Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 32, 13 December 1934 — He Moolelo o Ka Wahine-Missionari Mua Loa ma Kina HOOPUNIIA NA MISIONALI ME KA POE I HULI MAI O KINA E NA KOA ENEMLI I KA HAE O KE AUPUNI LANI He Koa Wiwo Ole Oiaio Oia No Ke Ke'a o Ka Haku Iloko o Na Hoao Ikaika He Lehulehu Wale Me Ka Haawipio Ole [ARTICLE]

He Moolelo o Ka Wahine-Missionari Mua Loa ma Kina

HOOPUNIIA NA MISIONALI ME KA POE I HULI MAI O KINA E NA KOA ENEMLI I KA HAE O KE AUPUNI LANI

He Koa Wiwo Ole Oiaio Oia No Ke Ke'a o Ka Haku Iloko o Na Hoao Ikaika He Lehulehu Wale Me Ka Haawipio Ole

0 ka olelo hooholo o kela po ua Idkoo loa aku ia ia mu.a loa aku a hoopapalima pu me kekahi kahawai mai ka nohoaln mai o Kinā' e kuahaua ana i ka makahiki 1907, e hoopakeleia na keikimahine o ka emepaea mal na hoehaeha oka hauhoaia ona kapuai wawae. Aika wa i lilo ai ke kula keikimahine o Peking ke kula nui loa o na keikimahine iloko o Kina holookoa, aia ka poe i hoomana," i ka po Lapule iloko o ka lumi hooluana o ka "Home Long , , ,, a i manaoio koke malaila ke Kumu Nui ponoi ma ka aha kuka a paipai i ka olelo hooholo wiwo olf» Ua bapetizo maoliia ka "Home Long" mamuli o kona mau palena. I ka wa o Mary Porter i heīe aku ai iloko o kahi i paa i na nahelehele i kona kakahiāka mua loa m» Peking, huli ae Ia oia e nana i kahi hale uuku ana i komo ai iloko oka pouli oka po. Aia ia ke ku maf la, e nana mai ana iaia mailalo mai o kona mau lohelau, a kaupoku pohaku hoi. Ekolu mau lumi iloko oka laina me ka lanai e moe ana ma ka loa o ka hale, elik6 me ke ano mau o na hale o Peking, hookahi wale no hale ke kiekie. Ēia nae he hale kulana Pake no ia, oiai no nae o na Amelika i niho iloko o ia wahi ua hoololi i na pukaaniani pepa i aniani, r a ua halii ina papa maīuna iho oka papahele pohaku uinihapa huihui. Ia Miss Porter i hele wawae aku ai ma ke alanui,, lele mal la he iīio nui o ke komohana Imua a aloha mai la i kona hoa Amelika ma ka hookau ana mai i kona mau kapuai wawae a elua maluna o kona mau poohiwi, a penā mai la, i kona kuu ana iho 'ilalo' i ka lepo, mamua o kona lole ma na hoailona oko Peking lepo. Olelo mai oia mahope iho "ua kukuni kela hana i kekahi mea iloko o kona! waihona noonoo elike me ia maluna o kona lole, i hoomanao ai oia no ua kakahiaka Apelila la iloko o Peking." 1 na malama ame na makahiki e nee mai ana iloko o Kina, noho iho oia a nui kona makemake ia mau la o ka ua e kilihune ana me he aina momona la iloko o ka wao—! akua palena ole o ka lepo. Kikeek®e aku. la ke alanui Iloko o ka nahelehele ahiki i kekahi puka iloko o ka pa paia pohaku o ka wahl. He puka poepoe maoli keia o eono kapuai ke ana waena, ao ka puka mahīna ia aka Pake, "E leokoke ana i kā pukapa e ku ana he wahi hale uuku i hoohanaia" ma ke ano he halehalawai. īloko oka pa elua mau hale e aku, ekolu hapaha Pake a hookahi hapaha Amelika ma ka n — nanaina, E nohoia ana ia mau hale e na ohana eīua ma! Amelika mai i hoolilo mua ia Peking ko laua home. He pa i haliiia me ka uinihapa ke moe ana mal ka maloko ahiki i ka pukapa nui, he pukapa palua e moe ana aloko 0 Alanui Fii.tal Piety, Alaila, malaila ko Mary Porter honua hou, ka honua o kana moeuhane. He papohaku ahinahina ke pupuku mai ana me he pa la oka halepaaliao. Ona hāle Pake loloa he kii nani maoli ke nana aku, aka he kawa-u aole he hiohiona o ka hauoīi ke hookukuia me na hale ku iwaho 1 ka la oloko o Davenpot. Ma kahi o umi hou ae mau Amelika e mahele ai i kana aana ame kapaani. A maanei iloko o kela wahi nopolona ke keikimahine i alakaiia ai ena mea ume oke nui oka aina lianau. Ua hele mai anei oia i Kina me ka manao poho? E hoolohe mai! Mai kekahi adao mai o ka paia pohaku loheia aku la ka !eo himeni kamalii e uwa ana ina leo ano ole. E hoopaa ana na keikikane o ke kula misionali i ka lakou mau haawina me ka leo nui ma ke ano Pake kahiko. mao aku o kela mau paia pohaku ahinahina he mau haneli o na keikimahine liilii, aloha oleiā a &'o oleia. Aole he kula no na keikimahine e na kumukula Pake āhiki i ka iiele ana mai ona misionali. Aole anei he hana a na keikimahine A— melika e hanaa ai? Pii ulolohi ae la ke kula hou o na keikimahine me ka malie iloko o,kela mau la i kinohi. Oka haumasjl uuku mua e hele mai i ke kula holo mahuka oia e!fke me ka hiki 1 kona mau kapuai wawae ke lawe iaia i kona wa i ike ai ika malihini ano e. Iloko o kelā makahiki mua ma kahi paha o kanalima poe keikimahine i hele māi a haalele.hou no, oiai ehiku wale noj|hele mai a hoomau, Kamailio na Pake i na moolelo inomo kekahi i kekahi, na moolelo e , pili ana i ka poalo ana o na rhisionāli i na maka o na keiki Pake a hoohana ia mau mea I laau lapaau. Uhi awiwi na makuahine ina maka oka lakou poe kamailii i ko lakou wa e hui ai me ua poe malihini nei iloko o na alanui o Pe—, king, a i ole e kau mai no ka uhane ino maluna o lakou.; 0 na makua i ae i ka lakou mau keiki e hele i ke kula Ki"istiano he ilihune loa ka hāpanui n lawe lakou i na apau e hoopakeleia ai lakou mai ka npiai ana ame ka ho—' aahu ana ia hookahi kino hou aku. I kekahi manawa haalele waleia no na keikimahine iloko o ke kula a loihi wale no e loaa ai ka lole mehana hou, alaila kailiia lakou e hoi i ko lakou home a kuaiia ko lakou mau lole a i ole molakiia, , Iwaena o na keikimah!ne ehiku i aa e noho iloko o ke kula he keiki kupanaha i kapaia o Hui An. He noonoo maikai kupanaha kona a hoomaopopo i ke ao ana a ka poe Kristiiano a oi aku ka hikiwawe mamua o kekahi poe keikimahine € ae, aka he naw&liwāli kona noonoo ka hoopaanaau ana. Nolaila ua lilo mau oia i mea hoohilahila mau ia e ke kumukula Pake kahiko ka mea o kona iini ame kana hopena o ka hoonaauao ana e hoopaanaau maoli a walewaha na haawina apau, me ka nana ole pehea la ka loloa o na haawina, a o ka puke holookoa pahf. Iloko o kela mau la ka wa e uuk uana ke kula, he mea maaniau i na koikimahine e hele i na po apau, pakahi, iloko o kekahi iumi maluhia kahi a lakou e kukuli ai me Miae Porter a a'o i ka pule ana i ke Akua ka mea a īakou 1 ike ai ia mau la koke wa!f aku no. I "kekahi auwinala i ka wa no i hookuuia ae ai o ke kula, kikeke o Hui An ma ka puka o Miss Porter a noi aku, "Oluolu e hookuu ia'u e pule maanei i keia Olelo mai o Miss Porter he posii> iaia e kali aVa ws maamau. Aka ua makemake loa k® keikimahiuo e puie a hiki ole hooleia aku, a loheia pule f Wm Porter f ka Makua iaia i hoopiiia ai

ia pule. A!a ae ia oia mailkona kukiili ana me ka holehelena hauoli. Ninaw hou cf Mis« Forter ike kumu o kona hele ana mai i keia hola ahiahi, "T kela wa ua loaa i ke kpīki k* koa iki, a, me ke ana ma ka wawae hookahi. e paa«i wale iho la no me n\\ pulima nunui o kona lole me ka heleheiena kanmaha, oblo mai la oia:| 'Makemik*. loa maoli au 1 ka paani a in'a 1a apaii o pdam an» au « hke me Ka hiki la'u me ka ikaitj:a mai ka \va r aau ai.ke kula ahiki i ka wa o ka aina a mahopo 0 f a aina ahiahiahiki i ka manawa pule nolaila x ko*u wa e komo mai ai e pu!e, ao!e e hiki ia'u ke noonoo vkctkahi aka o ka paimi wale no« a ua paiipauaho a au <? pau koke aua a hole no i ka paani, A i U"ia wa. 1 wahi ana, 4 otei na i!-e au «a iko ke Akna 1 kna a aole ona ta a! t> hana, ke; maka'u aei ay 1 ka hana hou Umn*»" \ l