i kukuīū ka haukapila mua loa ame ka w*im lieiuhelu puke kaahele iloko o He -lunaleka oia a hana i lia mea~ano hou ma na lawelawe ana o kja hali ana i na leka. Ua hoounaia e Franklin i Palani i mea'e noi aku ai no ko Amelika pono. 0 kona hoea ana ma Palika/'he mea nui loa ia. Ikeia kuna kii iloko ona pukaaniani ona halehana lima a paiia no hoi kona kii maluna o na poki oka laau heohanuhanu. I |ka poe Palani me he m$TTa 1 hele aku oia ma ke ano he elele no ka poe maikai loā o Amelika, kupaa a noonoo maikai. O Benjamin Franklin ko kakou kanaka mana nui mao a maanei o ka honua nei. Me he mea la he lehuiehu na ala e hiki ai i kekāhi hana no kona aina. Hoolilo o Wakinekona' īaia iho no ia mea i kona naauao kamah&'o ma ke ano he/kanaleā kalaiaina a h® kenelala. Hoaie o Morris iaia ijkana dala a |koi i kekahi poe e aku e hoaie mai i ka dala pu I kekahi. He kanaka akahele o Franklin.JteMfciho \a o |Nathan Hale ma ke ano he kiu a haawi i kona 'aina. ,1 ka wa, mahope o kaua ana jjĒĒĒBm Island, makemake iho la o Wakinekona i kek aHfflj^Hßie hele iloko o kahi o ke enemi e nana ai i ka lakifuJHßnßoolala ana, o Hale ka mea i haawi mai iaia iho. mea i makemake nui ia, aka loaa no nae oia oiii ana , ua hookoiokoloia a ahewaia e make ma kiu. laia i alakaiia ai iwaho no ka liia, haehaeKllmal la he aliikoa Pelekane iaiaNne keia mau olela: 1 ' "he ftfSlve maikai keia no ke koa e make ai. M Ina he unu lkankanl o v ū . Mk'

ola e ola ai, e haawi no au ia mau ola apau no Ica 1 ana i kuu aina i eha a e kahe ke' koko,° wahi a Kap<?§a| Hale i pane wiwo ole aku ai. Haehaeia kana mau>le|;a aioha i kona ohana auio na hoaloha imua o kona mau M&-I k« ponoi:no; akaaole oia i loli iki ae, Eia kana mau„Q|ejlo| h< pe, "Kaumaha au no ka mea hookahi wale iio o*u ,Q|a' e make ai no kuu aina aloha." : 1 O keia kekalū o na inoa kaulana iloko o k<? ' meelelo, a ma kela me keia laina o ka hana, he poe « ae no kekahi e haawi a e hana ana i ko lakon helu eX|&i w«i no nae o ko lakou mau iuoa ua u*loiua lakou ma! ko k»kou mau hoomanao ana rae ka mali? elike'me ua u« lk»a a iakou i haawi ai no ko lakou ama. • O ka lono hoohauoli o ke kokua mai o ka Pal4sE ua hiki mai ia iloko o Mei, 1775, mahope o ke kau iuuiuu iloko o ka moolelo o ke kaua hookahuU ami^l 0 «a pualikoa Pelekaue malalo o ke alakai ana a uik koouohoia Ukou iloko o PilakelepiY 0 WakM£<sL», 1 e hiki ai iaia ko nana pono ia lakou» hoonoho fhoJa 4 kaiia m«u pualikoa ma Twaw« Frige, he »o uūle ka iMinao, He w&hi maikai ia no ka pualikoA e INia *i, *ka hoohala na kanaka he kau anu inoino m&ll®» Ua hiki no ka hapaiiui o na ehaeha ke 4IOU ins ilxoohs|ls ' k« aupwni OoiUiuenlal a oi ae ka * V ujSfe.