Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 34, 27 December 1934 — HE MOOLELO KAAO HAWAII KAHIKO LOA NO KALELEALUAKA ME KEINOHOOMANAWANUI; HE KUKO KA HANA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII KAHIKO LOA NO KALELEALUAKA ME KEINOHOOMANAWANUI; HE KUKO KA HANA

0 ka aiua i noho ai o Kak h- aluaka ame Keinohōomanawanui, o Lihue ia he aina o waiho ana malalo o ka hikma o Mauna Kaala, o Ouhu nei A Kakuhih«-wa ke alii o Ewa ame na aini. i pili ana me ia aina; o Pueoiiui ko Konu uei. Oia n<u. ahiki i. Makapuu. E noho ana lau& me >,<• j k>- kaua akn a kaua mai a kōkoke e jiau Toa "o Ev, a ia Pueonui. He kauaka koa a v.h\o o!o Joa o Kalelealuaka ...a kana ame. ka hakaka. () ka laua hana me Keinol . r! . .fiav';-.:m! oia ke kuko. O ko laua hale, ua kupono i-.a i kai o Kwa. () ko luua manawa e kuko ai, oia ka wa e pau ai o ka paina ana o ke ahiahi e pupuhi ana kukui. Aia a hoi-fe moe, kau ke poo ika uluna, huli !■' -ilo lluna i'kaupoku o k«, hal» J . Moe <> Kalelealuaka n i kon;« k«!a, moe no hoi o Keinohoomanawanui ma kona kala. Kahea aku oKalelealuaka la Keinohoomanawanui: "O nu kuko a kaua." I mai la o i< einohoomanwanui: "O ka*?? !•••)•<••. o ka moe a kaua. a Kr.i ka moa kuakahi, ihu a ko. kula, huhuki auhuhu. A loaa. iho aku a kahakai kui a wali, hoo nku 5 ka o ka ala, make ka puhi, noi mai u uka nei, hahai i ka lau maia, kalua, a kani ka moa, huai ae a hoomaalili ma kapa. A maalili, ai kaua a maona. hoī aku a luna o ka hu'a moena. kau ke poo i ka >-' i-. i . ,]r, ; 7 tma ; nana ae i kaupoku oka hale, liilii ci nn' .! <- i'ii oia ka'u kuko Ia i lohe mai oe eka 1 aku o Kalelealuaka: "Aoie kau he kuko; o ka'u -r, ke k,3k0." "Pehea kau knko?" wahi a Kelnohooma- - "ar ' "O na j1 īo nahu n» ;ka o Kakuhihewa na kaua »; ai; ka puaa kea o ka nil>o, na kaua e kalua; ke awa nui o na loko na kaua e ai. na puawa ona na kaua e inu. Na Kakuhihewa no e mama a wali, e hoka a loko o ke kanōa, e hoohee a loko o na apu; nana no e hooinu i na waha o kaua, ona kaua, moe i ka ona awa a huli ae; nana jjo ehi v.' ina kaikamahine ana ama na aoao o kaua hoomoe: oia ka'u kuko la i lohe mai oe e kuu hoa." "Kahaha, make • kaua; kai no paha ma na mea e ae kaua e kuko ai. eia ka o ke alii kau e kuko ai e hoohana, '■ Ina.pela kou manao, mamake paha auanei kaua," peia aku o Keinohoomanawanui. Pela ko laua hana mau ana a hala ke anahulu o na po ame na helelei, he mau po keu. O anahulu ame helei. Anahulu, he umi ia. Helelei, he keu mawaho o ka umi; oia ke ano ma ka olelo kahiko o Hawaii nei. Eia ke ano o keia mau inoa: Nu ka a mau o ke kukui i na po apau, uluhua o Kakuhihewa, kena i ke kiu e pii e nana i keia kukui a o )'<■ aumoe Ahi3:i ke kiu mawaho, e olelo pia o Keinohoomanwwanui i knr;a a pau ia, olelo .0 Kalelealusk& i kain\ n pau, hoomaha iho la.laua. Kukulu iho la ke kanalu kiu i ka pahoa ma ka puka o ka hale a hoi mai la ahiki ika hale. Ninan mai la ke alii: "He kukui a]ia kela au i pii ak •; nei?" , Hai mai la ke kiu i na olelo apau loa ana i ioUi; aī. A lohe ke alii i keia m*>i olelo. Aia me ke alii he kah ina; ui ae Ia ke alii iaia: "Pehea kela kanaka o Kalelealuaka, he pono anei kana olelo, aole paha?" I aku la ke kahuna ike aiii: "He pono kana olelo; o ke'kanaka ia puni ko aina; o na mea apau ana i olelo mai ai, e hooko aku oe, o oe ponoi no ke hana elike me ka olelo a ua kanaka la." O keia mau olelo apau loa, ua hooko o Kakuhihewa ke alii; eia nae, olelo aku ke kahuna ike alii: ī mau liale, elua, i hookahi hale ai, i hookahi hale moe, hookahi Ia paa/alaila e kii ia o Kalelealuaka a lawe mai, O Kalelealuaka ame Keinohoomanawanui, i ko laua ala ana i ke kakahiaka a hele iwaho o ka hale ike iho la laua he pahoa e ku ana ma ka puka o k?. hale, ua kukuluia, I aku o Kemohoomanawanui ia Kalelealuaka: "Make kaua! Eia la he pahoa ma ka puka oka hale o kaua! Ua loaa. Aloha ino kaua ika make, o ka'u no ia e olelo aku ana ia oe e waiho i ke lii mawaho o ka kaua mau kuko ana, aka aole nae ou whi mea a maliu mai. A alaa ka niake o kaua Ia i ko paakiki." Ia laua e kamailio ana e pili ana no ka pahoa ame ko laua make aku, i:ana aku la'laua i ka moe mai o ke kaoo huakai kanakā, xnai kahi mai o ke alii e kokoke mai ana i ko laua nei wahi, me na koilipi maimua a hope o ka huakai. "Aia hoi paha ka make o kaua la," wahi a Keinohoomanawanui la Ka'elealuaka; makau wale. O keia huakal, he poe hale, elike me na olelo a ke kahuna I ao ai i ke alu e kukuiu i elua hale.