Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 37, 31 January 1935 — HE MOOLELO KAAO HAWAII KAHIKO LOA NO PUMAIA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII KAHIKO LOA NO PUMAIA

HE 'KAA.Ō NO PUMAIA O pukoula e pili la me Kaw&iahao kahl noho o Pumaia, ma Kona, Oahu, O kana hana he hanai puaa me kana wahine,... ~Aia ia iaua he umi pa puaa, a hookahi puaa punahele lqa ia Pumaia, he puaa anana, lie puaa lilo ole ia ia hai, he puaa hanai a make pu me Pumaia, No Kualii;! oia ke 'iii nana ka heiau o Kapua e waiho la ma ke komohana o Leahi e nana la ia Mamala, A paa ka heiau kena o Kualii e hele i o Pumaia la e kii ai i mau puaa. Ahiki na elele ninau mai o Pumaia: "Heaha ka oukou huakai o ka hiki ana mai?" Pane aku I.a 'na elele: "I Hoeuna mai nei o Kualii i puaa mai ia oe mai no ka heiāu,-' "Ae, he pua,a," wahi mai a Pumaia; "Aia' ka pa puiaa." Pela no ke noi hoohune ana apau na pa puaa he uxjrii a Pumaia, a koe kana puaa i minamina loa ai, Kena Aku la o Kualii ina kahaka e kii' ika puaa. A hiki lakou imua o Pumaia; ninau mai la oia ia lakou: "Heaha ka oukou o ka hele ana mai nei?" Pane aku la lakou: "I kil jpai nei makou iko puaa i koe iho ai e 3av> e; pela mai nei o Kualii i kena mai nei ia makou.*' "Aole e loaa ia ouk<|u ia puaa; he hana imihala keia a ke a!iiV Kai no paha lie make puaa kona, aole ka." Ia wa lalau lakeu ! ka puai i koe a lawe me ke aumeume ana me Pumaia; hookah!j keia he nui loa lakou la. laia nei a-ia lakou. Pela ke 'aiimeume arj? a hakaka maoli. Hookahl puupau a ma ka akan, a hookahi ma ka hema. pau loa na kai|aka t ka make iaia, a koe wale n<> liookahi kanaka. Oia |kai holo aku imua o Kualii a olelo aku: - loa makou i ka make ia Pumaia, a owau, hookuuia m&i | ahailono i lohe oe." la wa, kena o Kualii i na koa ona 4me na aliikoa, me .koa, me ko lakou m6u makaukau apau loa, na mahiole, na ahuula, na ifie, na pololu, na mea make no apau loa. A makaukau lakou e hele mai e kaua me Pumaia, , Haalele iho la keia ia Pukoula, nee aku 1« ia' a Kewalo, o kahlia i houuka ai ke kaua me Pumaia, ma'aila i lukuia ai na koa, ame na aliikoa o Kualii a pau loa i ka make ia Pumaia. Hookahi i pakele a lohe o Kualii. Ia lohe ana o ku ia me kona mau alii apau loa, hele mai me na kol, me kona akua o Kanemuka. Ua nee aku la o Pumaia a Pawaa, ilaila, loaa o Kualii ma, a o ka hoomaka koke iho'la no ia o ke kaua, a pau loa na koa ame na alii i ka make ia Pumaia, a koe o Kualii me ke akua ona. Kaumaha o Kualii i ke akua ona ia Pumaia. Ia haawi ana i ke akua ona, paa o Pumaia i ka hopuia ma ka mana oke akua. Np ka nui loa oka huhu o Kualii ia Pumaia, pepeWia iho la ia a make, alakoia ahiki i Kapua, kiolaia ilalo o ka lua, maluna iho ka poe make a Pumaia i noke ai i ka Itiku, Ma kela hoomainoino ana ia Pumaia', ua wali ka iwi auwae, a ua weluwelu no hoi. No k f j, wahine a Pumaia. Noho iho la ia me ka laua keiklmahine opiopio'i ka hale, e kali ana i ka hoi mai o ke kane, mai ka aui aha o ka la a ke.aumoe kupono ike kau. No keia hoi ole mai o ke kane, olelo aku la ka makuahine i kana keikimahine: "Ua make paha ko makuakane, aohe pela ia e hele nei, i ke ao no hoi mai." la laua e kamailio ana, halulu ana mawaho o ko laua hale kekahi mea, me ke kahea mai e wehe i ka puka 0 ka hale, Kii aku la ka wahine e wehe i ka puka, aia hoi, oka uhane o Pumaia. No ka uhane o Pumaia. Ua oleloia iloko o keia kaao, he 01* aku ka ikaika o ka uhane, mamua o ke kino, ua nui ka poe i make i ka uhane; ma keia hoomaka ana e ikeia ai. No ka wale loa o na Iwi o Pumaia e pili ana i ka waha, nolaila, ua pono oīe ke olelo me ka leo, he hawanawana wale no me ke kuhi ana 0 ka lima, mao a maanei elike me ka kuli, Olelo jptai la o Pumaia 1 "t'-u-iho-ka-akau iho-ka-Mma, pau loa'i ka make." I aku la ka wahine: "Pau ia oe i ka make? M ,<E-e"-hoo-pili ae i na hapa pulima a hoole mai, T aku o Pumaia Ika wahine: "E kii kaua ia'u." Ae aku ka wahine. Lawe ae la ia he ahu he aahu kapa i mea wahi; mamua ka uhane o Pumaia e lapalapa ana, mahope ka wahine. A hiki laua i Kapua ka heiau a Kualii, aia malaila kona lua i kiolaia ai. Lele aku la ka uhane o Pumaia a luna pono 0 ka lua, lapalapa» 0 na kiai ua pau nui t ka hiamoe, no ka mea, ua huli ka ia, ke kau o ka po, ltelo aku la ka wahine ahiki i ks lua, haha iho la, e ahu ai a na kino kanaka. a Hawanawana mai la 0 Pumaia ue ke pale mai 0 ka lima mao a maanei, aia ia ilalo ponoi o ka !ua, Hana iho la ia pela. a loaa ke kino o Pumaia ilalo, ua weluwelu a okaoka loa ia, H'oiliil! iho la__ja..a. loko 0 ka ahu 'HMe'Kē"TTapa, hāna' iho l'a a "haawe, hoi mai la. Ahiki laua i ka hale, olelo ma! o Pumaia I ka wahine, me ke kuhikuhi o na lima ilalo o ka hale, e wehe 1 ka moena, a kohi i lua nona, i nalo i ka poe huli kupapau oke ae ae. Hana iho la ka wahine elike me na olelo a Pumaia, a ao ae la, huliia mai ana ke kino o Pumaia, ahiki na elele ika wahine a Pumaia. ninau mai la: "Aole anei oe i kīi iko kane a lawe mai i keia po? M "Aole au i ike, aele no hoi i kii; ua make ka o Pumaia? Akahi no au a lohe ua make kuu kane " A lohe na ele'e. maopopo aol i kii ka wahin ia Pumaia» hoi aku la lakou, I k& lua o ki po, hiki hou ka uhane o Pumaia Imua 9 k» ,w»Ww, Eis kmni I h'M n

ka makuahine iie a i ak; !a, "l\ o kaua ka hoi ka mea aloh&*6 aolo o ko inakuakane oka hvi koko olej" o ?umaia : "Heahn ka olua e namunamu nei?" *Ase, e mea ae ar.a no maua i'ka make, aole ou o olo." T aku la o Pumaia Ika wahine: "E helē'kaīkou e wohe ia'u a lawe pxi. M Fiī aku la lakou aku a Va iukot o Pauoa o hele !a ahiki i ka wai o malaila a, Maeuiae. pela lakou i pii ai a owaka#a , kfc kai no o krA:thiakn iī;u, ]\TkT lakon i Nuuanti f , ' Aia ma kela huW%kli pali o e !ou nuu ana, ika iho ana a ĪĪMwmh |>ohak\). ". :i r a ; r ;w: i a ; hī r " kina o ka pali o Kuuāliu, lita !t\ma }H"n., * V., \\cl:ui pali oia iho f aia ilaila he anHf." I>le aku !a ks \i x -?o Pumiaia a laila, pii aku la' ka me ra 'or ,< . a - ; , ame ke keikimahine a hfki/1 kn K-uui. a::ii Koho' ih<f !a iakou ilaila. Kha i hala, p:m Kal>' ni|iai a kej keikimahine. T aku m»kuahir.e: "V. oJ? ka hoil k& mea aioha o ka Wi'! lOtrbY heV mai n« i kaiu? mahope j o ka iwi koko o!e, noi kaua i ka :*f aiuo ka fa.»» -1 -L-l i f ' 1